Azpisarrerak (sarrerak) (31)
- edan
- edan
- DANGA-DANGA EDAN (danga)
- EDAN BEROAN (edan)
- EDAN-EDAN EGIN (edan)
- EDAN ERAGIN (edan)
- EDAN-ERRAZ (edan)
- EDAN GAIZTO (edan)
- EDAN-GRINA (edan)
- EDAN-GURA (edan)
- EDAN-KONTU (edan)
- EDAN-KUIA (edan)
- edan-leku
- EDAN-NAHI (edan)
- EDAN-NAHIARI (edan)
- EDAN-ONDO (edan)
- EDAN-ONTZI (edan)
- EDAN-SARI (edan)
- EDAN-SARRI (edan)
- EDAN TXAR (edan)
- EDAN TXARREKO (edan)
- EZ JAN ETA EZ EDAN (jan)
- GARGAILETARA EDAN (2 gargaila)
- hedan
- JAN-EDAN (edan)
- JAN-EDAN (jan)
- JAN-EDAN-BIDE (jan)
- JAN-EDAN DENDA (jan)
- JAN-EDAN-GURA (jan)
- TXOTXETIK EDAN (1 txotx)
- ZER-EDAN (zer)
2 baso.
1.
(gral.; Lcc, Lar, VP 7v, Arch VocGr , VocBN , Hb, Dv, H, T-L, PMuj),
basu (Añ),
basa
Ref.:
Etxba Eib;
Iz ArOñ;
Holmer ApuntV;
Gte Erd 294
.
Vaso. "Mellar vasos, basoak kroskatu" Lcc. "Le verre à boire" Arch VocGr. "Verre, coupe" Dv. "Vase" H. "Verre, [...] récipient, baso, godalet, gandola, gradal" T-L. "Con acento prosódico en la primera a, vaso" Etxba Eib. (Para cuestiones de acentuación, v. 1 baso). "Bi baso ur edan zituen (AN-gip-5vill) [...] bi baso ardo edan zituen (AN-gip), baso bat ur edan zuen (G-azp, AN-gip) [...] baso bat ur edan zizin (BN-ciz) [...] baso bat ur emoutzen (V-arr)" Gte Erd 294. En AxN se explica beira (402) por baso. v. edontzi, ontzi. Tr. Documentado en textos tanto septentrionales como meridionales, desde el s. XVII. Es de señalar que tbn. lo emplean algunos autores modernos de tendencia cultista, como J. Etchepare, Orixe y Etxaide. En DFrec hay 6 ejs.
Han diren gauza saindiek, sakramendiek, unzi eta basa sakratiek. Tt Arima 12. Balthasar punitua, zeren profanatu zituen Jerusalemeko Tenpluko basoak. CatLav 202. (V 103) Ta uste edo sentitu gabe, Monikatxo oitu zan, ta gero ontzi, edo baso txiki bat betea edatera egin zan. Cb Eg III 365. Gizon eta emazte, dugun orok edan, / basoak trinkaturik, omore onean. Iraultza 75. Basa sakratiak oro / harek eraman ditizü. Xarlem 1391. Onzi edo baso santuetan ardoa edaten zuelako. Mg CC 253. Ai zubek Fariseo garbituten dituzubenak gañe utsez baso edo onzijak barruba garbitu baga. Mg CO 63. Korintioarrak euren Erregea izentatuten ebenean ta koroitu egiten eben zeremonietarik bat zan ekartea bere aurrera basu bat ur. Añ GGero 274 (Ax 406 (V 264) beira). Zenbat dira edale ta lujuriosoak bear baño geiago edatera beartzen dituenak, ta ateetan eske daudenai baso bat ere ematea gogorako etzatenak! AA III 369. Ez egijozu begiratu ardauari basuan daguanian. Astar II 130. Baso bat ur hotz. TB Mt 10, 42 (Echn, Hual, Ur (V), Or, IBk baso; Lç, SalabBN beire, He beira, Ur edontzi, Ip khopor, Leon ophor ). Baso bat ur pobre bati emaiten dioenari. Jaur 359. Eleazarrek bertan / diezte basoak / ateratzen urrezko / ta zillarrezkoak. It Fab 237s. Non ziren terrorean baso sakratuak, / Fededunen arthekin, lurpez gordetuak. Hb Esk 141. Torri zen aren gana mazteki bat alabastrozko baso bat ungendu onaikin. Echn Mt 26, 7 (Samper, Hual baso; Lç boeita, TB, HeH, Ip y Dv untzi, Ur, Ol, Or MB 318, IBk y Ker ontzi). Trenpatzen da emeki emeki bi baso ur et[a] baso bat arnorekin. ECocin 20. Emaiten duzu berehala basoan. Ib. 48. Garbitzen dezute basoaren eta plateraren kanpokoa. Brunet Lc 11, 39 (Oteiza baso). Bereala jarri zion aurrean kuartilluko botilla bat, kristalezko edan-ontzi edo baso batekin. Zab Gabon 35. Gaur ere nere andriarekin / egingo nuke apustu: / botilla aundi bat basorik gabe / baietz seguru ark ustu. Xe 270. Zortzi zentimo baso kaxkar bat, ezpañetara eraman orduko ustuba! Sor Bar 94. Basoak eskuan eta / Hitz ederrak mihian. Elzb Po 212. Aguardintez baso ez ttipiak, bainan handiak, ongi bethe. Elsb Fram 148. Baso bat arno edan zezan. Ib. 98. Trapu-zar saltzalle bati erosi omen zion bart, baso bat ardoren aldera. Urruz Urz 44. Antonek ausi zituan ere pitxerra, baso bat eta bi kristal. Ib. 50. Nork ere baso bat ur hotz emanen baitu beharretan direneri, ez du bere saria galduko. Lap 209 (V 94). Lau dotzena kollir furxeta eder; baso, azietak, orotarik hunenbertze. HU Zez 165. Edan gazteak txolindu-artean / ez itxi ardaorik basuan. Azc PB 92.
Ziek, gizonak, jinen zizte / Zien basuak eskian. LuzKant 23. Biño Lurdesko uretik baso bat edanta bat-batean sendatua gelditu zen. Goñi 71. Eran zagun, eran zagun beste baso bana! Iraola 36. Idekitzen zituztelarik untziak baso luxeetarat husteko. JE Bur 133. Eta baso kristalezko ezpainetaraino betheak, altxatzen direnean gora, Euskararen alde, eta, elgar jo dutelarik, behar den alderat uzkaltzen. Lander RIEV 1911, 594. Basoa bethe-eta behar da hustu: agur erran ginioten beraz untziko adixkide guzieri eta gure phuskak harturik abiatu ginen kanporat. Zerb Metsiko 186. Nagusiak baso bana sagardo eman zien eta ala aldegin zuten. Or SCruz 39. Baso bat sagardo ekatzu. Tx B II 152. Emazteki batek emaiten diote edatera baso zikin batean. Barb Leg 61. Olako berba erderatik artuak diranen ordez beste batzuk asmau zituezan [...]. Sopak esateko "apurrak" esaten eben [...]; baso <vaso>, "eskuontziya". Kk Ab II 171. Edazue baso bana odol, amets eta su. Iratz 112. Denborarik galdu gabe basoak ezartzen dituzte mahainean, botoilak ere, eta Largoren bixkotx ederrak. Lf Murtuts 30s. Ta galtzen zunak amaiketakoa, salda beroa ta baso bat ardo alegia, ordaindu bear izaten zion irabazleari. Etxde JJ 32. Bañan kontuz, Pizti, edariekin. Ik aski duk baso bat eta guk... gutti geiago. Izeta DirG 21. Atxaskol hauts aphur bat athara, uregaz baso baten ipiñi ta ezetz edan. Osk Kurl 106. Kamionan baziran platerak, basuak, sukalde-tresnak eta, batez ere, ura ausarki. Anab Aprika 80. Moro eta Indaianoak, laster eta ixil, wisky botoilatik, baso bana wisky ebasten dute. Larz Iru 70. Mendizabal onek beti ematen zigun eguerdian, amaika t'erdiak alde ortan, aragi-xerra bana ogiaren tartean, eta beste baso bana edo bina ardo. Salav 103s. Bista ederra daukate eta / ez dira begiz lausuak, / aiek juatian paltako dira / kopak ez bada basuak. Uzt Sas 232. Sagardoa naikoa edaten eben. Baiña ez basoakaz, Sarduik irabazi eban kopa anditik baiño. Etxabu Kontu 168. Baso bat ardo zar eman zioken. Ataño TxanKan 99. Bota baso bat ta erdi ardori sagar bat azala kenduta. Ostolaiz 126. Besteek bi baso klikatuko zituzten artean. Larre ArtzainE 40. Basoa aurrean zeukanik ez zaio, horratik, zeharo ahaztu. MEIG I 113.
v. tbn. JJMg BasEsc 180. Echag 95. JanEd I 123. Ox 28. Etcham 37. SM Zirik 57. JEtchep 102. Lab SuEm 173. Auspoa 77-78, 17.
Vaso. "Mellar vasos, basoak kroskatu" Lcc. "Le verre à boire" Arch VocGr. "Verre, coupe" Dv. "Vase" H. "Verre, [...] récipient, baso, godalet, gandola, gradal" T-L. "Con acento prosódico en la primera a, vaso" Etxba Eib. (Para cuestiones de acentuación, v. 1 baso). "Bi baso ur edan zituen (AN-gip-5vill) [...] bi baso ardo edan zituen (AN-gip), baso bat ur edan zuen (G-azp, AN-gip) [...] baso bat ur edan zizin (BN-ciz) [...] baso bat ur emoutzen (V-arr)" Gte Erd 294. En AxN se explica beira (402) por baso. v. edontzi, ontzi. Tr. Documentado en textos tanto septentrionales como meridionales, desde el s. XVII. Es de señalar que tbn. lo emplean algunos autores modernos de tendencia cultista, como J. Etchepare, Orixe y Etxaide. En DFrec hay 6 ejs.
Han diren gauza saindiek, sakramendiek, unzi eta basa sakratiek. Tt Arima 12. Balthasar punitua, zeren profanatu zituen Jerusalemeko Tenpluko basoak. CatLav 202. (V 103) Ta uste edo sentitu gabe, Monikatxo oitu zan, ta gero ontzi, edo baso txiki bat betea edatera egin zan. Cb Eg III 365. Gizon eta emazte, dugun orok edan, / basoak trinkaturik, omore onean. Iraultza 75. Basa sakratiak oro / harek eraman ditizü. Xarlem 1391. Onzi edo baso santuetan ardoa edaten zuelako. Mg CC 253. Ai zubek Fariseo garbituten dituzubenak gañe utsez baso edo onzijak barruba garbitu baga. Mg CO 63. Korintioarrak euren Erregea izentatuten ebenean ta koroitu egiten eben zeremonietarik bat zan ekartea bere aurrera basu bat ur. Añ GGero 274 (Ax 406 (V 264) beira). Zenbat dira edale ta lujuriosoak bear baño geiago edatera beartzen dituenak, ta ateetan eske daudenai baso bat ere ematea gogorako etzatenak! AA III 369. Ez egijozu begiratu ardauari basuan daguanian. Astar II 130. Baso bat ur hotz. TB Mt 10, 42 (Echn, Hual, Ur (V), Or, IBk baso; Lç, SalabBN beire, He beira, Ur edontzi, Ip khopor, Leon ophor ). Baso bat ur pobre bati emaiten dioenari. Jaur 359. Eleazarrek bertan / diezte basoak / ateratzen urrezko / ta zillarrezkoak. It Fab 237s. Non ziren terrorean baso sakratuak, / Fededunen arthekin, lurpez gordetuak. Hb Esk 141. Torri zen aren gana mazteki bat alabastrozko baso bat ungendu onaikin. Echn Mt 26, 7 (Samper, Hual baso; Lç boeita, TB, HeH, Ip y Dv untzi, Ur, Ol, Or MB 318, IBk y Ker ontzi). Trenpatzen da emeki emeki bi baso ur et[a] baso bat arnorekin. ECocin 20. Emaiten duzu berehala basoan. Ib. 48. Garbitzen dezute basoaren eta plateraren kanpokoa. Brunet Lc 11, 39 (Oteiza baso). Bereala jarri zion aurrean kuartilluko botilla bat, kristalezko edan-ontzi edo baso batekin. Zab Gabon 35. Gaur ere nere andriarekin / egingo nuke apustu: / botilla aundi bat basorik gabe / baietz seguru ark ustu. Xe 270. Zortzi zentimo baso kaxkar bat, ezpañetara eraman orduko ustuba! Sor Bar 94. Basoak eskuan eta / Hitz ederrak mihian. Elzb Po 212. Aguardintez baso ez ttipiak, bainan handiak, ongi bethe. Elsb Fram 148. Baso bat arno edan zezan. Ib. 98. Trapu-zar saltzalle bati erosi omen zion bart, baso bat ardoren aldera. Urruz Urz 44. Antonek ausi zituan ere pitxerra, baso bat eta bi kristal. Ib. 50. Nork ere baso bat ur hotz emanen baitu beharretan direneri, ez du bere saria galduko. Lap 209 (V 94). Lau dotzena kollir furxeta eder; baso, azietak, orotarik hunenbertze. HU Zez 165. Edan gazteak txolindu-artean / ez itxi ardaorik basuan. Azc PB 92.
Ziek, gizonak, jinen zizte / Zien basuak eskian. LuzKant 23. Biño Lurdesko uretik baso bat edanta bat-batean sendatua gelditu zen. Goñi 71. Eran zagun, eran zagun beste baso bana! Iraola 36. Idekitzen zituztelarik untziak baso luxeetarat husteko. JE Bur 133. Eta baso kristalezko ezpainetaraino betheak, altxatzen direnean gora, Euskararen alde, eta, elgar jo dutelarik, behar den alderat uzkaltzen. Lander RIEV 1911, 594. Basoa bethe-eta behar da hustu: agur erran ginioten beraz untziko adixkide guzieri eta gure phuskak harturik abiatu ginen kanporat. Zerb Metsiko 186. Nagusiak baso bana sagardo eman zien eta ala aldegin zuten. Or SCruz 39. Baso bat sagardo ekatzu. Tx B II 152. Emazteki batek emaiten diote edatera baso zikin batean. Barb Leg 61. Olako berba erderatik artuak diranen ordez beste batzuk asmau zituezan [...]. Sopak esateko "apurrak" esaten eben [...]; baso <vaso>, "eskuontziya". Kk Ab II 171. Edazue baso bana odol, amets eta su. Iratz 112. Denborarik galdu gabe basoak ezartzen dituzte mahainean, botoilak ere, eta Largoren bixkotx ederrak. Lf Murtuts 30s. Ta galtzen zunak amaiketakoa, salda beroa ta baso bat ardo alegia, ordaindu bear izaten zion irabazleari. Etxde JJ 32. Bañan kontuz, Pizti, edariekin. Ik aski duk baso bat eta guk... gutti geiago. Izeta DirG 21. Atxaskol hauts aphur bat athara, uregaz baso baten ipiñi ta ezetz edan. Osk Kurl 106. Kamionan baziran platerak, basuak, sukalde-tresnak eta, batez ere, ura ausarki. Anab Aprika 80. Moro eta Indaianoak, laster eta ixil, wisky botoilatik, baso bana wisky ebasten dute. Larz Iru 70. Mendizabal onek beti ematen zigun eguerdian, amaika t'erdiak alde ortan, aragi-xerra bana ogiaren tartean, eta beste baso bana edo bina ardo. Salav 103s. Bista ederra daukate eta / ez dira begiz lausuak, / aiek juatian paltako dira / kopak ez bada basuak. Uzt Sas 232. Sagardoa naikoa edaten eben. Baiña ez basoakaz, Sarduik irabazi eban kopa anditik baiño. Etxabu Kontu 168. Baso bat ardo zar eman zioken. Ataño TxanKan 99. Bota baso bat ta erdi ardori sagar bat azala kenduta. Ostolaiz 126. Besteek bi baso klikatuko zituzten artean. Larre ArtzainE 40. Basoa aurrean zeukanik ez zaio, horratik, zeharo ahaztu. MEIG I 113.
v. tbn. JJMg BasEsc 180. Echag 95. JanEd I 123. Ox 28. Etcham 37. SM Zirik 57. JEtchep 102. Lab SuEm 173. Auspoa 77-78, 17.
(Tema nudo, seguido de sust.).
Un vaso de.
Bi ahamenen artean, edo baso arnoa hustean. Barb Sup 2. Ik zer eingo euke baso ardaua bost durora jasoko balebe? SM Zirik 74. Urtian lau aldiz baso ardaue emoten eban preso bakotxarentzat. Gerrika 106.
Bi ahamenen artean, edo baso arnoa hustean. Barb Sup 2. Ik zer eingo euke baso ardaua bost durora jasoko balebe? SM Zirik 74. Urtian lau aldiz baso ardaue emoten eban preso bakotxarentzat. Gerrika 106.
2.
Vaso sanguíneo.
Anatomijak daukaz lau genero: Osteolojija, edo azur ta kartilaguen ganian tratetan dabena; [...] Angeologija; ta au da erakusteko zer dirian basuak, zeinbat ta ze usutarako. Mg PAb 83 (en boca de Maisu Juan).
Anatomijak daukaz lau genero: Osteolojija, edo azur ta kartilaguen ganian tratetan dabena; [...] Angeologija; ta au da erakusteko zer dirian basuak, zeinbat ta ze usutarako. Mg PAb 83 (en boca de Maisu Juan).
BASOA BETEAN.
A vasos llenos.
Dirua duanian / basua betian / eraten dualako / mozkortu artian. MendaroTx 234.
Dirua duanian / basua betian / eraten dualako / mozkortu artian. MendaroTx 234.
BASO BETE.
Un vaso (lleno) de.
Ta bere eskuetan basu bete ur garbi-otz ifinten deutsenean. Añ LoraS 186. Desio santu bat, egitade zuzen bat, konseju on bat, limosna txiki bat, baso bete ur karidadez emotia. fB Ic I 45. Baso-betena ardao eskiñi. Kk Ab I 117. Basobete ardao eskiñi. Kk Ab I 177. Berriz sakristira joan eta beste baso bethe edan zuan. Osk Kurl 178. Baso bete esne edango leukela, ba. Erkiag BatB 141. Baso bete ardao gozo eta iru galleta atera eustazan. Gerrika 33.
Ta bere eskuetan basu bete ur garbi-otz ifinten deutsenean. Añ LoraS 186. Desio santu bat, egitade zuzen bat, konseju on bat, limosna txiki bat, baso bete ur karidadez emotia. fB Ic I 45. Baso-betena ardao eskiñi. Kk Ab I 117. Basobete ardao eskiñi. Kk Ab I 177. Berriz sakristira joan eta beste baso bethe edan zuan. Osk Kurl 178. Baso bete esne edango leukela, ba. Erkiag BatB 141. Baso bete ardao gozo eta iru galleta atera eustazan. Gerrika 33.
"
Baso bat bete ur edan zuen (G-azp)"
Gte Erd 294.
BAXO .
(Forma con palat. expresiva).
Ogi koxkor bat jan baxo ardoarekin. AZink 43.
(Forma con palat. expresiva).
Ogi koxkor bat jan baxo ardoarekin. AZink 43.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
