Harremana

    OEH - Bilaketa

    1019 emaitza edan bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bina.
    sense-1
    1. (G-azp-to, AN-araq, L-ain, BN-lab-ad-bard; Gèze, Dv (S); -iñ- V, G, AN; Ht Gram 441, Dv (G); biñe V-arrig-gip) Ref.: A; EI 73; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Gte Erd 40; Elexp Berg; ZestErret .
     (Distributivo de bi). Dos cada uno; dos a cada (de cada, etc.) uno. "Chacun d'eux [sic]" Gèze. "Emon zeskuezen biña guri, launa bestieri" Etxba Eib. Cf. MEIG VII 29: "bi penike bakoitzeko, harako zahar elbarrituek bina esango luketenaren ordainetan". v. 2 bira. Tr. Usado por vizcaínos y guipuzcoanos, se encuentra ya en Capanaga. Lo hallamos tras sintagma nominal en Capanaga, Iztueta, Lardizabal, Xenpelar y Kirikiño, y precediéndolo en Iztueta, Zabala, Orixe, Lekuona, Anabitarte, B. Barandiaran (101) y Albeniz. Concuerda generalmente con vb. en plural (así en Iztueta, Lardizabal, Xenpelar, Kirikiño, Orixe o Lekuona); con vb. en singular lo hallamos en Cardaberaz, Txirrita y Orixe.
    Insaur bana edo kastaña bina emonagaz. Cap pró. Urteko illen erdiak izen bana, besteak biña ta iruna dute. Cb EBO 47. Obe da Zerura juan begi ta oin bakotxakaz, binaakaz Infernura baño. Mg CO 67. Izendatu ere omen zituzten itzal andiko gizon eldu biña, despitarik izaten bazan erabakitzalle. Izt C 248. Beste anaiai biña, eta Benjamini bost soñeko. Lard 60. Aldareak eta maiak alboetan urrezko erraztun bina zituzten. Ib. 83. Orobat abere garbi eta loietatik [...] sartu zizkion Noeri kutxan biña, arra ta emea. Ur Gen 7, 9 (Urt, Bibl birazka). Izan degu soñua / dantzatzeko diña, / bai eta damak ere / bana eta biña. Bil 34. Eta aita semeen begietatik irten ziran biña negar-malko galant. Zab Gabon 50s. Polainak badituzte / arroa biña. Xe 214. Oiñetakoetan libra biña ondar ta arrikoskor ditugula. Ag Ioan 268. Begijetarako zulotxo biña egiten dautsez. Kk Ab I 56. Sendagilleak gexorik zegon gizonari ordu bitik ordu bira bina kinkina aletxo artzeko agindu zion. EgutTo. (ap. DRA s.v. aletxo) Guri bana eta berak / jan digute biña, / zergatikan ez partitu / bata ta erdiña? Tx B 72. Goiz artan bina gerazi belarritako yarri zituen ollanda ark. Or Mi 17. Lau ezkurrar ikazkin / --lauek bina makillekin. Or Eus 169. Bina zatitan laukitzen dite. "La dividen en cuatro cuartos iguales". Ib. 303. Espondaikoak dira, eta beraz biña silaba dituzte. Lek SClar 123. Udare bat eta bina galleta. Anab Poli 93. Txurrupa bana edo bina edan eta segi berriz ere. Salav 48. Puntua jarrita bota / biña edo iruna. Uzt Noiz 72. Larunbat-arratsaldean, 22-an, jokatu genduan, bina kanako enbor moztera. Albeniz 257. Bina arima ditugu gehienek, Oteitzak ederki esan zuen bezala. MEIG V 135.
    v. tbn. MendaroTx 365. Gerrika 285.
    azpiadiera-1.1
    Oitabina duro zuten / Azkoititik jira, / beste ontzako bina / Izarraitz mendira.EusJok 173. Berrogei ta biña urte / zaizkigu kunplitu. Tx B II 101.
    azpiadiera-1.2
    (Con bakoitz). "Bakoitzai biña intxaur emun dotsat" Elexp Berg. Cf. infra bakotxari [...] binaan.
    Etxe oetan dauzkate bakotxak biña pazia burniazko, lendanaz jarriak. Izt C 92. Bakoitzari erreal biña eskeñita. Lard 423. "Subil" naiz "baztar-egur", naiz "enbor", bat dena, / etxe bakoitzetara bina dakartena. Or Eus 139. Bazkun bakoitzak izendatuko dituan bina ordezkarik osatuko dute Batzorde ori. EAEg 13-6-1937, 1807.
    azpiadiera-1.2.1
    Ogeita biña errealeko balioaren oñean bakotxa.Izt C 172.
    sense-2
    2. (-iñ- Lar, Añ, H (V, G) s.v. bi). De dos en dos. "(A) pares, biña, biñaka" Lar. "Dos a dos, biña, biñaka, por, de dos en dos" Ib. v. binaka.
    Ta geroago / dator bina yatera [mats-orriak] / edo geiago. Zav Fab, RIEV 1909, 28.
    sense-3
    3. Dos veces cada uno. v. BINATAN.
    Lerro auek bina eten ditut, naiz sei aldioro, naiz bost aldioro. "Estos versos los he dividido sea cada seis, sea cada cinco sílabas". Or Poem 518.
    azpisarrera-1
    BINA EGIN. Empatar a dos. "Realak eta Bilbok biña ein dabe" Elexp Berg.
    azpisarrera-2
    BINAKO. Cf. binako. a) De dos (...) cada uno.
    Urte biñako zekor parea salmentarako. Izt C 181. Gorengoa, bizitze batekoa; erdikoa ta berengoa, barriz, bizitze binekoak. Akes Ipiñ 18. Albo bietako ezarlekuak biñakuak ziran; erdian, banakuak, da bi pasillu alde bakotxetik. Gerrika 207. Bi galdera egingo ditizut aundizka, ta bakoitzean beste binako ugari. Or QA 124.
    b) De a dos.
    Guztiak, binako lerroan, frailea erdian, ixuritegira joaten ziran. Osk Kurl 167.
    azpisarrera-3
    BINA MILA.
    "Biña milla pezta, bakoitza bi milla pezeta. Ardik saldu giñun biña milla peztan" ZestErret.
    azpisarrera-4
    BINAN (V, G). Ref.: A; Elexp Berg.
    a) De dos en dos; por pares, por parejas. "Biñan sartu giñan elizara" Elexp Berg. v. binaka.
    Mentana oste batetan / [ardijak] banan, biñan bota. DurPl 85. Erremata eginda / darue pisura, / arturik banan binan / lurretik sestora. Ib. 76. Edan da gero binan alkarri / isil-kontuak esaten. Azc PB 71. Biñan, aldizka, joaten zirean txalupara an egozanak aldatutera. Echta Jos 84. Lau muturrak alkarri, biñan lotuaz, orapillo lodiz. Erkiag BatB 56.
    b) Dos veces cada uno.
    Begiratu daijegun bakotxari banaan, edo binaan edo irunaan, dagozan moduban. fB Olg 63s.
    c) Cada uno en dos.
    Emoten jako astija lo aldijak egiteko, ez zazpi ta zortzi ordu, baña bai ordu binaan legez. Mg PAb 129 (A: '(ratos) como de dos horas cada uno'). Geren barrengo sentimentuak / esan ditugu itz biñan. Tx in Imaz Auspoa 24, 151.
    azpisarrera-5
    BINAN-BINAN (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. De dos en dos. "Eskolako umiak, biñan biñan juan dira Elixara" Etxba Eib. "Biñan-biñan jateittu keixak" Elexp Berg. v. binaka.
    Iezarten dira maian / binan binan beti, / alderdi bateti bi / eta bi besteti. Azc PB 87. Eurek biñan biñan neure aurrian belaunbikotuta, ongi etorriya emoten eusteen. EEs 1916, 134. Arrautzak abian binan binan iminten doguz. (V-arr). A EY I 100. Biñan biñan agertzen. Erkiag Arran 191. Izan be, mendi-artea guztiz estua zan, eta biñan-biñan soillik igaro zeitekean. Ker Iudith 4, 7. Eta Amabiai dei egiñik, biñan-biñan bialtzen asi zan. Ker Mc 6, 7 (Lç birá, He, TB, Dv, Leon birazka, Or, IBk, IBe binaka).
    azpisarrera-6
    BINARA. "Los niños de V-m [Lequeitio] dicen mucho banara, binara, irunara y launara por banaka, binaka,... etc. en el sentido de jugar a lanzar al bocho una, dos o tres nueces por cada jugador. Nosotros, sus precursores, decíamos ba-pat, bi-bi, lau-lau en lugar de banara, binara y launara, que me suenan a neologismos inconscientes" A Morf 237.
    azpisarrera-7
    BINATAN (Ht Gram 441 (-iñ-), H (V) s.v. bi; Arch UFH). Dos veces cada uno.

    bina

    bina
    << bikarbonato 0 / 0 2 bira >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper