1.
(
BN-baig; Lar,
Añ,
H),
nigartsu (
Arch VocGr,
H),
nigarzu (
Dv y A, que citan a Oihenart),
neartsu (
Sal),
nigarratsu
Ref.:
A;
ZarHizt
.
Lloroso, que llora; doliente, desgraciado.
"Lagrimoso"
Lar, Añ.
"
Arren bada Iongoikoa, zuk nauzun urrikari eta barkha diozozu falta nigartsuari, [...] pécheur qui verse d'abondantes larmes"
H.
Cf. MIH 247: "Horrela Oihenart, [...], maiz agertzen zaigu 'nigarzu' Bilintx romantiko-kumea bezala".
Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII y al Sur desde el XVIII. La forma
nigarzu se encuentra en Oihenart y
nigarratsü en Eguiateguy (junto a
nigartsü).
Hunela hasi zitzaien / nigartsuei mintzatzen.
EZ Noel 116.
Ezta zer fida, ez zeru izarzuan, ez emazte nigarzuan.
O Pr 165.
Amaren begiratze nigarsuaz.
OracinoD 4.
Da amorio penazko geiago balio duena, ta on geiago ekarriko dizuna, amore gozatsu, eztitsu samur, ta biguñ negartsuak baño.
Mg CC 237.
Akaso esposoaren adiskideak daizkea ebil aflijitrik edo neartsu esposoa aiekin dagon artean?
Samper Mt 9, 15 (EvAN negartsu).
Negar egiteko gogoa etorkon euskaldun gogorrari ainbeste urtean ikusi bagako adiskide maitea aiñ negartsua billatu ebanean.
Ag AL 167.
Besartean maiterik artu zuen apaiz gazte negartsua.
A Ardi 122.
(Ref. a los ojos).Lleno de lágrimas.
Ze begi errukitsuaz ta negartsuaz begiratu eutsan bere seme maiteari!
Añ
NekeA
257.
Amantalaz igozten ebazan beren begi negartsu ta gorrituak.
A BeinB 39.
Begi eder-negartsuaz / beti maiteki begira / eskuan dun gurutzari.
Jaukol Y
1933, 28.
(Fig.).
(Ekhiak ditu) hürrúnt eraziko aspaldian zelü zolan diren odei nigartsiak.
EOnAlm 27-4-1906 (ap. DRA
).
Edazue eta... entzun hoin beltz eta nigartsu / itsasoko aldetik heldu den marruma.
Iratz 112.
Zokotik irten bearra / ibar negartsu ontara.
"De lágrimas"
.
Or Poem 555.
Haatik ez hain doinu nigartsuan kantatzekotan bainan udaberriko esperantza gostu batean.
Larre ArtzainE 354.
2.
Penoso, doloroso, lamentable.
v. negargarri.
Gaiza egiazki nigarratsü da nola griñaldiek dien gure bizia thurmentatzen.
Egiat 232.
Kondaira nigartsü honen berria.
Ib. 161.