Harremana

    OEH - Bilaketa

    1019 emaitza edan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    busti.
    tradizioa
    Tr. Hallamos buzti en Larreguy (I 131), en Euskal-Izkindea de Azkue, y (tal vez errata) en Otxolua.
    etimologikoa
    Etim. Quizá se trate de un préstamo, del lat. musteus; v. FHV 500.
    Onom.: Bustia, una rega. (1025) Arzam 189.
    sense-1
    I. (Vb.).
    Tr. En textos suletinos (tbn. en Leiçarraga y en un ej. de GaztAlm) se emplea el radical busta y el sust. verbal bustatze, siendo busti el participio; no hallamos en los textos ningún ej. de part. bustatu, que sólo aparece en los diccionarios de Lécluse y Lhande (producto quizá de una inferencia errónea). Bustitu sólo lo hemos encontrado en Lhande (Yol 15) y Lafitte. El sust. verbal es -tze en todos los dialectos, salvo en vizcaíno, donde -te es casi general (tbn. lo emplea Iztueta); hay -tze en Erkiaga (BatB 149), Alzola, T. Etxebarria y, a veces, Kirikiño (Ab I 34); bustze en CrIc. El roncalés Hualde emplea el part. busti y el sust. vbal. bustita- (cf. testimonios lexicográficos de bustatako en alguna otra var. roncalesa). Hay un ej. de buste, seguramente error, en Micoleta (12v), que en el dicc. trae busti.
    azpiadiera-1.1
    1. (gral.; Lcc, SP, Mic, Urt, Ht VocGr, VP 8v, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ) , busta ((forma de radical) BN, S; VocBN , Gèze, Dv (S), H, Lh), musti (G-nav), bustitu (Urt, VocS , Lh) bustatu (Lecl, Lh), buzti . Ref.: Bon-Ond 156; A (busti, busta); Iz Als 72, ArOñ (bustí), R 298 y 401, Ulz ; Lrq (busta, busti); Holmer ApuntV ; Ond Bac 398; Etxba Eib ; Gte Erd 308; Elexp Berg; ZestErret.
    (Aux. trans. e intras.). Mojar, humedecer; bañar, empapar; regar, rociar. "Mojarse" y "remojar" Lcc. "Bustitzea, mouiller, tremper" SP. "Alluere [...] bustitzea, bustitzen, bustitu" Urt I 532s. "Mojar" , "bañar" Lar y Añ. "Empaparse" Añ. "Busta, busti, mouiller, se mouiller, mouillé" VocBN . "Humecter" , "tremper" Gèze. "Busti, tze, muiller" Dv. "Busta, tze (S)" Ib. "Bustitzea, bustatzea (BN), mouiller. [...] Syn. hazitzea, hezatzea, urstatzea, ihinztatzea. Bustitzea proprement mouiller, hezatzea, humecter, rendre humide ce qui est sec, urstatzea, arroser d'eau abondamment, ihinztatzea, arroser légèrement, id. uriztatzea" H. "Zér bizimodu tristiá! Eúnnn guziyen aurrekalde guziye mustiík" Iz Als. "Alurrén bústatako (R-is), para mojar los campos" Iz R 401. "Busti zala úrian, que lo moje en agua" Iz Ulz. "Soñekugei au obeko dozu bustitzia josi baño len. Busti eiñ naiz biarretik etxera natorrela" Etxba Eib. "Bustitzea, forma nominal del verbo busti. Ez da ona oñetakuak bustitzia" Ib. Tr. Gral. en todas las épocas y dialectos. En DFrec hay 42 ejs. de busti.
    Igor ezak Lazaro, busta dezan bere erhi mokoa urean eta refreska diezadan mihia. Lç Lc 16, 24. Eta busti zuenean ahamena, eman ziezón Iudas Iskariot Simonenari. Lç Io 13, 26 (He, LE, TB, Dv, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe busti). Busti nazanean zure graziak. Miserere 333. Eskuetan busti eta / kalera nirteanean. Lazarraga (B), 1205rb. Probadu dot mina eta dulzea; / bietan busti da ene ulzea. Ib. (B), 1151rb. Atera oi dira andik bustirik begiak. PasqTo 20. Itsasoaren erditik oiñik busti gabe iragan baitzinituen. Mat 333. Zure marxandiza izanen da hain ongi enbalatua nun ezpaitu perillik bustitzeko. Volt 215s. Zer erranen dugu orain burasoen hobenaz, / zeñen kausaz ez baitire haurrak busti uhiñaz. EZ Man I 130. Bustiko dut gau guziaz neure ohea. Harb 320. Ur haur aurthiki duenak ez nau ni busti. Ax 313 (V 208). Begiak busti zeitzan, nigarra iauzi zeikan. Ib. 330 (V 218). Jondone Jüstik hegalak busti. Bela 35. Gathua hoinik busti gabe, arrainzale. Saug 174 (tbn. en O Pr 183). Ene Salbatzailleak bere odolaz ihinztatu eta busti nahi duena. SP Phil 535 (He 543 ihinztatu). Neure nigarrez neure ohia bustiren, trenpaturen eta ukuziren dizut. Tt Onsa 44. Zeure Naurimenduaren ogia, khelder eta miagrean bethi busti izan duzuna. Arg DevB 134. Isuriko tut gau guziez nigarrak eta hetzaz bustiko dut ene ohea. Gç 43.
    ( s. XVIII) Arpegiko narru ederrak pergaminoa dirudi, / pergaminoa bustita gero erakusia suari. Acto 346s. Zeruko ihinz hartaz busti zazu ene arima. Ch III 23, 9. Ezpadu nai eskua eman / iragoko dut besoetan, / eztu zer bildurrik euki / busti zaiztela errekan. Gamiz 206. Jainkoak graziaren eztian bustitzen dituenean artu behar diran lan-nekeak. Mb JBDev 11. Odolezko ibaiak, zeiñetaz Olibeteko Baratzea busti eta trenpatu baitzuen. He Gudu 135 (SP 114 mainatu). Zelüko ihitzaz busta ezazü ene bihotza. Mst III 23, 5 (Ip hurta). Gaña bustitzen duen damua; baña damu, barrena len bezain idor uzten duena. Mb IArg I 277. Ezpanak busti. Cb Eg III 362s. Ihintzak busti zezan landa guzia. Lg I 209. Bere nigarrez busti. Mih 58. Nigarrez bustatzen. Egiat 173. Bataioa egiten da bataiatzen dana gain-bera urez bustiaz. Ub 194.
    ( s. XIX) Txomiñen balenzianagaz / urten neban andik, / juan nitzan Gibraltaño / kasi busti barik. DurPl 55. Bustzen deutsa bekokia balsamo ta orio bedeinkatuz eginiko Krismiaz. CrIc 134. Oñak zerbait ezkotu edo bustiten bajakez, estulga ito biar dabeela. Mg PAb 59. Busti ta samurtu egizu Zeruko iñontzaz nire biotz gogor leor agortua. Añ EL1 165. Malko gorijakaz matrallaak bustiten eutsazala. JJMg BasEsc 226. Bordoietik zintzilik / kurkubitan ura, / barrena bustitzeko / egarri bagera. Echag 234. Biek igaraitera beikütie ützi, / ari beitzen ebia, nahi gabez busti. Etch 348. Hortako badakit / erituko naizela / bustiz geroztik. Bordel 106. Lurrak ona izateko bear du buztin ainbat ondar; bestela busti bezin laster legortzen da. It Dial 44 (Ur bustiten dan, Dv, Ip busti). Kamarak ere busti / bear du beatza / pagatzen dituela / ardo ta legatza. Izt Po 65. Begiak nigarrez bustirik. Arch Fab 189. Hobe da [lurra] gizentzea bi golde ongarriz / ezen ez bustitzea hogoibat izerdiz. Hb Esk 151. Ez diteke zintzurra / nai bezin maiz busti. JanEd I 20. Esponja ozpiñetan busti zuen. Lard 462. Baratzen den graspa bustatzen da eta berriz prentsan ezarten. "Se rocía". Ip Dial 104 (Ur bustiten; It uriztatzen, Dv ihinztatzen). Arbola urez ase arteo etzare segurki bustiko. Dv Lab 311. Bainan aski atzeman zioten egitea hegats bat bere hezurretarik, eta hura odolean bustiz, izkiribatzea ikhasi zituenak. Hb Egia 63. Artu zion esponja bat, busti zion ozpinian. Hual Mt 27, 48. Ogia bustitako. Ib. 26,23. Bustizazu agordientean kodoinen estalzeko papera. ECocin 47. Hori egin eta nahasasten da lemamia arroltze hetara dena ongi busti arte. Ib. 40. Begiak behar zituen orduan nigarrez busti. Laph 195. Ostia Saintia aphür bat busti denian iretxi behar da. CatS 79. Goazan, arturik laster / al ditugun zurak, / sentigarri litzake / busti daian urak. AB AmaE 359. Jaungoikuak Franziskori Kalbarioko mendiyan negarrez busti zituan begiak legortu zizkan. Bv AsL 222. Beste ainbeste bider zintzurra bustiyaz. Sor Bar 110. Bere malkoak amaren eskuetatik txirrian aldarearen gañera erorten ziran, aldareko zapiak bustitzeraño. Arr May 61. Banua eztarriya puskatxo bat bustitzera. Urruz Urz 53s. Hartu zuen botoila eta bere ezpainak busti zituen edariaz. Elsb Fram 99. Lurra ere busti zuen izerdi hartaz. Jnn SBi 27. Atsegin zen ikustea zoin gogo onez bere ogi poxiak bustitzen zituen arroltze freskoan. Lap 57 (V 30). Lürra, idortiaz ütsaltürik zena, euri gizen batez busti beitzian [odeiak] . Ip Hil 9. Ene ehortze eguneko bederen ater baladi, hemendik eta elizarako bide luzean, jende onak ez diten busti. HU Aurp 177. [Ur-koterak] morteroa bustitzen du, harriak desoltzen elkharren ganik eta baratxe baratxe zimenduetaraino jausten. Arb Igand 46. Bere atza uretan bustirik. Itz Azald 40.
    ( s. XX) Gero okelea piper andiakaz, ardaotan ondo bustita, ito arte. Ag Kr 45. Uste dut ur arrekin bustita nere begia sendatuko dela. Goñi 50. Gona-barrenak bustitta ebazala. Echta Jos 59. Busti zazu [illia tintatzeko] eskobilla ondo, alik eta nekatu arte. Iraola 108. Lanetan den gozoena ogi biltzea, bihotza gehienik bozten duena, bizkarra bustirik ere apur bat. JE Bur 162. Biatzak eta ezpañak olioz bustita. Ag G 165. Aurpegia ta eskuak igel baten larrua bezain bustirik zituela. A Ardi 65. Nork ebaki ote dizkie auei [putzuai] itsasorañoko beren bideak, urik gabeko orrenbeste zelai uraz busti ta ezatzen dittuztela? Inza Azalp 31. Ezpainak bustirik. Barb Sup 186. Beren xahakoetarik zirriztaka lau satanek bustitzen dute Kristoal. Ox 50. Lorak busti ta jorratu barik eukozan. Altuna 63. Ozpiñetan bustitako zatar batzukin lotu zioten bekokia. Or SCruz 46. Atso sorgiñ au barrendik zerbait / egiten danian busti, / aiton iltzera abiatzen da / altzarrastalo ta guzti. Tx B III 34. Hoako lanekin behar diauk zintzurra busti. Guazen ostaturat. Zub 74. Goitik datorren iturri deunak / i aun zori onez busti. Enb 131. Baña lorazko ezpanok eztodaz busti oraindik... Laux BBa 34. Talo-puska bat tomatetan bustita janaz. Lek EunD 28. Azkonaren [...] biloekin [egiten dira] bizarraren bustatzeko "blaireau" deithu pintseuak. GaztAlm 1934, 50. (ap. DRA) Ogia erratilluan busti zuen. Ir YKBiz 443. Beti --tiriki-tauki-- / eztarrian kanta, / ardoz ondo bustita, / etzedin marranta. Or Eus 210. Euriyak ez nau bustitzen. EA OlBe 37. Azken goizeko musuan, / busti dauzkigu bihotzak / nigar beroen ihintzak. Iratz 167. Erhia untzian sar, ahorat ekhar; justa eta musta, eta berriz busti, eta berriz milika, halako moldez non xokoleta azkenean erdizkalatu baitzuen. Lf Murtuts 10. Mustatxak ur-azukretan bustitu zituen, xut egon ziten. Ib. 30. Bazekien Gastonek ez zuela ateratzeko den gutien gutiziarik [...]. Busti beldur zen alegia. Mde Pr 168. Mezatik landa jentia bildü da amini bat ahuaren bustatzera eta solastatzera. Herr 27-9-1956 (ap. DRA ). Bustita zegoen guzia, blai-blai eginda. Txill Let 61. Besteren saltsetan ezta ogirik busti bear. NEtx Antz 76. Malko lodiez ureztatu ta busti oi ditue lurreko arri koixkorrak arrantzale-andren negar gaziak. Erkiag Arran 183. Plazako murrua busti zuten eta paper handi bat hedatu. JEtchep 39. Sartaiñan artoa busti ta jaten zuenean. And AUzta 51. Bustiaren bustiz, ur tantakada mamiñak sorbaldetan beera isurtzen eutsazala. Erkiag BatB 43s. Nire begiok zeugan busti gura dabe. Gand Elorri 127. Gapelu, soineko arropa eta botak, arras bustiak eta busti berriak. Larz Senper 58. Lur mardul eta ezotasun goxoz bustitakoetan. Ibiñ Virgil 86. Beatz bat txistuz bustirik. Lab SuEm 193. Besarkatzen eban senarra negar-malkoz arpegixa bustitzen zetsala. Etxba Ibilt 485. Lorategiko landara jaiobarriei egarria kentzeko, urez bustitzen nabil. Alzola Atalak 84. Begiak ia-ia malkotan bustita. Berron Kijote 17. Barda hanbateko urak bazizketean, ganbara guzia busti diaie. Etchebarne 79. Ogiarteko bat patxadan jan, / ardoz busti eztarria. AZink 152. Ondo busti ziran baztarrak. Baiña bein atertu bazuan, atertu zuan. Insausti 249.
    azpiadiera-1.1.1
    Beber, celebrar con bebida.
    Alkarrekin busti bear degu gure indianoaren etorrera. Apaol 42. --Amaiketakorik gabe gelditu biar ote det azkenian? Dondolo, lagun al aiz? --Ez ik merezi. --Busti zagun orduban! Alz STFer 142s. Busti dezagun bada, zioten. Eta batak besteren atzetik edontzia aurreratzen zioten Yaun Erraimuni, ardo gorriz bete zezan. Or Mi 89. Nola busti, / hala bizi! / Biba Eskual-Herria! Zerb Azk 27. Egun ura busti bear zala-ta, India osoan jai ta mai egin zan. Sorarrain Lili 97. Sariren bat jasotzen badek [...]. Ori, bustitzekoa izango uke, baiña ez Urumeako ur usteletan, Donosti Zarreko txuloren batean baizik. NEtx LBB 114.
    azpiadiera-1.1.2
    "Horditu, mozkortu" ZestErret . "Lenguane busti-bustita ibili omen huan" Ib.
    azpiadiera-1.1.3
    Palatalizar(se).
    Oraintsu azierako aotsak buztiten azi daiz Donosti-aldekoak. A Gram 20. Lenengo aotsak I-z buztita dagoz. Ib. 19.
    azpiadiera-1.2
    2. Anclar.
    Izan nintzen ni ere Angles flotaren ikhusten. Baziren hamar gerlako untzi, eta hirur hetarik burdin azalarekilakoak, Kebau deithu mokoan bustiak. Prop 1897, 271.
    azpiadiera-1.3
    3. "Corromper; sobornar" A DBols.
    Nundik bil hoinbertze ahurren bustitzeko dirurik aski? JE GH 1927, 352.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (Vino) nuevo.
    Lur[r]ak dakar og[...], zotzak ardan bustia. PaterN 2s (para el sdo., cf. lat. musteus; cf. tbn. arno bustiño).
    azpiadiera-2.2
    2. (gral.; Lcc, SP, Urt II 228, Lar, Añ, Gèze, Dv) Ref.: A; Bon-Ond 155; Etxba Eib; Gte Erd 174; Elexp Berg.
     Mojado; húmedo. "Mojado" Lcc. "Mouillé, trempé" SP. "Húmedo" Lar, Añ. "Mojado" Lar. "Ogi bustia ou simplement bustia, mouillette" Dv. "Lizundia aldia paraje bustixa, lugar húmedo" Etxba Eib. "Busti lapatiak dira (= oso bustiak)" Gte Erd 174.
    Xukatzen darozkigute / bere arraiez begiak, / iguzkiak hala nola / errepira bustiak. EZ Noel 111. Liortu daijezan abarka bustijak. Mg PAb 106. Arbia edo belarra bustia edo inzez betea emanda, iñoiz eztulen bat edo beste aditu diegu [beiai] . AA II 185. Ona goxoa zuretzat, / zopatxo mami saldaz bustiya. Echag 106. Biaramonean larrañera joan, eta arkitu zituen illea leor-leor, eta inguru guziak bustiak. Lard 128. Gero asko da estaldutia zapi bustijagaz. Ur Dial 78 (It zaku busti, Ip oihal busti). Askotan ikusten ditut [odeijak] urteten erreka ta ibaijetatik, beste batzubetan lur bustitik eta geijenian itxasotik. Ib. 108. Askotan mainhu bustiak eta mainhu idorrak ere hainitz on dira. Dv Dial 79 (It, Ur bustialdi(j)ak, Ip hur mañiak). [Aberia] hantzen da belhar busti jaten dianian. "Humide". Ip Dial 55. Damurik ez direla gaueko argiak oihal busti batzuek bezala. Hb Egia 141. Yakiteko eia egina den [irris ogia], behar zaio sartu lasto bat barnian eta ez du behar izan bustia atheratzian. ECocin 35. Onthuts, larruraino bustia, goseak amikatua. Laph 168. Bere amari etzauntza bustia kendu eta leorrago bat ipintzeko. Arr GB 79. Dena bustia etorriko zera, nere Txomin. Zab Gabon 31. Irten zan anai Esteban ibaitik; urrutitik bada ere jarraitu zion santuari, zeguan bezela, metxa legorrik gabe, bustia oso eta otzak ikaraz. Bv AsL 206s. Arropa bustiak ateratzen, legorrak jazteko. Urruz Urz 30. Non nigarra jauzten baitzitzaion [...] eta taulak berak ere bustiak izaten baitziren belhauniko egotu zen tokian. Jnn SBi 71. Oilo-busti batzu iduri dutela. HU Aurp 60.
    ( s. XX) Ur pean edo leku busti batian. Mdg 130. Ezkata zuri dizdizariz beterikako sare luze bustia. Ag Kr 39. Josetxori ez eutsan ondo egin soñeko bustiakaz etxeratuteak. Echta Jos 60. Aire bustia, hala nola baita toki uspeletan, kalte du [eriak] . JE Bur 187. Hotz idorra delakotz, langileak ez dik hautemaiten [...]. Bustia balitz, hezurretan barna sar litzagukek. Ib. 121. Azkiñiko (azpantar) busti ta basaz loituak. Ag G 16. Nereak egin duela. Zuk ere badakutsu, begi busti oriek ezagun dute. A Ardi 94. Oihal busti batez heien ferekatzen bezala. Barb Sup 124. Aski diat elhe guti / jana, idor ala busti, / xuxen ukaiteko bethi. Ox 104. Gure gizona bustia baizagon. FIr 150. Esku bustia bekokira deramate. Or Mi 141. Aizea dabil, busti setatia: / lurrari daragio ots negartia. Ldi BB 128. Katu buztija baño epelago. Otx 53 (cf. ib. 33 busti-). Iñoiz ere ez det edan / onenbeste txanpain / oso bustiya nago / ezur mami ta zain. EA OlBe 92. Noizean beiñ begiratu [zer-autsa] edo bustiegi edo legorregi ote dagon. Munita 41. Bai ondarra eta bai zer-autsa ezeak egon bear dute, ez bustiak. Ib. 40. Ermitara eldu ziran ler-egindak, bustiak. Etxde JJ 258. Parke bustiaren bakardadeari. Txill Let 31. Ondar bustiaren kolore berbera artu zuten. Anab Aprika 42. Ogi pizka busti birekin ematen zitzaion mantenua. Arti Ipuin 66. Arropa eta bota busti hek, noiz bustiak zitukan? Larz Senper 62. Or baduzu beti / Euriko paisola; / Hemen, aldiz, bustia / Oillua bezala. LuzKant 138. Aren inguruan itsas-zabaleko iente bustiak oro iauzika intz gazia zipriztintzen zuten. Ibiñ Virgil 116. Iturri bat nauk sutan. / Nere gar bustiak / argitara irten nai dik. NEtx LBB 269. Mingaña leku bustian dago ta zauli ibiltzen da. (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1670. Ez ahal zenuen zuk ere begia bustia hitz hauk zure semeari Ameriketara idaztean? Larre (in Xa Odol 13). Ezin geratu dira / gaur papel bustiak, / arakatu ziñuzan / liburu guztiak. Ayesta 121. Euri ondoko eguzkiaren irrifarre bustia. MIH 273.
    v. tbn. Apaol 65. Zby RIEV 1908, 608. Alz Ram 26. Gand Elorri 62. MMant 158.
    azpiadiera-2.2.1
    "Urthe bustia (G), année pluvieuse" Dv.
    Opeil bustiak dakaz ogiak. "Abril mojado". RS 129. Urte bustietan eman bear zaiote jaten legor pixka bat [abereai] . It Dial 60 (Ur euritsuetan, Dv uritsuetan, Ip eüritsietan). Martxo legorra, Maiatza bustia. EZBB II 59. Eguraldi zikiña edo bustia baldin bazan, atetan bertan egotea bere, tira! Erkiag BatB 17. Maiatzeko arrats busti batetik. Azurm HitzB 57. Ta jaialdi bat antolatzean / bada denbora bustia, / une batetik bestera aixa / ondatutzen du guztia. Insausti 206.
    azpiadiera-2.2.2
    (Ref. a los sonidos o fonemas). mojado, palatal.
    Pronontziatuko duzu beraz C bethi gogorki, K balitz bezala, salbu H ondotik duenean, molde huntara: cha, che, [...]; ezen orduan C ezti bustia deithua bilhakatzen da. MarIl VI. Aots buzti guztiak (nonbaiteko aots euskarazkoak) alkarren antzera iragarteko. A Gram 31. Astiroago begiratu izan zan "s" bustiari (eliztian esan oi dan bidez) dagokiona. EEs 1920, 12. dd [...], tt eta ll, ñ bezala, hots "bustiak", aho sapaikoak adierazteko. MIH 97s. Hobe, ordea, il, in idaztea soil soilik, aski balitzake hori edozein ohar dedin i hori dela medio, bere euskalkian, hurrengo l eta n bustiak direla. Ib. 102. e eta i ingurune horretan glide huts bilakatzen direla, beren bokaltasuna galdurik. Eta [...] aurretik daramaten ñ bustiak edo biguinak irents ditzakeela. MEIG VII 123.
    sense-3
    III. (Sust.).
    azpiadiera-3.1
    1. Tiempo húmedo, lluvioso.
    Neure adiskidia, konsidera ezazu zure miseria zonbat handi den; gaua, eguna, beroa, hotza, idorra, bustia, mundia, infernia zure kontre dira. Tt Onsa 96. Neguan, ostera, [uraren ezotasuna] ez yakan atsegin ez semeari ta ezta amari bere, bustia betitsu otza oi dala-ta edo. Erkiag BatB 34. Ardiak ere tristetzen ditu / neguko busti ta otzak. Uzt Sas 61. Bustie beti otz. (AN-larr). Inza NaEsZarr 368. Otzak nekez kokilduko ditu. Bustiak edo elurrak ematen badio, orduan komeriak izango dira. AZink 132.
    azpiadiera-3.1.1
    Esaerak dion bezela, busti aiña legor eman dit Jaungoikoak. AZink 138 (cf. infra BUSTI-LEHOR).
    azpiadiera-3.2
    2. "Humidité" Gèze. "(V, L, S, Dial 59), humedad" A. v. bustitasun, bustidura.
    Ezerkere ez oi du gaitz geiago ekartzen bustiak eta toki estutik sartu eta irteten dan aizeak baño. "La humedad". It Dial 77 (Ur bustijak, Dv, Ip bustiak). Bustia da aberentako guretako bezala etsayik handiena. "L'humidité". Ip Dial 59s (Dv bustia, Ur bustija, It bustiroa). Abereei bustiak, guri bezala, gaitz egiten diote. Dv Lab 221. Lugartzak billatzen dute eguzkiya, ta bariak eta karakolak estalkiya edo bustiya. Sor Bar 63. Izeia da andiago; baia dago txiki, lerren alte: materiala da bastoago, baia bustitik guardatan delarik, izaintan du, lerrezko koralak bikainbat. Mdg 130. An dago Jauna. Utsetik oro / egin dunak ezin âl du / odeiaren beltz eta bustitik / su kiskalgarria sortu? Or Eus 263. Ez du bustia pasatzen uzten lur orrek. Anab Aprika 89. Sardiñ-zarren alako zoko ta busti usai naskagarri ura. Ugalde Iltz 31. Beste azi batzuk arkaitz gaiñean jausi ziran; eta erneta gero, igartu egin ziran, bustirik ez eben eta. Ker Lc 8, 6 (Lç, He, HeH, IBk, IBe (h)ezetasun, TB bustiroa, Oteiza, Brunet bustitasun, Dv, Leon hezadura, Ol astare, Or ezo, Arriand ezkotasun).
    azpiadiera-3.3
    3. "Bustixa, (sust.) líquido [...]. Sadariko bustixakin kentzen ei da onduen egarrixa, el líquido de la odre" Etxba Eib.
    Anzarak nai du beti mokoa iduki bustian. AA III 375.
    azpiadiera-3.4
    4. Mojadura. "Beldur denak bustiaren, ez du arrainik atzemanen (S)" A. (s.v. beldurkunde).
    Argiak illuna urkatzen zun sartalderantza, intzaren bustian, oi bezala, segaldira giñoazen. Or Mi 112. Begi-zulo odoltsuak matrailla gorriztuz ari ziran: ez zerizkion odol-bustiaren tantoak soillik. Zait Sof 93. Eta nolako euria! Eskerrak egun osoko busti ura soñarentzat atsegin zala. JAIraz Bizia 84. Euzkiak iturrian / sarturik burua, / aren bustiz gozatzen / zun bere berua. NEtx LBB 257. Eskuz sudurreko bustia, kristalak egotzi diona, txukatzen du. Ib. 102. Umetxo aren gorputza zegon / otz-bustiak gogortuta. Zendoia 73.
    azpiadiera-3.4.1
    [Moillan] egin litezke jauziak eta / artu ditezke bustiak. Zendoia 113.
    azpiadiera-3.5
    5. (Ref. al mar, en oposición a lehor 'tierra'). Agua.
    Modu ortako deskalabrorik / legorrian da bustiyan / etzait goatzen gertatu danik / nere denbora guztiyan. Tx B II 48. Zur ona itxasontzigileentzat. Beste lan aundietarako ere asko erabiltzen da; naiz legorrerako naiz bustirako lanetarako egokia. Munita 44.
    azpiadiera-3.6
    6. "(BN-lab), soborno, dádiva que se emplea para sobornar a alguien" A. v. bustiño.
    Frantzian egin eskek ekarriko omen diozkate miliar bat libera. Busti hori ere bada zerbait! Herr 8-4-1959 (ap. DRA ).
    azpiadiera-3.7
    7. "Salsa; caldo de la legumbre" Asp Leiz.
    azpiadiera-3.7.1
    "Mouillette de pain" Dv. "Busti, rodaja de pan empapada en salsa, que suele servirse como aperitivo (Baztán)" VocNav .
    azpisarrera-1
    BUSTI-AIRE. Algo mojado. Cf. BUSTI-ANTZ.
    Partida xarmanta, arradoa izanen zena, zola ez balitz busti-aire izan. Herr 1-11-1956 (ap. DRA ).
    azpisarrera-2
    BUSTI ALA LEHORKA ( busti ala legorka V, G-goi; bustia ala legorka V-m); BUSTI-LEHORKA ( busti-legorka V). Ref.: A; A EY III 271; A EY IV 304, 354. A cara o cruz. "Jugar a suertes echando al aire una piedra mojada por un lado y seca por el otro" A. Cf. Iz ArOñ: "Se echa una piedra plana mojándola por una cara con saliva y diciendo: busti ala lior?". v. leon-kastillo.
    azpisarrera-3
    BUSTI-ANTZ; BUSTI-ANTX.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) Humedad. "Busti-antx, hezetasuna" ZestErret.
    Umore-miñez nabil beti bere-ta, ez yat iñundik iñora komeni busti-antzik. Erkiag BatB 12. Mordobikoren ardandegi txeratsura joan zan, eztarri legorrari egunaren amaitzat ezotasuna ta busti-antz gozagarria eskiñiaz. Ib. 81. Alakoren batean, asten zan uraren borbola beian, eta azkenen buruan, susmau zeitekean busti antza, lurrean zear. Ib. 11.
    azpiadiera-1.1
    Bere pareteak beltzak eta betiko busti eta eze-antzaren indarrez oroldioz estaliak zeuden.Arr GB 18.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) Húmedo. "Busti-antxa do oaindik soñekua" ZestErret.
    azpisarrera-4
    BUSTI-BUSTI. Mojar completamente.
    Gerritik gora biluzik, izerdiz busti bustirik. Osk Kurl 126. Busti bustirik begiak. Xa Odol 322.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Part. en función de adj.).
    Nere lo-gelan eskuak garbitzeko zapiak busti-busti jartzen nituan zintzilik. Anab Aprika 98. Lehenbiziko zartadak busti bustiak uzten zituzten enborrak. Osk Kurl 66. Alde batetik, busti-bustia natxiok; eta, bestetik, bi gautan lo egin gabe. Alkain 83. Dana oñez, erditan lokatzez zikinduak, busti-bustiak noiznai. Ataño TxanKan 150. Busti-bustia [iritxi]. Olakoetan an su aundia ego ten omen zan, da ara arrimatu. JAzpiroz 91.
    azpisarrera-5
    BUSTI-BUSTI EGIN. Mojar(se) completamente.
    Euri-jasa batek busti-busti egin zaitu ta bazatoz etxera otzak dardar. Munita 30. Begiak busti-busti egin zitzaizkidan. Anab Aprika 93. Irurok, busti-busti egiñik, an pasa giñan Granada deritzaion errota ondotik. Alkain 79. Begiak busti-busti eginda ari naiz, adiskide, gertakizun au idazten. Zendoia 70.
    azpisarrera-6
    BUSTI-IDOR (B, BN, Sal, S; bustidor Foix ap. Lh). Ref.: A (busti-legor); Lh (bustidor). "Busti-idorrean edozer usteltzen da (B), busti-idorrean zernai usteltzen xu (Sal), cualquier cosa se pudre en las alternativas de remojo y secamiento" A. v. BUSTI-LEHOR.
    azpisarrera-7
    BUSTI-IDORKA (S ap. A). Alternando lluvia y tiempo seco. v. BUSTI-IDOR.
    azpisarrera-8
    BUSTI-IDOR NEURRI. "El litro, buztidor [sic] neurria (1879)" JFlor.
    azpisarrera-9
    BUSTI-LEHOR (b.-legor V-ger-m, G-bet). "(V-ger), alternativa de lluvia y sequía. Udako busti-legorrak, las alternativas del verano. Busti-legorrean edozer galdu oida (V-m), cualquier cosa se pudre en las alternativas de remojo y secamiento" A. "Busti legorrean edozer galdu oi da (V-m, G-bet)" Zt (comunicación personal). v. BUSTI-IDOR.
    Limosnea da azi oso segurua; / zentimo bat ereinda eun emotekua, / busti-leorrak iñoz ez dabena galtzen. AB AmaE 318. Bere zura zurixka, uretarako onena; busti-legorrean oso txarra. Munita 45. Bere zura giar utsa da ta oso iraunkorra; busti-legorrean besterik ez bezelakoa. Ib. 54. Bazuen [beorrak] indarra goi / ta bee orretan, / etsitzen ez zuena / busti -legorretan. Zendoia 23. [Egur onek] beti legorrean egon bear du [...]. Busti-legorrean ez da iraunkorra, ustelkorra baizik. Ostolaiz 45. Eskuak ta ezpaiñak irikitzen dituenean neguko aizeak, batez ere busti-legorrean dabiltzanak. Ib. 97.
    azpisarrerakoSense-9.1
    "(G, AN), majar y secar al sol varias veces consecutivas lienzos crudos para blanquear y ablandarlos" A.
    azpisarrera-10
    BUSTI-LEHORKA. v. BUSTI ALA LEHORKA.
    azpisarrera-11
    BUSTI-HOTZ. "Bustiotz, lluvia y frío" Iz ArOñ.
    azpisarrera-12
    BUSTI-SARRI. "Lluvias frecuentes, tempero húmedo. Auetan, busti-sarri eztala, nekazaritza eztijoa ondo" Gketx Loiola.
    azpisarrera-13
    BUSTIXE (Aprox. de busti). Mojar algo.
    Nahiz ez dituen ur phutzuak bethe, azken aldian egin duen urixkak lurra bustixe du. Prop 1876-1877, 110.
    azpisarrera-14
    BUXTI (Forma con palatalización expresiva).
    Badu jada zonbait egun mustro bera agertzen zautala, eta bethi tenore berean, ni afaiten hasi orduko; eta xuxen galdatzen ere dautala: "Xitxi'ta papa, papa buxtia?". Barb Leg 23.
    azpisarrera-15
    ELUR BUSTI. v. elur.

    busti

    busti
    << buru-opa 0 / 0 1 buztin >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper