OEH - Bilaketa

1017 emaitza edan bilaketarentzat

Sarrera buruan (31)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
artio.
sense-1
(AN, L, BN, B, Sal, S, R; VocBN , Gèze, Dv, H (s.v. arte), Lrq /-ártio/), arteo (AN-5vill, B, BN-arb, S; Dv) Ref.: A (artino); Bon-Ond 165; Iz Ulz (amalau); EI 184; ContR 517; Gte Erd 157; Izeta BHizt2 .
(Tras part., radical, frase relativa, adv. o sust. que expresa tiempo). Hasta (que). "Jusqu'à; bihar artio, jusqu'à demain; etzi artio, jusqu'après-demain" VocBN . " Biar artio; zuk jan artio (AN-egüés-ilzarb); biar artio; zuk xan artio (AN-olza)" Bon-Ond 165. " Arteo, syn. d'arteraino, lequel est la contraction d'artera dino, jusqu'à. Orai arteo, jusqu'a présent. Atzo arteo, jusqu'à hier. Ekhar dezan arteo, jusqu'à ce qu'il porte. Le Souletin prononce artio et l'écrit ainsi" Dv. " Artio, pleon. de arte " A. " Xék akab' ártio, guk akab' ártio. Hasta que terminéis, hasta que terminemos" ContR 517. " Amalau urtetik asíte berrogetalaurtekartio bái; berrogeta laurtekártio " Iz Ulz 412. " Ikusi arteo (B), sarri arteo (AN-5vill, S), [...] ikusi arteo (BN-arb)" Gte Erd 157. v. artino, 1 arte, artean (2). Tr. Hasta el s. XIX se documenta casi exclusivamente en textos suletinos y alto-navarros (se encuentra además en Gasteluçar). Ya en los ss. XIX y XX su uso se hace más frecuente en autores labortanos y bajo-navarros. Al Sur se documenta además en Izeta, Mendigacha y en los guipuzcoanos Orixe, Villasante, Labayen y Lasa. Artio es la variante más general; documentamos arteo en los ejemplos alto-navarros (artio en F. Irigaray) y en Gasteluçar, Duvoisin y Mirande (en Hiriart Urruty y Orixe hay ambas formas). En las construcciones de tipo ikus artio / ikusi artio la primera opción es la que emplean los suletinos; entre los demás autores septentrionales algunos emplean el radical verbal (hay ikhus artio en Gasteluçar, Hiriart Urruty y Mattin) pero parece más general el uso del participio (hay p.ej. gizendu arteo en Dv Lab 260, ardietsi artio en Laphitz, lehertu artio en ECocin 104, bermatu artio en StPierre, bildu artio en JE Bur 61 (ib. 28 eror artio ), lehertu artio en Larz Iru 52...). Los ejemplos del Sur van con participio verbal.
Ene arima triste da, ni hil artio. Tt Onsa 166. Aingerua, ene gida argia, / egor azu urrun ene etsaia. / Konseilla nazazu; egiozu gerla, / nik ikhus arteo Jainko eternala. 37. Piztuz geroz berrogei egünez Zelialat igan artio. Bp I 140. Zergatik Ebanjelioa erraiten deno Bazkorik Salbatore artio, haren althian pizten da Xirioa? Ib. 144. Egüerdi artio ez deus ian ez edan, eta arratsen igaran gütireki. Ib. 111. Emeki igan zen so zauskola bere diszipüliak, odei batek hen begier estal artio. Bp II 68. Uskararen eskasiarekin eta ene osasunaren firmeza gutiarekin diskulpatu dut neure buruau orai artio. SermAN 1r. Soldaduak ez dira izanen obligatuyak zerbitzatzera ordre huna eta trankilitatia Franzian yar artio baizik. (1793). ( In MEIG I 252 ). Gaiza orotara prest izan dadin artio, eta ikhas dezan artio aphürrez pairatzen. Mst III 11, 3. Zük plazer düzün artio. Ib. 18, 2. Thenpora hobe bat jin artio. Ib. 29,2. Nuiz artio berantzen dü ene Jinkuak eneganat jitia. Ib. 21,4. Bezperako arristiri biharemenian ekhia sar artio. Mercy 7. Berekin eramaiteko trionfan Zerurat, zoiñen entrada zerratia baitzen gizonendako, Jesu-Kristok idek arthio bere heriotziaz. CatLan 46. Hil artio. Egiat ( in MEIG I 232 ). Lokartu arteo. LE Prog 102. Eztá atértzen biziósa txupátus ondasúnak aliketá akabatu árteo. Ib. 124. Jaun maira, parka izaguzu, / otoi, berriz artio, gai hun eta osagarri / eta izan zite sendo. AstLas 37. Gero Konpostela / aisa hartüren dügü / Galizia zolala artio / exekutatüren dütügü. Xarlem 1139. Eman ezazü gerla / bizia gal artio. Ib. 1327. Itsasuala artio / behar dügü persegitü. Ib. 1138. Zer dago Kalitzean? Aphezak kontsekrazioneko hitzak erran artio arnoa ur xorta batekin. CatLuz 36. Utz nazazu libro, izokiñ naiten egiñ artio. Gy 46. Nola egon zen jan eta edan gabe Jainkoaren ganik grazia bat ardietsi artio. Laph 44. Hik zer dakik noiz artio biziko naizen. Ib. 41. Ezari untzi batetan mingatz gozo bat har dezan artio. Ip Dial 84 (Dv arteo; It arteraño, Ur artian). Orai arteo bezain itsu ez nadien izan. Dv LEd 163. Ohartzen zarenean [belharra] berotzen ari dela, barnean berean harrotuko duzu arras hoztu den arteo. Dv Lab 123. Primadera arteo. Ib. 338. Laborariak utzi ditu adar guziak; noizbait arteo ez da ohartzen azpikoak aphalegiak direla. Ib. 348. Gorritu artio. ECocin 5. Etzaitut kitaturen thunban sar artio. ChantP 222. Ez baitu deus orai artio irabazi. Zby RIEV 1908, 84. Milesker eta ikus artio. HU Aurp 186. Nehor ez zen hortaz mintzo, harek oihu egin arteo. Ib. 60. Umer nola erraiten zabein, sorberritik as zartian artio. Mdg 149. Konserba zak gutaz asetako ganiua, berriz el gitian artio salutatra. Ib. 170. Non ez diren zeiharka beha egoiten pilotari, eror artio. JE Bur 28. Bihar artio. Ib. 138. Han egon behar zangoen gainean bermatu artio. StPierre 24. Sekula ikusi eztena ordu artio. Zub 46. Itzultzeko pidaiaren sosa bildu artio. Ib. 51. Gizon bidaria eman zen arin eta solastari, ordu artio itzik egiten etzuena. FIr 151. Zuetan bakoitzak zer dakien edo zer ikusi duen esan artio. Or Mi 111 (ib. 94 arteo). Pasajes, arraitzari bihoztoien sor-lekua, ehintugun egun artio ontsa ezagutzen. JE Ber 92. Patroiak gogor dakio / soiñu ua gortuz, oiu ta mintza, / erabat garai artio. Or Eus 397 (ib. 420 arteo). Abrahametik, Ejiptoatik atheratu artio. Zerb IxtS 17. Holaxe ebili ziren etxera heltu artio. Mde Pr 123. Dugun beraz gain-so bat eman irlandarazko idazkuntzari lehen textuetatik gure egunetara arteo. Ib. 230. Ordu artio nehork ez zuen aipatzen. JEtchep 47. Batzuetan gogotik ohean egoten zen, amak hogoigarren oihua egin artio goizetan jeikitzeko. Ib. 24. Sarri artio bederen... Tribunala ideki artio balia zaite zure ohoreaz, ordu artio, an-de-re Ka-ro-li-na... Larz Iru 34. Bikote ori ezta oraindik oso, arik eta emankor izan dedin artio. Vill Jaink 155. Aurrerakoan ere, orain artio bezala. Ib. 180. Agur. Bertze egun bat artio. Izeta DirG 89. Soinu bera entzunen duk ase artio, nahasi artio, erhotu artio... danga, danga. Larz Senper 108. Zenbat orenak artio egon zirezte elgarrekin? Ib. 82. Gure eskualde hau arras utzi behar 1789 urte artio. Ardoy SFran 37. Isiltzen asten diralarik Biedermann'ek jarrai arazten die guziok akitu artio. Lab SuEm 211 (acot. escén.). Ikus artio, lagun maitea. Mattin 82. Oxkira honek ene gorputzean iraun artio / eguzki eskax hau izkutu artio. Lasa Poem 91. Adio, urzoak, adio / daigun setomer artio. Balad 131. Eta hura ukan nuen hameka urtetarik soldado joan artio. Etchebarne 26. Hetsiak astelehen artio. Ib. 80.
azpiadiera-1.1
(Usado sin sentido temporal).
Ikusten duelarik klaroki zeruko bidea, asirik lurretik allegatu arteo Trintate Jaun poderosoaren Jauregiraño. LarraSerm 58.
azpiadiera-1.2
Mientras.
Basorako gai ez zan arteo, / lan egin zun nekazari. Or Eus 194.
azpisarrera-1
ARTIOKO (Adnominal).
Othoi, inspira ezozü zure argi dibinuaren leiñüriez orai artioko falta eginen ororen dolumena. Mercy 4. Lehen Bezperetarik ekhia sar artioko denboran. Ib. 7. Bere bizi-leku guztiak beiñ-beiñekoak izan oi dira, oberik billatu artiokoak. Vill Jaink 147.
artio
<< arteratu 0 / 0 ase >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper