(SP (-ph- <pp>)), apo-harmatu (Lc ap. A; apho- Dv, H), afoarmatu (L, BN-baig ap. A ).
Tortuga. "Tortue" SP. v. apokarakoil, dortoka. Tr. Documentado sólo en textos septentrionales desde 1850.
Apoarmatu bat zen koxko ariñekoa; / Eta unhatua bethi zaiñtzeaz xilhoa. Gy 255. Apoarmatuen andere erregiña. Ib. 256. Jauregiko baratzean jabe, ixil, / Apoharmatu handi bat nekez dabil. Ox 87. Alferrak bethi hats, nolatsu aphoharmatuak urrats. "Le paresseux aime le pas de l'écrevisse". Hb GH 1928, 397. Ellandek urratzen du erreka-estalia, eta, han, atxemaiten dute apho-harmatu bat gaitza. Barb Leg 135. Apho-harmatu hunekin eginikako saldatik edan behar du zure alabak. Ib. 135. Bazkari egiteko zer zuten, errana dute kazetek: apho harmatu salda, izokin freskoa, bildotxki. Herr 7-4-1955 (ap. DRA ). Egunoro aipatzen ez diren gauzak [...], erdal hitzez izendatzen dira [Galesen]: morgi (marraxua), macrell (berdela), crwban (apo harmatua). MIH 188.