Harremana

    OEH - Bilaketa

    284 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (282)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    dendari.
    Onom.: Pieça de Sancho dendaria. (s. XII?) Arig SM 216.
    sense-1
    1. (V-arr-oroz, BN, S sg. A; Lcc, Volt 67, Mic, SP, Urt, VP 18v, Lar, Añ, H (G)); dendalari.
    Sastre. "Jubetero" , "sastre" Lcc. "Braccarius, [...] galtzak egiten dituen dendaria, galtzak egin eta saltzen dituen dendaria" Urt III 396. Cf. A EY IV 305: "La calle que en Bilbao tiene el nombre de la Tendería nuestros mayores la llamaban Dendarikale, calle no de tenderos (que en toda calle los hay), sino de sastres". Tr. Al Norte se documenta sólo en los autores antiguos (cf.infra, con el sdo. de 'costurera'); al Sur es general desde el s. XVIII (antes aparece en los diccs. de Landucci y Micoleta), si bien apenas se encuentran ejs. de esta acepción en autores del s. XX (cf. infra (2) ). La forma dendalari se encuentra en Iztueta.
    Dendariaren debizua. "Du tailleur ou couturier". Volt 263. Dendari baten etxean ere, ofizialeak abiadura handia daramala, pontuak husu eta laster emaiten tuela. Ax 91 (V 61). Zeren baldin loriarik bada [aberatski berregindurikako aldagarria erabiltzea gatik] [...] dendariarentzat [da]. SP Phil 199 (He 201 dendari). Alaxe dendariak / eta zapatariak. BorrB 8. Argin, arotz, olagizon, dendari, okin, sagardo saltzalle, ikazkin. Lar Cor 152. Napolesko dendari pobre batekin. Cb Just 76. Victoriano deitzen den dendari Español ba(t). DonibOh 168. Dendari edo jostun batari puska bat, bestiari beste zataltxu bat Jaubiaren borondatiaren kontra artu daruenak. CrIc 81. Dendari batek jazteko eder bat jostea. Añ LoraS 193. 149. Zapatari eta jostun edo dendari asko. Astar II 72. Atozte lenbiziko / dendariagana: / eramango dezute / beti gauza ona, / burutik oñetara / jazteko persona. Echag 143. Dendariyaren andre lanera egiña, / guztiz jostun fiña, / da esku ariña. Ib. 117. Itxas gizonak, dendalariak, tonelgiñak, ermentariak, zapatagiñak eta beste gañerako anaikide edo kofradiak zituztenak. Izt D 16. Dendari abilla ta / arotz jakintsuna. Izt Po 138. Iostun dendari gizon-antzeko / magal-arteko morroiak. Azc PB 362. Neu dendaria banitz, ikasi bearko zendukie euskeraz, oialak eta enparauak eskiñika zatozentxuok. Ag Kr 97. Au entzun ebanian / Txomin dendarijak, / arturik zorroztuta / bere artazijak, / josi biar eutsala / soñeko osua. Enb 100. Deabru gaiztoak eraman deiela / dendari honen jostura (V-arr). Balad 140.
    azpiadiera-1.1
    (B, BN-baig, Sal, S, R; Lecl (-darea [sic]), Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H) Ref.: A; Lrq; Satr VocP.
     Costurera. Tr. Aparece en textos septentrionales (sobre todo suletinos, al menos en los más antiguos) y navarros.
    Donostiako iru damatxo Errenteria[n] dendari. ReinEusk2 106 (aparece en una hoja de un proceso de 1566, pudiendo ser una prueba de pluma, de fecha desconocida). Eta partikularki / dendari bilo zuritiak, / hurak dirade, hurak / amurus eratiak. AstLas 12. Aspaldian ebili hiza dendariaren ondun? / Gantza loditzen hasi ziok, gaxua, sabel ondun. Etch 416. Dendariak yosten tu ene mantharrak. "Couturière". Arch Gram 120. Bada ya errota bezainbat lakhari on, dendari bezainbat oihal erosi gaben saltzaile. Hb Egia 136. Sortherako alhaba dendaria / goizian goizik jostera juailia. (S). ChantP 392. Dendari sorginik ez, eta emagin sorginak ihaurri. JE Bur 194. Ixabel dendariak, egundaino geroztik, ez zuen Jaun Meraren galtzarik josi. Barb Sup 44. Dendari bat bada gure auzoan / irabazten baitu ofizioan; / bere orratzez, bere ariez / irabazten du. (AN-gip). A CPV 699 (que traduce, con todo, "una tendera"). Dendariak josten du jauntzia. Lf ELit 90. Gaztain-ondo zabal baten itzalpe goxoan, dendari gazte moltxo bat baziren. Lf Murtuts 43. Amak astirik ez zuenean Karrikako Mañaña ekar-arazten zuen etxez-etxeko dendari lanetarat. Larre ArtzainE 13.
    sense-2
    2. (V, G; H, Zam Voc), dendalari. Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg. Tendero; comerciante. Tr. Sólo meridional; aunque se encuentra ya a mediados del s. XVIII, la mayoría de los testimonios son del XX.
    Ez da onezkero esango / gezurrik batere; / egia esango dute / dendariak ere. GavS 34. Arotzaz gañera zan / errementaria, / argiña, kapagiña / eta dendaria. It Fab 107. Narru-dendari zapataria / da gaur Iauna ta Don Krispin. Azc PB 362. Dendariak eta saltzalleak pisu eta neurri labur eta txikiyakaz salduerosiyak egiten dituezanean. Itz Azald 107. Beñola, Toledoko dendari-kalean nenbillela. (Quijote IX) "En el Alcaná de Toledo". Ldi RIEV 1929, 208. Aitari bear dana irabazten laguntzea ondo da, ta sendi askotan, lugiñen eta dendarien artean batez be, olan egin oi da. Eguzk GizAuz 140. Dendari ziran, ale ta irin-salerosketan aritzen ziranak. TAg Uzt 17. Kornubierazko izenak ematen dizkie [...] dendari hainitzek beren salgaiei. Mde Pr 263. Txerpolarien (saltzaile ibilkoi) antzera ari baitziran bide-dendari. Zait Plat 113. Makiña bat cooperativa ta sindikato jarri omen zuan. Bañan dendariak eta begitan artu zuten Aita Goñiren lana. AZavala (in Goñi 11). Dendalarien inbusteriak / egitzat artzera, / txotxeriak ekartzera, / zorrak eginda etxera. And AUzta 126. Dendari aundi baten semeak. Erkiag BatB 61. Dendariak euskeraz itzegiten du. (AN-larr). Inza NaEsZarr 216. Aldakoneko Benita dendari zanak amaíka pazientzi bear zin. Ataño TxanKan 167. Dendariak guk baño aixago egingo ditu bialtzeko paperak. TxGarm BordaB 148. Galesez mintzatu natzaio dendari nahiz baserritar bati. MIH 185.
    v. tbn. A BeinB 52. Iraola 74. Yanzi 120. JAIraz Bizia 20. Anab Poli 53. SM Zirik 63. Arti MaldanB 209. Uzt Sas 57. JAzpiroz 33.
    azpiadiera-2.1
    Cf. dendarika. .
    Itz auek [apariketan, koziñeketan...] aurren jolasak (dendari dirala ta abar) adierazi oi dute. NEtx Nola 24.
    azpisarrera-1
    DENDARI-BOTA (V-m). Ref.: A; AEF 1960, 20. "Pota, un pez" A.
    azpisarrera-2
    DENDARI-IZAR. "(BN-mix), litm.: estrella de sastre, la primera estrella que se ve al anochecer" A EY III 287.
    azpisarrera-3
    DENDARI-TXORI. "(V-m), martín pescador (pájaro)" A.

    dendari

    dendari
    << deabru 0 / 0 detxema >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper