Harremana

    OEH - Bilaketa

    1019 emaitza edan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gauerdi.
    tradizioa
    Tr. Las formas con aspiración se documentan, desde Leiçarraga, en los autores bajo-navarros y suletinos (además de en INav ), alternando en ocasiones con la forma sin h. Para la distribución gau- / gab- / gaub-, v. gau.
    sense-1
    Medianoche. "On ne se sert guère de ce mot qu'à l'indéfini" Dv. Cf. ABar Goi 16: Gau erdia berari begira igaro nikan ('la mitad de la noche'). Tr. De uso gral. Los septentrionales (ya desde los primeros textos) lo emplean en forma indeterminada, si exceptuamos algún ej. como kontenplatzen gau erdiak de Argaignarats (DevB 20); al Sur sólo encontramos algunos ejs. de este uso en autores modernos como Orixe o Etxaide. Con instrumental (siempre indet.) aparece en Argaignarats, Etxaide (JJ 192), Orixe (SCruz 66), S. Mitxelena (Aranz 82) y Mirande (Po 51); con sociativo en Aresti.
    Ezen eztakizue noiz etxeko iauna ethorriren den, arratsean, ala gauherditan, ala oillaritean, ala goizean. Lç Mc 13, 35 (Lc 11, 5 gau-erditan). Eta askotan ez ohera herstu gabe gau erdi. EZ Man I 122. Gau erditaraiño orazinotan egoitea. Ax 498 (V 321). Gauherdirano, bertzeren emasteareki, hal'ere beldurreki. O Po 184 (cf. Saug 33: berzeren emaztia gauherditrano). Errantutzue, debotak, / Matutiñak gau erdiz. Arg DevB 23. Ediren bait zutian gau erditan. Tt Onsa 76. Eguna hasten delarik, gauherditarik gauherditara. Tt Arima 50s. Ianbieren hamabortzean gaberdi izanen da guarda estean denean. INav 160. Eguzki dibinala / Gauerdi batean / Etorri zan lurrera / Gizonen soñean. Zubia 139. Gaiherdiz geroz deüs ian ez edan. Bp I 73. Gau erditan egin izan zen oihu handi bat. He Mt 25, 6. San Agustiñ izandu zala lenbizian gau erdia baño illunago lañoz, odeiez, gereizez, itxusiz betea? Lar SAgust 6. Gau erdiko lo andian sartu zeneko. Mb IArg II 312. An illuntasun beltz, beti gau erdi, suaz ta keaz, atsez ta kiratsez betea. Cb Eg II 206. Gaberdiko amabietarik eta komulgau artera. Oe 141. Jan eta edan gabia izan behar dela gauherdiz geroz. CatLan 139. Jagiten dala gaberdi guztietan kartujo bat legez. Mg CO 217. Gau erdia ezkero ezer ere jan eta edan gabe egotea. AA I 447. Ezen gaba eta eguna, gauerdi eta eguerdi, ilhunbea ala argia, bardin dire zuretzat. Dh 203. Gau erdijan, bestiak lo dagozanian. fB Ic III 308. Jesus jaioko dala / gau erdi onetan. Echag 64. Gaiherdiz geroz. UskLiB 94. Gaierditako zerena. Etch 376. Gaberdi inguruan. Ur MarIl 32. Gauerdia eldu zan. Lard 520. Gauherditan sar athera bat egiten zuen eriteian. Laph 234. Negiaren minian eta gaiherditan. CatS 96. Aurtxo bat jaiotzen da / Gabon gauerdian. Zab Gabon 45. Andre gajua nekatuba, gaberdiyan gizonaren zai. Sor Bar 54. Eta egon harekin gauherdi eta oren erdiraino. Elsb Fram 109. Gauerditik berehala bazohan. Jnn SBi 93. Gaierditan komentiari sü emaiten dü. Ip Hil 157. Ia gaberdia zan. Ag AL 89. Gauerdiko amabietatik ordu arteraño. Itz Azald 160.
    (s. XX) Gaberditik eta jaunartzerarte ezertxu be jan eta edan barik. KIkV 92. Gauerdik ez ginduzke bidean atxeman behar. Barb Sup 121. Gaberdia ezkero ta izotz gogorra zan gau batean. Muj PAm 53. Gaberdija urrian zan etxeratu zaneko. Kk Ab II 8. Gauerdi deabruaren ordua da. (BN-ciz). A EY I 64. Meza alaiera doaz gauerdi danean. Or Eus 144. Gaberdiaren buruan, berezibiletan joaten ziran Donostitik. TAg Uzt 174. Gaberditik aurrera zijoan gaba. Ib. 249s. Gauerdi zitaken. Zerb IxtS 82. Gau erdia, ordubata, ordubik. JAIraz Bizia 104. Gauerdi zen [...] peritik eldu zen batean. Etxde JJ 107. Ille zutiak gaberdia bezin beltz. NEtx Antz 136. Gaberdirantz politoago jarri zan. Erkiag Arran 80. Gaberdi ingurutik goizalderaiño. Bilbao IpuiB 180. Gauerdi zen doi-doia. JEtchep 114. Gauerdi batekin agertu zen arraina. Arti MaldanB 191. --Zonbat orenetan ethorri da zure ganat? --Gauerdi gabe. Larz Senper 82. Ba dakizu permisionea gauerditan finitzen delarik, behar dela gauerditan sartu. Etchebarne 127. Gauberdian urten biar genduen. Gerrika 112. Gau erdirako pixka bat muturra bustita ere egongo giñan. Insausti 111. 1959garrengo abuztuaren gauerdi batean. MEIG III 52.
    v. tbn. v. tbn. Mg CC 228. CatB 71. CatLuz 37. Bordel 47. It Fab 173. Laph 57. Arr GB 97. AB AmaE 19. A BeinB 85. HU Aurp 120. Azc PB 324. CatJauf 115. Iraola 86. JanEd II 59. Muj PAm 27. Anab Usauri 117. Ir YKBiz 270. TAg Uzt 107. Mde Pr 115. Erkiag BatB 9. Lab SuEm 194. Uzt Sas 105. Lasa Poem 74. Berron Kijote 217. Ataño TxanKan 219. Onaind STeresa 85.
    Gauherdi: INav 159. ChantP 14.
    Gaberdi: Cb EBO 49. DurPl 62. Astar II 39. CatLlo 71. Echag 107. It Fab 101. CatBus 46. Bv AsL 78. AB AmaE 170. Urruz Urz 57. Azc PB 270. Echta Jos 267. JanEd II 54. Lh Yol 45. KIkG 71. Laux BBa 18. Ldi BB 6. EA OlBe 56. SMitx Aranz 82. Akes Ipiñ 20. Basarri 115. Ugalde Iltz 67. Etxabu Kontu 87. Ataño TxanKan 49. Ayesta 22.
    Gauberdi: Añ CatAN 55. Alzola Atalak 59.
    azpiadiera-1.1
    (Precediendo a una hora). A las (...) de la madrugada. v. GAUERDITIK.
    Gau-erdi oren batean, dena izerdi, han zen. Barb Sup 173.
    azpiadiera-1.2
    (Sin suf. de decl., con valor adverbial). A medianoche.
    Gaiherdi nik, lamiña-gaiak joik, / maithatu zutut: hori aski zait. Mde Po 49. Gauerdi bildu baiginuen denek han berean. Larre ArtzainE 267.
    azpisarrera-1
    GAUERDI-AITZIN (Con valor adverbial). Antes de medianoche.
    Segur zirea gauerdi aintzin zurekin zela Anton? Larz Senper 84. Krima egin du gauerdi aintzin. Ib. 84.
    azpisarrera-2
    GAUERDI-AITZINTTO. Tiempo de poco antes de la medianoche.
    --Zonbat orenetan jin da Anton zure ganat? --Gauerdi aintzinttoan. Larz Senper 90. Margoren arrapatzerat izan hiza, gauerdi aintzinttoan? Ib. 92.
    azpisarrera-3
    GAUERDI-ALDE. Medianoche, tiempo alrededor de medianoche.
    Leku artan bertan, gauerdi-aldean ere, ordu osoak igaro oi zituen. Arr GB 14. Badator ontza gau erdi aldera. Zab Gabon 62. Gaberdi alderako dana egoan ixil ixillik. Ag AL 34. Gau-lenetik alako etxean; gaberdi-aldera beste alakotan. Or SCruz 55. Gaberdi aldian barrena sartuta / ostu diyotela esan. Tx B I 156. Arloa bukatuxe gauerdi aldera. Or Eus 124. Gauerdi aldera sartu zen zango punten gainean. Zerb Azk 107. Joxe Moko etxeratu zan gaberdi aldian. SM Zirik 68. --Zoin tenorez othe? --Gauerdi aldean, ikhertzaleen arabera. Larz Senper 56. Gauberdialdera, erminta zarrean ilkantuak entzuten ziran. Alzola Atalak 42. Gau erdi aldia etorriko zan. Uzt Sas 107. Gau erdi aldera-edo, ango zarata zerbait baretu. AZink 80. Orrelaxe zan gauerdi aldera / sokatirea irixten. Insausti 113.
    v. tbn. Kk Ab II 160s.
    azpisarrera-4
    GAUERDIAN GAUERDI. A altas horas de la noche.
    Gaberdian gaberdi, / eztairikan bazan, / gure Ola-gizona / antxen izango zan. Or Eus 211.
    azpisarrera-5
    GAUERDI ERDI-ERDITAN. Justo a medianoche.
    Gaiherdi erdi erditan / Nindiagozün jarririk leihuan. ChantP 300.
    azpisarrera-6
    GAUERDI-GAIN. Medianoche, tiempo alrededor de medianoche.
    Gau-erdi gainerat, Gedeonen soldaduak hurbildu ziren. Lg I 214 (v. tbn. II 106). Han beraz, gauerdi gainean, eta etzelarik harrabotsik ttikiena ere bazterretan. Jnn SBi 11. Gauerdi gainean [...] ixil ixila hurbildu ziren. Zerb IxtS 47.
    azpisarrera-7
    GAUERDI-IRI (gauherdiri H; gaberdiri H). Tiempo alrededor de medianoche.
    Azkenean hargatik, ordukotz gauerdi iria, eman zen etzanik. Jnn SBi 66. Hirirat heltzeko maiatzaren seian, gauerdi irian. Ardoy SFran 158.
    azpisarrera-8
    GAUERDIK JO; GAUERDIEK JO. Sonar las campanadas de medianoche. Cf. Or Poem 523: Gauerdia jo dun ez naiz baitaratzen.
    Gauerdik joiten ari du. Arb Igand 77. Gau-erdiek jotzen dute herriko ezkila-dorrean. Barb Leg 141.
    azpisarrerakoSense-8.1
    Eta, gau erdik, bun, bun, bun... jo zuelarik ezkila-dorrean. Barb Sup 35.
    azpisarrera-9
    GAUERDIKO AHUNTZAREN EZTULA; AHUNTZAREN GAUERDIKO EZTULA (Expresión que tiene el sentido de 'cosa insignificante, sin importancia, nimiedad'). "Ez duk ori auntzen gauerdiko eztula! (Ez da hori txantxetako gauza) (AN-5vill)" Inza NaEsZarrK 1839.
    Milloi bat! Auntzaren gaberdiko eztula da! Ag Kr 134. Ez da auntzaren gaberdiko estula. Alz Txib 86. Nik uste, eskari oien etorkizuna ta auntzaren gauerdiko eztula or nonbait ote-diran. Ldi IL 21. Zenbeiten hitza ala ahuntzaren gauerdiko eztula bardin dire. Zerb Prov 972. Auntzaren gaberdiko eztulari baño garrantzi edo inportantzi geiago ezteutso emoten. Eguzk GizAuz 84. Amar milla duro ogei ta bost urtean. Ez da auntzaren gaberdiko eztula! Munita 66. Bere ogenak ainbeste edo geiago merezi izanarren ere, ezta auntzaren gaberdiko eztula amar urteko illunaldia. Etxde JJ 182. Aren biotzak egin eban beera-aldia, etzala gero, auntzaren gaberdiko eztula. Erkiag Arran 87. Ire itz onak eta auntzen gaberdiko eztule berdin dituk. Izeta DirG 48. Eta zer axola du honek hemen darabilgun hauzian? Ahuntzaren gauerdiko eztulak baino gutxiago. MIH 82. Aholku hori eta ahuntzaren gauerdiko eztula paretsuko dira. MEIG VI 134.
    azpisarrerakoSense-9.1
    Esate baterako, Erakleitok irakatsia gaitzat artuta, par-eragiteko ikusgarria egina zeukan, eta erriak parreka istenak egin zituen, auntzaren gaberdiko eztulak entzunik. Zait Plat 17.
    azpisarrera-10
    GAUERDIKO EGUZKI. Sol de medianoche.
    Cabo Norte-n gau-erdiko eguzkia zanean, bost egun segituan eguzkia sartu gabe ikusi genuanean. Anab Aprika 7.
    azpisarrera-11
    GAUERDIKO MEZA. "Gaberdiko mezia, Misa del gallo. Gabon gabaz eta gabon-zar egunian, gaberdiko mezia izaten zan" Etxba Eib.
    Zeri gogoa eman behar da gaiherdiko Mezan? Bp II 17. Oera zarrak eta gauerdiko mezatara gazteak. Zab Gabon 47. Gaberdiko mezatan eguberri-kantatxo bat. A Ardi 112. Gau-erdiko mezarat joan nintzen. Barb Sup 16. Gauerdiko meza bat. Etcham 194. Orai goazen gure Parrokira gaberdiko Meza entzutera. Izeta DirG 101.
    azpisarrera-12
    GAUERDIKO MOZOLO. "Mozolo, gaberdiko mozolo, lechuza común (Tyto alba), mochuelo común (Athene noctua)" SM EiPáj.
    azpisarrera-13
    GAUERDIKO OILAR. "Gauerdiko oillarra, coq de minuit" SP.
    Piarresek Nausia / ukhatu orduko / gauerdiko oilarra / kantuz hasi zako. Zby RIEV 1908, 212.
    azpisarrera-14
    GAUERDI LEHEN. Doce de la noche.
    Asistar-yoaleak, / gaberdi-lêna [...] / tan... tan..., ots ozenak: / gero... ixil aundi. Ldi UO 34.
    azpisarrera-15
    GAUERDI-ONDO (V, G, AN ap. A; Urt). Tiempo posterior a la medianoche. "A media nocte, [...] gauerdi ondóan" Urt I 7.
    Orai zireia jiten, gaiherdi onduan? ChantP 132. Bizi denak orhit ükhenen dü / Bazko gaiherdi-ondua. (Cantar de Bereterretxe). Or Eus 17 (en ChantP 214 Bazko biharamena). Arroltze egosiak jan zituzten gauerdi ondoan. FIr 150.
    azpisarrerakoSense-15.1
    Gau-erdi ondoxe arte. Barb Sup 35.
    azpisarrera-16
    GAUERDI-OSTE. "Gabertostian, después de media noche" Iz ArOñ.
    Gaberdi ostean beranduan / etxea nekez jo genduan. JanEd II 47. Orduan kontentu nago / gauerdi osteradaiño. (Canc. porp. in Or Eus 111).
    azpisarrera-17
    GAUERDI-PUNTUAN. Medianoche en punto.
    Gaiherdi phüntian nündien / Segürki atakatü. Xarlem 397.
    azpisarrera-18
    GAUERDITIK (Precediendo a una hora). A las (...) de la madrugada.
    Gauerditik bi orenetako oilarra kukurukan ari zelarik. Barb Sup 43. Gau-erditik oren bateko heinean. Barb Leg 134.
    azpisarrera-19
    GAUERDITIK LASTER. De madrugada.
    Urten genduan gaberditik laster Berriotzeko basoan goizalderako egon bear gendualata. Ag AL 144. Deituten deutsie goizean goiz, gaberditik laster. Ag Kr 61. Gaberditik laster, oiñkada batzuek aditu zituan. Ag G 156.
    azpisarrera-20
    GAUERDI ZAHAR. "Gaberdi zarretan, a media noche pasada" A Apend.
    Gaberdi zarrak (gabean berandu) baño len etxera juaten ez ekiana. SM Zirik 24.
    azpisarrera-21
    GAUERDIZ BEHERA. "Después de media noche" A Morf 599 (que cita un catecismo de Llodio).
    azpisarrera-22
    ZAKURRAREN GAUERDIKO AMETS. Esperanza, ilusión vana. v. ZAKUR-AMETS s.v. amets.
    Gure esperantzak / osoro txakurraren / gaberdiko ametsak. It Fab 41. Gure esperantzak eta gaberdiko zakurran ametsak berdin... Apaol 47.

    gauerdi

    gauerdi
    << 1 gartxu 0 / 0 gaurko >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper