OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 erreka.
tradizioa
Tr. La forma herreka se documenta en algunos textos suletinos (Eguiateguy, Charlemagne y Casenave (SGrazi 122); pero erreka en Inchauspe y Archu) y en INav . En DFrec hay 52 ejs.
Onom.: Bagalgo erreca apud Albonica (1093) Arzam 221. Pero Garcia Errecaldeco (1360) Ib. 221. Al arroyo de Behetan erreca (1392) Ib. 221. Erreca aldea (1397). Ib. 221.
sense-1
1. (gral.; Lcc, Mic 5v, Urt I 460, Ht VocGr 419, VP, Lar, Añ, Lecl (errheka), Gèze, VocZeg 288, Dv, H, VocB ) Ref.: A; VocPir 107; Bon-Ond 138; EI 123s.; Lrq; AEF 1955, 58; Iz Als, R 403, ArOñ, UrrAnz; Holmer ApuntV; Etxba Eib; Gketx Loiola; EAEL 120.
Riachuelo, arroyo; río. "Regata, río" VP 23r. "Avenida de río, errekak andiak dato[z]" Lcc. "Badén, arroyo seco, erreka aitua " Lar. "Fontaine (Bardos)" Dv. " Bai, errekak antxen dauka pasaizoa " Gketx Loiola (s.v. pasadizu). Tr. Documentado en textos de todos los dialectos. Al Sur aparece ya en Refranes y Sentencias y es abundante en todas las épocas; al Norte, aunque se documenta ya en Leiçarraga, no es muy frecuente con este significado (cf. infra (2) ).
Errekék eta ithurriék, zeinek bere moldean begitharte eta dilijenziarekin obedienzia erakusten [...] zeraukaten. Adv ** 1r. Itsasoak errekaak, iturriak ta ibaiak irunsi. "La mar traga los arroyos, los ríos y fuentes" . RS 214. Eztu zer bildurrik euki / busti zaiztela errekan. Gamiz 206. Joan zen Dabid ur guti zekarren urrengo errekara. Mb IArg I 349. Zaldiak, mandoak, manurgak ibilten txipak bezala gora behera herrekan. Egiat 166. Pasatubeárzue errekabát; zoéie ur anditurik, ta ezin pása. LE JMSB 100. Topau biar da ur garbi ta utsa, dala errekakua, iturrikua, itusurekua edo dana dala. CrIc 128. Luurreko erreka guztijak ara [itxasora] duazana legez. Astar II 272. Zeñaren sarreran itsasten zaion bertako menditik jatxitzen dan erreka. Izt C 116. Badira iturri anitz ur garbia iori ematen dutenak, eta beretatik egiñeratutako erreka pizkorrak badabiltzate burniola bat eta lau errota. Ib. 86. Erreka argi baten ondoan urzo bat edaten ari zelarik. Arch Fab 107. Itxesuek da errekak, bedeinketu eisube Jaune. (V-och). CantTP 22. (en la demás versiones ibai, uhaitz, etc.) Erreken murmulloa entzun gura leukela. AB AmaE 363. Urten zaiteze nire agotik suzko errekak. Ib. 166. Gorputz guziko ikarak artu eta negarrezko erreka zeriola. Arr May 128. Ainbeste odol-erreka, ainbeste arimen ondamendi. Ag AL 150. Erreka ariari iarraituta bide ziortxu bat billatu neban. Ib. 23. Ikaratuko da lurra eta suzko erreka batek desegingo dituz gauza guztiak. Itz Azald 38. Geroxoago asi zan euria jausten, da esan zeittekean zeruko erreka guztiak etozala lurrera. Echta Jos 140. Gizadizko erreken antzera. Ag G 181. Irudi bai du tentazioak, igarotzeko zalla dan erreka. Inza Azalp 150. Errekako uretik edan ezak. Barb Sup 132. Errekan, orai, urak, goitika, baderama lohi gaitza. Ox 63. Bidasoaren alde banetan Endaia ta Ondarrabi; / Erreka andi orren ganian zubi bat biogu jarri. Enb 71. Ango beroek eta udazkeneko eurite gaitzek larrutzen eta eiartzen dute lurra; ta arri bizia non ez den oro erreka bide. FIr 134. Errekako zoko-moko guziak ezagutzen zituen. Zub 21. Osaba, erreka zabal doia. Gura ba dozu, ba dakit nondik igaro busti barik, arako atan asko medartzen da ta. "El arroyo va muy ancho" . Or Tormes 33. Pozak, poz sainduak gainditzen zidak. Bere erretenean ezin dagoken erreka duk. Or Mi 146. Eta otsaran eun zuriya yaboetuta, errekako ur garbi gardenian irekurtzi ta yoteko. Kk Ab II 155 (cf. infra 'lavadero'). Errekeak edo ibaiak edo dana-dalakuak eztakartso errotea ibiltteko adiña urik. Otx 153. Hantxet Euskal-Arima atxeman orduko, / Zelaiez-zelai eta errekaz-erreka / Biak gauez-gau arin, mendiak lekuko. (Interpr?). Iratz 131. Goldio lizuna erreka agorretan. SMitx Aranz 53. Urak joanda gero errekeari esia egitea, ezta beiñere onuratsu izan. Erkiag Arran 90s. Urola erreka arrats artan arrotua, bere lekuan kabitu ezinda zebillen. Uzt Sas 161. Adaja erreka gaiñeko zubia igarota. Onaind STeresa 22. Erreka xeak agortu egiten ziran-da. BAyerbe 152. Ebro errekia pasetako sarrerako zubira eldu. Gerrika 48. Erreka txar hura jauzian pasa. Larre ArtzainE 30. [Peru Abarka] laurogeiren bat urte ibili zen lurpean, zenbait erreka izkuturen antzera, inprentatu zuten arte. MEIG IV 79.
v. tbn. Añ MisE 24. AA III 629. It Dial 114. Ud 26. Azc PB 206. Goñi 24. Urruz Zer 56. JanEd II 130. Mok 13. Muj PAm 22. Altuna 11. Etcham 123. Laux BBa 72. EA OlBe 99. Zerb Azk 49. Munita 130. Lek SClar 132. Etxde JJ 43. Akes Ipiñ 28. Bilbao IpuiB 59. And AUzta 85. Anab Aprika 40. Osk Kurl 137. BEnb NereA 130. NEtx LBB 93. Ibiñ Virgil 85. Etxabu Kontu 210. Ataño TxanKan 210.
sense-2
2. (gral.; Lcc, Ht VocGr 407, Lar, VocBN, Gèze, Dv) Ref.: A; Iz Ulz .
Zanja, acequia; fosa, sima; barranco, valle. "Abarrancadero" , "acequia" Lcc. "Regata, reguera, viene del Bascuence erreka, que significa el arroyo y zanjita por donde corre" Lar. "Précipice" Ht VocGr 407. "Ravin" VocBN . "Lit de rivière" Dv. "Canal, conduite d'eau, rigole, fossé" H. "1.º (c), barranca. 2.º (c), álveo de un río o arroyo. [...] (Dv 4 Reg 3, 16)" A. " Erréka. 1) La regata. 2) La acequia de heredad: erreká bat " Iz Ulz.
Zer lizateke bada, baldin gorputz guztian [...] oinhaze bazendu, eta oinhaze harekin erreka batetan, guztiek utzia, bazeneuntza? 'Zanja' . Ax 590 (V 379). [Thales] erori zen zulho batetara, [...]. Begirautzu zenternara eror etzaitezin, Thales ustekabean errekara bezala. ES 170s. Amiltzen dira zenbait [ardi] eta usteltzen azpiko lezean edo errekan. Mb IArg I 311. Sulezeko errekan. Ib. 312. Mendekoste-bestetan / Aurthen Arnegiko errekan / Istorio bat gertatu izan da, / Kasik ezpeitirot erran. Bordel 77 (tbn. en ChantP 308). Gatza lurpean dagoan lekuetan, egiten dituzte zuloak eta eramaten dute erreka bat urez betetzeko. "Regata" . It Dial 114 (Ur, Dv, Ip erreka). Hur hunek elkhi behar du hortako eginik datian erreka batetik. "Rigole" . Ip Dial 83 (Dv erreka; It erreten, Ur odi). Huna nola egiten den drainadura. Lurrak non-ere baitu ixuria, eta han egiten da erreka bat, erreka nausia deitzen dena. Haren bi aldetarik bertze erreka meharrago batzuek ekhartzen dira ezkerretik eta eskuinetik, urak erreka nausira biltzekotzat. Dv Lab 112. Lats agortu hunen errekan egizkitzue asko zilho. Dv 4 Reg 3, 16. Haizkorez harmatuak denak lotzen zaizkit / Bertzen ezin bertzean Errolan azkenik! / Lotzen zait bainan, ez zuen ahalik; / Jo nuen errekara harroken gainetik. Elzb Po 202. Itsasoa apalean dagolarik, igar-erreka ori loitsu ta erditara urez ustua dago. Lh Yol 3 (en la ed. que utilizamos hay urez ustua bat dago, pero en la orig. (2) urez ustua dago ). Karrika sahetsetan ba ziren zilo batzu lurpeko erreka zikinetaraino heltzen zirenak. Zub 90. Ahezgoari bizkarraz itzulirik harroan baikinen, Auritze murritza zela baikinion, erreka hau da, hau, zinez murritza. [...] Bizpahiru ehun metraren buruko, zabaltzen hasten da izpi bat, guneka, erreka hertsi kakola. JE Ber 17. Gureak han zauden bethi, beren erreka [='trinchera'] txarraren gibelean, izerdiz, lurrez eta odolaz suntsituak. Barb Piar II 20 (v. tbn. con este sdo. en Zerb Gerlan 45). Bidasoko errekan. Yanzi 137. Buztinze aldeko zelai eta erreka gizenak. "Plaines et vallées" . Ardoy SFran 33. Baginuen [...] bordalde bat Iratirako bidean, behereko errekan. Etchebarne 20. Aieitako bizkarrean beera sangaka, [zakurrak ardia] Lordizko errekara sartu omen zuan. JAzpiroz 25. Sauveur Garat ere erreka hortako gizonetarik ginuen. Larre ArtzainE 54.
azpiadiera-2.1
Iakiteko duzu Mongarbay dela mendi bat eta ezta kosta guzian lekurik hain haltorik: Noroesteko partetik egiten du arrasoena eta este suesteko partetik badu herreka bat. (Interpr?). INav 97.
azpiadiera-2.2
"(V-ger, L, Sal, R), surcos que se hacen en tierra para la siembra" A. Cf. Echaide Orio 116: "Errenca, surco para sembrar".
Tresnak bazituen hortzak erreken egiteko; zurezko kopa batetik erortzen zen hazia. Dv Lab 68. Goldean ari danak, goldatz edo ildo edo erreka zuzena egin nai badu, eztu atzera begiratu bear. Ir YKBiz 185.
sense-3
3. "Raya o ranura del grano del trigo" A.
[Ogi hautena] gogor da eta kraskako bat eginez hausten da; erdiko arrailadura edo erreka meharra du eta ez barna. Dv Lab 44.
sense-4
4. "Carreau de jardin (L-côte), lopin de terre" Dv.
Yuduek asko dakite: egiten dute kobrea urre, eta bi soseko telapinta, perkal; ez izanik ere nihon erreka bat lur, badute bethi diru eskaintzeko ehuneko hogoiean. Hb Egia 144.
sense-5
5. "(Vc), lavadero, sea propiamente arroyo, sea un recinto cubierto" A.
Errekako atea iragan ebenekoxe, Timutik eta Mikelak laster ikusi zituen. [...] miesa ta eunak ta beste edozer oial garbigarri eskuetan arturik, euren txukunketa lanean ziarduenak. Erkiag Arran 137. Etxetik irureun metrora bezela zegoan erreka arropak garbitzeko eta ganaduak edateko. Salav 12. Gure errian ezagutu dogun garbileku edo labaderuari, Erreka edo Erreki izena emoten geuntsan erritarrak. Etxabu Kontu 190. Erreka orreitan [...] egingo zituen euren garbiketak aspaldiko ondarrutar andrak. Ib. 190.
sense-6
6. " Emaztearen erreka, vulve" H.
sense-7
7. "(L-ain, Sal, R-uzt), raya del peinado y aun toda raya" A.
sense-8
8. "(Sal), rastro, traza" A.
sense-9
9. "(L-ain), agujero central posterior de los calzones" A.
azpisarrera-1
ERREKA-HAZIE. v. errekaize.
azpisarrera-2
ERREKA-ALDE, ERREKALDE ( VP 25r).
Orilla de un arroyo; zona cercana al arroyo. "Orilla del río" VP.
Goazen errekaldetik gaur paseatzera. Gamiz 205. Nola erreka aldean baitzegon errekara abiatu zen. Goñi 44. Soldata gabe errekaldeko / basarri zartxo batera. MendaroTx 30. Errekaldean izotza, goiko ganbaran agotza. " Regato" . Or Eus 141. Emen ikusten dezu errekaldeetako zuaitzak ur geiago eraten dutela. Munita 74. Eder zeruan izarra / errekaldean lizarra. (In Lek SClar 111 ). Ardi marrakaren iduri egin zaidak erreka aldetik. Etxde JJ 6. Erreka aldeko gaztain ostroetan. AZink 34 (108 errekalde ). Errenteriako erreka-aldeak Ugarritza zuen lehen izena. MEIG VII 59.
v. tbn. Altuna 19. Bilbao IpuiB 43. Osk Kurl 162. Errekalde: Ox 21. Kk Ab II 28. Jaukol Biozk 31. Arti Tobera 284. NEtx LBB 96.
azpisarrera-3
ERREKA-ARRU. v. errekarro.
azpisarrera-4
ERREKA-ARTE. v. errekarte.
azpisarrera-5
ERREKA-BAZTER (Añ). Orilla de un arroyo. "Ribera" Añ. v. ERREKA-ERTZ.
Gipuzkoako erreka bazterretan. Izt C 134. Erreka baztarretako sagatz, altz eta arantzei. Apaol 22. Leaburuko erreka-bastartxo ospelean. Munita 83. Abiatu zan erreka bazterrak gora. And AUzta 44. An bazegoala erbia, eperra, edozein erreka-bazterretan berriz ateak... TxGarm BordaB 148. Lizarrak maite du ura. Geiena erreka-bazterrean edo mendi-zokoetan ugaritzen da. Ostolaiz 37. Joaiten ginelarik Latxetako erreka bazterretan [...] basa-marrubiketa. Larre ArtzainE 13.
v. tbn. Goñi 24. Ox 107. SM Zirik 35. Anab Aprika 40. Erreka-baztar: BBarand 16. AZink 127.
azpisarrera-6
ERREKA-BELAR. "Zannichellia palustris" Lcq 166. "Erreka-belharra. Izenak erranen du zoin eremutakoa den landare zangar mehe luxe hau" Zerb GH 1934, 329.
azpisarrera-7
ERREKA-BURU. Ribazo de un arroyo.
Aurkhituko ditutzue Jeruelgo mortuko parrean den erreka buruan. "In summitate torrentis" . Dv 2 Par 20, 16.
azpisarrerakoSense-7.1
Parte de arriba de una trinchera.
Sarjant bat xutik han zagon, erreka buru batean. Barb Piar II 41.
azpisarrera-8
ERREKA-HEGAL. Orilla de un arroyo. "Erreka-egala, errekako alboa" (Leioa).
azpisarrera-9
ERREKA-HEGI. Borde de un valle.
Agertzen zaiku etxe-multzoño bat erreka-hegiaz bertzaldetik. JE Ber 13. Austriako soldadoen kepia [...] erreka-hegietan ikusteak berak izitzen omen baitzituen italianoak. Ib. 47.
azpisarrera-10
ERREKA-ERTZ. Orilla de un arroyo. v. ERREKA-BAZTER.
Erreka-ertzean landa bat dago luze luze iarrita. Ag AL 23. Erreka ertzean aize garbia. Or Mi 25. Erreka ertz-ertzean errenkadan dagozan atx-bitarteak. Akes Ipiñ 28. Arratzuko bidean ba-da zerra bat erreka-ertzean. Vill ( in Gand Elorri 16 ). Ibarlako erreka ertzetik joan-etorri bat egin dogu. Alzola Atalak 68. Zugaitz-jenero au mendietan asko ikusten da, erreka-ertzetan. Ostolaiz 121.
azpisarrera-11
ERREKA ESTALI.
Cloaca, alcantarilla.
Jauregi aintzineko erreka-estalia behar duzu berehal berehala urratu... "L'égout" . Barb Leg 135.
azpisarrera-12
ERREKA-GUNE (BN, Sal, R ap. A; Dv; errekune S ap. A y Lrq). "Errekagune, dépression de terrain entre deux élévations légères" Dv. "Vallecito, pequeña depresión de terreno" A. "Endroit le plus bas d'une vallée, où se trouve un petit ruisselet" Lrq.
azpisarrera-13
ERREKA JO (L, BN, S ap. A; Dv). Arruinar(se). "[Gizon horrek] erreka jo dü (AN-gip, S), errekalat joan da (S), arrunt errekan behar du izan (BN-lab), errekaratu dira (AN-5vill, B, BN-arb-lab), errekarat ari dira (BN-lab), zuregatik gira denak errekan (BN-lab), gizon horrek errekatu gintuen (BN-lab), horrek etxea errekarat eremanki daut (BN-lab)" Gte Erd 124. v. ERREKAN, ERREKARA, errekaratu, 1 errekatu (4).
Erreka yoa du laborariak buru bat edo bia galdu orduko. Dv Dial 66 (It lur jotzen du, Ur dago ondaturik, Ip lürrialatzen dü). Askok yo dute erreka, lasterregi aberastu nahiz. Hb Egia 133. Erreka jo behar du etxeak. HU Zez 63. Hemendik aintzina Etxahun, erreka-joa, desohoratua, erdi-eskale biziko da. Lf ELit 180. Erlijioak erreka jo bear al zuan? Vill Jaink 32. [Kargudunen izenak] gorengo mailaraino igo daitezke batzuetan eta erreka zeharo jo dezakete hurrengoan. MEIG I 227. Jakintzak erreka jo zuela aldarrikatu zuen Brunetièrrek. MIH 89.
v. tbn. Prop 1906, 166.
azpisarrerakoSense-13.1
(En la expr. errekaren zola jo ).
Hanbat gaixto berentzat: / ni ibiliz hola, / Zaluxko joko die / errekaren zola. Etcham 223.
azpisarrerakoSense-13.2
(En la expr. peko erreka jo ).
[Idiak] herrestan eta punpeka / jo zuten peko erreka, / ein ziren mila purruska. Etcham 191.
azpisarrera-14
ERREKA JOARAZI. Llevar a la ruina.
Erreka jo-erazi diogu berriz ere gaizkileari. MEIG I 151. Honek erreka jo-eraziko dit beste horrelakoren bat egiten badu. MEIG II 68.
azpisarrera-15
ERREKAKO ARRAIN. "Pez o pescado de agua dulce. Errekako arrañetatik amorraiña onena" Etxba Eib.
azpisarrera-16
ERREKA-LAINO. "Goizean erreka lainoa dago (G-goi), erlaino da" Gte Erd 108.
Gure balkoitik Narbaitzuko gañeraño, laño zuria zegon, itxaso zabal antzera. [...]. Laño legor edo erreka-laño esaten dioten ortan igerika asi naia eman zidanan, leiotik gain artaraño. Or QA 62s.
azpisarrera-17
ERREKA-LINGIRDA. "(AN-gip), arroyuelo" A.
azpisarrera-18
ERREKAN.
azpisarrerakoSense-18.1
a) (Estar, dejar, etc.) en la ruina, acabado. "Errekan da, il est ruiné" Dv. "Arafat errekan dago (BN-arb)" Gte Erd 8. Cf. ERREKA JO.
[Gauza] tenporalak, bai izpiritualak, / ezarri tuk guziak errekan. Iraultza 25. Oraikuek ezarri giuzte sekulakotz errekan. LuzKant 82. Artzain txarrak ezarriko du laster arthaldea errekan. Dv Lab 269. Segi betza haren erran onak nahiago ez badu buru-gaixtokeriaz errekan gelditu. Ib. 141s. Ttiki batzu handier / munduko bidetan / jarreiki nahi dire / maiz beren kaltetan. [...] / Eroriak gerokotz / hor daude errekan. Zby RIEV 1908, 766. Gobernioa, hari eta haren onthasuneri, lapharra bezala lothurik, errekan ezarri zuen bere etxalde ederra. Barb Sup 149. Ez zaitak iduritzen ofizio mota horieri eskualdun bat aise lot daitakela... Edo behar likeie arrunt errekan! Larz Iru 66. Gizon hiltzale zikina! Hiregatik gaituk denak errekan. Larz Senper 130. Ainbeste afan ibili eta / gero errekan gelditu. AZink 47.
azpiadiera-1.1
Zenbat familia ez ziren orduan ikhusi, errana den bezala, behereko errekan! Elsb Fram 17s.
azpisarrerakoSense-18.2
b) "Ezkagoz errekan, no tenemos prisa (V-ple)" A EY III 327.
azpisarrera-19
ERREKAN PASATU. "Errékaan pasauta xaok? ¿está violada?" Iz ArOñ.
azpisarrera-20
ERREKA-ONDO (S ap. Lh; errekondo V-gip ap. Elexp Berg; S ap. Lrq y Lh). Orilla de un arroyo. "Bords du ruisseau" Lh. "Bord de ruisseau" Lrq. "Errekondua. Erreka bazterra. Orilla de un río. Errekonduan dago zure bizikletia" Elexp Berg.
Arkaitztarte, basozakon, erreka-ondo, ibai-aldamen. Izt C 159. Errekondo sakon batean egoan Ozinbeltz, ketan da laiñotan. Ag AL 23. Baguaz errekondo batean aurrera. Urruz Zer 51. Zeru goien garbi dago ta / errekondoan izotza. "Regato" . Or Eus 361. Lur arro xamarrak edo errekondo-inguruak ondo artzen ditu. Munita 46 (52 erreka-ondo). Ola nenbillela, erreka ondoan sasia besterik etzegoan alde danetan. BBarand 49.
v. tbn. Astar II 71. Laph 46. Noe 75. Bilbao IpuiB 242. Gand Elorri 172. Alzola 40. Errekondo: A Ardi 109. TAg Uzt 99. TxGarm BordaB 67. Zendoia 105.
azpisarrera-21
ERREKARA JAUSI, ERREKARA JOAN, ERREKARA ARI, ERREKARA EGIN, ERREKARA ERAMAN. Arruinar(se). "Errekara joan en Valc[arlos] significa arruinarse. Decir de una persona que es del arroyo, resulta todavía el máximo desprecio o bajeza" CEEN 1969, 97. v. ERREKA JO.
Ikhusten dire [...] / etxe hazkarrenak, yausten errekara / bizioa gida hartuz. Gy 173. Badohaz zenbeit etxe laster errekarat. [...] / Lazokeria bada hainitzen etxetan. Hb Esk 190. Erdarez noiz-nahi mintzatzeko errebeskeriak errekarat garamatza. Arb Igand 21. Frantzia errekalat deramaten framazon tzar horien banda. HU Aurp 56. Sagarretik berek ateratzen duten alkoolak deramatza errekarat. JE Med II 148. Altsuak bere, beia joten al dabe? Dirutsuak iñoiz errekara joan al dira, amillagan beera? Erkiag BatB 171. Fama txarrak ditu zure hotelak....Errekarat adi dela... Larz Iru 98. Horrela ez goaz inora. Errekara goaz, hobeki esan. MIH 383.
azpisarrerakoSense-21.1
Denen iduriz peko errekarat egin zutenean, familiako arbola azkar zagon. Ardoy SFran 52.
azpisarrerakoSense-21.2
Pakea nai zun Euskalerriarentzat, errekara bidean ari zan Euskalerri gaixoarentzat. Or SCruz 22.
azpisarrerakoSense-21.3
Holako zain eta odolik gabeko batzuek dute jauts-arazi Frantzia ikusten dugun erreka zolaraino. HU Aurp 129.
azpisarrera-22
ERREKARA BIDE EGIN. Llegar (la sangre) al río.
Egun artan etzun odolak egin errekara bide. Or Eus 174.
azpisarrera-23
ERREKARI BEHERA IGORRI. Arruinar.
Doña Zepillak seme bat bazuen bere izaite guzia errekari behera igorririk munduz mundu zabilana. Laph 56.
azpisarrera-24
ERREKATIK ATERA, ERREKATIK JALI (Sacar, librar) de la ruina, de la penuria.
Hala nola seigarren mendean Benedikanoek athera baitzuten errekatik Europa guzia, berdin orai ere hek berrituko eta hazkartuko dute. Arb Bok 304. --Eskale erresta bat bilakatua duk. --Poxi bat lagunduz, errekatik jalitzen ahal baginu! Larz Iru 110.
azpisarrera-25
ERREKA-SAIL.
" Erreka-sallak pasau, erreka hustuta edo lehortuta dagoenean, lehen ura egondako eremuetatik pasatu edo eremuak igaro. Putzu handiyenak hustu ta guk ze erreka-sallak pasatze giñuzen! " ZestErret.
azpisarrera-26
ERREKA TXINDOR.
azpisarrerakoSense-26.1
a) "(G-azp), arroyuelo" A.
azpisarrerakoSense-26.2
b) " Errekatxindor, tamaina txikia duen hegaztia; bizkarraldea arrea eta sabelaldea grisa dauka" ZestErret .
azpisarrera-27
ERREKA TXINDURRI. "Arroyuelo (G-azp)" A Apend.
azpisarrera-28
ERREKA-TXORI (V-arr-oroz, G-goi ap. A; Izt C 198, VocZeg 286; -xori H). "Oiseau qui fréquente les ruisseaux, bergeronnette" H. "Aguzanieve, nevatilla" A. "Bergeronnette boarule (la). Den gutieneko bat aphezxoria baino handiago da hau, bainan mota beretik. Fuñika erraten diote han hemenka; erreka-xoria ere ba" Dass-Eliss GH 1924, 227.
azpisarrera-29
ERREKA-TXULO (Forma con palat. expresiva). Pequeño barranco.
Erreka-txulora jetxi eta Billarreal ondora allegatu gera. Alkain 10. Zakurra erreka-txulora izkutatu zanean. JAzpiroz 26.
azpisarrera-30
ERREKAZ. Abundantemente (referido al agua, llanto).
Emen ak egin eustan barrutik zizpuru / emen bota zituzan errekaz negarrak. AB AmaE 292. --Arpegi pollit ori, amatxo, zertako, / ez duzu amak bezain legun eta goxo? / --Aurra, urak maldari errekaz doazko, / nigarrek naute egin ni ere ain atxo. Zby ( in FIr 156 ).
azpisarrera-31
ERREKA-ZIDOR. Riachuelo.
Mendi-kasko orren beste aldean badek erreka xior bat. Ataño TxanKan 59. Erreka xigor, eskea, lubaki, karobi-zulo, sasi-mordoxka, arbi edo aza-sall ta txarak, erdian artuko zizkiteken lenbizi. Ib. 209.
azpisarrera-32
ERREKA-ZILO, ERREKA-ZULO.
azpisarrerakoSense-32.1
a) Barranca, valle.
Erreka-zulo ori, Berastegitik Ibarrerañoko ori, lapur-zulotako polita dala esan diteke. Or SCruz 17. Alaitasuna besterik ez dan / erreka-zulo aberatsa. MendaroTx 146 (ref. a Tolosa). Iguntzako lepora igo ta andik Landako errekazulora jatxi ta erri au eskubitara utzita. Etxde JJ 51. Jo zuan bidetan zear erreka zulo ta aitz arte soilletara. NEtx LBB 97. Nolako erreka zulo itxusia! Jaturabe erreka, ia bertara iritxi arte ez liteke ikusi. AZink 163.
v. tbn. Alkain 79. JAzpiroz 25. BBarand 50.
azpiadiera-1.1
Erreka zepho zilhoetan / bizi bada belea / toki goretan arranoak / egiten ohatzea. Elzb Po 199.
azpiadiera-1.2
Trinchera.
18garren Corps d'Armée-ko gizonak erreka-zilo egiten ari ziren. Barb Piar II 38.
azpisarrerakoSense-32.2
b) Río; fondo del río. "Erreka-zuloko bustiyaldiak ta hotz-beruak" ZestErret.
Erreka zuloetan batean [sic] ordirik, asko bezala, ito dedin bildurrez. Cb Eg III 376. [Gizon mozkorrak] noiz-nai amilduta / erreka-zulora, / igual sartuko da / sukaldeko sura. JanEd I 38. Botako zuen maisuak erreka zulora esanaz: ¡Anda y que te enseñe el obispo! Iraola 30.
azpisarrerakoSense-32.3
c) "Erreka-zuloa, vados del río" VP 30v. "Emari txikia duen ur-lasterra" ZetErret.
azpisarrera-33
ERREKA-ZINTZUR. "1.º (AN-araq), arroyuelo. 2.º (B), punto estrecho del arroyo" A. "Erreka zintzur ortan ura zer indarrean jausten den! ¡con qué fuerza baja el agua en la garganta de esa regata!" Ib. (s.v. zintzur).
Erreka zintzur estua bean, / bi albotara malkarra. AZink 157.
azpisarrera-34
ERREKA-ZIZTOR.
azpisarrerakoSense-34.1
a) (V, G, AN?; -txiztor G; -txistor G-azp; -xixtor G-to). Ref.: A; Iz To (xixtorka); ZestErret (errekatxistor). "Erreka-txiztor, arroyuelo" A. "Erreka xixtorra, el riachuelo pequeño" Iz To.
Iturri oetatik egiñeratzen dira erreka ziztor asko. Izt C 104. Nork agortu ditu nere erreka-ziztorrak? Mok 14. Ibai eta erreka txistor, arkaitz eta leizezulo. Etxeg ( in Muj PAm 29 ). Bere erritan utzi zituzten erreka txixtor dantzarik bezelakoa. JAIraz Bizia 42. Arantzazuko erreka-ziztorra, bertako Ama kutunari txutxu-mutxuri. Sorarrain Lili 5. Piñupe batean beera jetxi nintzan erreka ziztor batera, eta ai zer ur edana egin nuan! AZink 158.
azpisarrerakoSense-34.2
b) (G-to ap. A; -txiztor G ap. A). "Casco de longaniza asada" A.
azpisarrera-35
ERREKA-ZOLA. Fondo de un valle.
Bertze aldean den erreka zolara yautsi baino lehen. Elzb PAd 2. Oiharzunak erreka zolan ihardetsi deraut: ama! Ox 152. Erreka zola beheran, Banka eta Urepeleko bazterretxe xuriak. Zub 102.
azpisarrera-36
ERREKA-ZOZO. "Erreka-zozua, el mirlo acuático (Araoz)" Iz ArOñ.
azpisarrera-37
ERREKETAN .
(Con eman, ehortzi, etc.). En la ruina. v. ERREKAN.
Sekulakotz etxeak eman erreketan. Hb Esk 4. Erran guzieri guk dugula piztuko / erreketan ehortzi Euskaldun Gogoa. Iratz 145.
azpisarrera-38
ILDO-ERREKA. v. ilderreka.
azpisarrera-39
UR-ERREKA (L-ain, BN-ad-lab-baig-arb-ciz ap. EAEL 120; H). Arroyo, riachuelo. "Hur erreka bizikuak thurrustatuko dire haren ganik" H.
Batürak porrokatürik, hur herrekak ontzian turrustaz sartzen. Egiat 157. Bide zaharraren aldeko ur-erreka batean, hiru emazteki hari ziren bokhata yotzen. Elzb PAd 27s.
v. tbn. JE Bur 118. Bustitzen du gatz hura, atxemaiten dituen ur-erreka guzietan. Barb Leg 145. Ur errekarik iragan gabe. Zerb Azk 101. Ur errekan xipaka aritzen ziren neskak eta muthikoak. JEtchep 16. Erdiz erdi pasatzen zaikote ur-erreka bat, frango gotorra eta aberatsa dena arrainez. Etchebarne 20.
erreka
<< errejidore 0 / 0 erremedio >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper