OEH - Bilaketa

284 emaitza honen bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (282)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
xurgatu.
sense-1
(L, BN, S; VocCB .(L, s.v. txupatu)H), xurkatu (L, S; H (L)), zurgatu (L, BN; Ht VocGr 428, VocCB .(s.v. txupatu)Dv, H), jurgatu (S; Foix ap. Lh.), dzurgatu (S), xurpatu, txurgatu, zurkatu (H), zurpatu Ref.: A (dzurgatu, xurgatu, xurkatu, zurgatu); Lh (xurgatu, jurgatü) .
(Sdos. prop. y fig.). Chupar, succionar, libar; mamar. "Sucer" Ht VocGr y Dv. "1. sucer la mamelle; [...] 2. sucer un objet, lui tirer son suc, son liquide, ce qu'il peut rendre, à l'aide des lèvres et par aspiration. Sagar bat xurgatzea, sucer une pomme" H. " Nola haurrak zurgatzen baitu amaren bulharreko esnea, erleak bihien gozoa ezti egiteko, [...]. Dithia, hexurra, sagarra zurgatzea, sucer le sein, un os, une pomme" Ib. " Dzurgatu: 1.º (S-gar), chupar; 2.º (Sc), saborear" A. "3.º humer; 4.º goûter, déguster" Lh. "Libar regalándose (L; Lander)" DRA. . Tr. Documentado al Norte en Hiribarren, Duvoisin, Elizanburu, Oxobi, Arradoy y en sendos ejs. de Eskual y GH. Al Sur sólo se encuentra en autores modernos. La forma general es xurgatu. Hay xurkatu en Hiribarren (junto a xurpatu ) y S. Martin, zurgatu en Duvoisin y Oxobi, txurgatu en un texto suletino de GH y jurgatu en un ej. de Eskual. Se documenta el part. xurga en algunos ejs. de Orixe. En DFrec hay 11 ejs. de xurgatu.
Ahoz aho dabila xurkatzen hezurra; / zahatoari nihork gordetzen muthurra; / azturak badituzte sobera lohiak [Agotak] . Hb Esk 227. Hetan batzuk erroak dituzte iresten [...] / batek sobra den ura xurpatzen adarrei. Ib. 235. [Bulunbari] haukien haragia, hezurrak xurkatuz, iresten dute errege eta enperadorek. Hb Egia 132. Zurgaturen du aspiken burua. Dv Iob 20, 16 (Ol, BiblE xurgatu; Ker miazkatu). Bi Saratarrek hegastin hoien hegal eta izter osoak iretsi zituztela deskantsurik ederrenean, bi Zugarramurdiarrek doi-doia hegal punta bat edo bia bakotxak xurgatzen zituztelarik. Elzb PAd 83. Zahagiaren seme yoria, / nun duk aixtiko zorro lodia? / Gaizoa! lehen-birundan xurgatu dautek odolaren erdia. Elzb Po 207 (tbn. en Or Eus 112). [Etsaiek] xurgaturik odol guzia / apal hindagon eroria. Ib. 202 (tbn. en Etcham 118). Ez dun ez, dionan bezala horma xurgatuz biribildu muturra! Ib. 207. Zigarreta jurga, khia igor eta khe hari so nindagon. Eskual 25-4-1913 (ap. DRA ). Esnea zurgatzean eskuara dut edan. Ox 157. Neguan ezkildorretik olio-ontzia xurgatzera elizara yeisten diren ontzeri. Or Mi 77. Xurga dezaion edena. "Chuparle el veneno" . Or Eus 314. Beatza ziztatuta xurgatu beatza. "Se pincha un dedo y se lo chupa" . Ib. 60. An ikasi zun [...] / igel-iztarrak xurgatzen. "A chupar ancas de rana" . Ib. 237. Gizonek ere xurga nai dute / ilkizunaren ondarra. "Quieren gustar" . Ib. 418. Xurgatuz egunaren azken Jainko-xorta. Iratz 144. Gerla gorria odol xurgatzen ari zaiote orori. Ib. 71. [Ingumak lorea] aski xurgaturik, txoratil antzean artua du gaiña. Or Poem 521. Suge-gorri-antzo, nere odola xurgatzen ari intzan ori! Zait Sof 176. Orain jaunartzera gatoz, / Jesukristoren irabaziak / mezon xurgatzera gogoz. SMitx Aranz 175. Lilirik-lili natxabin / erleen antzera, / maitemin eztitsua / nun xurkatu billa. SM EG 1957 (5-6), 3. Zorigaitzak [...] estutu niñun azkeneko odol tantada xurgatu arte. Etxde JJ 245. Bere amagandik xurgatutako adeitasunez. Ib. 87. Aragikerizko egarria iturri lizun artan xurgatuz asetzea. Ib. 119. Atsegiña xurgatzeko aukera au ez nuke galdu nai. Ib. 116. Zure lerroetan baitut / leraz xurgatu olermen. Erkiag Egan 1958 (3-6), 147. Esku-gaña bere ezpañaratuz [...] eden guzia xurgatuz, ta bere istuz naasirik lurrera botatzen du. Eston Iz 29. Xurgatu ezkero, gauza guztiei eznea zeriotelakoan. Osk Kurl 39. Askotan gazte elizkoiak ere batere bururik gabe, edari lizun auek xurgatzen ikusi oi ditugu. Gazt MusIx 55. [Erleak] an-or, xurgatzen ibiltzen dira gurbiz-ondoetan. Ibiñ Virgil 111. Joxe ateki iztarra xurgatzen ari da. Lab SuEm 208. Amaren bularretik / xurgatzen du goxo. NEtx LBB 303. Eguzkiaren laztan beroa / emen artzen det gozoro, / aren argitik bizi berria / xurgatuaz egunoro. Ib. 357. Zure ezpain-loretan / erle izan nai nuke, / duten ezti guzia / xurgatzeko, maite. Ib. 337. Eskuara [...] erran ditake esnearekin batean xurgatua zuela. Ardoy SFran 70. Ataunen amaren bularretik zurpatu zuen mintzaira gozoa. Agur 2-3-1974 (ap. DRA ). Burdinaz aberats da Bizkaia. Haren xurgatzeari lotzen dira Bilbo ta Donostiako dirudunak. Egunaria 22-9-1976 (ap. DRA ). Sortzeak ekarri digu euskara, amaren altzoan xurgatu duguna. Herr 2-1-2003, 8.
v. tbn. Azurm in Gand Elorri 203. Berron Kijote 199.
azpiadiera-1.1
Bainan gizon zuhurra zen, eta anitz ardo xurgatu ondoan ere etzuen sekula burua galtzen.Zub 26. Zahagia bethe bethia zelakoz prunki txurgatzen zien. GH 1931, 110. Ardo beltza gogoz xurgatu zizun jakiaren lagungarri. Etxde JJ 121.
azpiadiera-1.2
[Berriak] hor barrena barreiaturik dabiltzan eskuliburu merkeetan xurgatu ez baditu. MEIG VI 109. Egiazko misterioa euskararen iraupena da, ez jatorria. Honen arrazoiak xurgatzeko azken azterketa José Miguel Azaolarena dugu. (In MEIG VI 33 ).
azpiadiera-1.3
" Xurgatzea, [...] faire des lèvres et la bouche le mouvement d'un enfant qui tète, par un reste d'habitude et étant hors d'âge de têter" H.
azpiadiera-1.4
"Au fig., gruger" Dv. " Eztu utziko zurgatu artino azken odol xorta eta azken ardita, il ne le laissera pas jusqu'à lui sucer la dernière goutte de sang [...]" H.
xurgatu
<< uzta 0 / 0 xuxendu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper