16 emaitza bilaketarentzat
Euskara Batuaren Eskuliburuak ez dakar arau berririk. Euskaltzaindiak euskara batuaz gaurdaino emanak dituen arau, gomendio, onespen eta irizpenak (eta, ifrentzuz, baita esan gabeak ere) era didaktiko eta dibulgaziozkoan birformulatzea du helburu. Asmo horrekin, zazpi alorretako kontuak ageri dira: lexikoa, kalkoak, morfologia, sintaxia, onomastika, ahoskera eta ortotipografia.
Hiztegi etimologikoa hizkuntzaren barne historia aplikatua baizik ez da, hots, fonologia-, morfologia-, dialektologia-, sintaxi diakronikoan… oinarritu eta hitzen (sarreren) inguruan antolatutako hizkuntzaren historiaren ikerketa eta azalpena.
Guztira, 37.884 sarrera, 6.994 azpisarrera (hitz elkartuak, esapideak, etab.) eta 61.398 adiera bildu dira bi liburuki hauetan.
Literaturaren teoria, historia eta kritikaren berri emateko euskaraz garatu den lexikoa agertzea, finkatzea eta azalpen testuetan erabiltzea da hiztegi honen xede nagusia.
Sabino Arana Goiri jaunaren obran azaltzen diren neologismoekiko tesi-ikerketa. Liburukiari sarrera Ibon Sarasola euskaltzain osoak egiten dio.
Esku artean dugun lan honetan, lexikoa biltzea izan da halburu nagusia, Nafarroako mendebaldean, Araba eta Gipuzkoarekin muga eginez, dagoen Sakana haraneko hizketerakoa, hain zuzen ere. Lexikoa biltzeaz gain, jasotako hitzak aztertu dira, sarrera bakoitzari buruzko hainbat datu esanguratsu bertan bildu direlarik, hiztegi itxura emanez, aurrerago, sarrera bakoitzaren egitura azaltzerakoan, ikus daitekeen moduan.
Ohore bat da Euskaltzaindiarentzat, Patxi Galé Garcíaren ardura eta arretapean paraturiko euskal hiztegi hau aurkeztea. Alde batetik gure hizkuntza duela mende bat galdu eta bizirik zegoenean ere, behar bezala aztertu ez zen eskualde bateko idazlearena delako. Okondokoa, Aiara eskualdekoa, berau Bizkaiko Enkarterriri datxekiola.
Izendegi honetan Onomastika batzordeak onartutako Euskadiko Autonomia Erkidegoko udal eta biztanle entitateen izen ofizial eta euskarazkoak biltzen dira, baita herritar izenak ere. Erabiltzailearen lana errazteko, izenak, udalka eta lurralde historikoka ematen dira.
Euskal deituratzat, edozein hizkuntza jatorritakoa izanda ere, Euskal Herrian sustraitu dena hartu da kontuan argitalpen honetan. Liburuki honetan euskal jatorrikoak ez diren deitura gehienak ia-ia baztertuak izan dira, hurrengo argitalpen baterako utzirik. Argitalplen honetan iturri amankomuneko aldaera desberdinak zeuden-zeudenean gorde dira, batera bildu gabe, tartean aldaketa grafiko arbitrariorik edo sasi-etimologiarik ez bazen.
Arabako gaztelanian erabiltzen diren euskaratikako hitzen bilduma.
Lexikologi Erizpideen Finkapenerako batzordeak 1991. Urtean burututako lanak. Aitzinsolasa : Jean Haritschelhar, euskaltzainburua. Sarrera : LEF batzordeak 1986an hasitako lanaren azterketa. Liburuki hau hiru zatitan banatua duzu, alegia : Lehen zatia : galdeketaren erantzuna eta gomendioak. Hitz elkartuen osaera-idazkerei buruz bidalitako galdeketari nork erantzun dion azaltzen da bertan; gero erantzuleek nola idatzi nahiago lituzketen eta, azkenik, LEF batzordearen ustea zein den. Bigarren zatia : argibideak eta azalpenak. Hitz elkartuei buruzko irizpide nagusiak agertzen dira bertan... Hirugarren zatia : Euskaltzaindiaren Gomendio-Arauak. Euskaltzaindiak onarturiko Arauak eta Gomendioak azaltzen dira azkenik.
Lexikologi Erizpideen Finkapenerako batzordeak 1988. urtean burututako lanak. Hitz-Elkarketa/1 liburuko sailkapenean agertzen diren hamabi hitz-elkartu mota aztertzen dira: Aditz-elkarteak, hitz-elkarte sintetikoak, Jarleku elkartemota, atributu edo koordinaziozko elkarteak, aposizioak, asmo-elkarteak, izaera elkarteak, ezkonberri elkartea; lotsagabe, lo falta elkarteak; erdiase elkarte mota, bahuvrihi elkarteak eta hitz-andana ihartuak aztertzen dira.
AHITUA PAPEREAN
Euskarri digitalean eskuragarri dago.
Faksimilezko berrargitarapena, Fr. Luis Villasanteren hitzaurrez eta Luis Mitxelenaren sarrera hiztegiaren iturrien ikerketa, hiztegitxo bat gehituz.
1820. urte inguruan Pedro Antonio Añibarrok idatzia eta orainarte argitara gabe zegoen euskal hiztegia "Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroan erabiltzen zirenak bereziz, nazio bakoitzekoa argi adieraziz".