1.
(S; Lecl, Chaho, Dv(S), H(L, BN, S)),
hiotu (S; H).
Ref.:
A(hiotu, usi);
Lrq(hiotu). Pudrir(se), corromper(se) (sentidos prop. y fig.)."Üsia eta zuharra biak bat dütüzü, zauri ahuntü gabe edo gatxantürik denean elkiten dira; hiroa, aldiz, mina huntü edo hirotü denean elkhiten da"A(s.v. usi).
Tr. Propio sobre todo de la tradición suletina, ya desde Tartas y Belapeyre; se encuentra además en f. Bartolomé y, modernamente, en Orixe.
[Arima] egongei denian khorpitz batetan eritarzünez hirotia denian. Egiat 184.
[Lürra da] khorphitza hirotüren dereiona. Ib. 265.
[Probandiak] dirade itxaso huraz hirotürik. Ib. 158.
Eta zük disborsa orai / azeta ezadazüt, / bestela kaxot zolan / hirotü behar düzü. Xarlem 725.
Hirotü eta korrünpitü dütüzü ene plagak. "Putruerunt".UskLi 109.
(v. tbn. UskLiB 118)Labore zaar arinduba ta erdi irotuba. fBIc II 123.
Orijua da gauzak usteldu bagarik, ugartu bagarik, sistu edo irotu bagarik gordetan ditubana. fBIc III 87.
Lürrak sortzen düena oro, hirotzen delarik, ara itzültzen da lürrealat. ArchGram 92.
Arima hirotüa bada. Ib. 25.
Harek [harrak] hunki muhuriak oro hirotzen. ArmUs 1892, 150.
Gizon ogen gabiak saldoka zerraturik, phareta beltz hen gibelian hirotzen zirela. MdePr 49.
Amets alpherra ezin aipha dirot, / bizi-nahian ez dakidan hirot. MdePo 74.
Au da Iainkoaren etxea, ez lurki, ez mukuluki, baizik eta gogaki, Zure betieraren erdikide, ez baita sekulan irotzen. "Sine labe".OrAitork 353.
(Part. en función de adj.). Eztu hartzen [...] lurrian diren frutu onak, gaixtoak baitira eta hirotiak. TtOnsa 35.
Eskümükatia berhezi baita Elizako honen partaletarzünetik menbro hirotia korpitzetik bezala. Bp I 115.
Marlüz zathi hirotiak. Egiat 159.
Thatxadüra, errai hirotüak deitzen dena ere, lotzen da güne hezetan bazkatzen diren xikhiroer. "Foie pourri".ArchGram 123.
sense-2
2."(V-arr-oroz-m-gip, G-azp-goi), hirotü (Sc,...), secarse un árbol"A.
"Zugatz irotua esaten da arbola ustela gaitik"A Ezale 1897, 147 (ap.DRA; la ref. es incorrecta). Gaurkoan, berriz, andu-motz, erro irotua, / baizik ez naiz. ZaitGold 88.
sense-3
3."(V-m), envejecer. Se dice aún de las personas"A.
Sukar ta izurri miñak irotuko ditute. OlDeut 32, 24.
sense-4
4."Irotu gera gaur, nos hemos agobiado hoy"A(s.v. iro).
sense-5
5."(S), puer"Lh.
sense-6
6.Consumir. Erio-ikarak artzen nindun oitura ez utzi naiez. Ark nindun irotzen eriotzeraiño. "Tabescebat".OrAitork 199.