OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ahur.
tradizioa
Tr. Documentado en la trad. septentrional (cf. el vizc. aurrera 'a puñados' recogido por Azkue).
sense-1
1. (B, L, BN, S; O Not, SP, Lar, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, A Apend), agur (B, BN-baig, R-uzt) Ref.: A (aur, agur); Lh; Lrq; Echaide Nav 203; Izeta BHizt2 .
Palma, hueco de la mano. "Ahorrar (H[ispanice]), parcere, asseruare, a nomine vasconico ahorra, vel ahurra, quod palmam compressam & semiclausam [...] significat" O Not 45 (la var. ahorra parece facticia). "Creux de la main, cueva de la mano. Ahurrean dadukat" SP. "Ahurra [...] que en un dialecto significa la mano medio cerrada" Lar s.v. ahorrar. "Creux de la main" Arch VocGr, VocBN, Dv, H. "Creux ou paume de la main" Gèze. "Hueco de la mano" A s.v. agur.
Ezen sarri iautsiren da Zerutik oihutia / Ahurraren berdiñeko biribillez harria. EZ Man I 76 (Harriet traduce "une pierre grosse comme le poing"). Esku'erri et' ahurra / Hain xuri, zein elhurra. O Po 38. Hirur ehun gizon bakhar gerthatu ziren ahurrean edan zutenak; bertze guziek, makhurturik edan zuten. Lg I 211. Ura ahurrean hartu dutenak. Ib. 211. Bere eskua erromesari zabaldu dio, eta ahurrak beharrari hedatu. "Palmas suas" . Dv Prov 31, 20 (Ol, Ker, BiblE esku ). Edaritzat ura ahurrean dena ere; janharitzat ogi hutsa. Laph 169. Eman zezotela otoi eskuetarat haren ama zenak azken hatsa emaitearekin ahurrean atxiki kurutzefika maitea. HU Aurp 177. Luza zezala besoa bat bederak eta ahurrean har, behingotz, bihoka zenbeit. JE Bur 76. Eskua hantua du pintzaren iduri, eta ahurrean itzea jauzia begia bezain minbera, eskua aldeanbertze zilatzen baitako. Ib. 31. Bi eskuak ahurraz elgarri ezarririk, erranarazten zaundan hitzez hitz othoitz hau. Ib. 22. Ahurra bildurik bazoazkio edatera. Ib. 35. Ahurrak graziaz betheak nauzkalarik bizkitartean heientzat! Ib. 73. Makila eskualdunek xixtu zuten gure etxeko-jaunen ahurrean. Barb Sup 164. [Urheak] aitaxori eman ahurrerat. Ib. 177. Ahurra zuen harek bihotzean eta "Bilbil" Errienta deithua zuten herrian. Ib. 1 (hablando de una pérsona ávida de obsequios; cf. infra BIHOTZA AHURREAN). Burua bere bi ahurren artean. Ib. 34. Gaxuxak pausaturik saskia lurrean, / Xardinak eman dazko laster ahurrean. Ox 164. Ahurrian tinki tinkia atxikiz, badoa beiaren eta aretxaren sari ederraren gordetzerat. Zub 43. Erhiaren lodi hartzen dugu bakotxak geure basorat, usaintzen, jastatzen, ahurraren barnean berotuz untzia. JE Ber 28. Geroztik harat, "Ahur-huts" erraiten diote jendeek etxe dohakabeari. Barb Leg 140. Ikusten duzue, denek, ahurrean dudan pilota? Lf Murtuts 13. Ura intzirika ari zen. Ahurraren barnetik zonbait hurrupa edan zituzten. JEtchep 18. Ameriketarat joanez, ahurra urrhez bete dezakelarik. Larz Iru 18. Mantalina beltxa ahur batean plegatua. Larre ArtzainE 11.
sense-2
2. (B, L, BN-ciz-arb; SP, Lar, Dv, H), agur (B) Ref.: Lh; Gte Erd 211; Izeta BHizt2. .
Puñado, manojo. " Ahur bat aza, une poignée de choux" SP. "Puñado, ahurra, eskualdia, eskubetea. Item eskumena " Lar. "Poignée de grain, herbe etc." Dv. "Poignée. Ahur bat ezkur " H. " Zaldiari ahur bat garagar eman dako (BN-ciz-arb)" Gte Erd 211. " Aur bet aski ut " Izeta BHizt2. "Agur bet arto-pikor" Ib. v. ahurtara, ahurreta. .
Har ezazue hirur ahur alzipre eta hek hirakit minagrean. Mong 591. Hartarakotz har zazue zenbait ahur osto sauka eta hek ungi irakit gantz guti batekin. Ib. 591. Ahur erdi bat sofre. Ib. 592. Har zazue arruta eta karmamilla, ahur bana. Ib. 587. Nik dudan guzia da ahur bat irin eta olio ihintz bat. Lg I 349. Orduan emozu bazkhari ahur bat gatz edo minagre xorta bat. Dv Lab 228. Trenpa zaitzu bi ahur artho lemami. ECocin 46. Emaiten duzu ahur bat tipula ongi xahatuak. Ib. 18. Aitabitxik, besainka, aurthikiko zuen ahur bat sos. Elsb Fram VI. Erlen jabea noizbeit / zaiote ohartzen; / Lasto bikhe'ta sofre / ahur bat du hartzen. Zby RIEV 1908, 768. Nola hatsa hartzen baitzuen oraino, lasto ahurrak petrolarekin bustiz eratxiki ziotzaten eta su ordu berean emanik, khar handi baten erdian suntsitu zen haren gorphutza. Prop 1901, 23. Errota-zañak zil du ebastea egunean agur bat irin. (B). Inza Eusk 1927, 151. Ahur bat begi sakelatik atheraturik, botatzen diozka segidan. Barb Leg 146.
azpiadiera-2.1
(Fig.).Pequeña cantidad, pequeño número.
Etzuen utzi bizi, lege yasateko, / ahur bat yende baizik, ona azitako. Hb Esk 33. Bi ahur lurren gatik, ikusi diren erregeak soldadu eta inginadore biltzen. Hb Egia 44. Zer dire ahur bat serora herbail, ahul, Frantziako armada azkarrari ihardokitzeko? HU Zez 180. Horiek guziak ahur bat xuritzaleen "politikaren" ondorioa. JE Bur 36. Balitz Eskual-herrian ahur bat gizon, arrotzerat doazin haurrak bil litzazkena. Ib. 207s.
sense-3
3. "(S, Foix), traverse du râteau" Lh.
azpisarrera-1
AHUR-BETEZ. A manos llenas. v. ahurka.
Anartean ahur-bethez aberats dadila beraz ahal badu, Donostiako sendalaria. JE Ber 88.
azpisarrera-2
AHUR-HEZUR. "Métacarpe, ahur hezur, ertesku" T-L.
azpisarrera-3
AHUR-LARRU. Guante. "Manicle" T-L.
Bethi jauntzi dixtirantez beztitua, haren kaska, estalgi eta ahurlarruek iguzkitarat dirdiratzen zutela. Etcheb MGaric 92 (ap. DRA).
azpisarrera-4
AHUR-PALA. "Ahur-phala (BN-bard), paume de la main" Dv A.
azpisarrera-5
AHURPETIK. "(B, Sc), bajo cuerda" A.
azpisarrerakoSense-5.1
" Ahurpetik pot emanez hartuko duzu (BN-mix), con mucho gusto" A Apend.
azpisarrera-6
AHURRAK DAUKAN BEZAINBAT. "Ahurrak dadukan bezanbat, autant que le creux de la main peut contenir" H.
azpisarrera-7
AHURRAREN BETE. Un puñado.
Hartuko du ahurraren bethe irin eta oliotik, eta isentsu guzia. Dv Lev 2, 2 (Ur eskua bete, Ol aurtara bat, Ker eskubete, BiblE eskukada bat). [Apaizak] ahurraren bete hartuko du irinetik eta oliotik. Bibl Lev 2, 2. Ahurraren betea harturik. Ib. 5,12.
azpisarrera-8
AHURREAN EDUKI, AHURREAN IZAN. Tener (a alguien) en la palma de la mano, tener ganado, dominar.
Oliberosek eta harek, errege dizie ahurrian / Haiek nahi diena bethi, egiten du mementian. RolTrag 124. (ap. DRA) Aitortzen zuen katiximako denbora beti laburregi zitzaiola, eta ahal zuenean, gogotik luzatzen zuela izpi bat, haurrak ohartu gabe. Harek egin zezakena zen hori, zeren ez baitzuten harekin bazterretarat beha egoiteko arterik; ahurrean bezala baitzauzkan, txut eta erne. HU Aurp 118. Gazteria onez ahurrean zindukete, eta herritar guzien bihotzez jabe zintezkete. Lander RIEV 1908, 622.
azpisarrera-9
AHURRERA (V-m), AHURRIALA. a) "Aurrera (V-m), (sembrar) a pulso" A. v. ahurka.
Besaka artoa, garia, naboa, aillorbea, sekula-bedarra, oloa, garagarra, irkotxak, pagatxa ta alpapea ta bedarki guztiak ereiten dira. Aurrera bere esaten da. A Ezale 1897, 326. Zuin hobe, ahurriala ala herrokala ereitia? Eskual 30-10-1908, 4 (ap. DRA, que traduce 'a puño').
b) (Alativo en función de part.). Empuñar.
Orai gerlako bandera / Du Alferizak ahurrera. O Po 64.
azpisarrera-10
AHURRERAT BILDU. Ganarse (a alguien).
Xoria orai erdi eskutan dugu... Luza gabe, nik uste, ahurrerat oso osoa bilduko dugu. Larz Senper 94.
azpisarrera-11
AHURRERAT JIN. Venir a la palma de la mano (fig.).
Hire azinda beti ederrenetarik, zaintzen baitituk artoski, eta ain xerkatiak izanikan yinen zauzkik ahurrerat erosliak. Zub 41.
azpisarrera-12
AHUR-SEKO. Sg. Dv, "coup de poing. Ahur-sekoz jo zuen (EZ Noel 111), il le frappa d'un coup de poing", pero lo que aparece en éste es ahutzekoz io zuen. Azkue, que seguramente lo toma de Duvoisin, además de citar a Etcheberri lo da como suletino.
azpisarrera-13
AHUR-XIXTU, AHUR-HIXTU ( -huxtu BN-mix ap. A). "Silbido que se produce metiendo los dos dedos en la boca. Ahurrhuxtuz bidali die, le han despachado silbando" A. Cf. Hb: "ahurustu, bâillement" y "ahursüsi, bâillement", probable cruce con aharrausi.
Bildu du esku-zarta (De Gaulle-k), bai eta, han-hemenka, zonbait ahur-xixtu. Herr 16-11-1961 (ap. DRA ). Bertze guziak oilo busti, herresteria batzuentzat dauzka eta uste duke ahur-hixtu batez bilduko dituela denak bere oinetarat. Etcheb MGaric 204.
azpisarrera-14
AHUR-XIXTUKA, AHUR-HUXTUKA.
Lima hirian ahur-huxtuka eta laidoka ari izan zazko jende batzu. Herr 15-5-1958 (ap. DRA ). Minixtrotegiaren aintzinean huxtuka eta ahurxixtuka hasi dira. Herr 8-10-1959 (ap. DRA ).
azpisarrera-15
BIHOTZA AHURREAN (Ser, etc.) sincero, franco.
Bihotza ahurrean eta moltsa xilo xilo xilo. Hots, eliza gizona osoki. Barb Sup 1. Bihotza ahurrean, Herria, huna ni. Iratz 23.
ahur
<< ahuleria 0 / 0 ahuspe >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper