1.
(gral.; Lcc, VP 7v, Lar, Arch VocGr , VocBN , Hb, Dv, H, T-L, PMuj);
basu (Añ);
basaRef.:
EtxbaEib;
IzArOñ;
HolmerApuntV;
GteErd 294. Vaso. "Mellar vasos, basoak kroskatu" Lcc. "Le verre à boire" Arch VocGr. "Verre, coupe" Dv. "Vase" H. "Verre, [...] récipient, baso, godalet, gandola, gradal" T-L. "Con acento prosódico en la primera a, vaso" Etxba Eib. (Para cuestiones de acentuación, v. 1 baso). "Bi baso ur edan zituen (AN-gip-5vill) [...] bi baso ardo edan zituen (AN-gip), baso bat ur edan zuen (G-azp, AN-gip) [...] baso bat ur edan zizin (BN-ciz) [...] baso bat ur emoutzen (V-arr)" Gte Erd 294. En AxN se explica beira (402) por baso. v. edontzi, ontzi. Tr. Documentado en textos tanto septentrionales como meridionales, desde el s. XVII. Es de señalar que tbn. lo emplean algunos autores modernos de tendencia cultista, como J. Etchepare, Orixe y Etxaide. En DFrec hay 6 ejs.
Han diren gauza saindiek, sakramendiek, unzi eta basa sakratiek. TtArima 12.
Balthasar punitua, zeren profanatu zituen Jerusalemeko Tenpluko basoak. CatLav 202.
(V 103)Ta uste edo sentitu gabe, Monikatxo oitu zan, ta gero ontzi, edo baso txiki bat betea edatera egin zan. CbEg III 365.
Gizon eta emazte, dugun orok edan, / basoak trinkaturik, omore onean. Iraultza 75.
Basa sakratiak oro / harek eraman ditizü. Xarlem 1391.
Onzi edo baso santuetan ardoa edaten zuelako.MgCC 253.
Ai zubek Fariseo garbituten dituzubenak gañe utsez baso edo onzijak barruba garbitu baga. MgCO 63.
Korintioarrak euren Erregea izentatuten ebenean ta koroitu egiten eben zeremonietarik bat zan ekartea bere aurrera basu bat ur.AñGGero 274 (Ax 406 (V 264) beira).
Zenbat dira edale ta lujuriosoak bear baño geiago edatera beartzen dituenak, ta ateetan eske daudenai baso bat ere ematea gogorako etzatenak!AA III 369.
Ez egijozu begiratu ardauari basuan daguanian. Astar II 130.
Baso bat ur hotz. TBMt 10, 42 (Echn, Hual, Ur (V), Or, IBk baso; Lç, SalabBN beire, He beira, Ur edontzi, Ip khopor, Leon ophor).
Baso bat ur pobre bati emaiten dioenari. Jaur 359.
Eleazarrek bertan / diezte basoak / ateratzen urrezko / ta zillarrezkoak. ItFab 237s.
Non ziren terrorean baso sakratuak, / Fededunen arthekin, lurpez gordetuak. HbEsk 141.
Torri zen aren gana mazteki bat alabastrozko baso bat ungendu onaikin. EchnMt 26, 7 (Samper, Hual baso; Lç boeita, TB, HeH, Ip y Dv untzi, Ur, Ol, Or MB 318, IBk y Ker ontzi).
Trenpatzen da emeki emeki bi baso ur et[a] baso bat arnorekin. ECocin 20.
Emaiten duzu berehala basoan. Ib. 48.
Garbitzen dezute basoaren eta plateraren kanpokoa. BrunetLc 11, 39 (Oteiza baso).
Bereala jarri zion aurrean kuartilluko botilla bat, kristalezko edan-ontzi edo baso batekin. ZabGabon 35.
Gaur ere nere andriarekin / egingo nuke apustu: / botilla aundi bat basorik gabe / baietz seguru ark ustu. Xe 270.
Zortzi zentimo baso kaxkar bat, ezpañetara eraman orduko ustuba!SorBar 94.
Basoak eskuan eta / Hitz ederrak mihian. ElzbPo 212.
Aguardintez baso ez ttipiak, bainan handiak, ongi bethe. ElsbFram 148.
Baso bat arno edan zezan. Ib. 98.
Trapu-zar saltzalle bati erosi omen zion bart, baso bat ardoren aldera. UrruzUrz 44.
Antonek ausi zituan ere pitxerra, baso bat eta bi kristal. Ib. 50.
Nork ere baso bat ur hotz emanen baitu beharretan direneri, ez du bere saria galduko. Lap 209 (V 94).
Lau dotzena kollir furxeta eder; baso, azietak, orotarik hunenbertze. HUZez 165.
Edan gazteak txolindu-artean / ez itxi ardaorik basuan. AzcPB 92.
Ziek, gizonak, jinen zizte / Zien basuak eskian. LuzKant 23.
Biño Lurdesko uretik baso bat edanta bat-batean sendatua gelditu zen. Goñi 71.
Eran zagun, eran zagun beste baso bana!Iraola 36.
Idekitzen zituztelarik untziak baso luxeetarat husteko. JEBur 133.
Eta baso kristalezko ezpainetaraino betheak, altxatzen direnean gora, Euskararen alde, eta, elgar jo dutelarik, behar den alderat uzkaltzen. LanderRIEV 1911, 594.
Basoa bethe-eta behar da hustu: agur erran ginioten beraz untziko adixkide guzieri eta gure phuskak harturik abiatu ginen kanporat. ZerbMetsiko 186.
Nagusiak baso bana sagardo eman zien eta ala aldegin zuten. OrSCruz 39.
Baso bat sagardo ekatzu. TxB II 152.
Emazteki batek emaiten diote edatera baso zikin batean. BarbLeg 61.
Olako berba erderatik artuak diranen ordez beste batzuk asmau zituezan [...]. Sopak esateko "apurrak" esaten eben [...]; baso <vaso>, "eskuontziya". KkAb II 171.
Edazue baso bana odol, amets eta su. Iratz 112.
Denborarik galdu gabe basoak ezartzen dituzte mahainean, botoilak ere, eta Largoren bixkotx ederrak. LfMurtuts 30s.
Ta galtzen zunak amaiketakoa, salda beroa ta baso bat ardo alegia, ordaindu bear izaten zion irabazleari. EtxdeJJ 32.
Bañan kontuz, Pizti, edariekin. Ik aski duk baso bat eta guk... gutti geiago. IzetaDirG 21.
Atxaskol hauts aphur bat athara, uregaz baso baten ipiñi ta ezetz edan. OskKurl 106.
Kamionan baziran platerak, basuak, sukalde-tresnak eta, batez ere, ura ausarki. AnabAprika 80.
Moro eta Indaianoak, laster eta ixil, wisky botoilatik, baso bana wisky ebasten dute. LarzIru 70.
Mendizabal onek beti ematen zigun eguerdian, amaika t'erdiak alde ortan, aragi-xerra bana ogiaren tartean, eta beste baso bana edo bina ardo. Salav 103s.
Bista ederra daukate eta / ez dira begiz lausuak, / aiek juatian paltako dira / kopak ez bada basuak. UztSas 232.
Sagardoa naikoa edaten eben. Baiña ez basoakaz, Sarduik irabazi eban kopa anditik baiño. EtxabuKontu 168.
Baso bat ardo zar eman zioken.AtañoTxanKan 99.
Bota baso bat ta erdi ardori sagar bat azala kenduta.Ostolaiz 126.
Besteek bi baso klikatuko zituzten artean. LarreArtzainE 40.
Basoa aurrean zeukanik ez zaio, horratik, zeharo ahaztu. MEIG I 113.
v. tbn. JJMg BasEsc 180. Echag 95. JanEd I 123. Ox 28. Etcham 37. SM Zirik 57. JEtchep 102. Lab SuEm 173. Auspoa 77-78, 17.
azpiadiera-1.1
(Tema nudo, seguido de sust.).Un vaso de. Bi ahamenen artean, edo baso arnoa hustean. BarbSup 2.
Ik zer eingo euke baso ardaua bost durora jasoko balebe?SMZirik 74.
Urtian lau aldiz baso ardaue emoten eban preso bakotxarentzat. Gerrika 106.
sense-2
2.Vaso sanguíneo. Anatomijak daukaz lau genero: Osteolojija, edo azur ta kartilaguen ganian tratetan dabena; [...] Angeologija; ta au da erakusteko zer dirian basuak, zeinbat ta ze usutarako. MgPAb 83 (en boca de Maisu Juan).
BASO BETE.
Un vaso (lleno) de. Ta bere eskuetan basu bete ur garbi-otz ifinten deutsenean. AñLoraS 186.
Desio santu bat, egitade zuzen bat, konseju on bat, limosna txiki bat, baso bete ur karidadez emotia. fBIc I 45.
Baso-betena ardao eskiñi. KkAb I 117.
Basobete ardao eskiñi. KkAb I 177.
Berriz sakristira joan eta beste baso bethe edan zuan. OskKurl 178.
Baso bete esne edango leukela, ba. ErkiagBatB 141.
Baso bete ardao gozo eta iru galleta atera eustazan. Gerrika 33.