Orotariko Euskal Hiztegia

OEH - Bilaketa

1008 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (29)

Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia

goiburua

berriztatu.

tradizioa

Tr. Propio de la tradición meridional (más frecuente entre los vizcaínos); al Norte sólo se encuentra en Pouvreau. En DFrec hay 19 ejs. de berriztatu y 2 de barriztau, todos ellos meridionales.

sense-1

1. (V-gip (-au), BN; SP, H, A DBols ), barriztatu (Añ, H, Zam Voc; barriztau V; Añ, Dv), barristatu (Añ (+ -au)). Ref.: A (barritu, berriztatu); Iz ArOñ (barristau); Elexp Berg (barriztau).
Renovar; reformar. "Berriztatzea, renouveler. Sagarno zahar berriztatua" SP. "Innovar", "refrescar, renovar" &c. Añ. "Remozar, reformar. Etxia barriztau dabe" Elexp Berg. "Bergako frontoia barriztatzekotan die" Ib. v. berritu.
Nola hunein laster nagitzen eta flakatzen bainaiz, behar naiz ere maizko orazionez, konfesionez eta zure gorputz sakratua maiz errezibituz berriztatu, garbitu eta irazeki. SP Imit IV 3, 2. Urthe guziez deliberazione onak berriztatu behar direla hemen diren eserzizez. SP Phil 501. Bere gogo onak berriztaturik haren geiago eta geiago saindutzeko. Ib. 405. Sugeak aldatu gura dabenean azal zarra, ta jantzi barriaz, igaroten da zulo estu batetik, ta estura onegan itxiten dau azal zarra. Alantxe geratuten da barriztaurik. Añ LoraS 39. Erlijinoiak barristauta, Konbentubak geituta, Predikadoriak zabalduta, neskatilla ederrez Jesusen etxiak beteta. fB Ic II 290. Ene Erlijinoia barristetiari, egunian baino egunian gogo geijagogaz [...] ekinda. Ib. 295. Eliza berriztatu onetan aurrenengo Meza eman zeban Urnietako Erretore jaun Don Juan Bauptista Adarragakoak. Izt C 52s. Begiratzea baizik ez da, denpora labur baten epean berriztatua dagoen Uri gogoangarri onetako Etxe ederrai. Ib. 51. Erri askotan egin dira eskola-etxe barrijak, beste abtzubetan barristau eta obatu dira leen egozanak. (1860). BBatzarN 197. Jainkokinde sagradua berriztatzeari gogotik ekiñ zion. Aran SIgn 89. Illinti igarrak euki arren surtan, / Bat batean zeatz deuskuz amatau, / Biar ezingo dau ara eltzen danak / Eurakaz sugarrik samur barriztau. AB AmaE 364. Emoten deutse denporea biarginai eta langillai, euren gorputzeko indarrak barriztetako eta geituteko. Itz Azald 91. Eleizearen agindu oneek izan leitekez aldatuak edo barriztauak? Ib. 113. Badauke zeregiña Umbertoren adiskideak erria eta erritarrak barristetan. Ag Ioan 219. Katedral onen aurralde guztia [...] barriztetan dagoz. Ib. 274. Egoki ta apaña, lengotik eskuz trebero berriztatua. Ag G 369s. Korta barri osasuntsubak egiteko ta dagozanak barriztau ta biar dan eraz ipinteko. ForuAB 89. Eliza berriztatuaren izantz bat len-bai-len bidali. A Ardi 43. Arri barrijak ipiñi eta beste tramankulubak barriztau, laba eder bat geitu, ta etxe gustijari barri-antz andija emonik. Kk Ab I 75. Sebastian Urdinibienekoak etxe hau berrizatu zuan, 1619 garren urtean. Lh Yol 4. Gotzain-eleiza barriztau ta yaupari ikastetxe bat iragi ebenean. GMant LEItz 57. Urte zarra juan zan, / etorri da barrija, / barriztaurik baita be / gure izparringija. Enb 135. Beste zerbait ere ba-dau onik ittalerazko idaztitxu barriztau onek. Otx 6. Langilleak aloger orregaz jan, edan eta bere indarrak barriztau bear ditu-ta. Eguzk GizAuz 57. Etxe, ola, lankaiak barriztau ta lanerako gaiak erosteko bear dana. Ib. 117. Ta 1288gn. urtean aunditu ta barriztaurik, 1512gn. amaitua. Erkiag Arran 195. Gaia beste nunundik artu dabenean be, bere modura egosten daki, eta soiñekoa barriztauta urteten dau bere eskuetatik. Vill (in Bilbao IpuiB 6). Erdian, mai illun bat, eta inguru, lau silla, egin ziranetik barriztau bakoak. Erkiag BatB 91. Teresa Amarekin batera, karmeldar Lagundia berriztatu nai zun. Onaind (in Gazt MusIx 146). [Zubiak] bi bidar lur jo ta barriztau bearra izan dabela. Etxabu Kontu 186. Ez da beraz karmeldar Ordenea barriztatu nai izatea [...] mojatxo baten zorakeria. Onaind STeresa 61. Antxiñetiko Testamentua / Jesukristok barriztatu. Ayesta 57. Gure ganautegiak barriztau biarra. Gerrika 148.

azpiadiera-1.1

Renovar, sustituir por otro nuevo.
Ondoren, azkena, junta barriztatzia, urte birik baten erdiak egiten zan eta. Gerrika 270.

sense-2

2. (Lar), barriztatu (Añ + -au ), barristatu (H).
Repetir(se); hacer (decir, etc.) de nuevo. "Assegundar" , "inculcar [= 'repetir varias veces']", "reiterar" Lar. "Iterar" &c. Añ. v. berritu (I, 2).
Pekatu mortal bakotxagaz barristetan dogula Jesu Kristoren eriotzia. CrIc 23. Bear ditu berriztatu ala egin dituen konfesioak. Mg CC 109. --Zer besterik egiten du gaizki komulgatzen danak? --Berriztatu Kristoren Pasio ta eriotza Juduak bezela, ta erabilli oinpean bere odola. Ib. 247. Sarri esaminau edo aztertu konzienzija, sarri barriztau on izateko goguak. Mg CO 287. Ez itxi esku arterik librutxu au, eta beti-bere barriztatu irakurtza. Añ EL1 19. [Sakrifizio beneragarri onetan] barriztatu dira Zeure Seme biotzekoaren Bizitza, Pasiño ta Eriotzea. Ib. 122. Barristetan dau Teresak Espaina ditxosuan Elias geure patriarka Santubaren espirituba, zelua, pobrezia ta penitenzija. fB Ic II 295. Nik bada barristau nai deutsut eskabide a bera. JJMg BasEsc 25. Berba astun edo garratzen bat esaten badeutsube, aztu biarrian beti zagoz barristetan, adiskide eta lagun gustijai esaten deutsezu. Astar II 106. Bauka min barri batentzako lekurik? Eztakit nik, baia bai lengoak geldi bagarik barriztetan yakazala. Zav Serm I 78. Eta berriztatzen dituzu aren Pasio Santuko neke, arrastaka ta illtura edo tormentu ikaragarriak. Jauregui 244. Barriztau egizuz sarritan, graziyak eragiten deutsuzan erabagi ta propositu santu oneek. Ur MarBi 14. Eskari eta erregu batzuk, egiñak izan yakuzanak, barriztetan doguz. Ur BulaAl 18 (BulaV 12 barriztetan, BulaG 527 berriztatzen). [Señorijoko itxasgizonak] zeintzubek [...] barriztau ditubezan [...] itxasgudarijen [...] garaitza andijak. (1866). BBatzarN 219. Orregatik Eleiza santak berriztatzen ditu bere erakutsiak, orregatik eleiza onetan ere urteoro esaten zatzue oroitu zaiteztela Purgatorioko animekiñ. Ag Serm 251. Pedro Erregeak berriztatu eta zabaldu zuen, Gaztelako Santxo IV-garrenak 1286-garren urtean emantako aginte bat. Etxeg RIEV 1908, 189. Inguruko mendiak eta itxas-arkaitzak berriztatu zuen geroxeago oiartzuna. TAg Uzt 105. Leengo oroitzapenak berriztatzean. Ib. 247. Orduan aitak, mutillaren goralpenak egin eutsazan alabeari, leen emazteari egiñak barriztauaz. Erkiag Arran 128. Beiñolako eztabaida ura gure aro ontan berriztatua. Vill Jaink 29. Ta beste milla penitentzi, Mantuako markes erozarraren ziñak zakarzkianak, eta orain berorrek berriztatu nai dituanak. Berron Kijote 118. Onek, obispuek ingelesez esandako ebanjelixue, euskeraz barriztau eban. Gerrika 220.

azpiadiera-2.1

Barriztau ta sendatu bertako buru edo Diputadu aunaak eta beraarijaz izentauriko batzaar edo komisiñoiak egin ebeen aukera edo elekzinoia. "Confirmar" (1850). BBatzarN 169.

goiburua:

berriztatu. Tr. Propio de la tradición ...
1 adiera:

1. (V-gip (-au), BN; SP, H, A DBols ), b...
1.1 azpiadiera:

Renovar, sustituir por otro nuevo. Ondor...
2 adiera:

2. (Lar), barriztatu (Añ + -au ), barri...
2.1 azpiadiera:

Barriztau ta sendatu bertako buru edo Di...

berriztatu
<< berriz 0 / 0 berrogei >>

Nabarmenduak

Egoitza

B
BIZKAIA
Plaza Barria, 15.
48005 BILBO
+34 944 15 81 55
info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

V
LUIS VILLASANTE
Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA
+34 943 42 80 50
donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

A
ARABA
Gaztelako Atea, 54
01007 GASTEIZ
+34 945 23 36 48
gasteizordez@euskaltzaindia.eus

G
GIPUZKOA
Tolare baserria Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA
+34 943 42 80 50
donostiaordez@euskaltzaindia.eus

N
NAFARROA
Conde Oliveto, 2. 2. solairua
31002 IRUÑEA
+34 948 22 34 71
nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

I
IPAR EUSKAL HERRIA
Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA
+33 (0)559 25 64 26
+33 (0)559 59 45 59
baionaordez@euskaltzaindia.eus

Orotariko Euskal Hiztegia

Bilaketa

Adibidetegia

Ikus halaber