OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
alferkeria.
sense-1
(L, B; SP, Urt I 92, Lar, Hb, Dv, H, VocB ), alferreria (V; Hb, Dv), alperkeria (V, G; VP 2r, Lar, , Izt 20r), alperreria (V-gip; , A (-rreri )), arpeleria (), aferkeria ( VocBN ; -karia H), auherkeria (BN, S; Gèze, Dv (BN)), aurerkeria, aulferkeria, arpelari Ref.: A ( alferreri, alperkeri, auherkeria ); Lrq ( auherkeria ); Etxba Eib ( alperrerixia, alperkerixia ); Izeta BHizt2 ( alferkeri, alferreri ) .
Vagancia, holgazanería; pereza. "Fainéantise, paresse" SP. "Acedia" Urt I 92. "Acidia", "haragancia", "ocio, ociosidad" Lar. "(Andarse a la) flor del berro, alperkeriari jarrai " Ib. "Pereza", "desidia", "holgazanería", "poltronería" Lar, . "Gandaya", "ociosidad" . " Alferkeria, paresse" Dv. " Alferreria, état de paresse" Ib. " Alferkeria est le vice de la paresse; [...] alferreria, marque la vie parésseuse, l'état continu de vie de paresse" Ib. "Paresse" Lrq. "Ociosidad, pereza" A. "Flojedad, pereza. Eiñ dozun lan zatar au, ez da besterik alperkerixia baño " Etxba Eib. "Ociosidad. [...]. Alperrerixiak dakargiguz beste kalte asko " Ib. " Gizon orri alferkerie sartu zaio " Izeta BHizt2. v. alfertasuna. Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos. Para la distribución alp- / alf- / af- / auh-, v. alfer. Las formas en -eria están poco documentadas fuera de los textos vizcaínos (hay alferreria en Haramburu, Larreguy y Mihura), y alterna en este dialecto con formas en -keria, menos frecuentes, aunque se documentan en RS . En DFrec hay 5 ejs. de alferkeria y 3 de alperkeria.
Oparinak nengian beargin ta alperkeriak auzkin. "La necesidad me hizo obrero, y la vagabundez pleitista" . RS 75. Alferkeria edo nagitasunezko bekhatuak. EZ Eliç 162. Alferreriak eta banaloriak utz itzatzu. Harb 156. Letra gabeko aisia, deus eztakienaren alferkeria, gizon biziaren hobia da, eta sepultura. Ax 42 (V 26). Zeren alferkeriatik heldu da amurusia, emaztetako gogoa, orhoitzapena. Ib. 377 (V 249). Aisiari, eta alferkeriari bere buruak emanez, eta ikhasi zutena ahantztera utziz. ES 179. Alferkeria da Jainkoaren gauzentzat eta gure estatuko eginbidentzat dugun higuinza edo nagitasun bat. CatLav 179 (V 93). Alferkeriaren bizioa. He Gudu 123. Egiozu gerla alferkeriari. Ib. 111. Naturak aurerkheria eta khorpitzaren phaüsia maite dütü. Grazia aldiz, deus egin gabe eztauke. Mst III 54, 3. Ta hari bear, garai onez, mugaz, alferkeririk bage ta biziro geroko bere gauzak egiteko asmo ta nai osoan. Mb IArg I 94. Jainkoaren bildur santuaz aztu zan, eta alperkeria, erregalo, ta bizi modu txar bat artu zuen. Cb Eg II 184. Herrak, inbidiak, alferreriak, zintzurrak, hitz batez errateko, pasione bakhotxak zertarat ez dezake bat-bedera erakhar! Lg II 161s. Zenbat yendentzat alferreria eta bizitze guri eta maños bat [...]ez dire erortzeko okasione bat izatu? Mih 25. --Zunbat bekatü kapital dira? --Badira zazpi, Orgülia, [...] eta Auherkeria. CatLan 16 (Añ CatAN 57 nagitasuna edo alferkeria, CatJauf 90 alferkeria ). Alferkeriaz hobendun dire... Laneko nagi direnak, ohean sobra egoten direnak. Brtc 67s. Iges egin behar degu lagun gaiztoetatik, alferkeriatik, jan edan geiegitik. Ub 177. Ja nonbait eman dügü auherkeria bizio güzien ama zela. Egiat 199. Kristioan izeteari trabajatzea, utzirik alde batera aulferkeria. Luzuriaga 19.
( s. XIX) Alferkeriaren pozoinak / Atakatzen tu eztiki / Gure biziaren harroinak / Eta bihurtzen hain nagi. Monho 110. Zenbat onelako jende mota errietan alperreriari emanak. Mg CC 189. Ez dazaue, zein kaltegarria dan euren alperkeri ta nagitasuna. Mg PAb 219. Eztakigu emen alperrerija zer dan. Ib. 116. Gatx guztien ekarlea alperkeria da. EL1 82 ( LoraS 162 alperreria ). Ez zu bezela alperreriara emanda negu guzian barau egiten. VMg 35. [Oitu da] alferkeriara, ta zuloz zulo ibiltzera. AA I 401 (II 98 alperkeria ). Urteak dira gizon edanean igarotzen zerana, urteak dira edanerako, ta alferkeriarako oitura orretan bizi zerana. AA III 600. Bere alferkeriak eta etxeko artha-eskasak hekien alhorrak agorrik geldi-arazten ditu. Dh 197. Geure Jaungoiko onak beekijan, Adanen pekatubagaz guztioi etorri jakuna nagitasuna, alperrerija, ta sosiguz egoteko desiua. fB Ic I 25. Alperrerija gaitik ez dau kastigeetan. JJMg BasEsc 10. Eta beste denpora guztija darua tratubak, edo saldu erosijak, janak, edanak, jokuak, eta alperkerijak. Astar II 99. Ontzietan joan giñan Montevideora, / galtzera denbora, / alperkeriara. Echag 183. Zure alferkeria eta nagikeria hari obeditzetik urruntzen zaituena. Jaur 205. Lana da birtute guztien ama, eta alferkeria gaitz guztiena. It Dial 27 (Ur alperrerija, Dv alferkeria, Ip auherkeria ). Igandea laneko, astelehena alferkeriako. Hb Egia 141. Pekatuko arriskuetatik eta arpelarijatik aldendu ete dituezan. Garita-Onandia EgOn 42 (ap. DRA ). Alferkeria pixka bat ere lotzen zauku batzutan. HU Zez 184. Alferkeriari emana da. Ib. 60. Nagitasuna, alperreria, biarraganako gorrotoa. Itz Azald 103.

( s. XX) Alperreri ta nagitasunagaitik izkuntzarik zarren da maitegarriena ez ikastea. Ag Kr 96. Alperkeri baga egitten ebezan lan guztiak. Echta Jos 334. Ez duk balio zume bat biurritzeko; itzalez itzal ibiltzeko ta alperkerirako baño. Or Mi 57. Alperkerija itxi ta jarraitu lanari. Enb 207. Alperkeriyak bentzitu zuan, / aztu zitzaion lanian. Tx B II 45. Estetako alako alperkeri bat da "diabetis" asiera. Lab EEguna 67. Lana baño alperkeria maiteago dogu. Eguzk GizAuz 116 (162 alperkeri ). Alferkeria nigar hainitzen ama. Zerb GH 1936, 115. Ithurritik ura eta alferkeriatik gaixtakeria. Zerb GH 1936, 304. Alperreriak lapurreria; lapurreriak kartzelea, kartzeleak urkamendia: agur nire bizia. (V-m). A EY III 170. Alferkeriak ez du deus onik ekartzen. JEtchep 75. Lanak baño alperkeriyak geiago ondatzen dik gizona. Anab Poli 42. Alperkeria gogorapen gaizto guztien ama dela. Vill Jaink 164. Alferkeriak akitzen, pausuak pixkolatzen. EZBB I 30. Alperkeria lagun txarra da. Olea 282. Ez da, alafede, aalgo-eza; alferkeri geiegi baizik. "Sobra de pereza" . Berron Kijote 19. Alferkerian apaiñ-kezkak erakutsiak alegia. "Que la curiosidad ociosa les ha mostrado" . Ib. 125. Alperkeria, ustelkeria, gorrotoa... AZink 142.

v. tbn. SP Phil 136. Gco II 40. Elzb Po 213. Alperreria: Zuzaeta 130. Azc PB 114. Alperkeria: Arr GB 49. Aran SIgn 11 (-keri). AB AmaE 21. Ag Serm 287 (-keri). ForuAB 101. Altuna 62. TP Kattalin 192. ABar Goi 21. Bilbao IpuiB 113 (-keri). Etxde JJ 272. BEnb NereA 53. MAtx Gazt 84. Ataño TxanKan 50. Auherkeria: AR 40. Aurherkeria: Mst III 30, 6.
azpiadiera-1.1
(Pl.).
Erakusten dio [...] zer moldez behar duen mantenatu, gobernatu eta alferkeria guztiak utzirik, bere denboran trabaillatu. Ax 37 (V 22). Baldin ken baitzatzu alferkeriak, galdu dirateke Kupidoren arkuak, eztu nehor bere tragazez neurtuko. Ib. 379 (V 249). [Onelakoak] ekusiko ditu lagun urkoen nekeak eta premiak ta guztiak alferkeriak dirala usteko du. AA III 608 (ref. a la persona avariciosa). Alperreriak utzi, nagitasunak kendu ta, [...], sorterriko izkuntza ikasten saiatu bear dute euskaldun guztiak. Ag RIEV 1907, 436.
azpisarrera-1
ALFERKERIAN (alperkerian ibilli Lar; ; arpelerian i. , alperkerian egon V-gip; Lar).
Holgazaneando, zanganeando; en la pereza, en la holgazanería. "(Andarse a) picos pardos, alperkerian ibilli " Lar. "Holgazanear, [...] alperkerian ibilli, egon, alpertu " Ib. (v. tbn. Añ). "Zanganear, erlasogisa, alperkerian ibilli " Ib. "Abribonarse, hacerse bribón, alperkerian sartzea " Ib. " Benga, lanera ortik, beti alperkerixan egon barik " Elexp Berg.
[Bi] oren etarik bata, alferkerian, ian edanean eta arloterian iragan duzunean. Ax 168 (V 114). Guk ere geure denbora, hunerainokoan alferkerian eta gaixtakerian gaizki enplegatu duguna, [...]. Ib. 169 (V 114). Ezta ez iakitia, doktrina akisitzen, bonaxeran, aurherkerian, ohe hunian eztiki eta plazenki lo eginik. Tt Onsa 11s. Zertako daramazue egun osoa alferrerian? Lg II 196. Etzuan Jaunak nai, alperkerian egotea gizona. AA II 44. Eta are geiago, jaiak alperkerian igarotzen baditue. Ib. 60. Alferkerian beren etxearen, eta lagun urkoen kaltean bizitzeko. AA III 499. Jaungoikuak ez gaitubala mundura ekarri, alperrerijan ta olgeetan bizitzia iragoteko. fB Olg 38. Emen egun guzian alperkerian zertan zaudete? Lard 423. Ez beñere alperkerian egon, eta egiñkizunik ezpadezu, on izango da Mariaren alabanzak dakaizkien liburuen bat irakurtea. Arr May 120. Eta ez auherkerian ez eta elhestetan denboraren igaraiteko. Ip Imit I 17, 3. Ezteutsat itxi neure minari / egoten alperrerian. Azc PB 242. Otseinak goiz goizeti / iagiten badira, / alperrerian dagoz / alkarri begira. Ib. 327. Alperkerian bizi diran erriak. Ag Serm 360.
( s. XX) Mutill, abar batzuek bituitzak, alperrerian egon gabe. Ag G 366. Gaiztakeriyak ikasten eta alperkeriyan oitubaz, eskolara juan gabe, umiak ibilli ez ditezen. EEs 1917, 77. Kalean or ibiliko da alperkerian. Ill Testim 6. Arek gura eban San Antoniok egunero mirariyak egitia, bera alperreriyan bizi izateko. Kk Ab II 144. Zenbait bezela alperkeriyan / ez da egoten oyian, / mantenu ona kastatutzen da / oien etxeko mayian. Tx B II 141. Zurrut egiñaz alperkeriyan pasatutzen du eguna. Ib. 173. Orain daukozuz itxarrik, / alperrerijan len ziranak be / nagitasunik bagarik. Enb 42. Asko gaztetan alperkerian / egin ziradenak oitu. MendaroTx 77. Lanarik egin gabe, alperkerian daudenen urdallak asetzera. ABar Goi 19. --Nun abil motell? --Lanean, ermano, lanean. Ez zuek bezala alperrerian. Lek EunD 18. Alperkerian egotea, deabruari leku ematea. Or QA 8. Lana egin biar dik, lana! Ez da naikua alperkeriyan, ta gaiztakeriyan ta lapurretan aritzia. Anab Poli 39. Zoaz plazara ta gizona besterik ez, lurrean exerita alperkerian. Anab Aprika 25. Aien azpian egoten zan alperkerian etzanda makiña bat gizon garagarra irabazten. Ib. 94. Alai beti ta langille; iñoiz bere ez alperkerian. Onaind STeresa 8. Kanpokoen lanari begira egon behar genuke. Ez, ordea, alferkerian eta [...] mana zerutik noiz jaitsiko. MEIG VIII 99.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes).
Ondo zeritzon, nunbait, jokotik dirua errez irabazteari, erdi lanean edo alperreri osoan bizitzeari. Ag G 127. Gipuzkoan udatzen eta alperkeri goxoan zeuden karlista epel "ojalatero" aiengatik nai zutena egiten zuten liberalak. Or SCruz 11s. Lizarraga Asteasun omen zegoan alperkeri goxoan. Ib. 119. Ez dakite ni aspaldian lurra jota nagoala... alperkeri goxoan. Lab EEguna 65. Berriro oroitze maite ortara itzultzen badira, alperkeri bizian daudela iduri zaie. Or dira estualdiak! Or QA 142. Beti alperreri nasaian bizi danak. Erkiag Arran 115.
azpisarrera-2
ALFERKERIAZ.
Por pereza; penosamente. " Alferkeriaz ez dut egin, je ne l'ai pas fait par paresse" H.
Lo sobera egin dut eta ohean alferkeriaz behar baño gehiago egotu naiz. EZ Eliç 162. Zeren amorioa edo amurusia, alferkeriaz, aise eta geldi egoiteaz hazten eta mantenatzen baita. Ax 379 (249). Esaminaren paltaz izango dira konfesio gaiztoak, bakoitzaren nagitasunez, alperkeriaz, edo arduragabez gogora ekartzen ez diranean. Mg CC 167. [Meza nagusietara ez datozenak] alferkeriaz egiten due au, geienak beintzat. AA III 411. [Kukubak] alperkeriz ez du kabirik egiten. Sor Bar 17. Sagardo txarrak, jauna? Bai!... gertatzen dira, ta ori da egiñtzalleen alperkeriz. Ib. 80. Bizitzeko estakuruan sosa bil, eta gero hor gaindi hamar, hogoi soseko bat xahu, promenatzeko, edo alferkeriaz, zangoak higa beldurrez. HU Zez 39. Ez gurasoai lagun egiteko, ez bere jaioterria maite zualako: alperreriz ta Malentxo ikusteagatik. Ag G 232. Erriko Elizan igandetako dotriñ-erakusketa baldin badago, alperkeriz utzi gabe zintzo zoaz. ArgiDL 10. Baiña apaltasunez-edo, alperkeriz-edo, ez eban, beintzat, erregearen jauregirantz pausorik emon. Bilbao IpuiB 226. Asieratik bezela, ni kontuz ninjoan bide-ertzeko arrieri begira, zenbat kilometro palta ziran alperkeriz erakusten zidaten arrieri begira. Anab Aprika 81. Baiña ez nuan egin, ez alperkeriz, baizik konturatu ez nintzalako. JAzpiroz 10.
azpisarrerakoSense-2.1
(Con ibili ). Holgazanear, zanganear.
Anai gaztia, / jarri nere esanian [...] Zu alperkeriz zabiltza / eta ni lanian. Uzt Noiz 76.
azpisarrera-3
ALFERKERIAZKO .
(Adnom.).
Alperkerizko lastai bigunean etzinda ote negon edo zenbaitek ala uste izan arren, aldapa gogor zalletik ibili naiz. EA OlBe 5. Dantzaketa lar zoroak eta egun alperkerizkoak amaitu-urren ziranean. Erkiag Arran 190.
alferkeria
<< alfer 0 / 0 alimentu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper