Harremana

    OEH - Bilaketa

    285 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (283)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hutsegite.
    tradizioa
    Tr. Documentado en Haramburu y en textos vizcaínos y guipuzcoanos desde el s. XVIII. La forma general es (h)utsegite. Hay utsgite en Iñarra. En DFrec hay 9 ejs. de (h)utsegite.
    sense-1
    1. (V, G-azp, AN, BN, S; Dv; u- Izt, VocCB ), utsgite, usgita (Lar). Ref.: A (utsegite); Lrq (huts); Gte Erd 127.
     Error, fallo; falta, pecado. "Error" Lar. "Yerro, [...] falta, utsegitea" Izt 123v. "Faltas, utsegiteak, utseginak" Ib. 49v. "Faute" Dv. "Error, yerro, falta" A, que cita a fray Bartolomé y Uriarte. "Zein da emen hutsegiterik egiten ez duana? (G-azp)" Gte Erd 127. Cf., en menor grado de nominalización: "(Es) proprio de los hombres el errar, gizonen egokia da utsegitea, gizonari dagokana da utsekitea" (Lar); Uts egitea, gizakume danari dagokio, ziñez (Zait Sof 189); Huts egiteak nehor ezin du ohora (Xa Odol 255).
    Guztiarekin ere huts egite horretara nola bethi ohituak baitkara. Harb 195. Ez begiratu egiteaz / gizonak utsegitea / bada ezagutzea. BBizk 35. Barkatzen bazenit gaur oraindañoko nere oben ta uts egite guzia. Mb IArg I 155. Leku ematen didazun ezkero, nere igaroko utsegite eragabeak erremediatzeko. Cb Eg III 281. Pekatu beniala baño ez dala egin dan utsegite edo paltia. Mg CO 145. Aurkietan badogu utsegiteren bat, eskatu beriala Jainkuari parkazinoia. CrIc 34. Jausten zareanean uts egite arinetan. Añ LoraS 113. Ebaren utsegiteak erremediatzera etorri zan Ama Birjiña. Gco I 469. Gerta liteke adiñ zoroarekin irristatzea utsegiteren batean. AA III 505. Oraiñ bere aztertuko deutsudaz ezkontzako berbaak emonda gero oi diran uts egitiak. JJMg BasEsc 254. Gizonaren uts egiterik andijeena da, Jaungoikuari ez entzutia. fB Ic I 18. Beste uts egitiak, lapurreta batek, adulterijo batek, gizon illte batek erremedijo jakinak daukez. fB Ic III 319s. Aldi batean lanbide au ondo bete zuen; baña denbora berean utsegite andiak izan zituen. Lard 158. Biztu zan illen artetik: eta izango da azkeneko utsegitea gaiztoagoa lenbizikoa baño. Ur Mt 27, 64 (Lç errore, He, TB, Dv, SalabBN enganio, Samper, Hual engañu, Echn engaño, Ip inganio, BiblE engainu, EvL gezur, Ur (V) errakuntza, Leon jokotria, Or iruzur, Ker maltzurkeri). Izan arren andija zuben kontularijen jakiturija ta arduria, alanbere eukiko ditu utsegiteren batzuk. (1866). BBatzarN 217. Utsegiteak barkatzea. Aran SIgn 110. Lanbide au oraindik / gutxi det usatu, / uts-egiteak arren / argatik barkatu. Xe 223. Oraiñ arteko uts egitiak / daukazuez parkatuak. AB AmaE 11. Agertzen zion bere utsegite edo kulpa. Goenaga S. Inazio 72 (ap. DRA ). Purgategirako errekiñak lirakien utsgite asko zuzentzen ta txukuntzen ditu. Iñarra Ezale 1897, 346b. Onek norbere umearen utsegite ta griña txarrak ikusten eztituelako. Ag Kr 107. Bi gauza eskatuaz: bat, izan ditudan utsegitientzat barkamena. A. Lagun urkoaren utsegiteak asarre gabe eramatea. KIkG 65. (v. tbn. KIkV 61) Emaidazu, Jesus maitea gaurko nere utsegite guztiak ikusteko argia. ArgiDL 21. Ez det esan nai utsegite txiki orrengatik agiria otarrera bota bear degula. Lab EEguna 77. Beranduegiko gauza da, lengo utsegiteak orain zuzendu nai izatea. TAg Uzt 125. Urtarrillaren 29 garrenean Zaingo onek eman zuan Agindua utsegite batez azaldua izaki. EAEg 14-11-1936, 294. Utsegiteak zigortzea. Ib. 8-1-1937, 756. Emazteak etzun nai gurekin alako utsegiterik egin. Etxde AlosT 75. Eskatu zeruari bere utsegiteen parkamena. Erkiag Arran 184. Pekatu astuna ez dalakoan egindako utsegiterik ez da pekatu larria izango. MAtx Gazt 51. Jainkoak barkatuko ote dit utsegite aundi au? NEtx LBB 27. Semearen utsegiteak diran-lez ikusi bearrean, grazi oneko biurrikeritzat artzen ditu. Berron Kijote 17. Inprenta-utsegite batzuk. AZavala ( in Alkain 142). Or amaitu balira utsegite guztiak! Gerrika 167. Nik banuen ordukotz kausitze eta hutsegite horietaz zerbait esperientzia: Mayorga eta Frantsesenean egin pasaia hartaz argitua, ez nuen gehiago beste petto baten beharrik. Larre ArtzainE 259. Batbateko bihotz-hutsegite bat. Ib. 234. Hutsegite honen erakusburutzat Detxepareren bi bertso hautatu dizkigu. MIH 241n. Bihotzez damu duen hutsegitea berandu bederen zuzentzeko. MEIG I 179.
    v. tbn. Utsegite: Zuzaeta 162. Arr GB 90. EE 1883a, 238. Bv AsL 196. Sor Bar 65. Urruz Urz 23. Itz Azald 137. EusJok 140. Goen Y 1934, 179. ArgEgut 1934, 127. JAIraz Bizia 114. EgutAr 2-11-1957 (ap. DRA). Onaind STeresa 35.
    azpiadiera-1.1
    Engaño.
    Au da askoren utsegite edo engañu kaltegarrija. Mg CO 124.
    sense-2
    2. Falta (a una convocatoria, etc.).
    Nere aldetik ez da utsegiterik izango. Badaukat lurralde ori ikusteko gogoa. TxGarm BordaB 130.
    sense-3
    3. Retraso.
    Etxean bazkari luze samarra, / ez dago zer esanikan. / Ordubeteren utsegiteaz / ni're joan nintzan andikan. (In AZink 135).
    azpisarrera-1
    HUTSEGITE GABE. Sin falta, sin mácula.
    Dakigu, Ama Birjinia, bat bere norban ta utsegite bagia izan zala bizitza guztijan. JJMg Mayatz 193s.
    azpisarrera-2
    HUTSEGITEZ. Con fallos.
    Dakijana bere, pediaz osterantzekua, utsegitez naastauta baino, ez daki. fB Ic I 43. Otsik eta danbatekorik andienak ere, berak biderik eman ezpazuen utsegitez edo faltaz, etzutela otoitzetik bultzatzen eta alderazitzen. Aran SIgn 45s.

    hutsegite

    hutsegite
    << honenbeste 0 / 0 idazte >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper