Etim. Para las posibles etimologías (ge- + aro ; ge- + suf. -ro ), v. FHV 413.
sense-1
1.
(gral.; Lcc, Volt 49, Mic 6v, SP, Ht VocGr 428, VP 32r, Lar, Añ, Lecl, VocBN , Gèze, Dv, H)
Ref.:
A; Etxba Eib ; Bon-Ond 171; Lrq /géo/; Holmer ApuntV ; Elexp Berg ; Gte Erd 31, 238. Después, luego, más tarde. Tr. General en todas las épocas y dialectos.
Eroan ditu ango jauna eta andrea, / bata leen, gero bestea. MLastur 29.
Ni lehenik eta gero amoros oro galdu da. E 223.
Gero berriz has zedin irakasten itsas bazterrean. LçMc 4, 1.
Oi bear leuke / efini korrejidurik / lenaengo, ta gero juzgadu. Lazarraga 1195r.
Gero errezadu bear dogu. Bet 4.
Nola gero erranen baita. BerTrat 98v.
Igra]z[ria ekarri beza leen; gero guziok aita orri eragingo diogu.
CartAzp
124.
Barkha hunen burjesa duk ene Aita eternoa, / ni nauk gero buruzagi haren hurrenekoa. EZMan I 30.
Orai perseberantziaren donua eta gero azken finean arimen salbamendua. Ax 473 (V 306).
Eztezan gero ediren sobera pena eta difikultate. TtArima 68.
Gero burreuek haren salan / billuzirik azotatu. Gç 85.
Besa berak nola jakan / leen da gero etorri. BBizk 1.
Zer heltü zen gero?Bp II 71.
Eskuarak bere lehenbiziko mendean, eta gero ondoan ere beharren zituenak. ES 101.
Oraiñ zillar, gero urrekolore dutenak. LarSAgust 9.
Gero jinen diren gaizetzaz [...] alagrantzia hartzia. Mst III 30, 2.
Bein Loiolan, gero Madrillen. MbIArg I 51.
Askok au gero juramentuaz seguratu zuten. CbJust 23.
Gero mintzatu zitzaion Sauli hunela. Lg I 289.
Geró izatekó bizitza sekulákoa. LEProg 126.
Zeinbat esankizun geldituko dira gero kezkia emongo dabeenak?MgCO 6.
Emendik etorri zan gero Noeren aserrea. AA III 376.
Bainan gero, Jainkoari osoki eman zitzaionean. Dh 191.
Gero aur bat artu eta erdian ipiñi zien. Lard 409.
Belhaunikatzen zen gero, eta oren osoak belhauniko iragaiten zituen. Laph 191.
Sentimentuz sei gautan len egin ezarren, / gero aste osoa ein eban lo baten. ABAmaE 302.
Napoleserat eta gero Malthako islarat joaiteko geian. IpHil 10.
Urpean orain da aizean gero. AgKr 31.
Berehala behar dauztatzue laburtu eta gero antolatu. BarbSup 43.
Gero, [...] horra hila eta ehortzetaliarrak eraisten Athoro gainetik. Const 30.
Jainkoa zan aurrena, gero Euskalerria. OrSCruz 15.
Gero? Hotz ez denean, bero. ZerbGH 1936, 224.
Etxe banakak; gero, bata bestearen urrengo, lerrokada luzeetan. ErkiagBatB 125s.
Beste misionest batzu, gero, urrunago joan ahal ziten. ArdoySFran 317.
Asi zaite mukizu auei bidea erakusten, gero lotsagabekeriak jasotzeko. NEtxLBB 139.
Maizago eta ugariago hasiera hartan gero baino. MEIG VI 77.
sense-2
2.
(Gèze, H). (Precedido de part. más instr.).Después de."(Conj.) après que"Gèze.
v. ezkero. Tr. Documentado por primera vez en Dechepare; su uso casi desaparece desde mediados del s. XVII (v. infra GEROZ (c) ), para revitalizarse desde aprox. 1930, sobre todo en autores guipuzcoanos. Encontramos -az gero en una canción vizcaína del s. XVII y en Gamiz.
Bizi eta hilez gero. E 89.
Ezkonketako edadea deut, / ogei urtean elduzkero. Lazarraga 1190r.
Zure begiok ekusizkero / banago katigaturik. Ib. 1171r.
Gure anaia eginez gero, / maite ditu gizonak / anbat eze barcatzen du / paradizuko jatea. Ezcurra 29ss.
Hitzak erranez gero. Mat 131.
Kalizan ardoa konsagratus gero. BerTrat 8v.
Ezen eztu ahantziren deusik adituz gero. EZMan I 134.
Behin aztura hartuz gero, trebatuz gero, anhitz gauza egiten da. Ax 91 (V 62).
Hura galduz gero zertako / hemen, ala gaitz-beha nago?OPo 48.
Ikusiaz gero zeu, ene eguzkia.
ArtPoV
86.
Halako gaitzari garaituz gero. SPImit III 53, 3 (Mst garhaitüz [...] geroz, Echve y Pi ezkero).
Ondo refreskatuaz gero / ifini jukatzera. Gamiz 228.
Nekhatuz gero hoiñbertze. Gy 153.
Erdi beino lein, erditian eta erdiz gero. CatR 11.
(CatAe 10 erdias geros, CatSal 11 erdiz geroz)Irakatsiz gero eitzi dei bordalgiua. Mdg 143.
Uda amaituz gero, Madrilera joaten dira bizitzera. TPKattalin 186.
Oharpen hau idazten hasiz gero. MdePr 187.
Hura igaranez gero. ArtiTobera 262.
Ni illez gero. VillJaink 87.
Filosofian sarituagaz / gero aurrera jarraitu. FEtxeb 105.
Izena aipatuz gero, zertarako besterik esan?MEIG II 125.
v. tbn. FIr 185. Ldi BB 30. TAg Uzt 17. Etxde JJ 48. Osk Kurl 83. LuzKant 137.
azpiadiera-2.1
(Tras frase relativa más -(e)z). Piarres ezkondu zanez gero. EtxdeJJ 117.
Beingoan lurrean tinkatu ta aizeak ere egari ditutenez gero. IbiñVirgil 90.
azpiadiera-2.2
(SP). (No precedido de vb.).Después de, desde. Egundaiñoz gero. Ax 6 (V 3).
Iru illabetez gero. AranSIgn 86.
Ogei eta bat segundoz gero. TxB I 190.
Iru urtez-gero. LdiIL 135.
Euriz-gero dakuskun zeru-arte diña. LauxAB 31.
Amabost arraun-ukaldiz gero. OrEus 398.
Ezpai zitun aurreko igandeaz gero ikusi. TAgUzt 235.
Zortzigarrengo gizaldiz gero. Basarri 8.
Aurtzaroz gero. ZaitPlat 90.
Izerdiz, malkoz, nekeaz gero, / ur eta zugaitz-unea. GandElorri 167.
Ile batzuz gero. OskKurl 38.
Arakistainez gero, zurrumurru zital bat barreatu da. MEIG III 44.
azpiadiera-2.3
(Precedido de -raz).Una vez llegado a; una vez que. Eta hartaraz gero emaztea ere komunzki airatzen [...] da. Ax 350 (V 232).
Zergatik hala bere meneraz gero etzituen bere etsai Argiboak desegin?Ib. 29 (V 17).
Haren gainean lazatzeraz gero, deus onik eztiteke izan gutaz. Dh 49.
Fede oneraz gero. Gy 62.
Maiatziaraz gero. Mdg 138.
Horretaraz gero, ordea, murritzagorik ere hel daiteke belarrietara. MEIG VI 140.
azpiadiera-2.4
(V-arr-gip, G-azp, AN-gip, B ap. Gte Erd 238 y 136).(Precedido de participio más (e)ta).Después de. Tr. Usado al Sur desde Lazarraga, es de uso frecuente entre los vizcaínos, y algo menos usual, y más tardío, en los guipuzcoanos. A menudo ta aparece escrito unido al participio precedente.
Eben atseden eta gero / joan zatezke, kaballero. Lazarraga (B), 1201vb.
Etorri zanean Ama Birjinari bein agur eginta gero berrionak ematera. CatBurg 25.
Zartu ta gero. MbIArg II 271.
Aita gurea esan ta gero. CbCatV 109.
Egin da gero. MgCO 248.
Elexakoak artu ta gero. AñEL2 61.
Alderdi au guzia ibillita gero, Jerusalenera itzuli zan. Lard 502.
Urteak igarota gero. AranSIgn 54.
Zeure egikerak eskini eta gero. ItzAzald 203.
Jai egun guztia igaro ta gero, biotza gosean eroian etxera. AgKr 58.
Gau baten, apalduta gero. KkAb I 103.
Il ta gero. LdiIL 154.
Itxaso t'antzira ikusi ta gero. OrPoem 525.
Arrangura-unea gainditu ta gero. ErkiagArran 93.
Larogeitamar kilometro trenean ibillita gero. AnabAprika 35.
Itxaroten egon da gero. AlzolaAtalak 121.
Elizakoa eginda gero. NEtxLBB 46.
Ezkontzerakuan etxia jantziya urrez; ezkondu ta gero lurrez.EZBB I 113.
Ainbeste denpora igarota gero.EtxabuKontu 134.
Zuri kalteak egin da gero / joango dira mundutik. Ayesta 14.
Eguna lanean bota ta gero, illunabarrez Urnietara nijoan. Zendoia 217.
Marinelek eta kanta zitzaten, buruz ikasi eta gero. MEIG IV 65.
azpiadiera-2.5
(Precedido de ablativo). Aurreko gauerdiko amabietatik gero. ItzAzald 161.
sense-3
3.
(G-azp, AN-gip, B, BN-lab ap. GteErd 135
; SP, Gèze). (Tras frase relativa, generalmente más -(e)z).Ya que."Naizenaz gero, puisque je suis"SP.
"Puisque"Gèze.
v. ezkero (3). Tr. Documentado al Norte en los ss. XVI y XVII, más tarde es muy escaso hasta aprox. 1930; a partir de ésta época se encuentra en autores guipuzcoanos y alto-navarros. En éstos la forma usual es -(e)nez gero, frente a -(e)naz gero de los septentrionales. En Dechepare, Lazarraga, Etcheberri de Ziburu (Man I 137) y Harizmendi hay además ejs. sin instrumental.
Haren ama ziren gero. E 77.
Ene penea dakusun gero, / arren, berba bat esazu. Lazarraga 1143r.
Ezin ase zenaz gero odol presunarenaz. EZMan I 107.
Guztiok zaraten gero / Kristoren adiskide. Hm 192.
Hartan barrena garbitasun guziko ithurria hain maiz sartzen denaz gero. SPImit IV 11, 6.
Hire ogia denaz gero. Gç 109.
Denaz gero hazkarrago / higuiñtza bera ere baiño. Gy 131.
Dakizunez gero munduan gizon geiago ere badirala. ArrGB 80.
Aren bila zabiltzanez gero. FIr 149.
Aoa zabaldu zutenez gero. LdiIL 67.
Aldendu bear dedala esan didazuenez gero. TAgUzt 124.
Egiteko baduzunaz gero. MdePr 107.
Zeru-lurrak betetzen dituzunez gero, al zaitute idukitzen?OrAitork 11.
Ain zaldun ibiltari jatorra danez-gero. BerronKijote 170.
Formaz ari garenez gero. MEIG VII 99.
sense-4
4.(Precedido de part. más instr.).Si, en caso de."Munduan barna ibilliz gero, anitz ikasi liteke (V-m, G-azp, B)"GteErd 136.
Ordea, prometatuz gero obligatzen dute konseillu hauk?Mat 151.
Ni makilaka asiez gero sagarraren galdurrera salto eginezakek. (Aranaz, 1688). ReinEusk2 175.
Niñerikoa moztuaz gero / galdua da landaria. Auspoa 97, 139.
Uste baitugu, izena jakinez gero, gauzaren izana ere ezagutzen dugula. MdePr 372.
Au da ordena, onartuz gero, nai ta naiez Ordenatzaillea onartu bear. VillJaink 182.
Arduraz landuz gero nai dukezunera erakarriko dituzu. IbiñVirgil 83.
Egoki jokatuz gero, apostolutzarako bide bat da. OnaindSTeresa 52.
Literatura aldetik begiratuz gero. MEIG III 147.
sense-5
5.
(V-gip, L, S; SP, Arch VocGr, Gèze, Dv, H)
Ref.:
A;
ElexpBerg. (Sust.).Futuro."Suite, avenir"Gèze.
"Nihork ez dezake geroaz ihardets"Dv.
"Geroan dit ene untsa izateko ustea (Sc), tengo en el porvenir la idea de tener mis caudales"A.
"Geroak erranen du, el tiempo lo dirá (L)"A EY III 342.Cf. infra GEROAN. Zeure gero hartara laster egiten duzu. Ax 125s (V 83).
Geroak, bego. Saug 47.
So eztagoena geroari, deiez dauko goseari. OPr 407.
Ez fida banoki geroaren gainean. SPImit II 9, 4.
Zeren ez bai dakit gerorik izanen dudan. Brtc 180.
Lehen hori iragana / berriz ez itzultzeko / eta gero-ren mentura / ez da gure meneko. Monho 104.
Badakitza orai eta geroa. HbEgia 13.
Geroaren jakitia. IpHil 144.
Geroak ekarri behar duena dekarla. HUAurp 221.
Geroak erranen nork eginen duen amor. JEBur 116.
Gaztia ez dü geruak izitzen. Const 25.
Osuan baña nago, nai oneitan Jauna? / Geruan...? Joko auxe jokatu biarra. "En el Después?".LauxBBa 130.
Auzi au geroak ebakiko du. LdiIL 111.
Geroari jaramon barik. EguzkGizAuz 160.
Geroa, alferraren leloa. ZerbGH 1936, 224.
Lena, oraiña ta geroa. OrAitork 324.
Erri baten geroa. VillJaink 161.
Hire geroaren jabe haiz. LarzIru 104.
Geroari, mundu huntako geroari buruz. ArdoySFran 309.
Gerorik gabeko asmoa. Ugalde(inMEIG IX 55).
Bolaritzaren geroa ez da / agertzen guztiz illuna. Olea 61.
Or asten zara pixka bat geroari begira zentzun geiagoz.Gerrika 51.
Hizkuntzaren legeak [...] ez daude geroan, aldi igaroan baizik. MIH 85.
v. tbn. Gy 16. CatS 2. Zby RIEV 1909, 228. Arb Igand 37. Azc PB 159. StPierre 38. Barb Sup 76. Ox 67. TP Kattalin 191. Etcham 127. Iratz 132. Zait Sof 194. Mde Pr 327. Etxde JJ 35. Zerb Azk 85. Txill Let 94. JEtchep 61. Erkiag BatB 119. Osk Kurl 16. BEnb NereA 238. Matx Gazt 82. NEtx LBB 232. Uzt Sas 184. Xa Odol 13. Azurm HitzB 45. Casve SGrazi 170. Etxabu Kontu 155. Ataño TxanKan 175. BAyerbe 162. JAzpiroz 224. Larre ArtzainE 150. En DFrec hay 78 ejs.
sense-6
6.
(gral.; Añ)
Ref.:
A; Asp Leiz2; Gte Erd 204, 282. (Usado en advertencias)."Pero, con interrogante, riñendo, reprendiendo, bai, ostera, gero"Añ.
"Te advierto que. Hay una fórmula popular para responder a quien abusa del gero en esta tercera acepción. --Gero... --Otz eztana, bero (Vc)"A.
"Etorri gero! a ver si vienes... (porque si no...)"AspLeiz2.
"E! ia gero! (G-azp), kontuz gero! (AN-5vill), begira, gero! (G-azp, AN-gip), ez gero erori! (G-azp, AN-gip), joko zaitut, gero (G-azp, AN-gip)"GteErd 204.
Ez gero nere ondoren ibilli, asko ibilli oi diran bezala. AA II 185.
Kontu gero...Echag 224.
Ara gero... emen esan bear dituk ire faltak konfesoreari bezela. SorBar 56.
Kontuz artu gero. UrruzUrz 31.
Kose Kusto, gero biyar gero ezaix etorriko gero Ipestarrera. ABGuzur 111.
Kontu gero nerekin, bestela...Iraola 65.
Baiña --nere itzari oartu, gero!-- beste lotsakizun aundi baten pean itoko aut. LhYol 20.
Ez nuk gero batere trenpian hire ihakintzak yasaiteko. Zub 50.
Begi-Txikiya, gezurrak dirala / ez gero oiek pensatu. TxB I 233.
Begira, gero!OrMi 104.
Berriketa gutxi gero neri. AlzBurr 21.
Asto huni ez gero erran, othoi: Lanari, ene astoa!"De grâce, n'allez paas dire à cet âne".BarbLeg 65.
Buruba erdibi egingo dauat nik, gero!Otx 146.
Ez, gero, begiei ta zeuen naikundeari geiegi siñets!LdiIL 52.
Esan dizudalako ez gero arritu. IrYKBiz 62.
Biar bertantxe bear det, gero [...], zure erantzuna. TAgUzt 62.
Lepoa bihurtzen deat gero!ZerbAzk 40.
Alperra, ez gero gabe onera etorri. AnabPoli 114.
Ez etorri gero bat edo bati bizkarra berotu barik!BilbaoIpuiB 56.
Khontuz gero Bilbon galdu barik!OskKurl 82.
Ez nezakela kexaraz gero!LarzIru 90.
Baña neurritik kanpora / ez gero emen asi. UztNoiz 32.
Orko barrutirik kaskarrena ere ez dek saldu bear gero! Dirua bereala joango zaik, baña ori betikoa dek.AtañoTxanKan 43.
Ea, Praixku, azpiko beso orri eldu gogor. Joxe, Julian, atzealde ori seguru gero! Zendoia 29.
Orain ixilik gero! Gerrika 23.
Sarrera debekaturik dago: kontu gero!MEIG IX 102.
v. tbn. Xe 238. Ill Pill 16. Inza Azalp 23. TP Kattalin 179. Lab EEguna 83. Lek EunD 28. Munita 115. JAIraz Bizia 119. Etxde AlosT 50. SM Zirik 56. NEtx LBB 93. MMant 83. AZink 93.
sense-7
7.(En oraciones interrogativas).Pues.
"¿Pues que?, zer bada?, zer gero?"Añ.
Egia da; eta zer da gero?HUZez 72.
Zein da Anjel ori geo?AgKr 33.
Ze kartzela gero?KkAb I 17.
Zer da gero?StPierre 11.
Zer gero?AlzRam 31.
Gatzez ala altzeiruz, zer da gero?LfMurtuts 23.
Hain errukarri ote zen gero?MdePr 184.
Ba al dakigu, gero, ezer ontan?NEtxAntz 14.
Zer dakizula zuk, gero, guk eztakigunik?ErkiagArran 142.
Zoratu egin ete yako gero?BilbaoIpuiB 22.
Mistiku al da gero?Or(inGaztMusIx 36).
Maitasunak ba ote duke iñoiz neurririk gero?IbiñVirgil 35.
Nork, gero, jauna?BerronKijote 210.
Gure etxeko atea jo zuenen bati laguntza ukatu ote genion gero? AtañoTxanKan 202.
Zinemak, ixpilu (zeren ixpilu gero?) izateari utzirik. MEIG I 170.
v. tbn. Barb Sup 7. Anab Poli 129. Akes Ipiñ 34.
sense-8
8.(Usado generalmente en oraciones exclamativas).Ciertamente.
"Orrek asko daki gero!!, ¡¡cuidado que sabe mucho ése!! (Vc)"A EY III 271. Arrritzeko gauza da gero. Apaol 28.
Segura zuten, eta zalu gero... berenen aditzea!HUAurp 113.
Guzurra dirudi gero. AgAL 65.
Andie da gero!KkAb I 71.
Geldi-geldi! Geu be gixonak gara gero!Ib. 82.
Ez da gero batre gaizki toki hau!BarbSup 159.
Gehienak hantxe gelditu ziren lurrean, ahoz goiti. Gehien-gehienak gero!ZerbGerlan 22.
Ez naiz gero ni asko arritu. Basarri 140.
Ederrak gero!ArtiTobera 269.
Goiko erloju ori zuzen dabil, gero!VillJaink 40.
Ez dakizu zuk gitxi, gero!ErkiagBatB 72.
Bethi erran dut gero!LarzIru 120.
Makurra, gero, nere zoria!NEtxLBB 116.
Gure kupelategiko txotx berri bat galdu etzuan gizona, ura uan gero! AtañoTxanKan 112.
An zan Alonso, bere aita
be; ez gero asarre, eta bai artaratua, egiñera jarria. OnaindSTeresa 37.
Ijito zuria da okerrena gero.TxGarmBordaB 103.
Are gutxiago egilea --nolakoa, gero!-- hilik dagoenean. MIH 171.
v. tbn. Alz Ram 37. Muj PAm 8. Altuna 15. Lf Murtuts 27. Etxde AlosT 15. Mde Pr 73. Bilbao IpuiB 175. JEtchep 98. Osk Kurl 107. Uzt Sas 349. Berron Kijote 213. Zendoia 92.
azpisarrera-1
HANDIK GEROETAN.
A partir de entonces. Oiñak bere, otzak zituala, bonbilla totolo, ginebra edarigaillu lurrezkoak ur goriz beterik, izara artean ipini eutsazan. Andik geroetan, zerbait obeto ei egoan. ErkiagArran 158.
azpisarrera-2
HANDIK GEROETARA.
Más tarde. Eta andik geroetara, Txanton ire aita laztanak esan yeustanan euk asmau eikeana. ErkiagArran 108.
azpisarrerakoSense-2.1
(Con ere).Todavía, también más tarde. Kaleetan ez ebillen ez, lagun andirik. Baiña andik geroetara bere, gabontz, mozolo ta saguzar banakaren batzuk ba ebiltzan ibili. ErkiagArran 49.
azpisarrera-3
HANDIK GERORA;
HANDIK GERORA ERE.
A partir de entonces; después. Eta andik gerora jendia juaten zan bata bestiaren leian ugarte artara. BvAsL 84.
Biajantiak alde-ta andik gerora be ziñuan berekautan. SMZirik 115.
Andik gerora, artu ditu burdiñakiok beste txatarreru batek. ErkiagBatB 154.
Andik gerora laster sartu zan / Algortako konbentuan. FEtxeb 82.
Andik gerora, berriz, nun entzuten dedan ia-ia illean eritetxean zegoela. Zendoia 235.
azpisarrera-4
HANDIK GEROXEAGO.
Al poco tiempo. Andik geroxeago etorri ziran Eleizara. Ub 101.
Andik geroxeago [...] begiratokian ipinten ziarduela. AranSIgn 57.
Andik geroxeago, Zumaiako lekaimetxe batera joan zan. TAgUzt 315.
azpisarrera-5
HAU DELA GERO.
"(S, Eskual 1352), et puis... voilà" Lh.
a)(V-ger-arr-gip, G-azp-goi, AN-gip; VP 33r, Lar, Añ, Dv, H). Ref.: Etxba Eib; Holmer ApuntV; Gte Erd 31.
Más tarde. "Posteriormente" Lar y Añ. Tr. Documentado al Sur desde Capanaga (precedido de baino, v. infra); al Norte no lo encontramos hasta dos siglos más tarde (cf. sin embargo en la expr. geroago (eta)...-ago, usada ya por Leiçarraga, o geroagoko en Haramburu).
Mutillak geroago aparte dijoazela. CbEg III 362.
Etorri zan geroago Apostolo onen aurrera Safira. MgCC 120.
Geroago jaioa banaiz. VMg 2.
Geroago eman zuan amar Aginteen legea. AA II 104.
Ta geroago / dator bina yatera. ZavFabRIEV 1908, 28.
Gure zikoitza zenean geroago haratu. Gy 88.
Geroago esango dan bezala. Lard 506.
Hastean abarra zinduen; gero phaldoa, geroago zur meharrak. DvLab 332.
Ber gisan geroago Anna d'Autrixak. IpHil 24.
Orreik gauzok geroago erabagitekoak zirean. AgKr 200.
Geroago itz egiten zien Patriarka eta Profetai. Goñi 95.
Orain ez, geroago. AlzRam 81.
Geroago artalde baten yabea bilakatua. Zub 65.
Gero beste batera, ta geruago aragoko batera. Otx 91.
Beste bide bat asmatu nai izan da geroago. LdiIL 138.
Gerogo... lotsaren zizta.OrEus 399.
Geroago ethorri ziren patriarkak. ZerbIxtS 13.
Geroago aztertzeko utziak. ZaitPlat 147.
Geroago aaztu nebana. GandElorri 71.
Geroago bizi geranok, mendeen sail luzeagoa ezagutzen dugunok. VillJaink 178.
An artu, ona ekarri ta geroago ara sakabanatu. ErkiagBatB 154.
Baiña kontu au geroago esango dogu. EtxabuKontu 152.
Ez zela osasun haundikoa, geroago adin ederra bildu badu ere. LarreArtzainE 202.
Geroago itz egingo badegu ere ontaz zabalago. Insausti 15.
Geroago agertu zitzaigun bete betean. MIH 291.
v. tbn. JJMg BasEsc 118. Laph 109. Arr GB 148. Sor Bar 71. Bv AsL 158. Elzb PAd 6. Azc PB 279. Itz Azald 79. Echta Jos 196. Kk Ab I 86. KIkV 52. KIkG 34. Inza Azalp 28. Lab EEguna 103. Laux BBa 142. Ir YKBiz 109. JMB ELG 119. Eguzk GizAuz 8. Zait Sof 118. Munita 65. Etxde JJ 270. Mde Pr 234. Bilbao IpuiB 257. Akes Ipiñ 8. Arti Ipuin 58. Anab Aprika 62. Onaind in Gazt MusIx 146. Ibiñ Virgil 49. Xa EzinB 49.
azpiadiera-1.1
(Con término de comparación explícito, o con cuantificador). "Poco después, zerbait geroago" Lar y Añ. "Amabost egun geroago etorri zan (V-arr-gip, G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 42. "30 segundo geroago [heldu] (V-arr-m)" Ib. 279s. Tr. Muy poco usado al Norte. El cuantificador aparece en caso instrumental en Iztueta, Lardizabal, Duvoisin, Zabala (Gabon 92), D. Aguirre (Kr 62), Orixe y T. Aguirre (Uzt 79).
Nai eguerdia baño leenago edo geroago. Cap 58.
Gizonaren laguntzarik orduraño eta askoz geroago ere artu bageko aitzondo ezadetsu oetan. IztC 2.
Era onetan bi milla urtez geroago ere zirauan. Lard 21.
Belhar meta, batzuetan laugarren eguneko, bertze batzuez hainitzez geroago, berotuko da hainbertze, non eskuak meta barnean ezin iharduki baitezake. DvLab 126.
Geiena loratu zan kazkarabarra bañan geruago. SorBar 29.
Ordu bete geroago izango zan. AgAL 62.
Zerbait geroago, arrigarrizkoak zirean aizearen inddarra ta itxasoaren aserrea. EchtaJos 80.
Egun batzuk geruago juan zan bere errira. KkAb I 75.
Ogei kolpez gerogo itzuli da Uitzi. OrEus 149.
Hilurrena bera agertzen zaio, hil ordu berean edo, zenbait aldiz, ordu edo egun batzu geroago. MdePr 340s.
Bi urte geroago agertu zen liburu bat. ZerbAzk 59.
Zergatik [...] ain geroago artaz zerbait egin?"Tanto post [...] aliquid ex ea facere".OrAitork 160.
Jaio ere, ordu erdi bat geroago egingo intzan i. NEtxAntz 17.
Ordu erdi geroago [...] ibiltalditxo bat egitera urten eben. BilbaoIpuiB 102.
Au baiño geroago asiak. VillJaink 10.
Amandre aundia askoz geroago il zan. JAzpiroz 84.
Gaur, ogei-ogetamar urte geroago, egite biarrak asko ordaindu biar. Gerrika 128.
Tesis delakoa zortzi urtez geroago [...] aurkeztu nuen. MIH 368.
v. tbn. Apaol 80. Itz Azald 161. A Ardi 85. Eguzk GizAuz 68. Etxde AlosT 19. Zait Plat 8. Osk Kurl 98. Ibiñ Virgil 33n. Alzola Atalak 148. Etxabu Kontu 190. Ataño TxanKan 113.
azpiadiera-1.2
(Precedido de ablativo). Etorri jakon santubari arik geruago. MgCO 172.
Gauerditik ordu batzuk geroago. ItzAzald 162.
Andik geroago zabaldu zan [...] yazoera ori. KkAb II 166.
Ordutik geroago, ez dakit ill batzutara ala urte bat edo
bira, gauza bera idatzi eban [...] batek. EtxabuKontu 163.
azpiadiera-1.3
(Precedido d part. más (e)ta). Zartu ta geroago / bertsoetan asi. EusJok II 32.
Aitagandik jakin eta urte batzuk geroago. AlzolaAtalak 148.
azpiadiera-1.4
Zeinbat geroago / ainbat eukan gorputzak / indar gitxiago. AzcPB 283.
azpisarrerakoSense-7.2
b)(H). (Uso adj.). Posterior. Dator Aita eta Semiagandik, eta alanbere ezta txikijago, ez geruago, ez gastiago eurak baño. Astar I 97.
azpisarrera-8
GEROAGO...-AGO (Lar, Añ, Lecl);
GEROAGO ETA...-AGO (V, G; H).
Ref.: A; Gte Erd 63. Cada vez más. "(De) rocín a ruin, geroago txarrago" Lar y Añ. "Geroago ta urreago, geroago ta urrunago [...] (V-m), fórmulas que emplean los chicos al buscar cosas ocultas por otros" A EY III 348. v. GERO...-AGO. Tr. Documentado desde Leiçarraga tanto al Norte como al Sur. Con (e)ta no aparece hasta el s. XVIII, aunque desde esta época es con diferencia la forma más empleada; construcciones sin (e)ta siguen apareciendo en autores septentrionales y vizcaínos.
Harzazko proposa geroago aitzinago hedatzen zen. LçLc 5, 15 (He, Dv geroago... -ago; Ol, Ker, IBk, IBe gero (e)ta).
Geroago fortifikatzenago zen. LçAct 9, 22.
Non geroago urruntzenago, galtzenago eta errebelatzenago baita. Ax 78 (V 52).
Biziko da ene arima / geroago sainduago. Gç 105.
Geroago eta gehiago Jainkoa maitatzera. HeGudu 32.
Geroago ta ikara andiago zuen. CbEg II 202.
Geroago eta beldurrago zen. Lg I 281.
Geroago eta areago. Brtc 179.
Bada orregatik ere, aek geroago ta gaiztoago. Ub 71.
Geroago ta estuago zerabillen. MgCC 182.
Geruago errazago esango dituzula. MgCO 183.
Geroago ta deungeagoak. AñNekeA 238.
Geroago eta geiago gogortzea. AA I 432.
Geroago hobeki gogortzerat. Dh 95.
Desamarra zazu geroago eta gehiago. JesBih 448.
Geruago ta onbide edo ejenplu geijago. UrMarIl 100.
Egiñ nahiz geroago / irabazi gizenago. Gy 49.
Geroago eta gorroto geiago zion. Lard 34.
Geruago eta gozo gütiago. IpDial 49.
Itxasoa zan geroago eta asarreago.Apaol 57.
Geroago azkarkiago. HUAurp 149.
Gerogo ta illunago. OrMi 65.
Geruago laburrago / dabilzkite gonak. MendaroTx 197.
Geroago argalagotuz doa lerroa. JEBer 93.
Alaba bethi geroago eta gaizkiago zoan. BarbLeg 134.
Geruago arrittubago nauko. Otx 153.
Etorkizuna geroago ta argiago ikusiaz. ErkiagArran 160.
Geroago eta nahastutzenago zitzaizkion. ArtiIpuin 68.
Geroago eta gorago aurkitzen gera. VillJaink 181.
Geroago ta bizimodu eziñagoa. NEtxLBB 67.
Bagoiazan gu joan da joan / geroao ta tristeago. FEtxeb 45.
Geroago eta zabalduago dator. MEIG IX 122 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Mih 10. LE Prog 112. VMg 62. Dh 65. JJMg BasEsc 225. MarIl XXI. Jaur 143. Bordel 83. It Dial 49. Dv LEd 131. Arr GB 117. Sor Bar 25. Bv AsL 55. Jnn SBi 9. Elzb PAd 44. Elsb Fram 61. Prop 1893, 100. A BeinB 79. HU Aurp 152. Azc PB 292. Moc Damu 30. Ag AL 107. Mdg 137. Iraola 73. Kk Ab I 21. EusJok 60. Ox 59. Altuna 36. Alz Ram 104. Enb 107. FIr 138. TAg Uzt 56. Zait Sof 195. Mde Pr 208. Etxde JJ 121. Txill Let 115. Bilbao IpuiB 147. SM Zirik 7. BEnb NereA 42. MAtx Gazt 21. Ibiñ Virgil 78. Alzola Atalak 42. Etxba Ibilt 477. Gerrika 19.
Geroago...-ago: CatLav 363 (V 175). AB AmaE 432. Echta Jos 139. A Ardi 47. Enb 129. Altuna 110. Kk Ab II 17. And AUzta 96.
azpisarrerakoSense-8.1
(Sin suf.). Geroago gutituz doazila. JEBur 46.
azpisarrera-9
GEROAGOAN(Dv (G)). Más tarde, luego. "Plus tard, dans la suite" Dv. Asieran erraza dana, gatxa dala geruaguan. MgCO 113.
On Franzisko Mendozakoa, geroagoan [...] Kardenal izan zana. AranSIgn 61.
Malentxo moja sartu zanetik amabost egun geroagoan gaude. AgG 350.
Ariotarrak ere --geroagoan beintzat-- [...] jainkoizuntzat eduki zuten. JMBELG 76.
Galdetzen du geroagoan sar litekeenez. MdePr 102.
Naio nuen etorri / balitz geroguan. UztSas 193.
Geroagoan, osaba Joakiñek ero si zuan makina zar bat.JAzpiroz 75.
azpisarrera-10
GEROAGO BAINO GEROAGO...-AGO.
Cada vez más. Geruago baino geruago txaarrago izango da. fBIc I 4.
azpisarrera-11
GEROAGO ERE.
azpisarrerakoSense-11.1
a)En lo sucesivo también.
Geruago bere izango da denporia isteko. JJMgBasEsc 162s.
Geroago be olako langille-batzak [gremioak] izan dira ta gaur be badagoz. EguzkGizAuz 80.
Eta geroago ere maiz berritzen da gugan lillura au. VillJaink 127.
Geroago be barrako moillea asko luzatu da Ondarroan. EtxabuKontu 144.
Geroago ere, urte batzuetan ibilli giñan. MMant 23.
azpiadiera-1.1
De nuevo.
Geroago ere irten zan. Lard 423.
Kapera hori geroago ere aipatzen dut nik pertsu batzuetan. XaOdol 88.
azpisarrerakoSense-11.2
b)Al final.
Geroago be buruko miñak baño besterik eztautsala ekarriko. EguzkGizAuz 49.
azpisarrera-12
GEROAGOETAN.
"En tiempos posteriores" A Morf 668.
azpisarrera-13
GEROAGOGARRENEAN.
Más tarde. "(V, ms.), más adelante, a luego" A. "De allí a un largo rato. Agertu zan Manu geroagogarrenean eta" Zam Man 41. Lelengoak esaten dira gauzea ordu berean egin bearra danean; bigarrenak barriz [eikezu, eikedazu...] geroagogarrenean egin bearko danean. AñEL2 7s.
Andik muskarren lurraldera jo eben, eta geruagogarrenian [...] mitxeletienera. Otx 58.
Ointxe lepuan, gero sorbaldan, urrenguan besuan eta geruagogarrenian edo kokotian edo bernan. Ib. 160.
azpisarrera-14
GEROAGOKO.
"Postérieur. Geroagoko egunetan" Dv. Lehenbiziko harzetik harat [...] geroagoko guziak. Harb 459.
Urrengo ta geroagoko konfesioetan. MgCC 115.
Geruagoko denporetan. MgCO 100.
Geroagoko denboretan. AgSerm 268.
Bata bestea baño lenagokoa edo geroagokoa izan baga. ItzAzald 25.
Eztirala idatzi eun urte geruagoko euzkeldunentzako. KkAb I 4.
Poliri bost urtez geroagokoa ageri. AnabPoli 13.
Geroagokoak be ezteudie besterik egin. AkesIpiñ 27.
Geroagokoa baitugu [...] izen ori. Onaind(inGaztMusIx 151).
Boskarrena baiño geroagokoa. IbiñVirgil 31.
Barrako geroagoko beste lanen barria auxe da.EtxabuKontu 139.
Hortarik dira geroagoko karguen jastatzen eta berak ere trebatzen hasi ainitzak. LarreArtzainE 225.
Bere garaiko eta geroagoko beste edozein idazle. MEIG VI 163.
v. tbn. Zub 77. Mde Pr 230. Zait Plat 52. Gazt MusIx 163.
azpisarrera-15
GEROAGOKOTZAT UTZI.
"(He), laisser pour plus tard" Dv.
azpisarrera-16
GEROAGORAKO.
Para más tarde. Erakutsi oiek esan diteke zuzentzen zirala Jesus bera bizi zan arterañoko; baña geroagorako ere eman nai izan ziezten. Lard 394.
Ezkontza gogorik edo geroagorako ustantzarik. EchtaJos 48.
Ori geroagorako utzi!ZaitSof 198.
v. tbn. Bilbao IpuiB 110.
azpisarrera-17
GEROAGORAT IGORRI.
"Renvoyer à plus tard" Dv.
azpisarrera-18
GEROAGOTXO.
"Poco después, geroagotxu" Añ.
azpisarrera-19
GEROAGOTXOAGO.
Poco después. Ezer ezpaitut irabazten dudanik geroagotxoago edanda [edabea]. ZaitPlat 107.
azpisarrera-20
GEROAGOXEAGO.
"Geróautxiau (V-ger), un poco más tarde" Holmer ApuntV.
azpisarrera-21
GEROAK GEROKO.
"Egik eginbide dena, geroak geroko, fais ce que dois, advienne que pourra" Dv s.v. gerorako.
azpisarrera-22
GEROAN.
En lo sucesivo; en el futuro. Cf. supra(5). Ustez xede onetan, nahiz herriari / geroan kausirazi orai zer den berri. HbEsk 104.
Ezagut daiteke aratxe bat zer izanen den geroan. DvLab 251.
Gurekin izanen dela orai eta geroan ere bai. JnnSBi 145s.
Behin tzarrarendako bazterrerat utzi artzainetarik ez omen zen bihirik geroan oneratzen. JEBur 11.
Or, geroan, portu berriaren inguruan pixkaka-pixkaka jasoko dan uriari. LhYol 16.
Gazte danik bazian geruan azkarki üken zian erraitekuaren hastapena. Const 38.
Ez zitzaion, geroan, holakorik galdatu behar gure Aitaxori!BarbSup 176.
Baitezpadako baitira bethi, eta izanen geroan. Ox 68.
Familia eder bat / geroan hazteko. Etcham 220.
Asieran ez-ezen, geroan ere. OrQA 162.
Haurra geroan zer bilakatuko zen. MdeHaurB 37.
Geroan bere lortuko badot / ondiñokarren jakiñ ez. BEnbNereA 245.
Hala dadila geruan / ondokuen bihotzetan. CasveSGrazi 166.
Begia argi eta bihotza suhar dauzkanak zerbait ahalko du geroan ere. LarreArtzainE 82.
v. tbn. Laux BBa 128. Mde Pr 129. Txill Let 105.
GERO ARTE (V-ger-m-gip).
Ref.: Etxba Eib; Holmer ApuntV; Gte Erd 157. Hasta luego (fórmula de despedida). Gero arte Batista. SorBar 58.
Agur, gero arte. Enb 140.
Gero arte orduan. LabEEguna 114.
"Gero arte" esanaz. TAgUzt 89.
Eskarrikasko ta... geroarte. EtxdeJJ 34.
Agur. Gero arte. IzetaDirG 116.
Danak Deusto aldera abitu ziran, gero arte esanda. Alkain 116.
v. tbn. Moc Damu 26. Iraola 61. Ill Testim 5. Alz Ram 85. NEtx Antz 47. Alzola Atalak 68. Erkiag BatB 181. JAzpiroz 138. Gerrika 208.
azpisarrerakoSense-23.1
Gero arteko agur bat eginik [...] seme-anaiai. BvAsL 150.
azpisarrera-24
GERO ARTEAN(-tien V-ger ap. Holmer ApuntV). Hasta luego (fórmula de despedida). Eta, gero artean, esan zion. CbJust 70.
Agur gero artian / bizirik banago. UztSas 357.
azpisarrera-25
GERO-ASMATZAILE.
Adivino. Parisen bada berrogei edo hirutan hogoi gero-asmatzaile, gutiz gehienak andreak. EskLAlm 1897, 2.
azpisarrera-26
GERO-ASMO.
Proyecto para el futuro. Zuriñeren gero-asmo-lore irukoitzak ere, bata bestearen ondorik geundu. ErkiagArran 178.
azpisarrera-27
GERO BADA LEHEN BADA.
Tarde o temprano. Lehen ere begietan hadukat eta gero bada lehen bada ene eskuetarik joanen haiz. (Améscoa, 1566). ReinEusk 62.
azpisarrera-28
GERO BAINO.
Cada vez más. Karraxiak gero baño larritzen ari ziran. IllTestim 27.
azpisarrera-29
GERO BAINO GERO...-AGO (G-azp ap. Gte Erd 63).
"Gero baino gero deungago, cada vez peor" A Apend. Gero baño gero gogotikago bera maitatzeko. MbJBDev 252.
Gero baño gero ziarduten ots andiagoak egiten. Lard 130.
Gero baiño gero euskalzaleagotu zaizala. A(inMgPAb(ed. 1899) pról.).
Medel gero baino gero ikasgarriago nuen. AArdi 59.
Gero baño gero langille geiago. EguzkGizAuz 61.
Gero-baño-gero egur geiago bear da. Munita 71.
azpisarrera-30
GERO DA BIHAR.
a) "No hay prisa, tiempo quieren las cosas [...] (V-ger)" A EY III 327. "Con el tiempo se aclaran las cosas [...] (V-ger)" Ib. 342. b) "Gero duk bihar (BN), menace réfléchi" Lander (ap. DRA).
azpisarrera-31
GEROEN BATEAN.
Después de un tiempo. Cf. geroenean. Geroen batean / organuak soiñuz / Fuga bat asten du. "Luego de un rato".OrPoem 517.
azpisarrera-32
GERO ERE.
azpisarrerakoSense-32.1
a)(Lar, Añ, H, A Apend; gero bere Lar, Añ, H). Al final. "(Por fin y) postre" Lar. "(Al) fin" Lar y Añ. "(Al) cabo y al postre" Añ. Hartu duten plazer oro orduian [erioa dauginian] iragan date; / bekhatuia gelditzen da penatzeko gero ere. E 87.
Trata zazue Iaunaren / Semetxoa emeki, / gero ere sentituren / du dolorerik aski. EZNoel 79.
Ekharri zenduen, gero ere, behar zen erremedioa. Ax 8 (V 4).
Zetabea berri deno holtzeko, gero ere saguaren hortzeko.OPr 435 (tbn. en Saug 68).
Konseillua sapharpeko, gero ere agerrizko. Bela 14.
Norganako naiz? Badakit gero ere norgana: doloreen Amari egin bear digot [...] eskari au. LarSermAzc 47.
Gero ere mututua ta galdua ibilliko da. Mb IArg I 243. Gero bere nos edo nos [...] urten eragin deutsagu uriti Lucio Catilina. MgPAb 214 (versBasc 12 azkenik).
Alperrik dabilzala egun batzubetan; gero bere jausiko diriala. MgCO 281.
Zaute, zaute, gero ere elkarrekin bizi bear dezue. AA I 604.
Gero bere ez dabe ezer atera. ZavFabRIEV 1907, 532.
Gero ere etortzen da ogeita amar egunak betetzen ziran gaua. ArrMay 42.
Gero ere, zuen mutill ori Azkarragara badator, etxean geldituko dira gure puskak. AgG 37s.
Ta gero ere atera zan nik / merezi baño obia. UztSas 204.
Gero ere il bearko diagu, bai. Alkain 41.
Pentsaketak eginik gero ere biharamunean arrapatuko nuela heien husteko lekua. Etchebarne 79.
v. tbn. Cb EBO 24. Gco I 436. Bordel 139. Alz STFer 128. Azc PB 295. Enb 107. Tx B I 113. Markiegi in Ldi IL 9. Munita 69. Ataño TxanKan 176. Gero bere: Astar II 135.
azpisarrerakoSense-32.2
b)Ciertamente.
Gero ere eskerra du itzultzeko presunak / zeñak ez baititu urtan akhabatzen egunak. EZMan II 57.
Alaintso! gero ere errain die mutikoek balakatzen utela, hainbeste floka, xingola, edergailu eta yauntzi ederrekin. Zub 105.
Zer gauza gero ere!OrQA 198.
Zer dio, gero ere, begi-iduri ori galtzea, entzun-iduriz edo bestez gogoratzen badugu?Ib. 136.
Sosa... Sosa... ez gituk gero ere goseak hilen. JEtchep 81.
Badu iturrixka hunek gero ere zonbait basur botarik, ur garbi ixurtzen hasi artean. XaOdol 37.
azpiadiera-2.1
Gero ere ostatu ttipi zonbait baditake ospitale inguru hortan?JEtchep 82.
Eta, gero ere, Donibaneko ostatu eta kapera horiek ez direa arras espresak... penen ahanzteko!LarreArtzainE 313.
azpisarrerakoSense-32.3
c)En lo sucesivo también.
"Gero ere horrela egingo dute horiek (AN-gip-5vill)"GteErd 271.
Burdin hekin seinaleak gero ere egonen dira ene oinetan. SPPhil 308 (He 309 oraino).
Jaungoikoaren izketa Paradisuan, ta gero ere, Hebreoz izandu zala. CbEBO 6.
Neskatillatan garbi ta honestia izan dana gero bere garbi ta leijala oi da. JJMgBasEsc 123.
Arbola zer haizeri baitzagoen xerthatzean, gero ere haize berari egon behar da. DvLab 382.
Jardun zuan gero ere ttunttun jotzen. Mok 7.
Aurtzaroan eta gero ere. OrQA 46.
Etzuela gero ere lan onik eginen. "À l'avenir".ArdoySFran 129.
Guk gero ere oraino haren beharra senditzen baiginuen. Etchebarne 144.
Ni entzule izaten nintzan, gero ere geienean ala izan naiz ta. Insausti 21.
Hortara zuzendu zituen gero ere bere ahaleginak. MEIG VIII 70.
v. tbn. Mb IArg I 94. Hb Esk 179. Lard 261. Laph 84. ChantP 104. Zab Gabon 53. Jnn SBi 17. Echta Jos 240. Ag G 247. EusJok 24. Kk Ab I 21. Inza Azalp 90. Munita 109. Zerb Azk 78. Zait Plat 10. JEtchep 73. And AUzta 89. BEnb NereA 195. Gazt MusIx 8. AIr in Izeta DirG 13. Larz Iru 66. Xa Odol 123. Mattin ib. 337. Etxabu Kontu 114. BBarand 152.
azpiadiera-3.1
e nuevo.
Direnak oro aurretik ere izan dira eta gero ere itzuliko dira. MdePr 328.
Gero be miñak altxatuko deust. "De nuevo".GandElorri 164.
Gero ere joatekoa zala onelako ta alako tokitara. AnabAprika 30.
Hobe duzue lekuan bertan / gero're saiatutzea. Mattin 123.
Butanu ori amaitu zan, eta gero be ekarri egin biar zala, eta segiduan juan nintzen barriaren eske errira. Gerrika 169.
azpisarrera-33
GERO ETA...-AGO (AN-5vill ap. Gte Erd 63).
Cada vez más. "Progressivement, gero-ta-gehiago" T-L. Cf. VocNav: "Después y más, cada vez más (Aézcoa, Estella, Monreal, Romanzado)". v. GEROAGO...-AGO. Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII. En vizcaíno sólo encontramos algún ej. moderno.
Emenda zezan haren populua gero eta gehiago. Lg I 321.
Gero eta gehiago umatzen hari dutela. ElzbPAd 64.
Gero ta ejenplo obea emanaz. ArrMay 117.
Jesusen amodio hori gero eta handiago zohakola. JnnSBi 79.
Urtetik urtera, gero-ta gutiago. HUZez 211.
Ojuak gero ta alderago. AlzRam 88.
Gero eta urrez ta zilarrez gabeago. FIr 135.
Aren ospea gero ta geiago barreiatzen ziyoan. OlLc 5, 15 (Ker, IBk e IBe gero (e)ta ge(h)iago; Lç, He y Dv geroago eta).
Egunkaria gero ta bertago, gero ta ditekenago dakusgu. Ldi IL 149. Gero ta aisego eultzia bira. OrEus 341.
Boza gero-ta-gehiago altxatuz. LfMurtuts 13.
Gero ta murgiltzenago. MdePr 372.
Gero ta gogo guttiago duzu laneko. IzetaDirG 104.
Gero ta ugariagoak. VillJaink 26.
Entzulea gero eta eder goseago dela. XaOdol 57.
Pelota joko orreik eratzea gero ta zaillagoa zala.EtxabuKontu 181.
Oin-otsa gero ta gertuago elurretan. TxGarmBordaB 93.
Zango bat barnean ginuela erran dut, Eliza horrekin, gero eta barnago. LarreArtzainE 201.
Gero eta hobeto ari zela. MIH 351.
v. tbn. Elsb Fram 88. Lap 43 (V 24). Prop 1892, 94. Arb Igand 29. HU Aurp 167. AzpPr 111. CatJauf 23. Ill Pill 15. StPierre 32. EusJok 129. Barb Sup V. Inza Azalp 133. Etcham 164. Zub 117. Lab EEguna 107. Lek EunD 50. Ir YKBiz 96. EA OlBe 76. Zerb IxtS 13. Zait Sof 18. SMitx Aranz 169. Etxde AlosT 12. Anab Poli 104. Erkiag Arran 159. Basarri 149. Gand Elorri 206. Osk Kurl 146. Gazt MusIx 7. Salav 22. Ibiñ Virgil 98. Uzt Sas 163. Berron Kijote 118. Ataño TxanKan 174. Onaind STeresa 117.
azpisarrerakoSense-33.1
(Sin -ago). Gerria gero-ta okertuaz. AnabPoli 92.
azpisarrera-34
GERO ETA GEHIAGOKO. Cada vez mayor; cada vez más numeroso.
Gero eta gehiagoko mekanikeriak muntatzen dituzte zapeten egiteko. Herr 13-10-1960, 2.
azpisarrera-35
GERO ETA GERO.
azpisarrerakoSense-35.1
a)Cada vez más.
Baiña gero eta gero usatzen eta trebatzen dira. Ax 91 (V 61).
Gero eta gero, zenbatenaz eta gehiago egonen baitira, hanbatenaz barrenago sarthuko. Ib. 362 (V 239; v. tbn. 491 (V 317)).
azpisarrerakoSense-35.2
b)(ta V, G, R ap. A; Añ). "(Al) fin", "(al) cabo y al postre" Añ. Harpetarik lekora etxoletan egon zirela [...]. Gero eta gero etorri dire etxeak. ZerbAzk 9.
azpiadiera-2.1
"Long temps après"H.
azpisarrera-36
GERO ETA GERO...-AGO.
"Gero ta gero obeto aditzen det, oigo cada vez mejor" (G-to). Bekhatorea ere gero eta gero [...] bere aztura gaixtoetan barrena sartzenago da. Ax 78 (V 52).
Lehenbizian sentikor, eta gero eta gero gutiago. Ib. 106 (V 71).
Gero ta gero geigo. JanEd II 112.
azpisarrera-37
GERO ETA GERO ERE.
azpisarrerakoSense-37.1
a)Continuamente; en lo sucesivo también.
Gero ta gero bere deituten zaituzala bere grazija edo lagungarri bizkorrakaz. MgCO 104.
Gero ta gero ere lanak eman ziozkan Ordenari onek, eta naigabia pranko gure Aita-lenari. BvAsL 199.
Esaten zuten gero ta gero ere. UrruzUrz 12.
Gero ta gero ere etzala nunbait Txanton leenera biurtuko. ErkiagArran 95.
azpisarrerakoSense-37.2
b)"(Al) fin de, al acabar de, gero ta gero bere" Añ. v. GERO ERE. Zein gero ta gero bere bideaz askaturik eta albaitinkaka arnasea bete ezinik eldu zan Kalbariora. AñEL2 221.
Gizajoa il da gero ta gero be. ZamMan 42.
azpisarrera-38
GERO ETA GEROKO.
Muy posterior. Nola Michel Chourio gero eta gerokoa baita, 1817an hil zenaz geroz. ZerbAzk 62.
azpisarrera-39
GEROETAN ERE.
Al final. Cf. supra HANDIK GERORA. Geroetan be, aal dauanak, esan oi dan lez, Prantzian be, karabia egiten daki ta!ErkiagArran 159.
azpisarrera-40
GERO ETA SARRIXE.
"(S-saug), tôt ou tard" Lh.
azpisarrera-41
GEROGARRENEAN.
Al final. Lenengotan urruntxu aldendu ixan arren, gerogarrenian eurak edan eben etxealderantz etorri ziran atzera. Otx 157 (v. tbn. 172).
Gerogarrenean, txalupetxeko atean agertu zan. ErkiagArran 57 (v. tbn. BatB 156).
azpisarrera-42
GEROKO.
azpisarrerakoSense-42.1
a)(V-gip ap. Etxba Eib; SP, Lar, Añ, Dv, H). (Adnom.). De después, posterior, futuro; de para después; (lo) futuro. "Después, el de después o el siguiente" Lar. "(La) futura de algo" Ib. "Gerokuak ez eban estutzen, alperrik esan kristaua zala" Etxba Eib. Oranokoak igorri'tu oro buluzkorririk / eta eztute gerokoek hantik eskapatzerik. E 25.
Khentzen du beraz lehena, gerokoa ezar dezanzát. LçHe 10, 9 (en las demás versiones bigarren).
Geroko benturan utzi gabe. Ax 77 (V 51).
Ezkaitezilla beraz gu ere gerokoan fida. Zeren geroko hartan [...].Ib. 77 (V 51).
Gerokoa, hobe ustezkoa, nahiago dut on oraikoa. OPr 190.
Aitzineko tentazionea geroko konsolazionearen seinale ohi da. SPImit II 9, 7.
Oxala ezpanu griñarik geroko gauzez. Ch III 39, 2 (Mst gero jin behar dien gaizer).
Zeiñak athera izan baigaitu geroko koleraren miñetik. He1 Thess 1, 10.
Oraingo bizitzaren doatsutasuna ta gerokoaren uste. CatBurg 46.
Lenbiziko saioak onelakoak diranean, esan biezatet, gerokoak nolakoak izango diraden. LarCarta a Mb 278.
Beren ill-denbor illunean ta geroko sekula guzian. MbIArg I 61.
Zuk zure buruari agintzen diozun denbora gerokoa. Brtc 176.
Geroko [biar] obiaguaren penzudaan egonaz. MgPAb 125.
Gerokoak arrituten dau. AñEL1 26.
Oen geroko bizitza. AA I 482.
Geroko dotrinako isten dot. fBIc I 87.
Geroko berriak emango zituela. Lard 156.
Ez dira gerokoagatik hari. DvLab 334.
Geroko egün batez. IpHil 49.
Zoriontasun lurreko eta gerokoari. ItzAzald 109.
Orai eta geroko ontasunak oro. JEBur 133.
Eskuko xoria maiteago baitzuen airekoa baino, ukhan ondoriotasuna gerokoaren mentura baino. ZerbIpuinak 128.
Geroko haurrendako / behar diren amak. Etcham 183.
Egon gabetandikan / geroko peskisan. Auspoa 63-64, 72.
Abereak gerokoaren ardurarik eukiten eztakie. EguzkGizAuz 92.
Geroko asmo geiago gabe. ABarGoi 52.
Geroa garbi ikusten duen mediumak ez du geroko bezala ikusten. MdePr 329.
Ez dala gerokorik, ez lengorik. OrAitork 324.
Geroko amets orrekin. VillJaink 182.
Geroko estropaden barri jakiteko. EtxabuKontu 150.
Jainkoak eman zidan sinismenari jarraituz, geroko itxaropenetan. AtañoTxanKan 223.
Ez dakit geroko berririk. BAyerbe 45.
Behar dut semearen geroko segida kondatu. Etchebarne 130.
Campionen lehenbizi hartako eta geroko ideiak. MEIG VI 81.
v. tbn. Harb 471. Oe 3. Lg I 197. Gco I 423. LE Ong 33v. Dh 121. JJMg BasEsc 147. Zav Fab RIEV 1909, 35. Bordel 106. Ur MarIl 12. Hb Esk 173. Laph 129. Bv AsL 149. AB AmaE 386. HU Aurp 220. Sor Bar 57. Ud 138. Azc PB 306. Ag Kr 187. A Ardi 127. Ill Testim 4. Lh Yol 37. Inza Azalp 136. Enb 182. PierKat 55. Anab Usauri 80. Laux BBa 140. JMB ELG 78. TAg Uzt 52. Iratz 119. Zait Sof 178. SMitx Aranz 22. Munita 32. Etxde AlosT 43. Lek SClar 108. SM Zirik 41. Txill Let 118. Akes Ipiñ 5. Bilbao IpuiB 148. Arti Ipuin 49. JEtchep 81. Gand Elorri 137. And AUzta 124. Osk Kurl 211. Erkiag BatB 125. BEnb NereA 182. MAtx Gazt 12. NEtx LBB 18. Olea 89. Uzt Sas 61. Xa Odol 337. Berron Kijote 150.
azpiadiera-1.1
(Con -tsu, de valor aprox.). Ez zuten horrela uste bere garaiko eta gerotsuko batzuek. MEIG VI 86.
azpiadiera-1.2
(SP, Lar, Añ, H). (Pl.). "Gerokoak, les descendants" SP. "Posteros", "venideros" Lar y Añ. Gertha baititake lehenagoko zauri batek bere gerokoa izaitea. LfMurtuts 38.
Naiago zun milla bider leikidea ta bere emazte berbera erail eta gerokoak lepo gaiñean artu. EtxdeJJ 185.
Oto-gidariak [...] bisai besoak erre ditu... Halere, ez duke gerokorik. Herr 20-2-1958, 2.
Hilarrietan norbeit trenputxartu da, zorionez gerokorik gabe. Herr 1-2-2001, 4.
azpiadiera-1.3
(Precedido de instr.). Iaikiz geroko dohañez ditutzun esker pillak. EZMan II 33.
Bataiatuz geroko bekatu orien barkamendurako. Ub 207.
Arritzen nintzan zein luze ioan zan ene ogeita bat urtez gerokoa. OrAitork 144.
azpiadiera-1.4
(Precedido de (e)ta). Jesu-Kristo illda geroko urte baten. MgCC 252.
Ilda geroko Biztutzea. Lard 408.
Pake-aldi onetatik asita geroko ogeita lau bat urtean. Ib. 505.
Leturia ezkondu ta geroko illabete batzutan. TxillLet 76.
Ura juanda geroko presak. UztSas 253.
Gudea amaitu ta geroko urteetan. EtxabuKontu 124.
azpiadiera-1.5
(Precedido de gen.). Garaipen onen geroko ogei urteetan. Lard 126.
azpiadiera-1.6
(Precedido de ablativo). Autortuten asi zanetik geroko pekatu ilgarri guztiak. ItzAzald 142.
Azkenengo konfesinoetik geroko pekaturik ez daukanak.Ib. 134.
Oingo eleixe au dagoanik gerokoa ala eleixe au egitordukoa dan guk eztakigu. AkesIpiñ 15.
azpisarrerakoSense-42.2
b)(S ap. Lrq; SP, Dv, H). (Adv.). Para después. "Geroko begira egoitea, regarder à l'avenir" SP. "Ez khexa geroaz; bego geroa geroko" Dv. Dagigun penitenzia geroko begira egon gabe. Harb 134.
Obratzea zaiku falta, hura geroko egotzten dugu. Ax 48 (V 31).
Testamentuaren eginkizun ori geroko bereala egizu. CbEg III 227.
Zeruba gura dabenak / geroko logratu. DurPl 105.
Geroko luzetu dituenak. AñMisE 179.
Debekatua dago geroko jokatzea. AA II 75.
Ezta ardurarik arzen geroko aurreratuteko. Astar II 90.
Jesusek, geroko begira egon gabe, deabrua kendu zion. Lard 391.
Jainkoaren deia nihoiz entzuten banuen, bota geroko. DvLEd 229.
Geroko atxikiz [sosak] Probidentziari gaitzi lakioke. Laph 57.
Beste Erromak daukazan ikuskizunak geroko itxirik. AgIoan 204.
Geroko gorde bere indarrak. KkAb I 98.
Gezur aundiyak naspillatuta / egiyak geroko altxa. TxB I 266.
Geroko egin zituzten amets ederrak. LfMurtuts 45.
Gaztigua geroko utzi beharrez. ArdoySFran 119.
Geroko azi onaren ereiteko. "En vue de l'avenir".Ib. 195.
Beti geroko agindu. UztSas 201.
Nortzuk lotuten ziran / geroko aukeratu. FEtxeb 139.
v. tbn. Gco I 424. Echag 249. Ur MarIl 16. Gy 85. Hb Esk 184. Bordel 200. Ud 134. JanEd I 92. Inza Azalp 45. FIr 141. Yanzi 54. Laux BB 130. Zerb Gerlan 88. Or Aitork 222. Etxde JJ 240. Arti MaldanB 218. Vill Jaink 61. Osk Kurl 199. BEnb NereA 190. Auspoa 39, 114. JAzpiroz 100. Larre ArtzainE 117.
azpiadiera-2.1
(Precedido de instr.).Para más tarde de.
Emaztetarik apartatzea hain zeikan gaitz eta gaitzi, ezen bere othoitzak ere hetzaz geroko, ethorkizuneko egiten baitzituen. Ax 52s (V 34).
azpiadiera-2.2
(Con cuantificador). Onela, andere gaixo aren poza, askoz geroko iragarria, bertan poz gertatu zan. OrAitork 71.
azpisarrera-43
GEROKOAK GERO;
GERO GEROKOAK;
GEROKOA GERO;
GERO GEROKO;
GEROKOAK GEROKO.
azpisarrerakoSense-43.1
a)(Dv), GEROKOA GERO ((vEys (G), H). Lo que tenga que ser, será (expresando resignación o despreocupación ante el futuro). Mandoa nerea dek, / gerokoa gero. ItFab 28.
Dirade langilleak [erleak], / dira kontuzkoak, / ez digute esango: / Gero gerokoak. Ib. 167.
Egizak egin behar dukana; gerokoak gero. Laph 13.
Gero zer izanen den, nork daki? Gerokoa, gero...Lap 5 (V 4).
Beinik bein jaia ondo irten dedilla ta gero gerokoak. LabEEguna 107.
--Biharkoa ba, jauna, bainan gero? --Gerokoak gero, jaun mera! LfMurtuts 24.
Eskutitza botatzera noa, ta gero gerokoak. TxillLet 46.
Baginjoazen bada ta gerokoak gero. AnabAprika 34.
Orain oraingo, gero geroko. (B). InzaNaEsZarr 2185.
Izeba-osabari ondo-ondo egin da gero gerokoak. TxGarmBordaB 104.
Geroxago zaizkote bertsu eskolak sortu hegoaldekoeri, fruitu ederrak ekarri dituztenak gazteetan, eta gerokoak geroko. Ib. 247.
Gaiak [...] ongi hautatu behar genituzke [...]: oraingoak orain, eta gerokoak gero. MEIG IX 24.
v. tbn.
Gero gerokoak: Etxde JJ 111. Gero geroko: Zait Plat 118.
azpisarrerakoSense-43.2
b)Mas tarde se verá, con el tiempo se sabrá.
Gerokoak gero; ez dugu zeren orok segurik espantu handirik egin. HUAurp 145.
Hoik oro oraino deus ez, hastapen bat baizik, berek diotenaz. Gerokoak gero. HUZez 155.
azpisarrerakoSense-43.3
c)Luego pasa lo que pasa (pasó lo que pasó, etc.).
Baña ez nion nere adimentuari bear ainbat jaramonik egin, eta gero gerokoak. TxillLet 41.
Ez bide dakite, gerokoak gero, Frantziako kondairaren 1789 urteari 1868 dagokala Espainian. (Inperpr?). MIH 374.
azpisarrera-44
GEROKO ALDIAN (Dv).
La próxima vez. Joan zen hitz emanik geroko aldian hobeki eginen zuela. Prop 1881b, 181.
Bestaburu bat aurten eliza huntan, ondoko urtean hor, eta geroko aldian beste alderat ordainez.LarreArtzainE 320.
azpisarrera-45
GEROKOAN.
"En adelante" Lar. Konfesio-ondo gerokoan len bezain arin, nagi ta gaizki dabilzanak dira. MbIArg I 95.
Orduan ongi irteten dana, gerokoan ere ongi irtengo da. AA III 455.
Ez gerokoan orrelakorik egin. EtxdeAlosT 29.
Gerokoan oben ez egiteko. OrAitork 219.
Argatik ez duzu gerokoan Abram izena izango. OlGen 17, 5 (Urt, Dv y Bibl gehiago, Ur emendikan aurrera, Ker aurrerantzean).
v. tbn. Aran SIgn 68. Berron Kijote 42.
azpisarrera-46
GEROKO BATEAN(G-to ap. A; H; g. baten V-m ap. A). Algo más tarde. "Un jour dans la suite (Mb)" H. "Algo después" A. Erran zuen geroko batean gure Jesus maitagarriak. MbOtGai II 21.
Neskiak, seina eginda, bialdu eutsan seina geroko baten Marinori. fBIc II 232.
Geroko batean Osiñetan ikusi nuan. JAzpiroz 201.
v. tbn. SMitx Aranz 77.
azpisarrera-47
GEROKO BATEZ.
"(L), algo después" A EY III 277.
azpisarrera-48
GEROKO GERO.
Dilación, demora. Sg. Lecl "encore après". Etzela izango gehiago denborarik, akhabatuko zirela geroko gero guztiak. Ax 166 (V 112).
Ezta ia gehiago geroko gerorik, luzamendurik eta ez ephetan ibiltzerik. Ib. 53 (V 34).
Gerokogerorik gabe yauzi egiñen du ithotzen edo suan denari esku emateko. Atheka 62.
azpisarrera-49
GEROKO GEROAN.
En adelante, en la posteridad. Andizuren eta ospe ekarri diote geroko geroan. ZaitPlat 122.
azpisarrera-50
GEROKO GERORAKO.
Para el futuro. Ooletan pintaturik, geroko gerorako. BerronKijote 42.
azpisarrera-51
GEROKOTAN(G-to ap. A; H). "Gerokotan eman (G-to), dar al fiado" A.
azpisarrerakoSense-51.1
(Dejar, etc.) para luego. Erostun frango jin zen / Auto ederretan, / Presentziatu eta / Utzi gerokotan.(1930). LuzKant 30.
Zenbat ordu botatzen / dan telefonotan, [...] / Etxea txukuntzea / beti gerokotan.Zendoia 108.
azpisarrera-52
GEROKOTZ.
azpisarrerakoSense-52.1
a)(Lar, H). Para después. "(Para aquí y para delante de) Dios, oraingotz ta gerokotz" Lar. v. GEROKOTZAT. Gerokotz ere nota bedi. Harb 159.
Utztea gerokotz purgatzera [bekhatuak]. SPImit I 24, 2.
Fruituak gerokotz begiratu. SPPhil 222 (He 224 gerokotzat).
Gerokotz utzten dute. ES 179.
Penitenzia egiteko gerokotz bethi egonez. CatLav 278 (V 138).
v. tbn. He Lc 12, 20. Monho 104. Zby RIEV 1908, 209.
azpisarrerakoSense-52.2
b)(H). Al final. Bide bat [...] zoiñek gerokotz heriuala [...] gidatzen baitu. AR 376s.
Hegalik gabe gora / ezin joan airetan, / eroriak gerokotz / hor daude errekan. ZbyRIEV 1908, 766.
Erratea baino errexago da asmatzea gerokotz zer heinetan ziteken birjina saindu haren gorputza. JnnSBi 175.
Gerokotz zenbatek ez zioten otto erranen. LarreArtzainE 266.
azpisarrera-53
GEROKOTZAT.
azpisarrerakoSense-53.1
a)Para más tarde.
Fruituak gerokotzat ere konserbatu. HePhil 224.
Ifernuan dauden arima gehienek gerokotzat xederik hoberenak zituzten. Dh 121.
Gerokotzat bego geroa. ZbyRIEV 1909, 228.
Garaitikoa gerokotzat aginduz. JEBur 119.
v. tbn. HU Aurp 46.
azpisarrerakoSense-53.2
b)Para lo sucesivo, a partir de ahora (entonces).
Gerokotzat erreberri egundaino baino zinkiago [...] xedeak. Dh 58.
Gerokotzat osoki finkatzea [...] zerbitzu gozoan. Ib. 199.
Zeren hautsak lehenbiziko udan belhar ona ekharrarazi ondoan, gerokotzat lurra idortzen baitu. DvLab 308.
Para luego.
Gerokoz ez du balio mintzatzea, behar bada iñoiz eginen ez diren gauzak edo ametsak gertatzen aal bailirake. Satr(inAlzolaAtalak 126).
azpisarrerakoSense-54.2
b)(S). Ref.: A; Lrq; Gte Erd. Al final, al fin. "Enfin, après attente" Lrq. "Gerokoz agertü düzü (S)" Gte Erd 243. Barur egon unduan berrogei egünez eta berrogei gaiez, gerokoz gosetü zen. IpMt 4, 2 (Lç finean, He ondoan, Dv, Ur gero, Echn azkenekotz, Ol, IBk azkenean).
Zunbat nahi lüzaz [...] sento egon den [...] heriuak gerokoz plegatu deikü. Lh(inConst 14).
azpisarrera-55
GERONTZEAN.
En adelante. Gores zaitzagun. Ezin / esan gerontzean / Aitaz niork ezer ez / dakila lurrean. OrBM 88.
azpisarrera-56
GERORA.
azpisarrerakoSense-56.1
a)En adelante, en lo sucesivo.
Cf. HANDIK GERORA. Iguk bethi gerora hire zerbitzuan hobeki enplegatzeko grazia. LçABC B, 5r.
Huts xipiaz antsikabe den arima, gerora / antsikabe egiten duk noizbait handiagora. EZMan I 17.
Dakitelako galtzen badute era edo okasio ura, ezingo duteela ezer gerora. MgCC 212.
Geratu jakon laster gerora otziturik [aoa]. ABAmaE 135.
Gerora ezta emen agertu. AgKr 223.
Gerora sortu ditezkenak erakutsi lezatekenaren arauz, [oroagindu] berau aldatu edo zabalagotu diteke.EAEg 6-11-1936, 227.
Gerora poliki-poliki ikasten joango gera. NEtxNola 6.
Oiñordekotza, gerora, berari zegokion. EtxdeJJ 215.
Gauza ez da batere / gerora errazten. UztSas 192.
Baiña gerora, aruntzago ta onuntzago, toki askotan jo izan dogu. EtxabuKontu 30.
v. tbn. Gy 14. SMitx Aranz 139. Onaind STeresa 24.
azpiadiera-1.1
Más tarde, luego; al final. "Con el tiempo, más tarde. A zan zittala, gerora oso gozatu zan" Etxba Eib. Gerora asmau ebeela gizonak erri batubak egitia. MgPAb 149.
Aserrakor, sutsu ta miñarinekuak euki lei gerora damukizuna. Ib. 60s.
Irakurri nituenean gerora ipui onak. VMg XI.
Gerora zartzan egon baño besterik ezin duenean. Ib. 30.
Ifernuan ez da gerora hoberik uste. DvLEd 222.
Lenengo arreta andiagaz [...]; gerora, errukiz beterik. AgAL 50.
Gerora [...] ikasi nitun emengo gorabera pozgarriak. LdiIL 134.
Lenen aldian zigorraldi zenbait artu bazitun ere [...], gerora, esanekoa izaten ikasi zun. EtxdeJJ 182.
Gerora moruak ia Españi osoa meneratu zuten. ManziGPatroi 89.
Gerora damutzea / alperrikan degu. Basarri 149.
Lenbizi ikara eragiten dio anima guziari, ta gerora samurrerazten. "Luego".Or(inGaztMusIx 40).
Gerora jakin aal izan zan. "Después".BerronKijote 137.
Gerora, bere uts egiñaz konturaturik, Arrateko a asmau eban. EtxabuKontu 48.
Jaio zan [...] umetxo zoragarri bat, gerora aintzatsua oso izango zan Teresa Deuna. OnaindSTeresa 19.
Gerora asi nintzan konturatzen oso ondo zetorrela k1ima legorra neretzako. Albeniz 83.
v. tbn.
CrIc 101. Zav Fab RIEV 1907, 539. Echag 255. Azc PB 152. Iraola 123. Ldi UO 47. Aitzol in Ldi UO 6. Txill Let 118. Zait Plat 12. Anab Aprika 39. Ibiñ Virgil 33. NEtx LBB 16. BAyerbe 23.
azpiadiera-1.2
(Precedido de (e)ta).Después de.
[Kanpai oiek] biziko dira zuek il ta gerora zuen izena oroitzeko. AgSerm 365.
Alako batean, etsita gerora, zerbaiten zantzua urrutira. NEtxLBB 98.
Aiek, geienak, il ta gerora arte etziteken ikasi ere Saturdinoren berri. AtañoTxanKan 256.
azpisarrerakoSense-56.2
b)Al futuro, a un tiempo posterior; para luego.
Cf. supra (4). Gerora nehork utziten duiana. Saug 47.
Gerora ezin luza ditekeien gauzarik bada.SPPhil 464 (tbn. gerora en He 469).
Ützi gabe geruala. UskLi 276 (ap. DRA).
Bethi gerora igortzen dugu harri ofritzea. Jaur 347.
Gerora begira ez egotea. ArrMay 179 (tbn. gerora begira en Ag G 198, Tx B II 187, Eguzk GizAuz 43, MIH 350).
Gerora luzatzeka. LdiBB 70.
Gerora adi beti. "Mirando al Después".LauxBBa 130.
Agoz-ago "omen"ka gerora bialduz. "Haciéndola pasar a la posteridad".OrEus 100.
Begira zagun "gerora". EAOlBe 99.
Ekar dezokek bainan ez utzi gerora. XaOdol 202.
Ongi pentsatu behar litzake gerora gabe nola joka. MIH 110 (tbn. gerora gabe en Etxde JJ 166).
azpisarrera-57
GERORA EMAN.
Prestar. Gerora emanagatik estaike tira yago emana baño, ta yago ermatea da usura. (199). LE-Ir.
azpisarrera-58
GERORA ERE.
azpisarrerakoSense-58.1
a)En adelante, en lo sucesivo. Iñoiz ez det ikusi / iñon onenbeste, / eta gerora ere / ez ikusi uste. Echag 186.
Orrela ez izanenean, gerora ere motel, geza, txikia izango degu asterokoa. LdiIL 75.
Bere saioak gerora ere hobetzen aritu zen Mendiburu. MEIG V 97.
azpiadiera-1.1
(Precedido de (e)ta).Después de.
Zerura juanda gerora ere, an dago S. Jose [...] Eleiza guziko buru ta patroitzat. AgSerm 144.
azpisarrerakoSense-58.2
b)Al final.
Amaika arraisku ta istillu gudatean ikusi zituna. Gerora ere etzin ondoren onik izan. AtañoTxanKan 243.
azpisarrera-59
GERORA ETA...-AGO.
Cada vez más. Gerora eta geiago maitatzen nauela. IllPill 11.
Sortu zitzaidan gerora ta otoitz geiago egiteko zaletasuna.BAyerbe 170.
azpisarrera-60
GERORAGOAN.
"Más tarde (V-ple)" A Apend.
azpisarrera-61
GERORAINO(Precedido de instr.). Hasta después de. Ebanjeliotik Kredoa erranez geroraino. SPPhil 139 (He 142 Kredo ondoraiñokoan).
azpisarrera-62
GERORAKO.
azpisarrerakoSense-62.1
a)(V-gip, G-goi, BN-arb ap. Gte Erd 268; Dv). (Adv.). Para después. "Arbola hori landatzen dugu gerorako izan dezagun itzala (BN-arb)" Gte Erd 268. Gerorako irabanz andiak egitea. MbIArg I 224.
Gerorako neurri onak arzen ezpaditugu. Ib. 214.
Itxi daiogun oni gerorako. MgPAb 53.
Etzaku emen galazoten gerorako biar doguna gordetia. Astar II 261.
Egiñ zuten beraz patu gerorako. Gy 61.
Etxeko gauza guziak gerorako zuzentzen. ArrGB 12.
Zeregiña gerorako edo urrengorako utzi. AgG 347.
Gerorako lan egiten. LabEEguna 84.
Gerorako bego. OrPoem 529.
Makurretatik bear da ikasi gerorako. VillJaink 20.
Gerorako etzala ezer gelditzen. UztSas 19.
Gaztetan orrela azitzea edo ezitzea gerorako ez da gaizki etortzen. BBarand 34.
Hitzak gerorako erein. MEIG III 123.
v. tbn. Echag 89. Izt C 241. Lard 413. Dv LEd 230. Bv AsL 204. Itz Azald 115. Lek EunD 17. Aitzol in Ldi UO 8. Eguzk GizAuz 153. Munita 106. MAtx Gazt 66. NEtx LBB 77. Berron Kijote 28. Ataño TxanKan 157. FEtxeb 34. Albeniz 126.
azpiadiera-1.1
Gertaerok ain urrun, ain gerorako uste zituanez. ErkiagArran 59.
azpiadiera-1.2
Izen auxe artuko dut gaurtik gerorako. BerronKijote 212.
azpisarrerakoSense-62.2
b)(Adnom.). "Destiné au temps suivant" Dv. Nola etzeukaten gerorako itxaropenik, emen lurrean jaditxi ta lortu bear zuten beren zoriona. AgSerm 414.
Gerorako biziera antolatu. ArgiDL 131.
Bein-beingo eskuz-aldatze oiek, artu-emalleen gerorako erantzun bearren arduraz egingo dira. EAEg 23-11-1936, 369.
Gerorako agintza bat. MdeHaurB 99.
Gerorako errukiz beterik. Ib. 73.
Lehen sotik susmatu baitzuen gerorakoa. Ib. 34.
Baiña gerorako errurik edo kostunbre txarrik etzait gelditu. JAzpiroz 133.
Denek baitute bota gerorako hazi. LarreArtzainE 352.
Gerorako asmoak. MIH 157.
azpisarrera-63
GERORAKOAN.
En adelante. Agintari oietako bati otoi egin eta muturra ere legundu bearko zitzaiola noski, gerorakoan artillerian gera nendin. AZink 109.
azpisarrera-64
GERORANTZ.
azpisarrerakoSense-64.1
a)Más tarde.
Naiko larri ta estu samar ibili zan; gerorantz, baiña, zerbait itxura obea eban aren taiuak. ErkiagArran 169.
Beartsuago izan zan, jantruke-ta egon zalako lenengoan. Gerorantz, ostera [...] eukitsuago da. ErkiagBatB 152.
azpiadiera-1.1
En lo sucesivo.
Zer izango naz ni, gerorantza?OnaindSTeresa 30.
azpisarrerakoSense-64.2
b)Hacia el futuro.
Ezta atzera begira beti egon bear, gerorantz baiño. ErkiagArran 159.
azpisarrera-65
GERORAT.
azpisarrerakoSense-65.1
a)(Dv; gerulat S ap. Lrq). Más tarde.
Hastetik erretiramenduan lakhet baduzu, gerorat maitatuko duzu. "Postea".Ch I 20, 5 (SP gero).
Ez dezakete izan esperanza [...] tormentak gutituko edo eztituko direla gerorat denbora hainitzen ondoan bedere?CatLav 73 (V 45).
Nik zer egiten dudan zuk ez dakizu orai; jakinen duzu ordean gerorat. HeIo 13, 7.
Hura untsa begiratzen badüzü, gerualat maithagarri zaikezü. Mst I 20, 5.
Izan zuen gerorat bertze ume bat. Lg I 307.
Hark eragin zuen Samariako hiria, gerorat Israelgo erresumako hiri buruzagia izan zena. Ib. 347.
Seinale onetako aratxe urrixa erosten duenak, gerorat izanen du esnaldun ona. DvLab 251s.
azpiadiera-1.1
Al final (?).
Baina gero ondoan eta gerorat ja gorphutzean nausitu denean [...] ezta erraz haren sendatzea. ES 180.
azpiadiera-1.2
En adelante, en lo sucesivo. "Dans la suite" Dv. "Par la suite" Lrq. Hori hala izanik ere hatsarrian, gerualat bethi hertüz juanen dira. Mst XXXI.
Beranxe auhendatzen / ene haurkeria. / Batbederak hargatik / gerorat guardia. ( In
MichelLPB 345).
azpisarrerakoSense-65.2
b)(Dv, H). Al futuro; para el futuro. "Orain egin ditakeena ez da gerorat utzi behar" Dv. "Gerorat behaturik, ayant songé, pris garde à plus tard" H. "Gauden gerorat, estemos hasta después (Darric)" DRA. Ezetare gerualat igor zure salbamentia. Mst I 23, 5 (SP ez luza [...] ethorkizunera, Ch ez zazula urrun egor).
Gerorat konbertsionearen egortzea. Brtc 177.
Beti gerorat uztea / konbertitzea. Monho 112.
Bethi gerorat gibelatu dutelakotz osoki Jainkoari ematea. Dh 121.
Ez beraz gerorat egon. DvLEd 212s (tbn. gerorat egon en Bordel 200).
Eztezagun gerorat igor lan hortan hastea. JnnSBi 17.
Aintzinetik zertako / ez beha gerorat?ZbyRIEV 1908, 761.
azpisarrera-66
GERORATAGO ETA... -AGO.
Cada vez más. v. GERO ETA... -AGO. Bainan berenaz ahulxkoa zen, eta, lo belharra pipatuz, geroratago eta buruz ahulago zohana. Prop 1901, 247.
azpisarrera-67
GERORAT ERE (H).
En adelante, en lo sucesivo. Orduan hartzen duen bidea, plegua eta usantza edukitzen du gerorat ere. Ax 86 (V 59; tbn., con alguna ligera modificación, en ES 181).
Gerorat ere beti atxiki ziela [debozione berhezi bat]. AR 190.
azpisarrera-68
GERORIK GERO...-AGO.
Cada vez más. Gerorik gero andiagotuten ezpadira. AñLoraS 32.
azpisarrera-69
GEROTAN EMAN.
"Gerotan emon (V, msOch) [...], dar al fiado" A.
azpisarrera-70
GEROTARIK.
Figura en SP, sin trad.
azpisarrera-71
GEROTIK(Precedido de instr.). Cf. Or Aitork 320: Ua ere aiñ azkar doa gerotik lengora, donde gero parece estar usado como sust. Urrun ibilliz gerotik bihurtu zen. SPPhil 307.
azpisarrerakoSense-71.1
(Precedido de gen.). Bena orai, hats har unduan, irazarriaren gerotik, ene miserikordien argian sendo zite. Mst III 30, 1 (SP tormentaren ondoan, Ch tenpesta gelditu denaz geroztik; H traduce "après, à la suite de la tempête").
azpisarrerakoSense-71.2
"Depuis"SP.
Beldürrez [...] lehen plazer egiten zeizün gaizak [...] gerotik desplazer egin dizazün. Mst III 11, 2.
Eta eztizü ihurk gütiago arranküra ükhen behar gerotik haren begiratzeko, eziez aitzenetik debotki adelatzeko."Post".Mst IV 12, 4.
azpisarrera-72
GEROTIK GEROAGO...-AGO.
Cada vez más. Zure berthute handiak / gerotik geroago / zergatik baitire eder / eta arraitsuago. EZEliç VII.
azpisarrera-73
GEROTIK GEROKO. De para después.
Gerotik geroko luzamentuetan ebillela, eldu jakon bere eriotzako ordua. AñMisE 236.
azpisarrera-74
GEROTIK GERORA;
GEROTIK GERORAT.
azpisarrerakoSense-74.1
a)(Con o sin -ago).Cada vez más.
Gerotik gerora abanzago zaitezten. Lç1 Thess 4, 1 (He, Dv geroago eta gehiago, Ol areago, Ker oraindiño, IBe gero eta gehiago, Bibl gero ta hobeki).
Haurrén kontua egunetik egunera augmenta eta multiplika dadin [...] gerotik gerora bere grazietarik eta dohainetarik parti diezen. LçIns E 5r.
Altxatzen dire eta karestiatzen gerotik gerora. Volt 258s.
Zeren gerotik gerora gau eta egun zure eskuak gaztigatzen baitninduen. "Die ac nocte gravata est".(Ps 31, 4)Harb 323 (Dv dorphetu).
Ezta egiten baratxe, gerotik gerora, aitzinatuz eta aitzinatuz [...] baizen. SPPhil 21 (He 20 geroago eta gehiago)).
Gerotik gerora gehiago zeruko sekretuen ezagutzerat. Ch III 1, 1 (SP geiago eta geiago, Mst untsa beno untsago).
Othoitz dezagun othoi argi gaitzala gerotik gerora. CatLav 377 (V 182).
Haren aiphua hedatzen zen gerotik gerora. TBLc 5, 15 (Leon hedatuz baitzoan).
Hastetik 26 Serora Uropatik jarraiki zitzaizkoten, eta gerotik gerorat, 31 behin, 82 geroztik eta azkenekotz 119. Prop 1906, 204.
v. tbn. Lg II 71. Mih 142. AA III 585.
azpisarrerakoSense-74.2
b)(SP, Dv (-rat)). (Andar, etc.) retrasando. "Gerotik gerora luzatzea, retarder de plus en plus" SP. "Gerotik gerorat darama bere zorren pagatzea" Dv. Egiteko guztiak egunetik biharrera, presentetik ethorkizunera eta gerotik gerora luzatzen dituena. Ax 44s (V 28; v. tbn. 453 (V 295), 565 (V 362)).
Luzatzez geroti gerora egitekoak, ardiesten du nehor herioak. OPr 527.
Komunione saindua gerotik gerora gibelatu. SPImit IV 10, 4 (Ch gibelatzen, Mst gerualat igortia).
Gerotik gerora utzi dut idaztea. TxillLet 114.
Batasun bidetik, gerotik gerora ibili gabe, gogotik eta deliberatuki abiatzea. MEIG VII 163.
v. tbn. Tt Onsa 54.
azpisarrera-75
GEROTIKAKO (SP (sin trad.));
GEROTIKO.
Posterior. Ezi gerotiko begira huna, ezinago adelü profeitable bat düzü grazia handiago baten jardiesteko."Bona postmodum custodia".Mst IV 12, 4.
azpisarrera-76
GEROTZAT.
Para luego. Afera baten gerotzat uztea ez dela bazterrerat uztea. ArdoySFran 119.
azpisarrera-77
GEROXE.
v. geroxe.
azpisarrera-78
GEROZ.
azpisarrerakoSense-78.1
a)(G ap. A; SP, Gèze, Dv).
Desde entonces, en adelante; después. "Depuis" SP. Sg. Azkue "enseguida", trad. no del todo exacta del "ensuite" de Gèze. Tr. Mucho menos frecuente que en otras acepciones. Al Norte se documenta en Dechepare, Leiçarraga y algunos autores suletinos; al Sur lo emplean, ya desde Beriayn, autores guipuzcoanos y alto-navarros (entre los vizcaínos sólo encontramos algún ej. moderno).
Orai egun batetan zenaudela pensetan, / hanbat zuzaz amoratu, geroz nuzu penatan. E 187.
Zu, anderia, ama zira birjinarik Ieinkoaren / eta geroz erregina zeru eta lurraren. Ib. 105.
Samuelez gerozko Profeta guziék, eta geroz profetizatu duten guziék.LçAct 3, 24.
Hala nola iaun hark [...] bere palazioan [...] erran ükhen baiteraut [...] eta geroz konfirmatü [...] gortian. Etchart 7.1r.
Leen Iaungoiko baizik etzinadena, geros zaradela gizon ere. BerTrat 57r.
Bana kanbiatu da / geroz izarretara. OPo 37.
Ez lehen, ez geroz. TtOnsa 16.
Geroz ill artean bizitu zen Francisco Fernandez garbiro. MbIArg II 334.
Ez dagokit geroz zure semearen izena. "Jam".AA III 525.
Itzkuntza au emen sartu zan, eta geroz badirau. Lard 11n.
Denbora haietan eta geroz ere. Const 35.
Ez adilla geroz orrengana sartu. IrYKBiz 248.
Euzkadiko Gudaroztea geroz eraberritu egin da ordea. "Con posterioridad".EAEg 30-4-1937, 1591.
Ni, geroz, azi ta gero, joan nintzan iñoiz-edo. JAzpiroz 23.
Geroz gertatuak ikusi ondoan. MEIG IX 63.
v. tbn. Bp II 124. Ub 56. Bv AsL 153. Arr May 64. MendaroTx 117. Or Eus 313. BEnb NereA 175. Auspoa 39, 71.
azpisarrerakoSense-78.2
b)(AN-5vill, BN-ciz-arb-lab, S; Gèze, Dv, H). Ref.: Lrq; Gte Erd 135. (Precedido de frase relativa, generalmente más -az o -ez). Ya que. "Geroz [...] puisque" Gèze. "Hola mintzo denaz geroz [...], puisqu'il parle ainsi" Dv. Azkue da tbn. la forma yeroz que aparece en SalabBN, sin duda errata: cf. en el mismo autor gero Mt 8, 23, ib. 13, 6, ib. 21, 30, etc. Tr. e uso general al Norte; al Sur sólo lo encontramos en algunos autores guipuzcoanos y navarros desde mediados del s. XIX. Sin instrumental (con el suf. -(e)n) lo usan Etcheberri de Ziburu (Man I 124) y Harizmendi. Los meridionales lo emplean con -(e)nez (salvo algún ej. de -(e)naz en Bv AsL 130 o FIr 143).
Badarik ere bera Augustogana apelatu denaz geroz, deliberatu dut harengana igortera. LçAct 25, 25 (He, Dv, nola [...] bai(t), Ker, Ol ezkero, IBk, IBe -ez gero).
Ezen aitzinetik erran duenaz geroz. "Car après avoir dit en premier lieu".LçHe 10, 15.
Manatzen duzunaz geroz alda dadin mundutik. EZMan II 90.
Guzia den geroz Iaunaren ohoreko. Hm(inHarb ẽ, 4r).
Errege zenaz geroz. Ax 423s (V 21).
Horlako gauzak egiten ditutzunaz geroz, ager zakizko zeroni munduari. HeIo 7, 4.
Arbuiatu duzunaz geroz Jainkoaren hitza, Jainkoak gaitzetsten zaituela. Lg I 272.
Badü Aita bat, denaz geroz Aita eternalaren Semia. CatLan 37.
Tribunal bat hain kontsolagarria / zertako ken, alde denaz geroz?Iraultza 19.
Aurkhitzen ditudanaz geroz ene baithan hortako marka guziak. Jaur 118.
Gogo hunez jarraikiren dizüt, etzütüdala eñhetzen ikhusten düdanaz geroz. IpDial 48 (tbn. Dv; It ezkeroz, Ur ezkero).
Zietan mintzo denaz geroz <ye-> zien aitaren izpiritia, eta ez ziek. SalabBNMt 10, 20.
Aitzina ethorri naizenaz geroz, ikhusten duzu ez nabilala gaztigu horren ihes. Laph 115.
Orren ona zeranez geroz. ArrGB 29.
Hainbertze gosta behar izatu zaionaz geroz. JnnSBi 31.
Lur beraren umeak direnaz geroz, zuzen berak dituzte. JEBur 51.
Debruaren beharretan girenaz geroz edo haren beldur. LfMurtuts 18.
Ez dautatenaz geroz eman nahi nihaurek hartuko diat!JEtchep 113.
Ain goiz jeiki bear nuanez geroz. AnabAprika 68.
Berrogoi ta bi urtez gure artzain gisa / egon zarenaz geroz. XaOdol 131.
Diakronista horietakoa beti izan naizenez geroz. MEIG VII 107.
v. tbn. (Sólo para autores meridionales): Bv AsL 208. FIr 184. Zait Sof 112.
azpisarrerakoSense-78.3
c)(Ht VocGr 347, Lecl, Gèze, H). (Precedido de part. más instr.). Después de. "Dès qu'il dit, hark erranez geroz" Ht VocGr 347. "Après [...] que" Gèze. Lecluse y Gèze parecen referirse a este uso. Hortik yalgiz geroz, zamariak pentsaraziten dirauztazu. Echaux 155.
Letra haur ezkiribatuz geroz enzun dut duk de Umena ere hil dela. CartEsp 449.
Gurutzean hilez geroz. Mat 207.
Iaunak bere ganat deithuz / geroz zure senharra.EZNoel 155.
Hirur aldiz abisatuz geroz emenda ezpadadi. Harb 440s.
Gortia jaikiz geroz bilauaren razoinak. Saug 21.
Behin adinean aitzinatuz geroz, eztitutzu errazkiago manukortuko. ES 181.
Zelüko izatiaren eztitarzüna gozatüz geroz. Mst III 23, 5 (SP dastaturik, Ch dastatu ondoan, Ol y Pi ezkero, Leon jastaturik).
Bataiatuz geroz bekatu mortalen bat egin duanarentzat. Ub 209.
Errak orai nola haizen kausitzen, / utziz geroz ohiko legea. Iraultza 13.
Gelditzen zénak emén, bérzea ilasgéros, erráteko bi méza ilagátik. LEDoc 259.
Hori gaiza ezagütia da jakinez geroz lürra dela gatzez, sofrez eta beste holako gaizaz betherik. "Dès qu'on sait".IpDial 120.
Turkoek Rodese hartuz geroz, itsaso guzia beretu dute. Laph 60.
Buruan hartuz geroz etzezakela barka. JEBur 11.
Behin abiatüz geroz. Const 16.
Sainduek, zeruan sartuz geroz ere, ez dutela lur huntan bakerik. ArdoySFran 314.
Amatxi treinan sartuz geroz, guk behar ginituen astoak etxerat ekarri. LarreArtzainE 84.
Aro berria hasiz geroz pasa dira urteak. MEIG VII 36.
(Sólo para autores meridionales): Añ CatAN 46. CatB 57. CatSal 11. Legaz 39. Or Eus 288. Zait Sof 112. SMitx Aranz 190. FIr 187. Anab Usauri 123. Izeta DirG 51.
azpiadiera-3.1
Una vez que.
Bainan Maiana, bidean izanez geroz, joan zen halere aintzina Errekan-bordarat. LfMurtuts 52.
Jana, edana eta loa izanez geroz, zer behar duzue gehiago?LarzIru 48.
azpiadiera-3.2
(Precedido de -t(z)eaz). Azeri nausiak sinetsi zuen. Mutil fidel eta ernenak erraiteaz geroz araiz!JEtchep 33.
azpiadiera-3.3
(Precedido de -t(z)eraz).Puestos a, una vez que.
Zaldia igortzeraz geroz, ez ginuen pegesa batekin igortzen ahal!LfMurtuts 42.
azpiadiera-3.4
(Ht VocGr, Lar, H). (Con instr., precedido de sust., adv., demostrativo, etc.). "Depuis quand, noizez geroz" Ht VocGr 411. "(Para) agora [...] onezgeroz" Lar. "Atzo ezgeroz" Ib. s.v. de, juntándose a tiempo. Sin instr. encontramos egundaino geroz en Joannateguy (SBi 134). Hiri hartako gizon denbora luzez geroz deabrua zuen bat. LçLc 8, 27.
Zoinbait urthez geroz hanitz diferenzia dutela. Etchart 1.1r.
Egundanoz geroz. TtOnsa 3.
Zoin Jinkoak bethiz geroz hügü [...] baitütü. Bp I 103.
Gauherdiz geroz jan edo edan gabea. CatLav 246 (V 125).
Persekuzioneaz geroz barraiatuak izan zirenak iragan ziren Feniziaraiño. HeAct 11, 19.
Elizak iraun dia bethi Jesü-Kristoz geroz?CatLan 54.
Uholdeaz geroz. DvGen 9, 28 (tbn. Bibl; Urt -en ondoan).
Urte batzuez geroz. AranSIgn 18.
Mirakuilu hortaz geroz, denbora guti zuten bizitzeko. JnnSBi 71.
1870ez geroz aiphatua. JEBur 25.
Aspaldiz geroz mendi-erraien ikertzaleak erabili ez-dituzten tresna edo lankaiekiñ. LhYol 6.
Oraiz geroz. Ox 78.
Etxalte hoberenetarik bat izan da sekülaz geroz. Const 15.
Jainkoak daki noiztiez geroz. FIr 163.
Aurtzaroz geroz. OrEus 252.
Arestiz geroz. ZaitSof 59.
Euskaldun guziek badakite hori, Dibarrarten kantu famatuaz geroz. LarreArtzainE 103.
Etxeparez geroz, silaben kontua izan da neurkeraren muina. MEIG IV 93.
v. tbn.
CatLuz 37. UskLiB 94. Arch Fab 151. Gy 321. CatS 78. Bv AsL 92. CatJauf 61. Barb Sup 21. Anab Aprika 99.
azpiadiera-3.5
(Precedido de -raz).Una vez llegado a.
Haraz geroz ezta redenpzionerik. TtOnsa 90.
Arrazoinaren adineraz geroz. Brtc 67.
Sujet handiak ere zure ziren beldur, / argumentaraz geroz ez baitziren segur. Iraultza 79.
Phena hetaraz geroz ezta libratzerik. Etch 654 (tbn., con ligeras variaciones, en Bordel 189).
Pariseraz geroz, hango lagunek beretzen zutela. HUAurp 175.
Huntaraz geroz, bertze batzu bagine bezala egin bagindeza?BarbSup 183.
Garatialaz geroz etzien Santa Graziako garden beldürrik. Const 31.
Donibaneraz geroz, ez baita holako Pariserik, emanen zuen hor denak baginituela. LarreArtzainE 90.
azpiadiera-3.6
(Precedido de -rat).Una vez llegado a.
Filistindarren eskutarat geroz. Lg I 257.
Hein baterat geroz, gizonak ez du onik. HbEgia 62.
Hartarat geroz. HUZez 30.
Adimenduzko adinerat geroz errezebitzen. CatJauf 106.
Oi zer esker nasaiak / hunat geroz doazkitan bihotzari gaindika!Iratz 123.
Hautarat geroz, segura zuten basa-abere gaixtoenen ezagutza egitea. ZerbIxtS 98.
azpiadiera-3.7
(Precedido de (e)ta). Bekatu egin ta geroz. Ub 11.
Meza asi ta geroz ere erausian daudela. AA I 530.
azpiadiera-3.8
(Precedido de ablativo)."De aquí adelante, emendik geroz, geroztik (AN)"Aq 886.
"(De allí) adelante, andik geroz"Añ.
Bere eskutarik largatu zutenetik geroz. Lg I 300.
Destierro kontarik geroz. CatR 7.
Ordutik geroz jende asko juaten zitzaien. BvAsL 68.
Hain ziren zure begiak / haurretik geroz eztitu. Iratz 167.
azpisarrerakoSense-78.4
d)(Tras part. con suf. instr.).En caso de que.
Dakielarik deebriareki pakto egiten diela, edo iakinez geroz bekatü handi bat dela. FPrS 25.
Zure Semearen izenean galdatuz geroz, zer eginen ez duzu zuk, Ama ona?DvLEd 143 (Cb Eg II 77 eskatu ezkero).
Zuk nai izanez-geroz. ZaitSof 123.
Aal izanez geroz, noiznai jaten zuan. AnabPoli 14.
Frantzian aski barna sartuz geroz, haizu ziren arrotz horiek egoiterat. XaOdol 172.
Norbait ikusiz geroz / Hilikan abantxu / Kontzientziak badu / Zernahi meatxu. LuzKant 106.
Gehiagorik ere aurkituko genuke, ongi bilatuz geroz. MEIG VII 121.
v. tbn. Zub 26
azpiadiera-4.1
(Precedido de -(r)ik). Dirutzaren eunetiko laua emanik geroz, urtetik urtera, irabazi-ondarrik balitz. LdiIL 98.
azpiadiera-4.2
(Precedido de -t(z)eaz). Gaizkian ez ebiltzeaz geroz / ez da gaiztoa mingaña. XaEzinB 81.
azpisarrerakoSense-78.5
e)"(AN-5vill, L), por consiguiente"A.
Zer gizon da zuen artean duena ardi bat, eta baldin au erorzen den zulo batean larunbat egunean, eztion edatuko eskua eta atrako zulotik kanporat? Zeinbat yago bada eztu balio gizon batek ardi batek baño? Geros zilegi da itea ongi larunbat egunean. EvANMt 12, 11s (Lç, He, TB, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe beraz; Ip, SalabBN arren, Echn bada, Ur ala bada, Ur (V) alan bada, Dv hargatik, Hual kala bada, Samper segun kori).
azpisarrera-79
GEROZ ETA...-AGO.
"Geroz geiago, cada vez más (G-goi-to)" A EY III 348. Ibilliko giñake geroz geiago geren Legeko bidez. MbOtGai III 282 (Azkue traduce "en adelante").
Geroz aulago ta malarrago. AyerbEEs 1914, 201.
Sorgin-afaria dator geroz urbillago. OrEus 60.
Neure burua berotuko nuke geroz eta geiago. TxillLet 67 (v. tbn. 30).
Gizonaren bizitza geroz laburrago. Auspoa 105, 120.
(ap. ELok 419)Geroz eta galtzenago. AzurmHitzB 53.
Geroz ta gizatasun gutxiago. UztSas 341.
Zu geroz eta tontoago egiten ari zera. BBarand 7.
Geroz ta estuago jartzen asi nintzan. Zendoia 53.
Beroak enbido / geroz gogotigo.Insausti 251 (v. geroz ta... ib. 20).
azpisarrera-80
GEROZAGO.
Más tarde. Ara bildu ziren gerozago, edatera, Kelemen eta Gergori Aita Sainduek. OrMi 137.
azpisarrera-81
GEROZ GERO.
Cada vez más. Geroz gero labur. 'Como empequeñeciéndose'.GandElorri 188.
azpisarrera-82
GEROZ GOITI.
azpisarrerakoSense-82.1
a)(BN-baig ap. A; Dv). Ya; desde entonces. Bada gerozgoiti eztira bia, bainan bai haragi bat. HeHMt 19, 6 (tbn. Dv; He gaurgoro, Ip geroztik).
a)(SP, Dv). (Adnom., precedido de instr.). Posterior a. "Bekhatutan gogortuz gerozkoa da" SP. "Berri hori zu ethorriz gerozkoa da" Dv. Samuelez gerozko Profeta guziék. LçAct 3, 24.
Eta halako bekhatua --gogortuz gerozkoa-- erraiten da Spiritu Sainduaren kontrako bekhatua dela. Ax 98s (V 68).
Hunialat ützüliz gerozko urthiak. Mst I 23, 2 (SP geroztiko urtheak, Ch konbertitu direla dituzten urtheak).
Denbora joanez-gerozko damua ta negarra. Ub 156 (tomado casi litm. de Ax 595 (V 383)).
Erituez gerozko nahasturia. FIr 184.
Fabraz gerozko katalana. MIH 394n.
Errenteria hazten eta zabaltzen hasi zitzaigunez gerozkoak. MEIG IX 41.
Orduz gerozkoa. Ib. 41.
azpiadiera-1.1
(H). Posterior. Gerozko bere ager-aldietan. MbIArg I 339.
Gerozkoak ere itzatüren dirade. Egiat 167.
Gerozko denboretan ere aritu izan dira. AA III 408.
Mendi oparo oei zor die gerozko bere izaera gozatsua. IztC 32.
Gerozko lareun urtean. Lard 118.
Oraingoa guztiz obra gerozkoagoa da. AranSIgn 4.
Gerozko gertakizunak. "La experiencia posterior".EAEg 17-1-1936, 826.
Gerozko damurik gabe jokatu nai izatea. TxillLet 40.
Gerozko beste argitaraldi askoei. GaztMusIx 73.
Gerozko "estrukturalismoak". MIH 194.
azpisarrerakoSense-83.2
b)(Adv.).Después de ello.
"Jorik khendu duzu etxetik, gerozko ez uste izan itzuliko dela, vous l'avez chassé de la maison après l'avoir battu, dès lors ne pensez pas qu'il revienne"Dv.
azpisarrera-84
GEROZKOAN.
azpisarrerakoSense-84.1
a)(G ap. A; H). En adelante; posteriormente. Eta gerozkoan beti-beti berari jarraitzeko asmo biziarekin geratu ziran. Lard 386.
Batzuek gerozkoan zalanzan jarri zuten. AranSIgn 52.
Gerozkoan, guztiok dakigu edo erraz iger dezakegu. MEIG III 44.
azpisarrerakoSense-84.2
b) Orduraño gerozkoan gure Jaunak bere errukionez erakutsi ziona. '
Hasta entonces'.AranSIgn 29.
azpisarrera-85
GEROZKOETAN.
En adelante. Gerozkoetan etzioten Dabidi joaten utzi. Lard 204.
azpisarrera-86
GEROZKOTZAT.
Para el futuro. Ez gerozkotzat [haurrek] behar duten guzia, ez; bainan hastapena, erroa. HUZez 147.
azpisarrera-87
GEROZTANIK(Añ, H; gerozdanik H; geroztenik H). Desde entonces. "Después acá" Añ. Galdu zuen argi ark oso ibiltea, eta geroztanik bakan dabill izarretan. LarSAgust 11.
Bataioan artu zuena, eta geroztanik bera serbitzera agindua dagoena. CatBurg 10.
azpisarrera-88
GEROZTIK.
azpisarrerakoSense-88.1
a)(G, B, BN, S, Sal, R; Volt 9, SP, Urt I 7, Ht VocGr 347, Lar, Aq 857 (AN), VocS, Añ, VocBN, Dv, H; gerozti S; geroztikan H). Ref.: A; Lrq.
A partir de entonces, en adelante, en lo sucesivo; después. "Depuis" SP y VocS. "Después acá" Lar y Añ. "Depuis lors. [...] ne se dit que pour le temps passé" VocBN. "Hori geroztik gerthatua da, cela est arrivé postérieurement" Dv. "Geroztik kalako lanik etzakala egin (Sal)" A. Tr. De uso muy frecuente al Norte, ya desde Leiçarraga, y en proporción algo menor entre los guipuzcoanos; en textos vizcaínos sólo encontramos algunos pocos ejs. modernos (Erkiag Arran 114, Gand Elorri 113, Onaind STeresa 111).
Geroztik [...] enegana ethor zedin. "Depuis".LçAct 22, 12.
Geroztikan idekia dago Parabisua. EZMan I 129.
Geroztik esparanzaz hazi / dut neure maitakaria. OPo 42.
Geroztik munduak hura akometatzen zuenean etzuen trabu garabik. SPPhil 124.
Bainan, geroztik, bertze hitzkuntzek zeinek bere izenak hartu zituzten. ES 390.
Geroztik zer mudanza izatu da han?CatLav 417 (V 199).
Geroztik agertu izan zaioela Jakoberi, ondoan berriz Apostolu guziei. He1 Cor 15, 7.
Galdua naz ni geroztik eternidade guzi-guzirako. MbOtGai III 20.
Jesu-Kristok geroztik agertu duen botherea. Lg I 198.
Geroztik berak dirade arimaler jauzten. Egiat 256.
Geróstik gaude segúro, datorréna datorréla: ezperén, kálte dá ta peligro. LEOng 21v.
Geroztik diosala ere etzion gogotik egiten. AA II 111.
Ideki zaindan ene arimako begiak, eta geroztik ez nuen batere dudatu. MarIl 72.
Zeñari geroztik itsaso illa deritza. Lard 21.
Segur da geroztik bizitze hobea eramanen dudala. DvLEd 228.
Geroztik eztira arren biga, bena aragi bat bera. IpMt 19, 6 (tbn. Leon; Lç gehiagorik, He gaurgoro, Ur onezkero, Dv, HeH geroz goiti, Ol arrezkero, IBe aurrerantzean).
Geroztik adiskide aundi agertu zana. BvAsL 175.
Geroztik anitz urtez elgarrekin lan berean aritzen gira. HUAurp 157s.
Ez nintzan haren izenaz orhoituko, aitak ez balaut geroztik aiphatu. JEBur 19.
Asko ikusia naiz, geroztik, nere bizitza luzean. AgG 209.
Jabearen eskutikako doai edo emaitza bezala artu zuan, ta geroztik bere gurutza Goiko atsegiñen itxaropenakiñ bazeraman. LhYol 9.
Deskantsuan bizi da geroztik. BarbSup 40.
Berezitasun au [...] geroztik ere ondo zaindu zuten. JMBELG 24.
Geroztik apika egin diñat egaldi aundiagorik. OrQA 51.
Geroztik, [...] Larrunen izan da oraino ermitau bat. ZerbAzk 45.
Urtziaren izena aaztua izan da geroztik. VillJaink 22.
Geroztik, zer bideak etzituen eginak!ArdoySFran 213.
Buruntza mendi onek orain badauka, geroztik egiña, gurutze luze eta aundi bat. Alkain 39.
Gure artu-emanak len bezela jarraitu bazuten ere, geroztik erdi-zapuztu giñun osaba-illobak. AtañoTxanKan 214.
Geroztik ez nuen behin ere ikusi. Etchebarne 120.
Lelo hori atertu gabe entzun daiteke geroztik. MEIG VI 68.
azpisarrerakoSense-88.2
b)(Lecl, Dv, H). (Precedido de instr.). Desde que, después de que. "Goan denaz geroztik, depuis qu'il est parti" Dv. "Hilez geroztik" Ib. Tr. Al Sur sólo lo hallamos en textos guipuzcoanos a partir del s. XX. Es usado sobre todo tras part. más -(e)z; con -(e)naz lo emplean Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu (Man II 94), Haramburu (342), Mihura (49), Etchahun (268), Goyhetche, y entre los meridionales T. Aguirre (Uzt 17) y Txillardegi (in MEIG I 260), ambos con la forma -(e)nez. Hallamos un ej. de -t(z)eaz geroztik en Etchebarne (144).
Baina fedea ethorriz geroztik, ez gara gehiagorik pedagogoren azpian. LçGal 3, 25.
Sarthu naizenaz geroztik eztuk ene oinei pot egitetik gelditu. LçLc 7, 45 (IBk -tuz geroztik; He sartu denetik hunat, Dv sarthu denetik, Ol, Ker sartu danetik, IBe sartu naizenetik).
Franziako berririk nik ezin jakin dut zure señoriari gastigatuz geroztik. CartEsp 464.
Desondratu baituzue argiratuz geroztik. EZMan I 86.
Ni zuri hanbatetan emanez geroztik. Harb 375.
Sanktifikatuz gerostik. Gç 118.
Zainak hedatu eta egotziz geroztik. ES 396.
Jesu-Kristok fundatu zuenaz geroztik orai artean. CatLav 57 (V 37).
Hori zen hirurgarreneko aldia Jesus agertu zitzaiena bere dizipuluei hilletarik biztuz geroztik. HeIo 21, 14.
Haren bihotza zurearekin bat egiñez geroztik. Mih 68.
Gorphütz bat eta arima bat Birjina Maria gloriosaren sabelian hartüz geroztik. CatLan 36.
Aphezküpütüz gerozti. Etch 606.
Zuenaz gerostik sehaska kitatu. Gy 310.
Behin trebatuz geroztik. DvLab 247.
Gauza horiek erranez geroztik, urtheak eta urtheak iragan baitire. ElzbPAd 11.
Rusoak erhautsiz geroztik. JEBur 116.
Athea idekiz geroztik. LfMurtuts 6.
Arratsak bazterrak ilunduz geroztik. ArdoySFran 63.
Joana duzu mende erdia apez espostuz geroztik. LarreArtzainE 334.
Euskal literatura hasi zenez geroztik. MIH 83.
Hitz egiten ikasiz geroztik. Ib. 239.
v. tbn. SP Phil 253. INav 135. Ch I 13, 3. Monho 72. Hb Esk 107. ChantP 326. Bordel 201. Elsb Fram 75. Zby RIEV 1908, 287. Arb Igand 144. A Ardi 60. Ox 77. Etcham 35. PierKat 45. Iratz 13. Zerb Azk 111. Etxde JJ 139. Anab Poli 119.
azpiadiera-2.1
(Tras part., sin instr.). Hala dabiltza arimak mundua egin geroztik. EZMan I 119.
Ordean hek ethorri geroztik, aldaratzen zen eta hastantzen jentillen ganik. HeGal 2, 12 (v. tbn. 2 Tim 2, 4, He 10, 2).
azpiadiera-2.2
(Volt 2, Lar, H). (Con instr., precedido de sust., adv., demostrativo, etc.). "(De un año) acá, urte batez geroztik" Lar. "(Para) ahora ya, onez geroztik" Ib. Zeinei erakutsi ere baitu bere burua bizirik bere pasioneaz geroztik. LçAct 1, 3 (tbn. Dv; He -ren ondoan, Ker nekaldi-ostean, IBk e IBe -ren odoren).
Egundaiñoz geroztik. Mat 54.
Hirur hogoi urthe baino geiagoz geroztik. SPPhil 145.
Jondoni Marthiako Bestaz geroztik. CatLav 359 (V 173).
Samuelez geroztik ondoren-ondo mintzatu diren profeta guziek. HeAct 3, 24 (Lç Samuelez gerozko).
Batasun hortaz geroztik. Monho 130.
Nitaz geroztik, harat ganak, hek ere, badire bertze zonbait. BarbLeg 134.
Orduz geroztik. OrEus 411.
Eraneunez geroztik ez degu jan. AnabPoli 64.
Bere aldakuntzak izan ditu Aiherrak nik ezagutu nuen denboraz geroztik. LarreArtzainE 288.
Harez geroztik. MEIG III 87.
v. tbn.
JesBih 389. Zby RIEV 1908, 606. JE Bur 14. TAg Uzt 162. Zerb Azk 95. Mde Pr 158.
azpiadiera-2.3
(Precedido de -rat).Después de llegar (ir, venir, etc.) a.
Hura zerurat geroztik / lurrean egona. EZMan II 196.
Errexago da etxean bakharrik egotea ezen ez kanporat gerostik bere buruaren ungi begiratzea. Ch I 20, 2.
Mundura gerostik / zuen lehen aldikotzat / ikhusten omen zaldi bat. Gy 273.
v. tbn. Hb Esk 101.
azpiadiera-2.4
(Precedido de ablativo)"De aquí adelante, emendik geroz, geroztik (AN)" Aq 886. "(De allí) adelante, andik geroz, [ge]roztik" Añ.
azpiadiera-2.5
(Precedido de -raz).Una vez llegado a.
Eta hortaraz geroztik, zerk urrunduko du bekhatutik?Dh 51.
Orduan, fraiden eskuetaraz geroztik, adio arthaldea. ElzbPAd 73.
Mattiuren eskuraz geroztik pilota, / deuser beha hobeki ez daiteke josta. (In ZerbAzk 112).
azpisarrerakoSense-88.3
c)(Dv, H; gerozti S ap. Lrq). (Tras frase relativa más -az o -ez). Ya que. Tr. Propio de la tradición septentrional.
Gorputza eta bizitzea ezarri dituenaz geroztik. mat 297.
Saindu dohatsuak gure ararteko direnaz geroztik. EZMan II 191.
Gauza hauk hunela direnaz geroztik. Ax 83 (V 57).
Laudorio emaillen eginbidea denaz geroztikan [...] mintzatzea. ES 155.
Ontasun guziak zure ganik heldu direnaz gerostik. Ch III 40, 4.
Ez da gizon hori Jainkoa ganikakoa, halaz eta sabathoa begiratzen ez duenaz geroztik. HeIo 9, 16.
Zeru-lurren jabea / zarenaz geroztik. Monho 72.
Ez duenaz geroztik deusere galdetzen. HbEsk 127.
Marketsa zenaz geroztik xakur hura [...] nekez zitakela loth ardier. JEBur 19.
Hola nahi duzunaz geroztik, hola egina izan dakizula, Ganix. ZerbIpuinak 330.
Bekatuaren herrestoa kentzen ahal zuenaz geroztik. ArdoySFran 201.
v. tbn. Harb 16. SP Phil 34. Arg DevB 130. Gç 60. CatLav 230 (V 117). UskLiB 51. Dv Lab 142. Elzb PAd 62. Arb Igand 91. Iratz 185. In SMitx Aranz 226. Barb Sup 82.
azpiadiera-3.1
(Tras part. más (e)z). Ur mota berak izanez geroztik han eta hemen [...] nolaz ez zuken gutartean laketago. JEBur 156.
azpisarrerakoSense-88.4
d)(Dv, H, A). Por consiguiente. "Donc" Dv. "An eongo da geroztikan [= 'beraz']" (G-bet, comunicación personal). Berari zor zioat / nere osasuna, / geroztik uste diat / derala laguna. ItFab 46.
Geroztik bigarren izen hori trufa liteke. HbEgia 130.
Arrotzetaik [kobratzen 'tuzte tributoak], erresponditu zuen Pedrok. Jesusek erran zion: Geroztik humeak libre dire. EchnMt 17, 25 (Ip arren, Hual kola bada, Samper segun kori; en las demás versiones beraz).
Nai ta naiez au da, geroztik, Eleiza. InzaAzalp 91.
Serora-gei zonbait? dautazu eginen: Ez [...]. Hiruak hiru sintsa, geroztik? Are gutiago. JEBer 67.
Geroztik billebaiketa ori yai-egunez egin baditeke [...] nik yaia autsi nuela diozue, gizon osoa sendatu nuelako?IrYKBiz 314n.
azpisarrerakoSense-88.5
e)(Tras part. más -(e)z).En caso de, si.
Alde gisa batetarik / konsideratuz gerostik.Gy 193.
Jendiak farra egingo luke / jarriz geroztik begira. TxB I 123.
Bidak maitatuz geroztik elgar, bakarzka zendako bizi?XaOdol 211.
azpiadiera-5.1
(Precedido de -t(z)eaz). Heriotzeko orena / ez ahantz burutik, / segurragorik ez da / sortzeaz geroztik. Bordel 108.
Ostatuetan berant egoiteaz geroztik, hobe laiteke miletan Bezperetara sekulan ez ethortzea. ArbIgand 144.
Hiltzea segurra dugu / behin sortzeaz geroztik. XaEzinB 44.
azpisarrera-89
GEROZTIKAGO (Dv).
Desde más tarde. Bizkitartean obra saindu hori, gorago aiphatu dugun moldean, geroztikago abiatua da. Prop 1876-77, 339.
azpisarrera-90
GEROZTIKAKOAN.
En adelante, en lo sucesivo. Eta geroztikakuan kristau garbi ta ona izandu zan. BvAsL 221.
azpisarrera-91
GEROZTIK APAL.
Desde entonces. Ez baitzuten ohoin heiek saria baizik bildu! / Geroztik aphal behingo ziren omen ixildu. Ox 187.
azpisarrera-92
GEROZTIKO (SP, sin trad.);
GEROZTIKAKO (H)
(Adnom.; precedido de instr.). Posterior a. "Gure herrirat bihurtzeaz geroztikakoa da" H. Hainitz urthez geroztiko botuaren ondoan. SPImit I 11, 5.
Juramentu hitzak, ordean, zeiña legeaz geroztikakoa baida, Semea bethierekotz saindu eta perfek dena du ifinitzen pontifotzat. HeHe 7, 28.
Undar konfesioniaz geroztikako bekatiak. CatLan 150.
Apaizaren Komunioaz geroztikakoa. AA II 47.
Gau-erdiz geroztikako lehen oilar-kantua. BarbLeg 25.
Ezkonduz geroztiko urtetan. EtxdeJJ 162.
Cisneros Kardinalaz geroztikoa. LekSClar 120.
azpisarrerakoSense-92.1
(Precedido de -(e)n). Hainitzek kondatzentuste Iainkoa gana itzuli diren geroztiko urtheak. SPImit I 23, 2 (Ch konbertitu direla dituzten urtheak, Mst ützüliz gerozko, Ol onbidera-ezkeroko).
Posterior."Ez da geroztikako berririk, il n'y a pas de nouvelle postérieure"Dv.
"Geroztikakorik nehork eztu iakin"H.
Iskiribuak gazteagoak eta geroztikakoak direla. ES 100.
Geroztikako asiki guziak. HbEgia 142.
Geroztiko, Italian sartu bitarteko gauzarik eztakigu argiro. BvAsL 133.
Haur denborako eta geroztikako zenbait hitztorio. ElzbPAd 10.
Geroztikako zenbeitekin nahastekatuak. JEBur 8.
Hezur xuxentzen bazakien, geroztikako edozein Daunatuk baino hobeki. BarbSup 171.
Erro onen gaiñean eraiki izan dira geroztikako aurrerapenak. VillJaink 156.
Geroztikako berri aundirik / ez nuke emango baiña. UztSas 54.
Neke, lan ta oñazea izan dek nere geroztikako bizitza.AtañoTxanKan 143.
Broussain, Hiriart-Urrutytarrak eta geroztikakoak. LarreArtzainE 223.
Gaztarokoak dira, ez geroztikoak. MIH 245.
Barandiaran jauna izan dugu geroztikakoek gidari. MEIG III 56.
v. tbn. Lab EEguna 93. JMB ELG 64n. Mde Pr 218. Geroztikako: HU Aurp 110. CatJauf 27. Zerb Azk 75. Etxde JJ 27. MAtx Gazt 27. Uzt Sas 54.
azpisarrera-93
GEROZTIK HONA.
Desde entonces a ahora. An arkitzen da [gorputza] geroztik onara. MbIArg II 302.
Geroztik hunat hanbat aldiz komuniatu dut. Dh 220.
Geroztik hunat irauten du. JesBih 388.
Geroztik hunat pasatzen dixit / bihotzian zonbait pena. Bordel 65.
Geroztik unat gure Españiyan / ez degu plagarik falta. Auspoa 97, 53.
Geroztik hunat asko gora-behera gertatu dire. HUAurp 54.
Geroztik hunat ez baita deus baldi nezakenik. JEBur 110.
Nahiz geroztik hunat euskarazko Imitazione hoberik moldatu den. ZerbAzk 60.
Geroztik huna nai bezala / ni senarrak ibilki nau. Mattin 99.
Geroztik unat gure Españian / ez degu plagarik falta. Auspoa 97, 53.
Geroztik hunat eduki nauzu / zure geriza goxoan. XaOdol 83.
Zer aldatu da geroztik hona?MIH 231.
v. tbn.
Geroztik hunat: Dh 220. Bordel 65. Arb Igand 62. JE Bur 110. Ox 161. Etcham 198. Zerb Azk 60. Xa Odol 83.
azpisarrera-94
GEROZTIK HONAINO.
Desde entonces a ahora. Geroztik oneraño / dabil alarguna. TxB 29.
azpisarrera-95
GEROZTIK HONUNTZ.
Desde entonces a ahora. Gaur zeñek esan geroztik onuntz / egiñ dizkigun kaltiak. Auspoa 63-64, 451.
Geroztik onuntz sortu geranak. Auspoa 79-80-81, 285.
azpisarrera-96
LEHEN EDO GERO;
LEHENTXEAGO EDO GEROXEAGO.
v. lehen.