(L, BN; Volt 83, SP, Urt III 47, Ht VocGr 367, Lar, Lecl, vEys, Dv, H); dasta (L, BN); jastatu (L-sar, BN-mix; VocBN , Dv, H); jasta; txastatu (AN; Aq 306, 1074; <ch-> Dv (AN-mer)); txestatu (S, Sal, R; VocS , Gèze, H (S)); txesta (S); txeste (S; H); testatu (R); xestatu (S); xeste Ref.: A (dasta, jastatu, txastatu, txestatu, txeste, testatu , xestatu); Lrq /čeśta, čeśte/; ContR 510; JMB At (iastatu).
Probar, gustar; saborear (sentidos prop. y fig.). "Tâter, goûter" SP. "Catar, probar, gustar", "decentar, empezar, probar algo", "libar, probar chupando", &c. Lar. "Txastatu, probar, gustar, catar (301, 306, 340, etc.)" LE-Ir. Tr. Documentado en autores septentrionales desde Dechepare; entre los vizcaínos y guipuzcoanos se encuentra a lo largo del s. XIX en algunos autores (Aguirre de Asteasu, Uriarte, Echegaray, Iturzaeta), y no se generaliza hasta la tercera década del s. XX. En cuanto a la distribución de variantes, al Norte domina dasta- hasta principios del s. XIX: sólo se encuentra jasta- en Gasteluçar (alternando con dasta- ) y en AR. A medidados de siglo dasta- y jasta- son más o menos igualmente frecuentes, y desde finales de éste la segunda forma desplaza casi totalmente a la primera. Los suletinos emplean txeste o xeste. Al Sur, hasta el s. XX sólo se encuentra dasta-; desde aprox. 1920 esta forma y txasta- alternan con una frecuencia similar, encontrándose además ejs. de jasta- (en Orixe) e incluso de txesta (en Gaztelu). Lizarraga de Elcano usa txastatu, el baztanés Echenique yastatu, y en los textos roncaleses aparece siempre testatu. En cuanto a la forma de participio sin suf. -tu se encuentra dasta en Zendoia (92), yasta en Hiribarren, y txeste en Inchauspe, EvS y Laplace. La forma iaztatzea que da Harriet se trata sin duda de una forma supuesta, salida de una conjetura etimológica errónea. En DFrec hay 12 ejs., meridionales, de dastatu, y 2, septentrionales, de jastatu.
Pena eta miseria nik enuien dastatu. E 241. Eman ziezoten binagre edatera behazunarekin nahastekaturik: eta dastatu zuenean etzuen edan nahi ukhan. Lç Mt 27, 34 (Ip txeste, Ur dastatu, SalabBN yastatu, Hual testatu; Samper progatu, Or txurrupatu). Eztezála ian, eztezála dasta, eztezála hunki. Lç Col 2, 21 (TB dasta, Bibl jasta). Aingeruen ogi hartarik dastatu duena aparta dadin munduko atseginetarik. Mat 264s. Dagigun dasta. Volt 163. Dasta detzagun atsegin Zeru gorenekoak. EZ Man I 129. Orain bada dastaturen hik dituk behazunak. Ib. 94. Dastatu eztuten bianda arbuiatzen dute. Ax 504 (V 325). Guti bat dastatu bazendu haren amudiotik. SP Imit II 1, 6 (Mst gozatü, Echve probatu). O aspaldiko eztitasuna, zergatik etzaitut lehen dastatu? SP Phil 506s. Eztitasun spirituala, ithurri propioan dastatzen zarena. Gç 126. Ezen dasta badadi [Eskuara] hunen eztitasuna, berak gonbidatzen du. ES 191. Eta iustu da ene nahiaren kontra atsegiñak bilhatu dituztenek ez detzaten dasta laido eta behazun gabe. Ch III 12, 4. Bere ustez bere baitan duten ongia bere bihotzean gozokiago dastatzeko. He Phil 346. Dastatu izan zuenean ura arnorat ganbiatua. He Io 2, 9 (EvS txeste, Leon jastatu, IBk txastatu). Orhoitzen ziren hastean dastatu zituzten ontasun [...] hetaz. Lg I 23. Zer gelditzen zait orai [plazer, etc.] hetarik? Doidoia dastatu ditudalako orhoitzapen hiragarri bezain desesperagarria. Brtc 154. Ale pergut paria, / orai xesteren duzie / ene besuaren airia. AstLas 24. Guardatzen-tuénak nere errának, eztú txastatukó eriótzea sekulan. LE Io 8, 52.
( s. XIX) Ene ezpataren gozua / harek beitü xesteren. Xarlem 502. Nagusi bat atsegin lizunetara itsutua, ollakoia, eta fruta guziak dastatu nai dituana. AA III 486. Dh 178. Jastatuko dugu Jesu Kristoren presentzia erretiramendua eta bildutasunean. Jaur 168. Naizenaz geroztik munduan agertu, / Plazerik ez dut dastatu. Gy 5. Yasta duenak urre, ez maite eskea. Hb Esk 47. Lur-sagar ustel asko, / Xardin begi gorri, / Han ziren iastatzeko / Bihotz altxagarri. In Michel LPB 343. Deithuak ziren horietarik batek-ere ez duela dastaturen ene afaria. Dv Lc 14, 24 (Oteiza gustatuko, Brunet probatuko). Gizonek, eta aziendek, eta idiek, eta ardiek eztezatela deusere yastatu. Echn Ion 3, 7. Ez zuela egundaino halako zorionik jastatu. Laph 139. Korpitzaren sentiduak dra laur [...]. Irugarna, abaz testatia. CatR 65 (CatSal 65 y CatAe 64 gustatzea). Nola dastatzen (liban) duten erleak / Loreen ezade dastagarriya. Etxeg EE 1884a, 360. Jastatu-orduko utzi zuen edari kirets hura. Jnn SBi 45. Zenbatek nahiko ahal duten jastatu Elizaldeko salda. HU Zez 118. Aoagaz dastatu edo gustoartutea. Itz Azald 188.
( s. XX) Erraiteko, guziuek besugo testatu digula. Mdg 132. Hola zü mintzatürik eztüzü txesteko [oillarra] . Xikito 3. Biotz andia eta asegatxa / zorion egarri dana, / gauza gustiak txastatuarren / iñoz be asetzeztana. GMant Goi 26. Bere maitasarre irazekia pixkat txastatu ba-zenu. Ol Imit II 1, 6. Ez duela jastatuko lehenagoko erraki goxoetarik! Barb Sup 4. Orotarik jan eta, / Nahi berriz jastatu. Ox 108. Leenbizi artan euskararen gozoa dastatu berri nindola. FIr 156. Ozpine! zuken egin beihalako beskoiztarrak, gure kafea jastatzearekin. JE Ber 37. Ez duk jastatuko ere ongiaren eta gaizkiaren zuhaitzaren fruitutik. Zerb IxtS 9. Berriz ere doi-doiako bat jastatzen banu? Lf Murtuts 10. Deneri emaiten dauku jastatzerat eskuara gozo ospetsu bat. Lf ELit 153. Eztei-oea dastatu baño len. Zait Sof 187. Gero dut atergabe [Jauna] beti jastaturen. Or Poem 536. Utzazu txesta dezan en'ahuk / nulako gozo'tutzun zuk bilhuk. Mde Po 48. Isabela joan zen eguna ezkero ez zuen edaria dastatu. Mde HaurB 82. Sarako bikariogo maitagarri eta ona jastatu orduko. Zerb Azk 85. Gazte-lenean iastatu baitzun emaztekia. Or Aitork 146. Iastatu zaitut eta gose-egarri naiz. Ib. 276. Zeru-lurraren aundia eta ederra dastatu. Txill Let 21. Negarraren gazitasuna aoan txastaurik. Erkiag Arran 73. Montekristoren ke urrintsua dastatzen genuelarik. Arti Ipuin 65. Izaki eta sorkari danen ederra ikusteko eta dastatzeko zuan begi zoli-garbia. Vill ( in Gand Elorri 11). Nahi hukek alegeratu, goxatu, bakea jastatu. Larz Senper 108. Oien adiera mistikua txasta ta ikus. Gazt MusIx 165 (163 txesta). Dastatu ezazu eta saporeak emango dizu ezagupidea. Ibiñ Virgil 87. Ilabete bat eta erdiz presondegia jastatu. Ardoy SFran 100. Ardoa txastauaz. Lab SuEm 167. Liburu hau jastatzen duenari. Larre ( in Xa Odol 12). Bertsolaritza maite degunok / badegu, bai, zugan zorra [...] / orain dastatzen ari gerade / zure ondare jatorra. Zendoia 122. Koldarra ehun bider hiltzen da; bihoztunak, ordea, ez du heriotza behin baino dastatzen. MIH 316. [Kantak] dastatu nahi lituzketen guztientzat. MEIG II 46.
v. tbn. Harb 261. Arg DevB 119. Dh 178. Laux BBa 34. Izeta DirG 98. Ker Iob 34, 3. IBe He 6, 4. Jastatu: AR 124. In Arb Igand 21. StPierre 18. Lasa Poem 83. Yastatu: Zub 70. Txastatu: Or Eus 318. Arriand Lc 14, 24. SMitx Aranz 163. Etxde JJ 73.