Euskararen sustapena

Sinopsia

Tesi hau euskal demolinguistikak duen tresna multzoa zabaltzeko eta hobetzeko sormen-saiakera bat da. Saiakera horretan, hizkuntza gutxituen inguruan dagoen jakintza soziolinguistikotik abiatuta, nazioarteko jarduera demolinguistikoa inspirazio-iturri hartuta eta irudimenari eraginda, euskararen inguruko hiru eragiketa estatistiko nagusik (HZ, HEKN eta ISLk) adierazle berriak sortzeko zer-nolako aukerak eskaintzen dituzten ikertu dugu, eta hainbat adierazletan gauzatu ditugu aukera horiek.

Sinopsia

Euskaltzaindia aitzindaria izan da Hizkuntzen Historia Sozialaren garapen metodologikoaren alorrean. Euskararen Historia Soziala proiektuan garatu diren metodologia eta lan tresna berritzaileak nazioartean ezagutarazteko eta partekatzeko asmoz Taxonomy proposal for the (historical) sociology of language research: a Basque Contribution (Euskaltzaindia 2024) argitaratu dute Mikel Zalbidek eta Lionel Jolyk, ingelesez. Hizkuntzen Historia Soziala asko garatzen ari den iker-alorra da nazioartean. Iker-alor honek monografia asko dituen arren, oinarri teoriko-metodologiko orokorrik eta luze-zabal onarturik ez ditu. Euskararen Historia Soziala proiektuak ekarpen bat egin nahi izan du eta proposamen bat eskaini nahi izan die nazioarteko ikerlariei, bereziki soziolinguistikaren eta hizkuntza soziologiaren alorretan lan egiten dutenei.

Sinopsia

Euskararen norabideari buruzko formulazio-lan sistematiko eta kolektiboa egiten ari da Euskaltzaindia. Lan horrek dituen adar desberdinen artean, hemen aurkezten dugun ponentzia hau prozesuaren erdigune edo enbor izateko asmoz egin da.

Sinopsia

Lan kolektibo honetan, hizkuntza-zuzenbidearen inguruko xedapen nagusiak euskaratu dira, bai Europakoak, bai mundu-mailakoak; bereziki barruratu dira Espainiako erresumako eta Frantziako errepublikako xedapenak. Horrela, lurralde euskaldunetan aplikatu beharreko legeria euskaraz laburbildu da.

Sinopsia

Adierazpen horietako asko Akademiaren Euskera aldizkarian argitaratu izan dira eta beste batzuk Azkue Bibliotekako Artxiboan daude.

Erabat sakabanaturik zeudenez gero, Sustapen batzordeak argitalpen berezi batean biltzea erabaki du. Hala egin zuen 2006. urtean ordura arteko 32 adierazpen biltzen zituen Euskaltzaindiaren adierazpenak izenburuko argitalpenean (Jagon bilduma, 3). Euskaltzaindiak, geroztik ere, zeregin horretan jarraitu du eta jadanik 69 dira eman dituen adierazpenak. Hori dela eta, Sustapen batzordeari egoki iruditu zaio adierazpenen bilduma eguneratua argitaratzea.

Sinopsia

Nafarroako gaztetxoen arteko ahozko jarduna baino ikuspegi orokorragoa ematen da hemen, antzeko arazoa baita Euskal Herri guzian. Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak. Aditu gisa egin nahi edo egiten ari diren proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan nola heltzen dioten arlo honi eta zer planteamendu egiten duten adierazi digutenak. Baita eskolaz kanpo zer ekimen eramaten diren aurrera azaldu digutenak ere, hain zuzen ere, ikastola eta eskoletan euskaldundu diren haurrek eta gazteek euskarazko sarea izan dezaten.

Sinopsia

Estrategikoa da eskolan, hezkuntzan, egitasmo eraginkorrak bideratzea gero eta eleaniztunagoak diren ikasleen artean. Liburu honekin aztertu nahi izan dugu nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin beharko litzatekeen, zein erronka eta aukera berri dituen euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan.

Sinopsia

Lan kolektibo honetan, hizkuntza-zuzenbidearen inguruko xedapen nagusiak euskaratu dira, bai Europakoak, bai mundu-mailakoak; bereziki barruratu dira Espainiako erresumako eta Frantziako errepublikako xedapenak. Horrela, lurralde euskaldunetan aplikatu beharreko legeria euskaraz laburbildu da.

Sinopsia

Donostiako bilakaera soziolinguistiko-historikoa egiteko asmoarekin hainbat lan aurkezten da liburu honetan. Hasteko, Hizkuntzen Historia Soziala eta bereziki euskararen historia soziala lantzeko eredu metodologikoa aurkezten du Lionel Joly Charrassek, aurreneko atalburuan. Ondoren, Donostiako hizkuntza nagusiak historian zehar zeintzuk izan diren azpimarratzen saiatu gara, liburuaren bigarren atalburuan. Hirugarrenean, berriz, gaiari buruz berariaz egin zuen ikerketa sakonean oinarrituz, Donostiako XVIII. mendeko egoera deskribatzen du Juan Madariaga Orbeak. Koldo Larrañaga Elorzak, bere aldetik, ikerketa exhaustiboa egin ondoren, RSBAPeko kideek, Gipuzkoako eliteek, euskarari buruz izandako iritzia eta, batez ere, praxia aurkezten du. Ondoren, bosgarren atalburuan, XXI. mendearen hasierako egoerari buruzko txostena eskaintzen dute Olatz Altuna Zumetak eta Maialen Iñarra Arregik. Azken atalburuan, EHSk sortutako metodologia erabiliz, Donostiako bilakaera soziolinguistikoa azken 250 urtean lantzen dute Mikel Zalbide Elustondok eta Lionel Joly Charrassek. Lan horiek guztiek Donostiak izan duen bilakaera soziolinguistikoaren perspektiba orokorra ematen dute, bai perspektiba sinkronikotik zein diakronikotik.

Sinopsia

Metodologia-liburua da; hizkuntza-soziologiaren eta soziolinguistikaren teorietan oinarritzen da, batez ere, metodologia hori. Hizkuntzen gizarte-dimentsioaren historia aztertzeko prestatu da berariaz.

Sinopsia

XXI. mendean aurrera goaz eta ingurune digitala gure bizitzaren parte da, hori ez du inork zalantzan jartzen. Adimen artifizialak eta, bereziki, hizkuntza-teknologiak gure egunerokoan sartuak ditugu, eta euskara ez da salbuespena. Nola lagun dezake ingurune digitalak euskararen estandarizazioa bizkortzen? Horretarako, beste hizkuntzetako esperientziak, Euskaltzaindiarenak berarenak eta euskal erakundeenak ezagutu nahi izan ditugu, guztiok elkarrekin euskararen estandarizazio horren formulazioan, ebaluazioan eta zabalkundean aurrera egiteko eta xxi. mendeko euskal gizarteak dituen euskarari buruzko premiei erantzun egokia emateko.

Sinopsia

Estrategikoa da eskolan, hezkuntzan, egitasmo eraginkorrak bideratzea gero eta eleaniztunagoak diren ikasleen artean. Liburu honekin aztertu nahi izan dugu nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin beharko litzatekeen, zein erronka eta aukera berri dituen euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan.

Sinopsia

Liburu honetan, 2019an eta 2020an egindako jardunaldietako hitzaldiak bildu dira, bi jardunaldiak arrunt lotuak daudelakoan, biak ere arlo sozioekonomikokoak baitira. 2019ko XXIV. Jagon jardunaldia Arlo sozioekonomikoa euskararen biziberritzean izenburupean egin zen, eta XXV.a, berriz, Entitate pribatuak: nola eman zerbitzua euskaraz herritar eleaniztunei? izenburuarekin.

Sinopsia

Soziolinguistikan adituek, hizkuntza gutxituen egoerari buruz, batik bat euskara, emandako hitzaldiak artikulu gisa aurkezten dira liburu honetan:
Mikel Zalbide: “Euskaltzaindiaren ehun urteko jagon-lana: zenbait mugarri”
Joan A. Argenter: “Diversidad lingüística, diversidad lingüística en España y academias: ecologías, regímenes, instituciones”
Elena Chiocchetti: “Language rights and minority language development in Italy: examples from the central Alpine arc”
Jeroen Darquennes: “Reversing Language Shift in European language minority settings: a tentative general outline of contemporary challenges and strategies”
Henrique Monteagudo: “La Real Academia Galega y la gestión de la diversidad lingüística”
Joseba Lozano: “Eusko Jaurlaritzaren ekimena herritarren hizkuntza-eskubideen defentsan”
Jean-Guy Talamoni: “De la création d’un champ littéraire à une politique de normalisation linguistique”
Alain Viaut: “Incidence de la transfrontalité sur le statut d’une langue minoritaire : approche comparative du cas du basque”
Juan Carlos Moreno Cabrera: “Análisis ideológico del concepto de ‘lengua regional europea’ y sus consecuencias glotopolíticas.
Paul Bilbao: “Hizkuntza-eskubideen gaineko irakurketak. Euskararen kasua, Eskubideak erdigunera”
Juanjo Alvarez: “Euskararentzako legeak. Una nueva gobernanza para el euskera en el siglo XXI”

Sinopsia

Euskarak, Araban, azken mendeetan atzeraka joan ondoren, azken hamarkadetan nabarmen egin du hobera. Jardunaldi horretan aldaketa horren dimentsio eta ezaugarriak izan ziren hizpide, Arabako ordezkaritza herritar, profesional eta instituzional zabal baten eskutik.

Sinopsia

Hizkuntza politika publikoa 2006an hasi zen egituratzen Euskararen Erakunde Publikoarekin. Halarik ere, geroztik, euskal hiztunen ehunekoa eta euskararen erabilera ttipituz doa. Egoera hori iraulezina ez bada ere, baitezpadakoa da instituzio maila guziak hizkuntza politika berri ausartean engaia daitezen. Euskal Elkargoaren sortzea hizkuntza politika berri hori garatzeko parada izan daiteke.

Sinopsia

Metodologia-liburua da; hizkuntza-soziologiaren eta soziolinguistikaren teorietan oinarritzen da, batez ere, metodologia hori. Hizkuntzen gizarte-dimentsioaren historia aztertzeko prestatu da berariaz.

Sinopsia

Aurrera begira, ezinbestean erabiliko beharko dugun materiala utzi digu Juan Madariagak. Kasu askotan, ikerketak egiteko orduan, hemendik abiatu beharko da.

Sinopsia

Ikerketa honen bitartez, egileak Nafarroan euskarak belaunaldien artean izan duen transmisioa aztertu du, horretarako bi ikerketa-eremu definituz, bata Iruritan eta bestea Iruñean.

Sinopsia

1963tik 2010era bitartean Joseba Intxaustik argitaraturiko artikuluak, batik bat euskararen egoera soziolinguistikoaren gainean.

Sinopsia

1963tik 2010era bitartean Joseba Intxaustik argitaraturiko artikuluak, batik bat euskararen egoera soziolinguistikoaren gainean.

Sinopsia

1963tik 2010era bitartean Joseba Intxaustik argitaraturiko artikuluak, batik bat euskararen egoera soziolinguistikoaren gainean.

Sinopsia

Ikerketa honen xede nagusia da, aurkeztea gaur egun Ipar Euskal Herriko gazteen euskarazko edo euskal kulturari lotuak diren aisialdiak zein diren.

Sinopsia

Euskal Herriko ikastolen mugimenduaren sorrera eta bilakaera azterten duen argitalpen honen euskarazko bertsioa, duela urte bete eskas kaleratu zen. Orain, gaztelaniara egindako itzulpena argitaratu da.

Sinopsia

Joanes Etxeberri bildumaren lehen zenbaki honek, Euskararen Histora Soziala egitasmoaren oinarri izango den bibliografia biltzen du. Aurrerago on-line argitaratuko da, beharrezko balitz, osotuago.

Sinopsia

Eusko Legebiltzarrak Euskararen legea onartu zuela 25 urte betetzen direnean, egileak, aipatu legeak euskal eskolaren alorrean izan duen bilakaera aztertzen du.

Sinopsia

Euskal Herriko ikastolen mugimenduaren sorrera eta bilakaera aztertzen du liburu honek.

Sinopsia

1995 eta 2009 artean, Aek-ko ikasleek betetzen zituzten fitxak ikerketa-iturri hartuz, ikerketa soziolongüisiko bat burutu dute egileek. Ikerketan bi aldagai nagusi daude: euskara ikasten ari diren helduak eta horien artean dauden etorkinak.

Sinopsia

Euskal Autonomi Erkidegoan, euskararen berreskuratzean azken bi hamarkadetan eman den bilakaeraren azterketa eskaintzen digu.

Sinopsia

Lan honek, euskarak Nafarroan izan duen bilakaera positiboa erakutsi, eta izan dezakeen bilakaera irudikatzen du. Horretarako azken lau populazio erroldak (1986tik 2001 arte) oinarri gisa hartzen ditu. Eboluzioa hobeto azaltzeko, irizpide geografiko eta historikoak ardatz harturik, Nafarroaren eskualdeen azterketa bat proposatzen du, dauden berrogeita lauen ikerketa zehatza eginez. Lana, azken ondorio batzuekin osatzen da; besteak beste eskualde desberdinetan, euskararen desagerpenaren garaia eta hizkuntzaren berreskuratze maila uztartuz eta berreskuratzea desagerpenaren norabide beretik doala azalduz; alegia, berreskuratzea biztanle gehien dituen guneetan eta gizarteko sektore eskolatuetatik hasi dela. Ondorio nagusi gisa, Nafarroako hizkuntza eremuen sailkapenaren aldaketa proposatzen da, 21. mende hasierako euskararen egoera aintzat hartuko lukeen sailkapen berri bat.

Sinopsia

Liburu honetan aztertzen dira hizkuntzarekiko giza-ikuspegiak, kulturala eta politikoa, euskararen historia eta literatura, sozioekonomia-faktoreak, barne eta kanpoko hizkuntzak, euskararen egoera beste hizkuntza batzuekin gonbaraturik, lege zuzena, elebitasuna eta abar. Edizio bat euskaraz eta beste bat gaztelaniaz. Hizkuntzaren arazoak ezagutzeko beharrezko liburua.