Nobedadeak

Sinopsia

Hedabideek egunean eguneango eta presa biziko zeregin bati aurre egin be­har izaten diote: euskaraz nola aditzera eman, gaztelaniaz, ingelesez edo beste hiz­kuntzetan garatzen doazen kontzeptu eta adierazte premia berriak. Erantzuna ematea beti dator a posteriori, baina beti ohi dator egoki, kontzeptu horiei egokituko zaizkien euskal ordainak edo euskal ordain aukerak bilatzeko gogoeta egitea. Horixe da hain zuzen Adolfo Arejitak egin duena, Euskadi Irratiko Faktoria saioan, 2019an hasi eta 2022 urtera arte egin dituen kolaborazioetan.

Sinopsia

Liburuak hiru sail nagusitan bana daitezkeen zazpi parte dauzka. Lehenbiziko hiruretan Euskal Herriko numenei eta haien izenei buruzko datuak, iritziak eta haien eskutik osa daitekeen aierua jakitera ematen dira. Hurrengo hirurak onomastikaren alorrekoak dira bete-betean. Preseski, laugarren kapituluan teonimiaren eta toponimiaren arteko harremana jorratzen da batez ere, eta bosgarrenean gure aurretik jainko izenak erabili dituzten ikertzaileek egindako zenbait proposameni ikusten zaizkien eragozpenak adierazten dira. Seigarrenean zenbait etimo proposatzen dira. Amaitu aitzinetik, ondorio orokor batzuk biltzen dira.

Sinopsia

Euskaltzaindia burutzen ari den lan hau Gasteizko udalerriko toponimia historikoari buruzko ikerketa egitasmoaren emaitza da. Egitasmo honetan, hiriburuaz gain, Gasteizko beste 64 herriak ere sartzen dira. Malizaeza, Ubarrundia, Langraiz eta Arratzua lanak argitaratu ziren eta jarraian Dibiña deritzanaren aldia iritsi da. Liburu hau, Dibiña I, merindadearen azterketaren lehen zatiari dagokio eta Abetxuku, Andetxa, Arangiz, Foronda, Lopida, Mendiguren eta Ihurre herrietako toponimia biltzen du.

Sinopsia

Liburu honek bi zati edo atal nagusi ditu: azterketa eta hiztegia. Azterketaren zatian Lizarragaren bizitzaren nondik norakoak, bere obra, erabilitako idatzizko iturriak eta zerabilen lexikoaren azterketa filologiko eta dialektologiko xeheak bildu ditugu. Hiztegian, aldiz, JMSBtik hautaturiko hitz eta aldaerekin, 1.509 sarrera sortu ditugu.

Sinopsia

Estrategikoa da eskolan, hezkuntzan, egitasmo eraginkorrak bideratzea gero eta eleaniztunagoak diren ikasleen artean. Liburu honekin aztertu nahi izan dugu nolako egoera duen euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin beharko litzatekeen, zein erronka eta aukera berri dituen euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan.

Sinopsia

Ikerketa zenbakian Akademiaren jakintza-esparruko ikerketak argitaratzen dira: literatura, soziolinguistika, onomastika eta exonomastika, gramatika, lexikografia, dialektologia, bidegileen biografiak eta abar. Zenbaki honetan egile hauek idazten dute: Naroa Anabitarte, Ane Beloki, Garbiñe Bereziartua-Beñat Muguruza, Josu Larrañaga, Jon Mentxakatorre, Juan Carlos Odriozola, Eguzki Urteaga eta Lontzo Zugazaga.

Sinopsia

Txomin Peillen Pariseko Montmartre auzo bohemioan jaio zen 1932an. Guraso zuberotarrak zituen eta gazterik hasi zen euskal literaturaz arduratzen, batez ere Parisen erbesteraturiko euskaldun abertzaleen ezagutzaren ondorioz. Horien artean Andima Ibinagabeitia elantxobetarra aipatu behar. Berantago, Andimak Hegoamerikara alde egin eta bertan euskal testuak argitaratzeari ekingo dio, Hego Euskal Herrian ez baitago horretarako aukerarik. Garai hartan euskal letra modernoen aitzindariak ezagutuko ditu Peillenek: Jon Mirande, Gabriel Aresti eta Txillardegi. Espainiar literaturarekiko ezagutza ere Parisen izan zuen Txominek. Kasu honetan, Odéon auzoan, espainiar errefuxiatu anarkistak La Española liburu-dendan antolatzen zituzten hitzaldi eta eztabaiden ingurumarian. Hiru dira beraz Txomin Peillenen hurbileko kultura eta mintzairak: euskara, frantsesa eta gaztelania. Hiru hizkuntza horietan idatzi ditu bere olerkiak, liburu honetan aurkezten dizkigunak, denak hiru hizkuntzetan eta horretarako, jakina, itzulpenak egin behar izan ditu.

Sinopsia

Adierazpen horietako asko Akademiaren Euskera aldizkarian argitaratu izan dira eta beste batzuk Azkue Bibliotekako Artxiboan daude.

Erabat sakabanaturik zeudenez gero, Sustapen batzordeak argitalpen berezi batean biltzea erabaki du. Hala egin zuen 2006. urtean ordura arteko 32 adierazpen biltzen zituen Euskaltzaindiaren adierazpenak izenburuko argitalpenean (Jagon bilduma, 3). Euskaltzaindiak, geroztik ere, zeregin horretan jarraitu du eta jadanik 61 dira eman dituen adierazpenak. Hori dela eta, Sustapen batzordeari egoki iruditu zaio adierazpenen bilduma eguneratua argitaratzea.

Sinopsia

Lan kolektibo honetan, hizkuntza-zuzenbidearen inguruko xedapen nagusiak euskaratu dira, bai Europakoak, bai mundu-mailakoak; bereziki barruratu dira Espainiako erresumako eta Frantziako errepublikako xedapenak. Horrela, lurralde euskaldunetan aplikatu beharreko legeria euskaraz laburbildu da.

Sinopsia

Gramatika deskriptiboa da, zintzotasunez egin nahi izan da hori, baina aldi berean irakurleari norabide jakin bat markatzen dio. Hori, batetik. Bestetik, hau da bigarren ezaugarria, batzordeak lan irekia aurkeztu nahi du, interesa izan dezaketenen artean eztabaidatua izan dadin. Betiere jendearen ekarpenak eskuratzeko prest dago batzordea, ezingo litzateke beste modu batera izan.

Sinopsia

Liburuaren izenburuak argi erraten digu kausitutakoa gutunak direla, XVIII. mendearen akabailaren eta XIX. mendearen hasmentaren inguruan eskribituak, nork eta goizuetar batek, Jose Ramon Minondok. Eskuz eskribitu liburu eta paper horiek bezalakoak ez dira egunero agertzen gurean. Ez, alafede. Are gutiago erlijioaren eta literaturaren inguruko gaien gainekoak ez direnak. Hala, Minondorenek merkataritzarekin eta kontuekin dute zerikusia; salerosketa dute xede. Zer saldu edo erosiko ote zen garai horretan Goizueta inguruan? Norekin egiten ote zituzten tratuak? Zer langintza erakusten ote dute?

Sinopsia

Utergan (Nafarroa) jaiotako Joan Beriainek 1621ean idatzitako klasikoa. Izenburuak argi adierazten duen moduan, duela laurehun urte, Utergako herritarrei meza ongi jarraitzeko idatzitako tratatua da. Euskaraz eta gaztelaniaz idatzia, garaiko egoera soziolinguistikoaren irudia eman dezake. Patxi Salaberri Zaratiegik lanaren ezaugarri filologikoak bildu ditu euskaraz eta gaztelaniaz idatzitako hitzaurrean.

Sinopsia

Jean de Jaurgain (1842-1920) Zuberoko jauntto txiki bat zen, denborarekin aberastasuna galtzen joan zen sendi batekoa eta laborantzatik bizi zena. Horretaz landa, Euskal Herriaren Historiaz eta Literaturaz asko ikertu eta idatzi zuen, frantsesez idatzi ere. Halaber, Euskaltzaleen Biltzarreko presidentea izan zen Jaurgainek, 1899an, xiberotar ahozko literaturaren sei kondaira poetiko idatzi zituen Quelques légendes poétiques du Pays de Soule liburuan. Jean-Luis Davantek frantsesez argitaratu zen liburua euskaraz ematen digu. Alegia, kondaira euskaraz zegoen baina orain horien azalpenak euskaraz ematen ditu zuberotar euskaltzainak. Halaber, Jean de Jaurgain nor zen azaltzen digu eta kondaira horien iturrien berri eman ere.

Sinopsia

2020ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.

Sinopsia

Euskaltzaindiaren lanaren eta bizitza akademikoaren berri ematen du.

Sinopsia

Soziolinguistikan adituek, hizkuntza gutxituen egoerari buruz, batik bat euskara, emandako hitzaldiak artikulu gisa aurkezten dira liburu honetan:
Mikel Zalbide: “Euskaltzaindiaren ehun urteko jagon-lana: zenbait mugarri”
Joan A. Argenter: “Diversidad lingüística, diversidad lingüística en España y academias: ecologías, regímenes, instituciones”
Elena Chiocchetti: “Language rights and minority language development in Italy: examples from the central Alpine arc”
Jeroen Darquennes: “Reversing Language Shift in European language minority settings: a tentative general outline of contemporary challenges and strategies”
Henrique Monteagudo: “La Real Academia Galega y la gestión de la diversidad lingüística”
Joseba Lozano: “Eusko Jaurlaritzaren ekimena herritarren hizkuntza-eskubideen defentsan”
Jean-Guy Talamoni: “De la création d’un champ littéraire à une politique de normalisation linguistique”
Alain Viaut: “Incidence de la transfrontalité sur le statut d’une langue minoritaire : approche comparative du cas du basque”
Juan Carlos Moreno Cabrera: “Análisis ideológico del concepto de ‘lengua regional europea’ y sus consecuencias glotopolíticas.
Paul Bilbao: “Hizkuntza-eskubideen gaineko irakurketak. Euskararen kasua, Eskubideak erdigunera”
Juanjo Alvarez: “Euskararentzako legeak. Una nueva gobernanza para el euskera en el siglo XXI”

Sinopsia

Liburuki honetan lexikoa lantzen da: ofizioak eta tresnak; itsasontzia eta eskifaia; itsas arrantza; beste lanbide batzuk; Gizarte-bizitza; pisuak, neurriak, dirua eta koloreak.