OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bazka.
tradizioa
Tr. Documentado en textos septentrionales desde Leiçarraga; al Sur lo emplean alto-navarros como Mendiburu o Lizarraga, además de algunos guipuzcoanos: en el s. XVIII se encuentra en Cardaberaz y Ubillos, y en el XIX en Aguirre de Asteasu, Iztueta e Iturriaga (no, p. ej., en Lardizabal). A partir de principios del s. XX se hace más frecuente entre los meridionales, e incluso aparece en algún autor vizcaíno como Lauaxeta. P(h)azka aparece en un texto guipuzcoano del s. XVIII (BerastAzer), y a partir del XIX en autores septentrionales como Elissamburu, Oxobi, Zerbitzari o Larzabal. En DFrec hay 9 ejs. de bazka y uno, septentrional, de pazka .
sense-1
(AN, B, L, BN, S, R; SP, Urt I 483, Lar, , Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, A DBols), pazka (ph- Dv, H), baska Ref.: A; Lrq; EAEL 129; Iz Ulz; Izeta BHizt2; Gte Erd 46 .
Alimento de animales; alimento en gral.; pastizal. "Pâture" SP. "Alimento", "mantenimiento", "pasto" Lar, . "La pâture" Arch VocGr. "Fourrage, pâturage" Gèze. "Pâture, fourrage, nourriture" Dv. "Au propre, nourriture, aliment, principalement d'animaux [...]. Au figuré, bazka, pâture. Suge eta xixarien bazka bilhakatzea, devenir la nourriture des serpents et des vers (EZ Man)" H. "Pasto, comida" A. "1.º pacage; [...] 3.º pâture" Lrq. " Bazka ederra, el buen pasto" Iz Ulz. " Xerribazka, comida que se les da a los cerdos" Izeta BHizt2. v. janari, hazkurri; alapide (2), bazkagai.
Ni naiz bortha [...]; eta sarthuren da eta ilkhiren da, eta bazka eridenen du. "Pâture" . Io 10, 9 (He bazkak, LE, TB bazka, HeH, Dv y EvS alhapide, Leon alhabide, IBk jatekoa ). Anaie gaixo guziak zein egiazko bizitzeko bazkatik, eta hire izen sainduaren publikoki inbokatzeko libertatetik pribatuak baitirade. Ins A, 3r. Suge eta xixarien bazka billhakaturik. EZ Man I 46. Ezen hurbill izanen dut etsai herraz bethea, / Bere bazka egin nahiz ene arima tristea. Ib. 60. [Xinhaurriak] neguaren iragaiteko behar duen mantenua, bazka eta bihia. Ax 36 (V 22). Zeren nola ora bazkarekin hurbiltzenago baita. Ib. 410 (V 267). Zeren eman darotaun ene arimaren bazkatzat zure gorputza. Hm 214s. Probisione egiten eta bazka biltzen bere negiaren onsa igaraiteko. Tt Onsa 82. Xixari txarrei daroezu / Kreatu mundu handia, / eta diozute bazkatzat / Eman zure haragia. 112. Kristiak Jinkoaren hitzaz haz ditzen, zoin baita haren haurren ogia eta Zelüko bazka haien salbatzeko. Bp I 18.
( s. XVIII) Halako gisaz, non hunen dotrina erran baititeke dela Jondoni Paulok dioenaren eredura aphaindurikako bazka izpiritual bat. ES 146. Zeren alferkeriak bere bazka gaztetasunean kausitzen baitu, han hazten, gurentzen eta bazkatzen da. Ib. 186. Eta aingeruen ogiaz hazten zirenek egiñ dute bere atsegiña urdeen bazka lizunaz. Ch III 14, 1. Ardi saldotik pharte bat hañ bazka hunialat eraman dükezüna. Mst XI. Infernuko ar suzko ta deabru amurratu guzien bazk edo bazkagai egiña. Mb IArg I 171. Jaten dituzte belar gaistoak eta betetzen dira eztulez eta ezkabiz ta gelditzen dira zakurren bazketako. Ib. 311. Ez darotzu lurrak ekharriko laharrik eta arantzerik baizen; zure trabailu kontinualaz beharko duzu erakharri zure bazkaren ematerat. Brtc 188. Oihan bat zen hüillan, hantik laister harat Souza zena abiatü, bazka zerbaiten haurrentzat buskara. Egiat 161. Onez gañera ogiaren izenarekin aditzen da gure animen jan-edana, bazka edo alimentua. Ub 162.

( s. XIX) Aingeruen ogia da / Egin bideranten bazka, / Egiaz haurren ogia, / Ez oren janaria. Monho 138. Olloak, txitak, eta beste egaztiak bazka botatzen zatenean, gogo andiarekin eta alkarren leian joan oi dira bazkagana. AA III 439. Oituak daude oek munduaren bazka loietara, eta eztakie ezkurraren, eta ezkurraren antzeko gauzen berririk baizik. Ib. 298. Luphean zarratzeko ta zizarien bazka izateko baizen on ezten gorphutz hil bat bilhakatzen da. Dh 131. Ene gorphutza hauts eta herrauts bihurtzea, eta harren bazka bilhakatzea. JesBih 447. Tabak eta arduak ditzagien libra, / Eta komünetako bazka et' egürrak. Etch 592. Titia utzi duten / auntzentzat da berriz / kaudanaren muskilla / bazka ona anitz. It Fab 195s. Bazka bustia badago utzi bear da legortu arteraño. It Dial 75 (Ur jatekua ). Mendiak elurrez estaltzen diraneko ardientzako bazka gordetzen duten lekuari saletsea [esaten zaio] . Izt C 224. Artzaina phazketarat urrun dohanean / astoak mubleria darama aitzinean. EskLAlm 1856, 22. Itsasoan du bazka yende gehienak, / Ez ematen aspaldi lehengo arrainak. Hb Esk 133. Bada hor izpiritu aphaindu batentzat bazka arrai eta eztirik. Hb Egia 154. Herioaren bazka, gizonari darraizkon lan guziak bezala. Ib. 110. Bazka ebakia ezartzen dute bokheter handi batean, sothoan edo bertze zenbait toki freskotan. Dv Lab 261. Handik goiti ur xuritua ez dute aski; bazka hazkarragoa galdegiten dute. Ib. 284. Lürlantzalerik hobena da üztak eta bazka ber lürretik eraikiten dütiana. Ip Dial 46 (It uzta eta bazka, Dv bihia eta bazka, Ur laboria ta bedarra ). Aditu diat ere bazka onenak / Ez zituela zaldi nekatzen zenak. Elzb Po 214. Goizean goizik bazken erdirat / Badarama artaldea. Ib. 197. Mustroak behar du denbora gisa hortan bere phazkaren iresteko eta, iretsi ondoan, haren diseitzeko. Elsb Fram 178. Belhaunetarainoko bazken erdian baitzen [zaldia] . Prop 1898, 33. Ezarrarazi zuen san Bizenteren gorputza oihan edo larre baten erdian, basa-ihizien bazka bilhaka zadiela. Jnn SBi 153. Anik ere ez zen sori, Jinko Seme gizon egina aragistatü zian khorpitza, izan ledin sokhidüraren eta harren bazka. Ip Hil 205.

( s. XX) Atseginekin orhoitzen baitzira zeure buruaz, zeure jendeez, zeure kabala, bihi, selauruko bazka, diruaz. JE Bur 76. Ez-ontsa jartzen zenean [zakurra] , manatzen zuen etxeko emazteer ont zezoten bazka hezur gehixagorekin. Ib. 62. Zabaletako beitegian sartu zan ta beitegian billatu zuan Iturraldekoa, abereai bazka ematen. Ag G 272. Nun egiazko Elizan bezelako bazka gozo, janari osasungarririk? A Ardi 120. Behin abiatüz geroz joanen da süia bazka idorrian bezala. Const 16. Eskerrak Axular! / Bihi, bazka, indar, / Egun eta bihar, / Badakigu nun har. Ox 86. Urtsoak agertu iphar aldetik, / Neguko pazketarat abiaturik. Ib. 27. Belar, lasto, zahi, olo, / iresten ditu denak, / Laster asetzen duela / bazka den gutienak. Etcham 67. Ze alapide ederrak, ze bazka goxoak han dabiltzan behor, behi eta ardientzat! Zub 126. Olloei eman dien bazka? TP Kattalin 183. Sekulako bildotxak izan zituzten, urthe hartan, gure artzainek... Bainan, ez toki hetan beretan. Bazkaz aldaratu ziren biharamunean berean. Barb Leg 126. Jaunan ardi galdubak, / otzez mindubak, / bazka barik mendijan. Laux BBa 104. Mailez-mail gorago ere ba eta idorrago [lur-mendoiak]; zer bazka finen ez ordean jabe! JE Ber 76. Zelai ederra izango degu, ta ondo begiratzen badiogu, bazka ugaria ta gozatsua emango digu. NekIr 53. Ni naiz atea. Nigandik sartzen dana gaizkatuko da; sartu ta atera egingo da ta bazka arkituko du. (Io 10, 9). Ir YKBiz 334s. Eperrek landan dute / jalki dan alea; / txingurriak egin du / bazkaren bidea. Or Eus 349. Alare, bazkaz, iñoiz ez ainbat / betea du mandioa. Ib. 383. Esker gabeko Semeek gaur ezarri baitute / Arrotzen mutil eta... erdararen bazka. Iratz 112. Han nihundik etzen aski phazka Abraham eta Lothen kamelu, asto, idi eta ardi guzientzat. Zerb IxtS 17. Ezkura ondo zalako, bai ta abereen larre, bazka, gordeleku ta babes ere. Munita 145. Abereak janaritzea zala, beiak jeixtea, urde bazka atontzea ta abar. Etxde JJ 96. Belharreri emana zioten azken higi aldi bat eskuz [...], bazka gizen horiek izan ziten ezinago sano eta usain onekoak. JEtchep 48. Bortz urtez segidan han erosiak ukanak zituen ardien bazkak. Ib. 51. Artzai ta bazka batean / ta zori ona dan mai betean. "Pastor y pasto él solo" . Gazt MusIx 89. Basidi ta auntz zitalek lardaxkatu oi dute [mastia], eta bazka atsegiña izan oi da ardi ta bigantxa gosetientzat ere. Ibiñ Virgil 90. Izugarri bazka ona zen. Ta erran zien iru artzairi, an biña egun ardirekin pasatzeko. Auspoa 77-78, 268. Galdürik kabalentako / gure bazka hoberenak. Casve SGrazi 85. Ikusteko ea bazkak pusatu zuen. Etchebarne 27. Eremanen baitzituzten ardiak beren bazka onetan erdi-arazterat. Larre ArtzainE 294. Irakurle sail bakoitzak [...] gogoko duen bazka hartu behar luke idazleengandik. MEIG IX 59.
azpiadiera-1.1
(Lar, , Foix).
Cebo (para atraer la pesca o la caza). "Appât" Foix.
Beraz gure salbamenduaren etsaiek eskhaini diazagutela nahiz bezenbat beitha eta baska. SP Phil 435 (He 440 peita eta eskaiñza ). Ta orañ engañatzeko eskeñtzen dizkidan ezerezkeria, edo ondasun usien bazka edo zeboagatik, betiko eriotzaren amuari elduko diot? Cb Eg II 62. [Azariek arrapatzeko] pazka egiteko modue. BerastAzer 129. Zepoa paratzen badu leku asean, jango ditu saguek eta serpienteak pazkak. Ib. 130. Lujuriako bide ta zebo edo baska guztietatik iges egiteko. Echve Dev 297. Gozoa iduriagatik aintzinean ezartzen darotzuten bazka, hor dagoka, hor barrenean dagoka heriotze bethikoaren amua, hor dagoka ifernuko pozoina eta izurria. Dv LEd 118.
azpiadiera-1.2
Pasto, alimento (del fuego).
Hala-nola suaren bazka baita olioa. ES 186. Su izigarri hark ez duela bertze bazkarik izanen gure bekhatuak baizen. Ch I 24, 3. Maradikatiak, / Debriez poseiditüak, / Eta aspaldiko denboran / Subazka ordenatiak. Mustafa 235 (ap. DRA ).
azpiadiera-1.3
Batzuetan nola eman izen bat kanoiek phorroskatu haragi phuska heieri? Hilak berehala altxatzen ahal izan balire, kanoi kaldi berrien phazka utzi gabe, nihor etzen galduko. Zerb Gerlan 60.
azpisarrera-1
BAZKA-ARBI.
Nabo forrajero.
Gure errian asko dagoan beste landareak dira, pagotxa, allorbea (alolba), bazka-arbia ta bazka-artoa . NekIr 53.
azpisarrera-2
BAZKA-ARTO.
Maíz forrajero.
Gure errian asko dagoan beste landareak dira, pagotxa, allorbea (alolba), bazka-arbia ta bazka-artoa . NekIr 53.
azpisarrera-3
BAZKA-BELAR.
" Bazka-belhar, herbe de pâturage, la genestrole" Hb.
azpisarrera-4
BAZKA BERDE.
Forraje fresco; planta forrajera.
Phistuak diren trefla, allibre eta bazka berdeak igeltsuztatzea. Dv Lab 204. Garagarra, lur sagarra eta bazka berdeak eraitea. Ib. 206. Bazka berdeak zaharrekin nahasteka abiatzea aziendei. Ib. 207. Orobat, bazka ferdeak akhabatzerakoan, ez dezatzula abereak bat-batean ezar jan idorrean. Ib. 258.
azpisarrera-5
BAZKA-EMAILE.
"Bubsequa, bazkemáillea, behi záña, arthalde záña " Urt III 413.
azpisarrera-6
BAZKA EMAN.
Alimentar, dar pábulo. (Sólo citamos aquí los ejs. en sdo. figurado).
Nere gutiziari bazka emanez, artu nuen mutilak saltzen zituen palasa aietarik bat. " Llevado desta mi natural inclinación" . AIr RIEV 1928, 601. Gure zorion-egarriari putz eta bazka ematera datozten izakiekin. Vill Jaink 127. Hortarik ari bazira, kalte egin duzu ere bertze asko jenderi: lekukotzat deithuak izanen direneri, phazka eman diozuten mihi gaxtoeri, hetaz jorratuak izanen direneri. Larz Senper 36.
azpisarrera-7
BAZKAKO (SP (que cita a Lç)) .
(Tras gen.). Que es apacentado (por).
Bere suietak (zein baitirade hire eskuez eginiko kreaturák, eta hire bazkako ardiak) hire plazer onaren araura goberna ditzaten. Ins A, 2r.
azpisarrera-8
BAZKA-LANDARE.
Planta forrajera.
Abereen bazkarako izaten diran landareak bazka-landareak deritzate. NekIr 51.
azpisarrera-9
BAZKA-LARRE.
Pastizal.
Basoak galtzeak, ordea, giro-aldatzea ekarri die; ta lurrak galtzea; ta illebetetako legorteak; eta eguzki kiskalgarriak; eta abereen bazka-larreak urritzea. Munita 137.
azpisarrera-10
BAZKA-LEKU v. bazkaleku.
azpisarrera-11
BAZKA MOTZ.
" Bazka motzak, herbes mortes d'automne" Dv.
azpisarrera-12
BAZKAN.
Paciendo, alimentándose. v. BAZKETAN, alan.
Zen, bada, hetarik ez urrun urdalde handi bat bazkan zaudezenak. He Mt 8, 30 (Echn bazkan;alha zenik, HeH alha zena, Dv alhan, SalabBN yaten ari zirenak, Ip alha, Hual alatan, Samper alan ). Nabukodonozor aberetürik, kabaleki bazkan. Egiat 200s. Bazkan iduki dute / Luxia luzaro, / ona jarriya izango / zan onezkero; / bedetzi illabete / fondan egunero. Yanzi 207. Bazkan ari ziran ardi, moxal, beor eta abelgorriak soada batez obeki begietaratzeko. Etxde JJ 11. Abere ta artaldeak bazkan eukitzeko naiko zelaien jabe zen. Ib. 62.
azpisarrera-13
BAZKA-SARI.
Precio, gasto de manutención (de los animales apresados).
Bahikunza xoillarentzat 60 erreal eta bazkasariarentzat 13 erreal. (Sara, 1780). FLV 1986, 131. Konbenitzea zer pagatu bear duten zuen baska saritzat. (Itxassou, 1807). RIEV 1934, 695.
azpisarrera-14
BAZKA-TOKI v. bazkatoki.
azpisarrera-15
BAZKA-ZULO v. bazkazulo.
azpisarrera-16
BAZKETAN.
Paciendo, alimentándose. v. BAZKAN.
Neguan etxalde ttipi batean ezartzen zituen bazketan [ardiak] . JEtchep 52.
azpisarrerakoSense-16.1
Zer duk hire kasko muñan, / Irauteko etxe hortan, / Goiz arrats uli bazketan? / Nahi duk zer jan, zer edan, / Eta lotarik egin lan? / Haugi bada nerekilan. Ox 103.
azpisarrera-17
BEGI-BAZKA v. 1 begi.
azpisarrera-18
TIROAREN BAZKA.
Blanco, objetivo.
Erbi bat ederra, Donianeko ihiztari batek aintzineko astean huts egin erbi bat. Berroien bizkarra! harma bat ez izanen orai hemen! Zer tiroaren bazka! Barb Sup 29. Aski oraino errenkura baitzen, ilhargitara, gau argietan, ihizi hura, ixil ixila gain hartan, aintzina bazohala! Zer tiroen bazkak ez zitzaizkon suntsitzen, han, izar-arte ederrean! Barb Piar I 127. Orai du [urtsoa] menean, / Harma begipean, / Tiroaren pazka! Ox 102.
bazka
<< batu 0 / 0 bazkalafari >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper