Azpisarrerak (sarrerak) (2)
geza.
I .
(Adj.).
1.
(V-gip, G, AN, L, Sal, R; SP, Lar, VP
51v, Añ, Dv, H),
gaza (V; Lar, Añ, H),
gasa
Ref.:
A (geza, gaza); Iz ArOñ, To (gazie), R 307; Etxba Eib (gezia).
Insípido, soso; (agua) dulce. "Insulso, " dulce, no agrio", "soso" Lar y Añ. "Insípido" Añ. Tr. No se documenta en la tradición suletina. En DFrec hay 6 ejs. de geza .
Hala ezin ekhar dezake ithurri batek ere ur gazi eta geza. Lç Iac 3, 12 (Ol, Ker, IBe geza; He, TB, Dv ezti, IBk gozo). Ur hetarik batzuk dira gazi eta bertzeak geza. Ax 215 (V 143). Phereka zazue idia [...] ganz gezaz. Mong 592. Nai adiña ur gez on. Mb IArg II 279. Manteka gezaa gatz gabea. BerastAzer 129. Ainbeste iturri geza. Izt C 103. Gatza egitan bada geza. Hual Mt 5, 13 (Lç gezat badadi). Gazia aldago ura edo geza dago? SBaroj CancB I 4, 51. Urgaziaren ondoren gezarekin bustitzen dira. Anab EEs 1919, 85. Garisti salgai ditun / gauz gazi eta gezak. MendaroTx 64. Ur gasa-gasatik urteniko arrain gazittubari. Otx 130. Berak bazkaria geza. "Su comida no era enjundiosa" . Or Eus 422. Gazia Zuk artu zenun, neretzat utzi geza. Or Poem 539. Nire deserriko mahats geza bigunak. Arti MaldanB 191. Koipe gazea lez urtuten yoiat. Erkiag BatB 198. Colindres inguru artan, ura erdi gazi erdi geza zegoan. AZink 91.
v. tbn. JanEd I 88. AB AmaE 91. Tx B I 202. Zendoia 109.
Insípido, soso; (agua) dulce. "Insulso, " dulce, no agrio", "soso" Lar y Añ. "Insípido" Añ. Tr. No se documenta en la tradición suletina. En DFrec hay 6 ejs. de geza .
Hala ezin ekhar dezake ithurri batek ere ur gazi eta geza. Lç Iac 3, 12 (Ol, Ker, IBe geza; He, TB, Dv ezti, IBk gozo). Ur hetarik batzuk dira gazi eta bertzeak geza. Ax 215 (V 143). Phereka zazue idia [...] ganz gezaz. Mong 592. Nai adiña ur gez on. Mb IArg II 279. Manteka gezaa gatz gabea. BerastAzer 129. Ainbeste iturri geza. Izt C 103. Gatza egitan bada geza. Hual Mt 5, 13 (Lç gezat badadi). Gazia aldago ura edo geza dago? SBaroj CancB I 4, 51. Urgaziaren ondoren gezarekin bustitzen dira. Anab EEs 1919, 85. Garisti salgai ditun / gauz gazi eta gezak. MendaroTx 64. Ur gasa-gasatik urteniko arrain gazittubari. Otx 130. Berak bazkaria geza. "Su comida no era enjundiosa" . Or Eus 422. Gazia Zuk artu zenun, neretzat utzi geza. Or Poem 539. Nire deserriko mahats geza bigunak. Arti MaldanB 191. Koipe gazea lez urtuten yoiat. Erkiag BatB 198. Colindres inguru artan, ura erdi gazi erdi geza zegoan. AZink 91.
v. tbn. JanEd I 88. AB AmaE 91. Tx B I 202. Zendoia 109.
(V-gip, G, AN-5vill; Lcq 84),
gaza (V-gip).
Ref: A; Etxba Eib; Iz ArOñ (gazía), UrrAnz, Als; Caro CEEN 1969, 224; Elexp Berg. "Dulce, hablando de manzanas" A. " Sagar gezaat, una manzana no ácida" Iz Als.
Sagar gezak, orratio, ez dira ain arduratsu erabilli bearrekoak. TAg Uzt 279. Sagar gezarekin, sagardotarakoarekin alegia. Insausti 51.
Ref: A; Etxba Eib; Iz ArOñ (gazía), UrrAnz, Als; Caro CEEN 1969, 224; Elexp Berg. "Dulce, hablando de manzanas" A. " Sagar gezaat, una manzana no ácida" Iz Als.
Sagar gezak, orratio, ez dira ain arduratsu erabilli bearrekoak. TAg Uzt 279. Sagar gezarekin, sagardotarakoarekin alegia. Insausti 51.
2.
(V-gip ap. Iz ArOñ; Lar, Añ, H),
gaza (Lar, Añ).
Simple, tonto; soso, sin gracia. "Camueso, insensato, simple" Lar. "(Es un) ave fría este hombre" Ib. "Zonzo" Lar, Añ. "El desganado, apático" Iz ArOñ .
Txistua joaz [...] geza ta parregarri, enparantzako guztiai gogait eragiñ arte. Ag EEs 1917, 203. Gaiak, bai, gaiak egokiak dira; baña egostarin eta gazaegi dagoz-ta, ipuin bikañak daukaguzanik ezin esan daikegu. Eguzk LEItz 28. Ain geza ta belaxka da [idaztia] . TAg GaGo 52. Aiekin ez dute gaur afaria geza. "La comida de hoy va a tener su salsa (literaria)" . Or Eus 364. Ango mutillak, Juana, auzorako ditun onak; baña etxerako ura baño gezagoak. NEtx Antz 43. --[...]. Geza naun. --Ator! Nik gazituko aut. NEtx LBB 269. Gaiak erabiltzeko moduaz kanpora, geza iruditzen zitzaidan. MEIG V 103.
Simple, tonto; soso, sin gracia. "Camueso, insensato, simple" Lar. "(Es un) ave fría este hombre" Ib. "Zonzo" Lar, Añ. "El desganado, apático" Iz ArOñ .
Txistua joaz [...] geza ta parregarri, enparantzako guztiai gogait eragiñ arte. Ag EEs 1917, 203. Gaiak, bai, gaiak egokiak dira; baña egostarin eta gazaegi dagoz-ta, ipuin bikañak daukaguzanik ezin esan daikegu. Eguzk LEItz 28. Ain geza ta belaxka da [idaztia] . TAg GaGo 52. Aiekin ez dute gaur afaria geza. "La comida de hoy va a tener su salsa (literaria)" . Or Eus 364. Ango mutillak, Juana, auzorako ditun onak; baña etxerako ura baño gezagoak. NEtx Antz 43. --[...]. Geza naun. --Ator! Nik gazituko aut. NEtx LBB 269. Gaiak erabiltzeko moduaz kanpora, geza iruditzen zitzaidan. MEIG V 103.
3.
Tibio, templado, suave; débil, sin fuerza.
Añ ixill ta geza ikusirik. Ag G 326. Gerora ere motel, geza, txikia izango degu asterokoa. Ldi IL 75. Ez degu bear geza-epelak, / bai beroak eta gaziak. Auspoa 132, 69. (ap. ELok 55) Gizartekeri gaza oneik. Eguzk GizAuz 82. Askozaz be gazeagoa da: Marx-enaren ondoan ur-epela dala esan geike. Ib. 73. Euskerea ez ete doa gaur makalduaz, zimelduaz, kolorea galduaz, gaza-geldo-motx eta indar barik geldituaz? Vill ( in Bilbao IpuiB 8 ).
Añ ixill ta geza ikusirik. Ag G 326. Gerora ere motel, geza, txikia izango degu asterokoa. Ldi IL 75. Ez degu bear geza-epelak, / bai beroak eta gaziak. Auspoa 132, 69. (ap. ELok 55) Gizartekeri gaza oneik. Eguzk GizAuz 82. Askozaz be gazeagoa da: Marx-enaren ondoan ur-epela dala esan geike. Ib. 73. Euskerea ez ete doa gaur makalduaz, zimelduaz, kolorea galduaz, gaza-geldo-motx eta indar barik geldituaz? Vill ( in Bilbao IpuiB 8 ).
Disminuido, rebajado.
Pisuan ta neurrian gazago ta laburrago emon. Añ EL2 151.
Pisuan ta neurrian gazago ta laburrago emon. Añ EL2 151.
4.
"
Gaza dagoz oraindiño, están verdes todavía (V-ger)"
A EY III 347.
II .
(Sust.).
1.
(Lar),
gaza (Lar).
Insipidez.
Insipidez.
2.
Agua dulce.
Gezak eiozko bisutsa. Ldi UO 46 (='la bruma tejida por el agua dulce'?).
Gezak eiozko bisutsa. Ldi UO 46 (='la bruma tejida por el agua dulce'?).
3.
(H),
gereza.
"Pris substantivement, pomme douce"
H.
"
Gereza, reineta roja (manzana)"
Darric (ap. DRA).
EZ GAZI EZ GEZA.
v. gazi.
GAZI-GEZA.
v. gazi.
GEXA
(Forma con palat. expresiva).
a)
Soso, sin gracia.
Baserritar galtz ipurdi gizajoren bat [...] ez badezute azaltzen, jaiak gexak dirala, ez dutela grazirik diozute. Ataño TxanKan 18. Hain dira garbi --eta halaz ere ez gexak--, bizi eta egokiak [ipuiak] . MEIG II 97. Film honen gertakizuna gexa xamarra da eta gexak dira bertan agertzen zaizkigun lagunak. MIH 325.
Baserritar galtz ipurdi gizajoren bat [...] ez badezute azaltzen, jaiak gexak dirala, ez dutela grazirik diozute. Ataño TxanKan 18. Hain dira garbi --eta halaz ere ez gexak--, bizi eta egokiak [ipuiak] . MEIG II 97. Film honen gertakizuna gexa xamarra da eta gexak dira bertan agertzen zaizkigun lagunak. MIH 325.
Apático.
Bidelagun gexa xamar honen gorabeherak. MEIG III 92.
Bidelagun gexa xamar honen gorabeherak. MEIG III 92.
b)
"Eguzki gexia, txepela dago / indartsua (G-azp)" Gte Erd 87.
GEXA-MEXA.
Tibio.
Etzinduzkeet gexa-mexa ikusi nai katolikutasunean, ez "arraxoika", onaño bai ta arago ez. SMitx Unam 117.
Etzinduzkeet gexa-mexa ikusi nai katolikutasunean, ez "arraxoika", onaño bai ta arago ez. SMitx Unam 117.
GEZA ETA GAZIAK.
Gauza errazak zeuden, / geza ta gaziak / tragatu dituztela / dira notiziak. Auspoa 68-69-70, 129 (Interpr? cf. GAZI-GEZA; ELok 360 traduce "asko jan").
Gauza errazak zeuden, / geza ta gaziak / tragatu dituztela / dira notiziak. Auspoa 68-69-70, 129 (Interpr? cf. GAZI-GEZA; ELok 360 traduce "asko jan").
GEZA-GAZI.
Cosas agradables y desagradables.
Bertso batzuek nola ez kanta / Jesus Maria Imazi? / Len ere alkarri esanak gera / makiña bat geza-gazi. Insausti 342.
Bertso batzuek nola ez kanta / Jesus Maria Imazi? / Len ere alkarri esanak gera / makiña bat geza-gazi. Insausti 342.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
