Harremana

    OEH - Bilaketa

    1019 emaitza edan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 ederki.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN, L, BN, S; Volt 55, SP, Urt I 195, Lar, Aq 927, Añ, Dv, H, VocB ); edarki (V-gip); earki (G-azp-goi, AN-ulz) Ref.: A; EI 243; Etxba Eib; Iz ArOñ (edárki, edérkixao); Iz UrrAnz; Lrq; Egan 1956 (2), 36 (earki); Elexp Berg (edarki, ederki).
     Hermosamente; bien, magníficamente. "Joliment, agréablement. [...] Ederkiago, plus proprement. Ahalik ederkiena, le plus proprement qu'on peut" SP. "Ahora sí que viene hermoso, orai eldu baita ederki (AN)" Aq 927. "D'une manière belle. Ironiquement, bien! bien!" Dv. "Ederki bizi izandako bizi ederra, aren mundu onetako erromerixia" Etxba Eib. Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es de uso gral., salvo en la tradición vizcaína. En DFrec hay 77 ejs. de ederki. v. ederto.
    Sujetaren eredura hitz dagidan ederki. EZ Man I 131. Bertzeak ez bezala, edo dagokan baiño ederkiago beztiturik ibiltzea. Ax 416 (V 270). [Itsusia] etxean legoke ederkienik. Ib. 513 (V 331). Ederkiago preparatzen da besta egunetan, eta are hobeki besta buruetan. SP Phil 331 (He 333 ederkiago). Axular gure errotor famatuak ederki ukitzen du pontu hau. ES 93. Etzaiku galdegiñen [...] ea ederki minzatu garen. Ch I 3, 5 (Mst untsa). Isekaz ta musinka euskeraz ederki dakienen jolasari. Lar Carta a Mb 279. Sedaz, urrez, zillarrez ta perlaz ederki apaindu-jaunziak. Mb IArg I 267. Arkitu zuen Santuaren aldarea agitz ederki apaindua. Mb IArg II 303. Elokuenziaren aita edo ederki itzegiteko moldea atera zuena. Cb EBO 14. Zeruko inozenziaz ta birtutez ederki janziak. Cb Just 4. Haboro balia dikezie obra saintiek, eziez hitz ederki erranek. Mst I 24, 6. [Apostolu izena] ederki zagokoten dizipulu hei. Lg II 143. Dakiténak eramáten edérki trabájuak. LE Ong 15v. --[...] Ondo esan dau gizon bizkaitarrak? --Ederki dio. Mg PAb 174. Mordo ederki elduak. VMg 64. Asitzen da auzmarrean eta ederki txikituaz len jan duana. AA III 444. Ederki esana, nere kristauak. Ib. 364. Bere egiteko guziak ederki dohazkotenak. Dh 197. Bonapartek igorri dütü, egin beitere ederki. 'Il a fort bien agi'. Etch 580. Biok geundenean / ederki apaldurik / suaren aldean. It Fab 15. Botza beitziren erabilten / Ederki goiti behera. Arch Fab 225. Ederki egiñ zaitak, dio otso gaizoak. Gy 74. Esku liburutxo bat [...], euskarara ederki itzulia. Lard pró. [Halako zuhamuak] ederkienik sorthu lekhuan heldu dira. Dv Lab 327. Ederki zabilaten / Beren ofizina. Bordel 153. Ederki etorriya / izan deriyela. Bil 119. Ezpañaren gañean zeukan bizar-gorriak txit ederki ematen zion. Zab Gabon 52. Apolo zure laguntasuna / Ederki letorkit emen. AB AmaE 103. Billera oni ederki leikioke deitu umillen billera. Bv AsL 163. Hari ziren biak, ezin ederkiago, Jainkoaren ezagutarazten. Jnn SBi 98. Eskual-herriak ederkienik atxiki izan duen ohikuntza badakikezu zoin den. Arb Igand 47. Ezartzen ahal dute gertakari horren orroitzapentzat afixa bat hiri-sartze guzietan, ederki apaindurik. HU Zez 89.
    ( s. XX) Ederki egin dezu. Alz Txib 106. Zein ederki derabilkazuen eskuara hoi, zeren den zuen mintzaira. Barb Sup VII. Alakoxe ederki bizi izan da [...] berrogei ta amar urte ontan. Mok 7. Eibar-en dagoz gauza ederrak, / Oso ederki egiñak. Enb 89. Gertatzen ohi da, eri-handi batek elizakoak ederki hartzea, eta gero, [...] ez dela deusetaz oroitzen. FIr 188. Karrika zabal eta nasaiak, zolak ederki zimentatuak. Zub 91. Biziki garbiki, ederki kasik, mintzo zaiku eskuaraz emazte gaixoa. JE Ber 30. Ederki erantzun duzu. Ir YKBiz 266. Meza nausia ederki joan zen. Lf Murtuts 25. Ainbeste aur eta, nola yazten induten ain ederki? Or QA 41. Ipuina gaizki hasia zen [...], baina ederki burutu da. Mde Pr 93. Ganix ederki ari zen eskuz... eta ahal bada, xixteraz oraino hobeki. Zerb Azk 114. Euskeraz be ederki eitxen eban. SM Zirik 117. Zein ederki egoten den / maitearen aldean! Arti MaldanB 227. Bere bizia ederki eta oneski irabaziko duela. JEtchep 114. Ederki xamar erakutsi digute zer-nolako erregetza duen errege gaiso onek. Vill Jaink 95. Mintzo-azentuak eta musika-azentuak ederki artzen baitute elkar. Gazt MusIx 32. Gure Kaximiro gizarajoa or baldin bada, ez dik ederki ibili bear! Salav 90. Edan degu biok eta jarraitzeko ederki gaude. NEtx LBB 89. Lore-illian danak ederki / da negu beltzian gaizki. Uzt Sas 332. Jan dügüla bai axurki / [...] / adelatürik ederki. Casve SGrazi 92. Perikok zaldi gañean ibiltzen ederki ikasi zuan. TxGarm BordaB 147. Beartutzean danak ederki / dantzatutzen dituzute. MMant 98. Otsail huntan ederki ospatu dela Mugerren euskal bezperen 50. urteburua. Larre ArtzainE 284. "On da" eta "on litzake" [...] ederki bereizten ditugunez gero. MIH 113. Hemengo semea naiz eta hemengo ohiturak ederki aski dakizkidana. MEIG VIII 24. Bai ederki bizi ginela orduan! MEIG IX 103.
    v. tbn. (para textos vizcaínos) DurPl 115. AB AmaE 237. Enb 90. Laux AB 71.
    azpiadiera-1.1
    (No acompañando a un verbo, gralmente. en diálogos). Muy bien.
    --Ori ez Jauna; parre egiten nuen, dibertitzen nintzan, baña esaten nion, egoteko geldi. --Ederki. Nola diozu bada zere borondatearen kontra izan zirala? Mg CC 110. Ederki, esaten dio txindurriak. VMg 78. Ederki, ederki, dio norbaitek. Hb Egia 35. Nahi badiozu barkatu, ongi; ederki. HU Zez 86. --Beraz ezkondu egiten zerala, e? --Ala diote. --Ederki, ederki. Alz STFer 117. Ederki, Maisua, ongi esan duzu Yainko bat bakarra dala. Ir YKBiz 396. Ederki, ederki! Zoazte ba. TAg Uzt 310. --Eta ez duzu bertze bekaturik? --Ez, aita! --Ederki. Lf Murtuts 21. Olerkari izan banaiz, ederki; ez banaiz izan, barkatu. Iratz (in Alzola Atalak 121). Ederki! Egon... Auxe pixka bat zuzendu bearra dezu. NEtx LBB 139.
    v. tbn. Dv Lab 123. Arb Igand 60. Iraola 75. JE Bur 172. Ill Pill 5. Lh Yol 33. Barb Sup VII. Ox 38. Or Mi 106. Anab Usauri 101. Lab EEguna 111. Lek EunD 19. JAIraz Bizia 25. Mde Pr 110. Arti Ipuin 82. Izeta DirG 65. Zait Plat 66.
    azpiadiera-1.2
    Bere baitan kontentik eta ederki xoil kontentik daude. SP Imit III 58, 8 (Ch osoki kontent).
    azpiadiera-1.3
    (En contextos exclamativos, con sentido irónico).
    Ederki asten gaituk. Sor Gabon 26.
    sense-2
    2. (AN-larr ap. Asp Leiz ; H).
    Mucho, abundantemente, cumplidamente; muy. "Beaucoup, en abondance. Ederki eman du zure baratzeak, votre jardin a produit abondamment" H. "Ederki kosta zait, baño adierazi diot" Asp Leiz2 (s.v. adierazi)
    Esperatzendúzu gozátzea edérki betíkos glórian. LE Ong 64v. Iferniak ederki garnitürik / Ene fedia behar dü izan. Xarlem 1161. Merkatutik horrek bethi, / Eskuak dakhartza betheak ederki. Gy 260. Topatu zuen [...] oroldio zuri-ori-berdez ederki jantzitako egur zar bat. Arr GB 46. Eguzkiak ederki berotzen zuen. Ib. 57. Andre-zalia banintzan ere / orra ederki aspertu. Xe 262. Andriak ez nau erruki, / izurratu nau ederki. Ud 21. Gure etxeko azak jaki onekin ederki gozatuta jaten ditugu. Zab Gabon 70. Nik, lan askorekin ta ederki nekatuta, zerbait egin det eta irebazi. Bv AsL 140. Leunduko dira orduban ederki. Sor Bar 78. Guan ninduan etxera, arrolaka, ederki umatua. Elzb PAd 51. Ederki irri eginen [dute] zutaz. Jnn SBi 171. Zenbeiti muturra ederki berotu. HU Aurp 60. Ederki liluratu / nutenean elhez / ninduten amarratu / zinez eta legez. Balad 232.
    ( s. XX) Ederki merezitua izango du. Iraola 72. Bidaztien sakelari usai egiten ederki oitua zegoan. Ag G 325. Joko orretan poltsa ederki / izan biar du betia. EusJok 157. Makiña bati mutur-ezurra / ederki berotu diyo. EusJok II 155. Itsasoan barrena igaro zituan lau astekiñ ederki gosetua zekarren urdai zabal artan. Lh Yol 11. Kruxpetaño horien ondotik, zintzurra ederki legundurik. Barb Sup 23. Beste [ahüñe] erdia ezar-an saltsan, ederki jan dezagün bazkaitan. Const 25. Ni ederki asea nuk. Ox 103. Paxkal demonio harek ederki enganatu zaitu. Barb Sup 11. Afaltzerat eman zioten ederki bieri, eta gero, joan ziren beraz lo egitera. Barb Leg 66. Nere erdiya eiten ere orri / ederki kostatzen zaio. Tx B I 230. Jin-bidetik itzultzea behartu zitzaion, ederki zafratua izanik. JE Ber 27. Masallak gorritzen zitzaizkigun ederki. Ldi IL 62. Xahako bat othe den nago ni, / hanpatua, hanpatua ederki. (In Or) Eus 112. Kanaandarrak ederki lotsatu ziren. Zerb IxtS 43. Ederki pagatu ere baitzuten: hiru mila libera uste dut. Lf Murtuts 20. Kontrabandarekin aitak ederki gizenduak baitziozkan etxeko lurrak! Zerb Azk 36. Biar goizean nire saiets-ezurretan osabaren makilla ederki dantzatuko duk. Etxde JJ 7. Mutillak ederki saiatu zaizkigu beren lanean. NEtx Antz 13. Iñor lazoan erortzen bada / pagatuko du ederki. Basarri 139. Afaldu nuen ederki eta edan ere egin ginuen auserki. Izeta DirG 64. Txorakeriak aztutzen dira ederki, tiroak asten diranean. Salav 77. Eudia galanki ari zuan eta ederki busti [...] giñan. Ib. 90. Inditar gozo-zaleei eskerrak ederki dirutuak zeuden. NEtx LBB 47. Gaztetako kontuak / ederki aztuta, / burua soildu eta / ortzak akastuta. Uzt Sas 197. Ederki kostatako garoa / guk ekarritzen genduna. Ib. 80. Ederki gostatzen zaut batzuetan [kantuak egitea] . Xa Odol 67. Jo zuan buruan Don Kijote, ta bai ederki urratua utzi ere. Berron Kijote 187. Bazkaritan ederki berotuta. Etxabu Kontu 32. Illuntzerako ederki aspertzen zan. JAzpiroz 76. Higialdi bat edo bigarekin ederki aintzinatua zen aratsaldeko gure belarraren idortzea. Larre ArtzainE 49. Aitzin-solas ederra ezarri dio [...] jakingarriz ederki hornitua. MIH 165.
    v. tbn. MendaroTx 421. Ataño TxanKan 186. BBarand 18. Edarki: Insausti 82.
    azpisarrera-1
    EDDERKI (S; ejerki S) Ref.: A (ederki); Lh (ejerki); Lrq (ejerki).
     "Lindamente" A. "Joliment" Lrq.
    Argizariak zelütik / Argitzen dizü eijerki. ChantP 140. Berrogoi eta hamar zigarro espainul, untsa eijerki emanik paper azkar batetan. Const 33.
    azpisarrera-2
    EDERKI AIPATU.
    Alabar.
    Gaizkirik ez erraitea gatik, bizioa laudatzen baitute eta ederki aiphatzen. SP Phil 357.
    azpisarrera-3
    EDERKI ASKO.
    Muy bien, perfectamente.
    Patxiko sendakiña zan, [...], ederki asko kilimatzen zituana. Ag G 167. Nere gelatik ederki asko ikusten zan azoka. Anab Aprika 35. Gu baitan sortzen diren sentimenduek ederki asko erakusten digute ori. Vill Jaink 57. Ederki asko moldatu gera orain arte. NEtx LBB 61. Nola ederki asko konpontzen / zeraten zeuek bakarrik. Olea 32. Ederki asko jabetuko da irakurlea zer esan nai dedan. Alkain 16.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Mucho.
    Ederki asko betia dauka / memoriko almazena. PE 29. Euskalerriko gari egitia / ederki asko kostia. Uzt Sas 75.
    azpisarrera-4
    EDERKI ATERA.
    Salir bien parado.
    Bere buruaren lausengatzea eta ederki atheratzea gatik, [...], errazki iujeatzen dute bertzeak kutsatuak direla berek besarkatu duten bizioaz. SP Phil 343s.
    azpisarrera-5
    EDERKI BAINO EDERKIAGO.
    Muy bien.
    Ederki baño ederkigo abestu zituan. Muj PAm 10. Lekuonatar Imanuel apaiz jaunak, ederki baino ederkiago burutu du bere eginkizuna. MIH 165.
    azpisarrera-6
    EDERKI EMAN ERE.
    ¡No faltaba más! ¡Por supuesto! (en sdo. irónico). "Earki emane! baita zera ere!, ezta pentsatu ere!" ZestErret.
    --Zer uste dezu zuk, emengo izenak berak ez direla goierrian? --Emengo izenak? Ederki eman ere. Emen deitzen dira: Anxelmita, Rupertita, Mikelita. Alz STFer 118. Nerau prisiondegira? Bai ederki eman ere alajaiña, euskal-errian dan gizonik onraduena izanta. Urruz Zer 60. Besteek ere guk bezela yokatuko lutekela uste al dezute... Ederki eman ere! Ldi IL 136. Engrazi damu bidera etorri? Ederki eman ere! Etxde JJ 188.
    v. tbn. NEtx LBB 134.
    azpisarrera-7
    EDERKI ERE EDERKI.
    Muy bien.
    Aditzera eman zien ederki're ederki, zein igarokorrak diraden lurreko gauzak. Bv AsL 152.

    ederki

    ederki
    << 1 eden 0 / 0 edo >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper