Harremana

    OEH - Bilaketa

    285 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (283)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    azpijan.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V-gip).
    Desgaste por debajo. "Aspíjana eiñ, la hace el agua [...]; el carpintero que gasta por debajo demasiado. Az(s)píjana dauko, se dice de la orilla minada por el río, o de una madera que deja hueco por debajo al no ir derecho" Iz ArOñ . "Azpijana in, zuhaitz edo tontor bati, errazago botatzeko, azpitik lurra kendu [...]. Urak sail bati azpitik lurra jan" ZestErret.
    azpiadiera-1.1.1
    (V-gip, AN-larr). Ref.: SM EiTec1; Etxba Eib; Iz ArOñ; Inza NaEsZarr 339; Elexp Berg.
     (Fig.). Intriga, conspiración; engaño, fraude. "Azpijan, desfalco, conspiración" SM EiTec1 (los ejs. que cita son de azpijanian; v. infra). "Azpijana, conspiración, intriga, hacer malas ausencias. sinón. irutxurra" Etxba Eib. "Aspíjana ein txak orri, le han estropeado solapadamente un negocio" Iz ArOñ. "Azpi-jana egin dioi, izkutuan salatu edo maltzurkeria egin diote" (AN-larr) Inza NaEsZarr 339. "Labor de zapa, conspiración. Agirixan oso gizon ondrau moduan azaltzen da baiña gero ikusi ein biar ze azpijan darabillen" Elexp Berg. "Azpijana in, azpijokoa egin. Nahiz ta oso zuhurra izan, azpijana iteniyon [...]. Norbaitek ezkutuan dirua edo beste zerbait hartu" ZestErret. Cf. AZPIAK JAN. v. azpilan; azpikeria.
    Bere yakite ta zuurtasun eta guzti, azpi-yana egiten neutson, arik eta zatirik obeena beti edo geienetan neuganatzeraino. Or Tormes 17. Gauza bat esan; bestea egiñ, / ezta azpijana besterik. Basarri 64. Andrazko oker baten azpijanegaittik. Etxba Ibilt 490. Bere berba-iturri samur eta ugariz, zuzenian, azpijanez Beiena-ren ondamendia ekarri guraz dabizenen aurka. Gerrika 194. Gogo-gogoko izango du zenbaitek [Marco] Antonioren adiskide zenarenganako leialtasuna, zenbaitek gorroto honen handinahi eta azpijanak. MIH 315.
    azpiadiera-1.1.2
    "Aspíjana eiñ [...], hacer deudas en secreto" Iz ArOñ. .
    azpiadiera-1.1.3
    "Gaixotasunak azpitik egin gaitza; minaren sintomarik izan gabe, azpi-azpitik gaitza areagotu. Diabetesak eztu miñik, baña zattu berrekua da; horrek azpijana itteu" ZestErret.
    azpiadiera-1.2
    2. "En el juego de bolos, un efecto especial que se le imprime a la bola al lanzarla. Azpijan geixegi emun jotsat" Elexp Berg. Cf. AZPIJAN JOAN.
    sense-2
    II. (Vb.).
    azpiadiera-2.1
    (V, G, AN-gip). Ref.: A (azpi); Garbiz Lezo.
     Minar, socavar por debajo; intrigar, conspirar. "Azpi-jan, azpiak jan, a) socavar el suelo; b) murmurar de alguien" A. "Quitarle por abajo a un árbol o monte para luego caerse más fácilmente" Garbiz Lezo 219.
    Lur ustel ta zoko urak azpijanak, berekin negarra. Or Poem 527.
    sense-3
    III. (Adj.).
    azpiadiera-3.1
    "Azpijana, saldua, itz txuri, falso, traidor" Ayerb EEs 1914, 175. "Falso, traidor" BeraLzM.
    azpisarrera-1
    AZPIJANEAN (V-gip). "Azpiajanian ibilli, conspirar. Mundu erdixa bizi da azpijanian beste erdixan aurka" Etxba Eib. "Atzetik azpijanian jarduntzen daben gizona da" Ib. "Kontablia azpijanian arrapau dabe. SM EiTec1. "Biargiñak ez daoz konforme-konforme eta uezabari azpijanian diardue" Ib. "Aspalditxuan alkarrekin ikusteittut eta itxuria azpijanian dabitz" Elexp Berg. "Azpijanian lortutako diruak ta ondasunak" ZestErret.
    Etxian eskerrik geixen zor detsenak azpi-janian dittuenian, ondasun guztiak baño geixago ardura daben gauzian aurka. Etxba Ibilt 478s. Aspalditik azpi-janean ari zala banekiken. Ataño TxanKan 212s. Bada, gainera, hirugarren arrazoia, ez agerikoa, baina azpijanean, satorraren gisa, ari dena gure "dizkigute-gipuzkera" gaxoaren aurka. MIH 390. Atila gizarajoa! Gogorrean ezin, eta azpi-janean liluratzen dute Erromar izeneko emakume apain haiek. MEIG I 142.
    azpisarrera-2
    AZPIJANETAN. Intrigando.
    Arro aundia ezaguna da, / baiña ez arro apala; / disimuluan azpi-janetan / ez da izaten motela. BEnb NereA 262. Lanean baiño azpi-janetan / geiago da nekatuko. Ib. 263. Errezelo ta azpijanetan, / eta alkarren beldurrean... / Guk nai genduken pake santua / ez dago oso urrean! Basarri 166.
    azpisarrera-3
    AZPIJAN JOAN. "Azpi-jan doa (V-m), en el juego de bolos, se dice de una bola que va a su destino ocultando sus agujeros" A.

    azpijan

    azpijan
    << azpi 0 / 0 aztal >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper