19 emaitza bilaketarentzat
Euskararen normatibizazioak, XXI. mende honetako lehen laurdena bukatzear dagoela, berebiziko osagaiak ditu, aldiak aldi. Hartara, Euskaltzaindiak, bere inguruan bildu ditu euskal hizkuntzaren partaide diren hainbat aditu esanguratsu, helburu zehatz batekin: zer egin den eta zer dagoen eginkizun, bi horien artean gogoetatzeko, jakinik, hori bai, hizkuntza egunero moldatzen dela gizartean, hiztunek euren hartu-emanetan erabiltzen dutenean.
Bertsolaritzak prentsa historikoan, irratian, zineman, telebistan nahiz Interneten izandako presentziaren bilketa eta azterketa hartu da abiapuntutzat. Bertso-munduko eragiletzaren zortzi belaunaldiren biografiak eta ekarpenak ere harilkatu dira kontakizunean. Eta hau guztia Europan kultura popularrak izandako bilakaeraren testuinguruan kokatu da. Kultur bilakaera erabat singularraren errepaso zabala da azken emaitza, ahots subalternoaren bizi indarraren testigantza eder bat.
Liburuaren izenburuak argi erraten digu kausitutakoa gutunak direla, XVIII. mendearen akabailaren eta XIX. mendearen hasmentaren inguruan eskribituak, nork eta goizuetar batek, Jose Ramon Minondok. Eskuz eskribitu liburu eta paper horiek bezalakoak ez dira egunero agertzen gurean. Ez, alafede. Are gutiago erlijioaren eta literaturaren inguruko gaien gainekoak ez direnak. Hala, Minondorenek merkataritzarekin eta kontuekin dute zerikusia; salerosketa dute xede. Zer saldu edo erosiko ote zen garai horretan Goizueta inguruan? Norekin egiten ote zituzten tratuak? Zer langintza erakusten ote dute?
Nola lortu zuen Euskaltzaindiak 1941ean berriz batzarrak egiteko baimena eskuratzea, Eusko Ikaskuntzak, esaterako, izoztuta jarraitzen zuen bitartean? Frankismoak bere politika linguistikoa zuritzeko erabili zuen tresna izan zen? Edo barne erbesteko erresistentzia kulturalean aritu zen Akademia izan zen? Horrelako galderei erantzun ahal izateko informazio berria agertuz joan den arren, 2019an ehun urte bete dituen Euskaltzaindiaren eta euskal kulturaren garai iluna izaten jarraitzen du 1936-1954 arteko horrek.
Elosegik Le Dauphin itsasontziko gutunaz egin duen lana oso interesgarria da. Artxiboetan egin duen lan eskergaren eta bere gogoeten ondorioz, 1757ko gutunak aberasten ditu molde oso ongi antolatu baten; gainera, gutuneria horrek bide ematen du ikerketan sakontzeko eta hedatzeko, euskarak gizartean izan duen tokia eta funtzioa hobeto ezagutzeko. Ipar Euskal Herriko gizartean euskaraz idazten zen? Alfabetatuak ziren XVIII. mendeko Ipar Euskal Herriko euskaldunak? Bide batez, galdera horiei erantzuna ematen zaie liburu honetan.
Lan honen helburua Baskonia penintsularreko historiari buruz, 711 urtetik 929 urtera bitartean, aurkitu diren testu arabiar guztien bilduma egitea da. Alegia, Al-Andaluzeko konkistatik Kordobako Kalifatzaren aldarrikapenera doan garai historikoa.
AHITUA PAPEREAN
Euskarri digitalean eskuragarri dago.
Frantses Iraultzatik landako hizkuntza politika guztietan nolako idei eta kontzeptu indartsuak atxikarazi dituen erakusten du Urrutikoetxeak.
Koldo Mitxelenak euskara batuari prosa egiteko estilo berri bat eman zion. Agurtzane Azpeitiak, bere doktore-tesiaren bitartez, Koldo Mitxelenak enuntziatu parentetikoak (etenak), bere zinema- eta liburu-kritiketan estrategikoki nola erabili zituen azaltzen digu. Estrategikoki, perpausaren sintaxia behartu gabe, esaldiei informazio gehigarria eransten dielako.
Euskaltzaindiaren XVI. Biltzarra. Euskara, Okzitaniera, Aragoiera eta Katalanaren egoera aztertzen da lau arlo nagusitan: historia eta dialektologia, literatura, teknologia berriak eta toponimia.
Arantza Ozaetak Eracusaldiac ikermolde berri batetik aztertzen du: ikuspegi sozio-diskurtsiboa. Metodo honek, lana atxikia dagoen kontestu sozio-historikoan jartzen du ikerketaren oinarria.
Liburu honetan Jurgi Kintanaren doktorego tesiaren zati nagusia biltzen da. Zehazki Resurrección María Azkueren izate eta egite intelektualari dagokiona.
XXI. mende atariko ikuspegitik, Hizkuntza ereduak, Hiztegigintza eta Hizkuntzaren historia aztertzen dira.
Jean Etxepare (1877-1935), Aldudeko medikua, bizi zen garaiko arduretan murgildurik azaltzen zaigu liburuki honetan. Izatez, Aldudeko medikuaren bizitza eta obra izan dira lan honen ardatza eta denbora-bidaiarako aitzakia. Izan ere, pertsonaren ibilbideaz eta pentsamenduaz (eboluzionismoaren pentsamendu korrontea euskararen mundura sartu nahi izan zuen) baliaturik, zientziaren aspektu orokor batzuk eta garaiko Euskal Herriaren berri eskaintzen du.
Liburu hau egilearen doktorego tesiaren bertsio bat da eta, funtsean, honako galdera honi erantzun nahi lioke: zertaz ari garen espainiar nazionalismoaz ari garenean.
2001ean Euskaltzaindiak burutu zuen kongresua. 41 ikerlarik parte hartu zuten, gramatika eta literaturari buruzko txostenak aurkeztuz.
Liburuki honetan J.I. Arana (1838-1896) idazle jesuitaren Egunaria eskaintzen zaigu. Nolako gaztaroa izan zuen; Frantziako erbeste-aldian zein euskal idazle ezagutu zituen; zein liburu eta zein olerki idatzi zituen...
Euskal Herriak XX. mendean euskararen alorrean hizkuntzalari handi bi ezagutu ditu, biok euskaltzainak eta biok unibertsitateko katedradunak : Koldo Mitxelena eta René Lafon. Azken honek ez zuen aditza bakarrik landu. Izena, izenondoa, deklinabidea, fonologia, azentua, dialektologia, joskera eta abar diziplina aztertu izan zituen. Europako hainbat aldizkaritan parte hartu zuen , baina oraingo honetan, euskarari buruz idatzi dituen artikulu sakonenak argitartu ditu Euskaltzaindiak, konparaketa idazlanak albo batera utziaz.
Euskaltzaindiaren XII. Biltzarreko Agiriak eta txostenak, alegia, Arnaud Oihenart ziberotarren laugarren mendeurrenean. Oihenart legegizon, historialari, atsotitz biltzaile eta olerkaria izan zenaren inguruan egindako mintzaldi eta txostenak azaltzen dira.
Txosten eta aurkezpen lan-bilduma, ikerlanen aurrerakuntzaz eta egungo egoeraz: fonologiaz, fonetikaz, hiztegiaz, tipologiaz, sintaxiaz, dialektologiaz, aditzaren morfologiaz eta abarrez, euskarari buruzko Jardunaldietan aurkeztuak.