OEH - Bilaketa

284 emaitza honen bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (282)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
emaile.
sense-1
1. (S; Arch VocGr, Dv, H; -aille SP, Urt II 105, Lar, Añ; -alle VP 25r), emale (B, Sal; Urt II 491), emoile (V-oroz, R; Añ), emole (V; H). Ref.: A (emaile, emale, emoile, emole); Lrq.
Que da, dador, donante. "Dador" VP, Lar, Añ. v. emantzaile; cf. AGUR-EMAILE, AHOLKU-EMAILE, ARGI-EMAILE, BIDE-EMAILE etc. s.vv. agur, aholku, argi, 1 bide, etc.
Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. La forma más antigua y frecuente en todos los dialectos (salvo el vizcaíno) es emaile. La variante emale se documenta en algunos occidentales del s. XX (cf. gloria emalea en Legaz 3); hay tbn. emale, una vez, en Duhalde (273; junto a emaile en todos los demás casos), que quizá sea debido a errata. En vizcaíno hay testimonios de emol- ya a principios del s. XIX, pero es algo menos frecuente que emoil-. En DFrec hay 38 ejs. de email(l)e (8 sept.), uno de emalle y 21 de emale, meridionales.
O Iainko, konsolazione guziaren emailea. Lç Ins A 2v. Adikatzen da emallea, ta ez arzallea. "Cánsase el dador". RS 357 (RS 277 emuillea). Egiok egilleari, (eta) emaiok emalleari. RIs 29. Beharrari emaillea, ezta beharrean iarriko, emaille eztena, azkenean behar izanen da. Ax 232 (V 155). Deus eztuena, balu, emaile handi. O Pr 497. Beha zazu bada zenbat ontasun egin derauzkitzun Iainkoak, eta nola guziez gaizki baliatu zaren emaillearen kontra. SP Phil 44. Erran bedi beraz onsa arrosarioa [...] Saint Dominika honen emailiaren ohoretan. Bp I 149. Gure Jaungoiko emalle ona beti on egiten, ta bere graziak ematen dagokigu. Cb Eg II 10 (cf. emalla Cb CatV 107). Erran zion berri ondikozko heien emailleari. Lg I 298. Doe guztien emolia ta gure Jauna. Mg PAb 58 (cf. emola Mg CO 236). Izan Jesus, biziaren emailea. Dh 79. Zeu zara Ondasun guztien Emalle prestua. Añ EL1 165. Aldeguneraño liberalak, edo emalle onak izatea. Gco I 428. Zeren bera dan on guziaren emaillea. AA II 41. Izaitea dela hobe / hartzaille baiñon emaille. Gy 162. Emaile handia beita lur erabilia. Arch Fab 169. Alako moduan ugaritu ziran emailliak eze, milla berreun ta seigarren urtian bukatu zituan San Damiango elizako lan guztiyak. Bv AsL 53. Karidadeagaiti / beti dago emola / kenduteko asmuagaz / pobreai odola. Azc PB 347. Batere ez dute [eskelariek] elgar poxolu; emailearentzat da poxolua. HU Zez 38. Mai azpian sulla-pedarrak dituztela, ur gozatuaren emale txukunak. Ag G 179. Zu zara gure izaki danen / emoille eta jaubia. Enb 100. Betidanik, eskale labur, emale eder. Ldi BB 98. Agiri onetan abetxek ezarri bitez: artule eta emallearen izen-abizenak eta abar. EAEg 19-11-1936, 339. Irri batek lan guti, ondorio ainitz, / Ukailea du berasten, emailea biluzi gabe. JEtchep 117. Esker onak, emailearen sustatzaile. EZBB I 101. Artzaille bizkor, emalle koxkor. EZBB I 44. Hori zen pentsione guzien emailea. Etchebarne 137. Jaun mera "emaileak" beste herriko "hartzaileari" erran ziona. Larre ArtzainE 292. Emale zimurra, / danera maltzurra, / erabat lukurra, / ongille makurra. Insausti 252. Ezberdintasun horretan ez dago emailearentzat inolako eragozpenik, bai, ordea, hartzailearentzat hots gehiago hots guttiagoren bitartez itzuli behar dituenean. MEIG VII 178.
v. tbn. Mat 281. Saug 23. EZ Noel 141. Harb 276. Arg DevB 4. Tt Arima 99. Gç 117. ES 144. Ch III 5, 4. Mst III 6, 2. Mb IArg I 153. Egiat 265. CatLuz 39. UskLiB 143. Jaur 199. Etch 604. Lard 37. Laph 55. CatS 132. Oxald in AstLas 74. Inza Azalp 109. Or BM 96. Lf Murtuts 3. Izeta DirG 71.
Emoil-, emoll-: Mg CO III. Añ GGero 217. Astar II 254. CatLlo 98. Itz Azald 68. Etxabu Kontu 196.
Emol-: CatBus 58. Or Tormes 23. EZBB I 44.
Emale: A Ardi 83. Ir YKBiz 136.
(Uso adj.). Generoso. "Emallea, franco, liberal" VP 23v.
Gizon onaen Iaube guztiz emallea. FabriP 1. Guziz aberats, eder, gozo, ugari, liberal, Ongille, Emannai, Emallea. Cb EBO 35. Bihotz karsu, emaille, samur, eta konstant bat. Mih 51. Kristoren esku emallea. Mg CC 231. Persona liberalak, emalleak, ongilleak gozatzen duen honra. Gco II 37. Zeñ ona, eta emallea gure Jesus ona. AA I 475. Len estua, zekena, esku laburrekoa ta itxia, orain, barriz, prestua, emollea, zabaltzallea ta ongille andia.GGero 174. Sinhetsi nahi dut aphezak / emaile direla guziak. Arch Fab 213. Aberats emaile, beharrei urrikari. Zby RIEV 1908, 416. Emailea zen biziki. HU Aurp 111. Ona, errikoia, jakintsua, emollea da Peru. Ag Kr 192. Orrenbeste diru eztu iñork egundaño Oñatiko kale arian bota; ezta jauregiko zaldunak berak ere, emalea da baña. Ag G 74.
(No ref. a personas). Productivo. "(V-oroz, R), fértil" A.
[Lurrak] iñork beartu gabe, bere sabel emaille zabalaren bazter guzietatik ematen bait-zuan. Berron Kijote 125. Badu beti gure herri hunek artzaintza bat, beti emailea, modernagoa eta bizikoia. Larre ArtzainE 35.
sense-2
2. Que compone, compositor.
Kantu hunen emailea motiko gaztea. FrantzesB I 27. Kopla horren emailia, ezta laboraria. ChantP 384. Kantuen hasle eta koplen emaile. Larre ArtzainE 167.
sense-3
3. Que pone.
Preso egon direnek preso emaileak garaitzea, mirakulua. Hb Egia 147. Ez gauzen xuxentzaleak, bainan gauza heien behinere baino trebes emaileak. Elsb Fram 61. Gai-emaile, Antton Aranburuk: [...]. Xa Odol 339.
sense-4
4. Que entrega (a una persona).
Xuti zitezte, hots! Ene emailea hortxe da! "Qui me trahit" . Leon Mc 14, 42.
sense-5
5. Que pasa.
Gau-emalleak ura lortzera / penitentziz gatozkizu. SMitx Aranz 140.
emaile
<< elkarlan 0 / 0 endelgatu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper