OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bapo.
etimologikoa
Etim. Del cast. guapo; cf. la forma intermedia buapo en GavS.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (V-gip; -ph- Foix ap. Lh.), buapo Bueno, espléndido. "Bapho (S, Foix), beau, brave" Lh (probablemente con el sdo. de 'bueno'). "Bizimodu bapua daroia orrek" Elexp Berg.
Melon antxinako organista buapo ark ta Lorentxo dantxariak biak alkar arturik atera debe. GavS 7. Maria Oñ-Ederra / zerez Debakua, / iruri despedida / len emandakua, / orrela uzten badezu / laugarren majua, / etzera aterako / neskatxa bapua. PE 91. Zure dibujua / ez dago bapua, / mami gabekua / aula ta plakua. AzpPr 74. Pernando ta Zabala / erri batekoak, / badakit zeratela / koplari bapoak. Muj PAm 54. Sesiyo gutxi izaten zuben, / ain zan gizona bapua, / zenbait aberats eta pobreri / parra eragindakua. Tx B I 150. Amairugarren urte orduko, / len baño bikañagoa, / amiltegian-gora zerurantz / jaso zan eliz bapoa. SMitx Aranz 96. Ezpata bapua bere sasoian. Gaur euli bat iltzeko ere, eztu balio. NEtx Antz 26. Bañan emen lekua / dadukazu bapua, / zeruaren antzekua. Uzt Auspoa 43, 114. Gure lagun-taldean, baziran eta badira bertso-idazle bapoak. Zendoia 61. Osasun-leku bapoa. Ib. 195. Baiña Badixko fundizioan / ez dabiltz era bapoan. Insausti 255.
azpiadiera-1.1.1
(Irónicamente).
Agureak jan arren / sukaldean artoa, / andreak erango du / tabernan ardoa, / senarra gobernatzeko / zer modu bapoa! JanEd II 23. Eskandalua ateratzeko / lagun ori da bapua. Ib. 105. Lur-zulo bat aski izango diat nere gorputz gozakaitz au sartzeko... Arnas-toki bapua, alajainkia! NEtx Antz 102.
azpiadiera-1.2
2. (V-gip, G, BN; H).
(Aplicado a mujeres) guapa, bella; (aplicado a hombres) de buen aspecto, vigoroso. "Elegante, guapo" A. "Hermoso, de buena presencia, excelente. Gizon bapua dago oinddio Iñasio " Elexp Berg. .
Pello bertsolariya / guztizko pijua, / ez dauka semia're / nolanaikua, / gaztia dalarikan / sona aundikua, / aitak berriz diruri / kasik Jaungoikua, / gizona bapua, / eztago plakua / izdun galakua, / pare gabekua. AzpPr 100. Nik ez dakit zer neskatx klase dan / baño itxuraz bapua. Uzt LEG I 284. Polipaso au azaldu zaigu / baliente ta bapua / berrogei urte kunplitu eta / irabazi du jokua. EusJok 147. Paulino Uzkudun aien aldian / dezu mutilla bapua. EusJok II 139. Or ageri da automobillean zugaitz-azpitik igarota, aitona bapoa patxada ederrean eta lasai asko. Munita 100. Garaia ere izango zan eta bapo nengoen ni oiera sartzeko. Kamisoia oso polita zan. MMant 25.
azpiadiera-1.2.1
bapa. (Con marca de género).
Au alabatxua dakarrena. Ze bapa! Sor Bar 41.
azpiadiera-1.3
3. Grande, considerable. " Bota ditu izerdi bapok (G-azp)" Gte Erd 174.
Ijitoaz piatzen / diraden gajuak, / eramango dituzte / petardo bapuak. Urruz Zer 127. Txirritak entzungo'itu / gaur egundokoak, / berak e emango dizkit / arrazoi bapoak. In . Tx B 116. Atzo ere egin du / azio bapoa: / zortzi alditan jaso / ogei arroakoa. Insausti 100.
azpiadiera-1.4
4. ( VocBN A; -ph- Foix). "Fanfaron, satisfait de soi" VocBN (→) A. "Fanfaron" Foix.
Nausiaren errepusta argi zaukan bere begitarte irrikin, baphoan. Larz GH 1959, 82.
azpiadiera-1.5
5. (Dv), papo (Dv).
Valiente. "Gaillard" Dv.
azpiadiera-1.6
6. "Épais, lodi, bapo " Foix.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. (V, G; Dv, H) Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 58; ZestErret.
Muy bien, excelentemente; a gusto. " Bapo bazkaldu giñuan atzo Zumelagan " Elexp Berg. . "Bapo aseta gelditu gera (G-azp)" Gte Erd 58. "Bapo gobernau, ongi asetu zirela esateko" ZestErret. "Bapo ibilli, oso ongi ibili, beste ezerren beharrik ez zutela ibili. Txikiteuan bapo ibilli ta geo bazkaia maian nahi" Ib.
Burkadak batzen ditut goixetik gabera; / Berori barriz bapo, kontzejuko gelan, / Neguan epeletan, Kerizpetan udan, / Bizi da irabazten nik lako amabi. AB AmaE 259. Gu bada bestela, beorri an ez izanarren damua alde batera utzirik, bapo jan t'eranta artsaldia pasa genduen. Sor Bar 69. Eta ala bapo egon giñan illunabar arte. Ib. 70. Udan ikatz egiten irabazten dituen diruak neguan jan --eta edan--, eta bapo bizi dana bere emazte Agera eta alaba Prantxiska amalau urtekoarekin. Urruz Urz 22. --Zer egingo zenduke? --Zer? Zer? Amaiketakua egiñ bapo, zu bezelako zekenari faoreik eskatu gabe. Alz STFer 120. Ekarri dute azkenena, amorrai aundi ura, ta sorgin-gañdeerak egin ondoren, gure Pernando bapo jaten asi da. Muj PAm 45. Ni orain bapo nagola ta amorraiak on egin dezaidatela. Ib. 45. Segetan bapo jokatu ziran / mutill zarra ta gaztia. Tx B I 229. Gorputzak bapo gobernatuaz / eranian da janian. Tx B II 112. Jendea plazan egonagatik / Prantzesari itxogiñez, / artasoroan etzanda ura / bapo siesta egiñez. Ib. 222. Baño gorroto txarra / danentzat kalte da, / ia litro bat ardo / lenbizi atera, / ori eranaz bapo / konponduko gera. Ib. 58. Gaztiak jardun dira / bertsuetan bapo, / ixildu gabetandik / zipla eta tako. Tx B III 134. Zenbait uritar aragia janez bapo bizi diran bitartean. EAEg 13-2-1937, 1054. Nik ere noiz-edo-noiz aberatsen bizimodua probatu bear nuan, eta aste ontan ederki eman diot nere buruari... Orain bapo nago biziari agur egiteko. NEtx Antz 105. San Blas egunez Aga-Khan ori / pixu gañean zutitu, / Eun arrapatzen lituzke bapo / zazpi geiago balitu. Basarri 187. Tabernan dagozanean, bapo zurrut egin eta esaten dabe. And AUzta 77. Etxe artako guziak bapo apaldu zuten gau aretan. NEtx LBB 189. Etzaitez urreratu / geiegi nigana, / badezu lasaitzeko / or nora joana, / bapo ikasi dezu / tentaketa lana. Ib. 335. Janaren paltik etzan izaten / eta sobratu eranak, / bapo moldatzen ziran orduan / aruntz juaten ziranak. Uzt Sas 106. Bapo gosaldu zunean. Ataño TxanKan 157. Gu bapo geunden Ereñoko errixka politean. AZink 63. Upelen jiran ordu batzuek / pasa genituen bapo. Zendoia 220.
azpiadiera-2.1.1
(Irónicamente).
Astoa txirristatu ta [ibaira] erori zan. Bapo zegok gure gatza! Muj PAm 60. Berak dionez esku bat alperra dauka / eta nai ainbat, berriz, / ezin altxa anka; / bapo moldatzen da, bai, / baldarka-baldarka... Zendoia 81.
azpiadiera-2.1.2
(V-gip; Dv) Ref.; Etxba Eib; Elexp Berg. "Il est aussi employé interjectivemente comme bravo en français et n'est guère traduisible" Dv. "Expresión con que se aplaude a los niños alguna acción" Etxba Eib. "Bapo! Lenteja guztaik jaittuzu" Elexp Berg. "Haur hizkeran, umeak jatekoa amaitu ondoren esn ohi da" ZestErret. Cf. infra (3).
Diru truke paper zar bat; paper au artzen dubena, bapo! AJauregi EE 1885b, 215. Bapo, Pantxiu, bapo. GipNek 1904, 95. Eta, oro xutituak ginaudelarik, Ñatoari: "Bapo! bapo!". JE Bur 20. --Beraz... beraz, nagia pizkortzen ezta erraz. --Bapo. Enekian bertsolaria ziñanik. Urruz Zer 32. Eraman omen zituan bere etxera, eta naiko ardo eman ta, bapo! EEs 1918, 152. --Orduan Yainko izenean! Utzi ezaidazu ontzia. Nere indar aulaz saiatuko naiz! --Bapo! Tell yatorra! Goen Y 1934, 96. Bapo...! Gizon gelditu aiz, Enrike! ABar Goi 55. Basoari su eman, eta bapo! Suak bear baño oker geiago egiten badu, ainbat obeto. NEtx Antz 135. Alegiñak egiten dituzute nere etekiña birtutean dagoela neri erakusten. Bapo; baiña zuen uste ortara ekartzen ezpanauzute, ni libre gelditzen naiz, eta nai dudana egin nezake. Vill Jaink 84. Gogamena, organismuaren baldinkizun batzuei lotua azaltzen zaigu. Bapo. Eta zer segitzen da ortik? Ib. 69.
azpiadiera-2.1.2.1
(Con reduplicación intens.).
Bapo-bapo, Pello, / bai oillar nagoela / leen nintzana oillo. Zendoia 89.
azpiadiera-2.1.2.2
(Irónicamente). " Zuk etxia zikinddu ta nik garbittu biar, ezta? Bapo! " Elexp Berg . " Bapo moteill! Norbaitek zerbait gaizki egin duenean erabiltzen da [...]. Bapo moteill, oaiñe indizkiu galtza berriyak! " ZestErret.
Beste batek etzun ontzat artu nai igoteko itza, ascensor adierazteko. Zer dala ta? Tresna ori igoteko ta jeixteko ere omen da. Bapo motell! PMuj Egan 1957 (3-4), 131.
azpiadiera-2.2
2. Grandemente, en gran medida, mucho. " Bapo nekauta egun beteko lanakin " ZestErret.
Aztu zitzaion orri / [emazte] juandakoa pronto, / pujatu ta kentzen du, / pegatu dit bapo. PE 68. Bi aldetara beiak / saltaka juan dia, / bapo izorratu du / orretxek jendia. Ud 100. Gu ere geunden orrekin / bapo aspertuta. Uzt Noiz 61. Anoetako belodromuan / eman zuten bazkaria, / zazpireun lagun bagiñan baña / bazan naiko janaria; / elurrez bapo zuritu eta / zegon ango ataria. Uzt Sas 271. Alare gauzak bapo aldatu ituken. TxGarm BordaB 68. Bapo aspertuta nago. Ib. 88. Ur preskoa esan det; baiña iñoiz bapo epelduta, sorora irixten giñanerako. AZink 32. Arroa bazan ere, / bapo umildu zan. Zendoia 24. Ta bapo nekatuta / itzaiak ta idik. Insausti 92.
azpiadiera-2.3
3. "[Haurrei] zerbait amaitu dela esateko. Oiñ pelotia bapo, Oera joateko ordua da " Elexp Berg. .
Geltokira lagundu eustan, eta bapo! Gerrika 33. Zer nai dek, bada, ik: dana bestek egitekotan utzi eta lasai bizi? Eta kamiñoa konpondu edo ura etxera jarri edo egin bear danean bakarrik azaldu Udaletxera eta bapo? Insausti 157.
azpisarrera-1
BAPO EGIN. Saciarse, hartarse. " Jan da edanaz bapo indakuan festa juntzian " ZestErret.
Neure peseteagaz apaldu tabernan, / Obeto juat egin bapo illunkeran. AB AmaE 280. Orain beste tragua ta bapo egin degu. Zer zor degu, ostalariya? Sor AuOst 98. Edan ez badu ere, jatez orregatik bapo egiña da. Moc Damu 27. Jan edanaz bapo egin ondoren, kanta-kantari ekin eutsen. Erkiag Arran 121.
bapo
<< banket 0 / 0 barau >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper