Harremana

    OEH - Bilaketa

    1017 emaitza edan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gaurko.
    sense-1
    I. (Adnom.).
    azpiadiera-1.1
    1. (SP).
    "Gaurkoa, de ce soir. Gaurko afaria, le souper de ce soir" SP.
    Ezar diatzadazu othoi neure arima eta gorputza gau hunetan zeure hegalen eta ontasunaren itzalaren azpian, eta begira nazazu gaurko periletarik. Mat 319. Ofri dezogun Jainkoari gaurko gure loa. CatLav 14 (V 14). Gaurko afaria eta biharko bazkaria baditugu. HU Zez 58 (v. tbn. gaurko afaria en ChantP 264). Bainan omen baitire zerbait erran nahi duten ametsak, gaurkoaren ondotik iduritzen zaut gure lana ona zautzula. Barb Sup 16. Ez zazuela nehori salha gaurko ixtoriorik. Lf Murtuts 24.
    azpiadiera-1.2
    2. (V-arr-gip, G-azp, AN, B, L-côte; Dv, H). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 260, 131.
     De hoy; de hoy día. "Gaurkoa bukatu dut" Gte Erd 260.
    Argi asko degu gaurko Ebanjelioan. Lar SAgust 3. S. Joanek gaurko bere Ebanjelio santuan erakusten diguna. Mb IArg I 127. Infernuko Dragoi anzinakoa ta gaurkoa. Mg CC 223. Gaurko Bizkaitarrak antxinako Kantauritarren seme diriala. Astar II VIII. Gaurko arratsean. It Fab 184. Baliatu nahiko zarelakoan gaurko solasaz. Dv Lab 294. Gaurko denporetako errakuntza eta arriskuen kontra. Itz Azald 206. Gaurko aberats guztiak beti aberats izan dirala uste al dozu? Ag Kr 162. O gaurko aurrerakundia! O gaurko jakindasuna! Kk Ab II 133. Azi emakor bekigu gaurko au ere ba. Markiegi (in Ldi IL 8). Gaur Aberri Eguna ez deia egiten? / Bai, bainan gaurkoa, / lehengoa bezala ez da, ez izaiten. Iratz 30. Agindu oiek, ba, ez baitira gaurko ta atzokoak, betikoak baño. Zait Sof 173. Beltzagoak ikusteko zaude, enetxoa, gaurko au baño. Or QA 65. Gaurko Europako lur-handian. Mde Pr 281. Gaurko ezer ez dut konprenitzen. Txill Let 52. Gaurkoa geiegi izan da... Ezin det geiago. NEtx Antz 93. Eta eztailiarrek, gure zorionaz uros, erranen diagutek: "Atxik-azue beti gaurko bake ta zoriona bihotzean!". JEtchep 68. Gaurko goizean. Arti MaldanB 211. Eutsi gaurko diruok. Erkiag BatB 70. Gaurko gazteak. MAtx Gazt 64. Nai dunak ongi bizi, gaurkoa biarko utzi. (AN-larr). Inza NaEsZarr 250. Gaurko ogia, biarko gosea. (AN-ulz). Ib. 1041. Izan ere, gaurko aurrerapenik etzan. JAzpiroz 199. Ondo etorriak izan gaitezan / danok gaurko batzarrera. FEtxeb 76. Gaurko hizkuntzara itzulia. MEIG I 191.
    v. tbn. Cb CatV 99. Añ EL1 25. Gco I 392. AA I 478. fB Ic III 312. JJMg BasEsc 73. CatLlo 94. Echag 169. Izt C 237. CatBus 56. Ur MarIl 34. AB AmaE 95. Sor Bar 94. Arr May 133. Urruz Urz 30. Azc PB 334. Ill Testim 20. JanEd II 115. Inza Azalp 115. ArgiDL 21. Etxeg in Muj PAm 29. Mok 11. Jaukol Biozk 70. Tx B 49. Enb 142. Lab EEguna 84. Aitzol in Laux BBa IV. Lek EunD 19. JMB ELG 68. Eguzk GizAuz 189. TAg Uzt 73. EA OlBe 34. SMitx Aranz 89. Munita 71. Etxde AlosT 92. Anab Poli 45. Vill in Bilbao IpuiB 8. BEnb NereA 161. Akes Ipiñ 24. Basarri 148. Ugalde Iltz 65. Izeta DirG 22. SM Zirik 25. And AUzta 106. Ibiñ Virgil 25. Alzola Atalak 119. Uzt Sas 102. Mattin 146. Xa Odol 307. Azurm HitzB 57. Etxabu Kontu 164. Ataño TxanKan 55. Larre ArtzainE 320. Albeniz 43.
    azpiadiera-1.2.1
    (Adj.). Actual, moderno; reciente.
    Oraingoagoak eta gaurkoagoak dituk, berriz, Zumalakarregi gudariburu ospatsuaren ibilliak. TAg Uzt 85. Nahiz formaz zaharra izan, gaia txit gaurkoa, oraikoa dugu. Mde Pr 257. Berriagoak eta gaurkoagoak ere ba-genituen begien aurrean antxiñako klasiku igatu oriek baiñon ernagarriagoak. Ibiñ Virgil 22. Pernando hau [...] harako Pernando Amezketar sonatu haren anaia, senidea, gogaidea da. Gaurkoagoa horratik. MEIG II 91. Hona zenbait [gai] gaurkoenen artean hautatuak: Menéndez Pelayo, Unamuno, Herriot, neorrealismua zineman, musika berria... Ib. 96. Idazkera gaurkoa da, baina zaharraren axola duten berextasun guztiak aditzera ematen dituena. MEIG III 54. Gaiak ere biziak, gaurkoak, nahi genituzke. MEIG VIII 91.
    sense-2
    II. (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. "Gaurko ezta ageri izango, no aparecerá para hoy" A Morf 522.
    O! zeinbat bidar gaurko ninduen galduko. AB AmaE 260. Gaurko etxeratzekoan gelditu gaittuk. Etxde AlosT 18.
    azpiadiera-2.1.1
    "Gaurko banoha, je m'en vais pour cette nuit" Dv.
    Hura [garzelean kondenaturik dagoen hura] biharamuneko bezala, gu ere, ez iakin noizko, benturaz gaurko [...] kondenatuak gaundenaz geroztik. Ax 59 (V 38). Erraiten dautalarik: "Har zazu hau, Pattin! / Ongi egonen zare gaurko, zuhorrekin!". Elzb Po 210.
    azpiadiera-2.2
    2. (V-arr-gip, G-goi-azp, AN-gip-5vill, B, BN-arb ap. Gte Erd 260 ).
    Por hoy.
    Baña asko da gaurko. Mg CO 130. Asko degu gaurko. AA II 108 (v. tbn. asko degu gaurko en Echag 89). Asko don gaurko, nere alaba Maria. Balad 49. Bertsoetan naikoa / egin degu gaurko. AB AmaE 412. Auturik asko da gaurko. Echta Jos 150. Gaurko naikua dua-ta. Enb 86. Gaurko naikoa egin dugu. Izeta DirG 84. Niretzat gaurko naikua da ta / gauon eder bat danori. BEnb NereA 192. Goseak hilen nauen ez dago beldurrik, / gaurko osagarriak badiraut, segurik. Xa Odol 150.
    azpiadiera-2.2.1
    Para hoy.
    Eriotzearen gogartea da, esaterako, zuk gaurko artuten dozuna? Añ EL2 81. Banuke gaurko eta biharko lan, orotaz mintzatzekotz. HU Zez 12. Gaurko badiat hitan: buru ta beharri, / Zerekin tripa bethe, nun bil osagarri. Ox 118. Gaurko beintzat, zuentzako bazkaria nere etxean badago. Muj PAm 48s. Gaurko biar eben ardaua. Kk Ab II 90. Orrela bada, jatekorik ez dugu gaurko. Berron Kijote 203.
    azpisarrera-1
    GAURKOAGATIK, GAURKOARENGATIK.
    Por hoy; por esta vez. "(V-m) [...]. Zikintza andia dago ta ezeizu gaurkoagaitik iñora urten" A (s.v. zikintza).
    Gaurkoagatik barkatu bearko. Ag G 350. Obe du, aita, gaurkoangatik utzi! Ill Testim 5. Itxain or, jaunak, Jaungoikuan Aingeruren batek ataratzen ete zaittuen, nik ez beintzat gaurkuagaittik! Etxba Ibilt 456. Gaurkoagatik, beraz, Pernando, / zaude zure ezurretan. NEtx LBB 370. Eguna zabaItzen asi din, eta gaurkoagatik joan egin bearko diñagu etxera. BAyerbe 136. Badakit Bizkaia emendik gertuago daukazuna; baiña gaurkoagatik eraman nazazu Oiartzuna. Zendoia 225.
    azpisarrera-2
    GAURKO ALDEAN.
    En comparación con hoy.
    Gaurko aldian zegon / bizimodu latza. Uzt Sas 96. Baiña gaurko aldean umoretsua zan jendea. Insausti 301.
    azpisarrera-3
    GAURKO ALDIAN.
    Hoy.
    Penitenzi [...] Jangoikoaren lagunzak eta graziak arinzen ta leunzen duena, gaurko aldian guk ekusi bear dugun bezala. Mb IArg I 292.
    azpisarrera-4
    GAURKOAN.
    Hoy. Cf. gaurkoan (= 'gaurko dotrinan, gaurko erakutsian') en Mg CO 71, Gco II 21 y fB Ic II 183.
    Ez det billatzen antziña-eran, / ez det billatzen gaurkuan. AB AmaE 104. Lertu eztediñ eziñ nitzake / esan gaurkoan guztiak. Urruz Zer 78. Ba du gaurkoan ere etorri ezerki. "Hoy". Or Eus 145 (v. tbn. 334). Damuturik naiz gaurkuan. (In SM Zirik 95). Ez dakit egunero, / bañan gaurkuan bai. Uzt Noiz 124. Jainkoa, otoi, ez dadiela gaurkoan eni mendeka. Xa Odol 343. Pelotariak ditut gaurkoan / gai erabili bearrak. MMant 89. Gaurkoan, ordea, "literatoak" barreatu zaizkigu gurean. MEIG VII 39.
    v. tbn. Inza Azalp 56. In Alkain 93. Etxde JJ 80. Basarri 164. Alzola Atalak 121. Larre ArtzainE 345. Insausti 241.
    azpisarrera-5
    GAURKOAZ.
    Por hoy.
    Jai eder onek ez daiala emon / gaurkoaz bere amaia. BEnb NereA 234.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Zakur eta katua poz dira gaurkoaz. "Ese día". Or Eus 364.
    azpisarrera-6
    GAURKO EGUN (V-gip; Lar, Añ, Dv (que cita a AJauregi), H). Ref.: Etxba Eib; EAEL 192.
     (En casos locales de declinación en sing. o en instrumental). Hoy en día. "[H]oy en día, gaurko egunean" Lar. "(El) día de hoy, gaurko egunean" Ib. "Gaurko egunian, mundua oso txatxartua dago" Etxba Eib. Tr. Usado al Sur desde mediados del s. XVIII; al Norte sólo lo hallamos en autores del s. XX (Barbier, Mattin y Xalbador). Gaurko egunetan (frente a la construcción más usual gaurko egunean ) aparece en Uriarte, Kirikiño (Ab I 49), Inza (Azalp 27), A. Barriola (Goi 20), San Martin (Zirik 123), Anduaga (AUzta 119), Ibiñagabeitia (Virgil 25) y Mattin (51); gaurko egunez en Añibarro (LoraS 177) y Villasante (cf. infra GAURKO EGUNEZ 'en esta fecha').
    Gaurko egunetik pake ta deskansuzko lekua zuretzat izan dedilla. Cb Eg III 267. Gaurko egunean erakusteko kargua duenetara. Ub 108. Aztu dira asko gaurko egunerako. Mg PAb 95. Ez du munduak gaurko egunean ezertan artzen bekatu au. AA II 105. Kontrara gertatzen da / gaurko egunean. It Fab 74. Denporarik anziñakoenetik gaurko eguneraño. Izt C 126. Benturaz iraunen zuten gaurko egunean. Echn Mt 11, 23 (Lç, He, Dv, Hual, Samper y Leon egungo egun-, TB oraino, Ur egun onetaraño, SalabBN orai orano, Ip egün artio, Ol gaurdaño, Or y Ker gaur arte, IBk gaurdaino, IBe oraindik gaur). Arbola arek goitu ditu gaurko eguneraño ekatxaren zemai guztijak. (1864). BBatzarN 207. Gaurko eguneko gaztiakiñ eztago, jauna, kontu zuzenik. Sor Bar 90. Sorkeri oriek ez dira gaurko egunekoak; esaten ziran gure denboretan ere. AJauregi EE 1885b, 176. Gaurko egunean andrazkoak batzarretara daroien zeregiña. Ag Kr 132. Gipuzkoako kondaira ta gaurko eguneko izakera. ForuAG 337. Bata bertzeari hola jazartzen dira, gaurko egunean oraino. Barb Sup 182. Geroztik gaurko egunera arte. Ir YKBiz 525. Txori asko ta kabiak urri / daude gaurko egunean. Basarri 183. Gaurko egunez ere badiraute gizartearen beltzune oiek. Vill Jaink 177. Bertzela bizi nahiak dira / gaurko eguneko gazteak. Xa EzinB 130. Bestela ere badago nun dirua botea, gaurko egunean batez ere. BAyerbe 183. Orai gaurko egunean oraino Baionako katedralean kalonje dena. Etchebarne 89. Gaurko egunez. MIH 89. Gaurko egunotan ere. MEIG IX 100s.
    v. tbn. fB Ic I IV. JJMg BasEsc 85. Echag 167. Ur MarIl 126. Afrika 158. Arr GB 145. Aran SIgn 2. PE 55. Ud 118. Noe 94. Zab Gabon 91. Bv AsL 138. Apaol 87. AzpPr 30. Moc Damu 33. Urruz Zer 136. EusJok 165. ArgiDL 56. Inza Azalp 91. Or SCruz 9. Enb 124. Tx B II 121. JMB ELG 83. ABar Goi 59. TAg Uzt 88. SMitx Aranz 100. Izeta DirG 56. And AUzta 136. Salav 13. Uzt Sas 258. Ataño TxanKan 55.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (V-ger ap. EAEL 192 ).
    (El) día de hoy. Cf. fB Ic II 171: Aste eguna izan arren gaurkua.
    Gaurko eguna joan ezkero. Mb IArg I 214. Gaurko egun au ondo emoteko. Añ EL1 10. Ez aaztu iños gaurko egunagaz. JJMg BasEsc 75. Atzotik gaurko egunera, zer bitartea! Ag Ioan 275. Gertaera oiek zuen aurrean gaurko egun gogoangarrian oroitzea. Etxeg (in Muj PAm 24). Lendik iragarritta eguan gaurko egunian etorriko zala gure Bakaldun barrija. Altuna 110s. Aski da gaurko egunaz ardura izatea. Ir YKBiz 135n. Gaurko egunak, orratio, buruauste samiña zekarkigun. TAg Uzt 126. Euzkadiko Erri-lantze Batzordea sortu-erazten da gaurko egunean. EAEg 16-12-1936, 558. Gaurko eguna igandea zan. BEnb NereA 105. Gaurko eguna nahi bainuke / zerbeit gisaz ohoratu. Mattin 76. Espos maiteak, gaurko eguna zinuketen berantetsi. Xa Odol 211. San Antonio, gaurko eguna / izan daitela betea. FEtxeb 77.
    v. tbn. Afrika 159. Anab Usauri 138. SMitx Aranz 100. Basarri 5. Ataño TxanKan 19.
    azpisarrera-7
    GAURKO EGUNEZ.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) En esta fecha, tal día como hoy.
    Gaurko egunez ludira ziñan, / Ene alaba kutuna. Enb 151. Gaurko egunez oso goibeltzen zaigu urtero. NEtx Antz 89. Esanaz: "Igaz gaurko egunez / ogei [uso] nituan il". Insausti 294.
    v. tbn. BEnb Nere> 229
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) A fecha de hoy.
    Aginpide uztea ontzat emana izan da gaurko egunez. "Con esta fecha". EAEg 9-2-1937, 1027.
    azpisarrera-8
    GAURKO GAU.
    Noche de hoy, esta noche. "Gaurko gauean, pendant cette nuit-ci" Dv.
    Gaurko gauean eure arimá edekiren zaik. Lç Lc 12, 20 (Dv gaurko gauean; He y TB gau huntan, IBk e IBe gaur gauean). Gaurko gauaren iragaiteko grazia. Lç ABC B, 1r. Gaurko gauaz akorda didin. Acto 235. Aur biurturik / gaurko gabean. GavS 19. Gaurko gaua da oroigarria / zeruan eta lurrean. Echag 154. Sorthü da Jesüs lürrian / Gure gatik gaurko <-or-> gaian. UNLilia 10. Gaurko gau onetan, ollarrak bi aldiz yo baño lenago. Ir YKBiz 462. Gaurko gaba orduko daukagu zerua euria dariola. Bilbao IpuiB 101. Nola edo ala alai pasatu / nai genduke gaurko gaba. Lazkano (in Uzt Noiz 80).
    v. tbn. CatLuz 2. Altuna 15. Kk Ab II 50. NEtx Antz 84.
    azpisarrera-9
    GAURKO GAUAZ.
    Tal noche como hoy, en esta fecha.
    Gaurko gauaz ibilli zirala Joxepe ta Maria Belengo errian ostatu billa. Zab Gabon 37.
    azpisarrera-10
    GAURKO-GAURKO.
    De ahora mismo.
    Veijo Mery (1928an jaioa), gaurko-gaurko nobelagillea. Alzola Atalak 97.
    azpisarrera-11
    GAURKO HONETAN.
    Hoy.
    Kontentu nua gaurko onetan. Tx B 177. Estuasun ederrean jarri nauk gaurko ontan, adiskide. Etxde JJ 51. Geure parteak egongo gera / gaurko ontan aditzeko. Olea 85. Esan bear det gaurko onetan / gaia egoki dala-ta. Lazkano (in Uzt Noiz 80). Gaurko onetan nai ez duela / egin bear du tratua. Uzt LEG I 284. Baña gaurko onetan guztia aldrebestu da. Gerrika 281. Gaurko onetan etorri zaigu / oso ostikari. Insausti 202.
    azpisarrera-12
    GAURKOTIK.
    Desde hoy.
    Gaurkotik au gelditu diteke, Biblia leku, euskal-libururik bikaiñena. Or Aitork 5.
    azpisarrera-13
    GAURKOTZAT.
    Por hoy.
    Bainan ohartzen naiz gaurkotzat beranduegia dela xehetasun hortan sartzeko. Dv Lab 58. Gaurkotzat ere egin / baitauku eneak. Xa EzinB 102.
    azpisarrera-14
    GAURKOXE.
    De hoy mismo.
    Nere esku balego, gurasook zaartu-arren, oiei gaurkoxe tamañan eutsi nai nitxiotekek. Ldi IL 19. Ez da gaurkoxea Euzko-Irakastola Nagusia sortu erazteko euzko-erriaren naia. EAEg 12-10-1936, 29.
    azpisarrera-15
    GAURKOZ, GAURKOTZ.
    azpisarrerakoSense-15.1
    a) "Pour ce soir" SP.
    Rezebituko naiz ni gaurkotz arrotzat. "Cette nuit". Volt 154.
    azpiadiera-1.1
    Por hoy; hoy por hoy. "Por hoy" A Morf 507 (citando a Eguzk).
    Kristiñau-Ikasbide aonen euskerea gaurkoz zuzenetsi dau Euskaltzaindiak. KIkV 2. Eta gaurkoz aski ta bukatu dut. AnabLdi Usauri 108. Era ortara ekin diot neronek, gaurkoz beintzat. Ldi IL 66. Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiaz osatua arkitzen da gaurkoz Euzkadi lurraldea. Baño Naparroa erantsi al izatea Araudiaren aurrebegiramenari etzaio igezi. EAEg 21-10-1936, 99s. Gaurkoz eztiat agiririk emaztea izorkeriz salatzeko. Etxde AlosT 65. Obe dute gaurkoz emen lo egin. NEtx Antz 24. Kontu au gaurkoz onela utzi dezagun. Ib. 36. Auxe bakarrik esango deutsuet gaurkoz. Bilbao IpuiB 265. Baiñan gaurkoz aski dugu. Vill Jaink 125. Beharko badut ere ur hortarik edan, / gaurkotz ez diot nahi buruari eman. Xa Odol 308. Uztazute gaurkoz emen! Ataño TxanKan 111. Gaurkoz ez dugu noski euskal prosisten lorategi hoberik. MEIG II 130.
    v. tbn. Otx 151. TAg Uzt 78. SMitx Aranz 101. Lek SClar 119. Till Let 67. Lab SuEm 172.
    azpisarrerakoSense-15.2
    b) Hoy; hoy en día. v. GAURKOAN.
    Elkar-izketaz goretsi degu / gaurkoz egin degun jaia. EA OlBe 40. Esplika al banegi / gaurkoz garizuma. Ayesta 59. Hain zen haundia etxe hori, eta lehengo denbora batekoa eta gaurkotz desmodatua. Larre ArtzainE 199.

    gaurko

    gaurko
    << gauerdi 0 / 0 gazur >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper