Harremana

    OEH - Bilaketa

    285 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (283)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gogortu.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, SP, Mic 6v, Urt II 288, Lar, Añ, Gèze, Dv, H). Ref.: A; Lrq; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 252.
     Endurecer(se); entumecer(se). "Endurcir, devenir dur" SP. Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. En DFrec hay 24 ejs.
    Mianbro guztiak dire gogorturik gelditzen. EZ Man I 46. Begiraukezue zeuen / Gogortzetik bihotzak. EZ Eliç 298. Iguzkiak beratzen du ezkoa eta gogortzen lurra. Ax 109 (V 72). Pekatu egiebanian gogortu, arantzatu ta lartu jakola lur berez bigun ta samurra zana. Mg PAb 149. Gogortuaz dijoa zure biotza ingudearen eran. AA III 504. Badakizu izotza ur gogortua besterik ez dala. It Dial 119 (Ur, Dv, Ip gogortu). Hauts zaitzu arroltze freskuak barnerat, artha emanez gogor ez diten. ECocin 27. Ezurrak zaizkit gogortu, / belarriak ere gortu. Xe 243. Leiak gogortu arren goietan / iñoz edurtza andiak. AB AmaE 87. Mamiak aitu eta / ezurrak gogortu. Urruz Urz 56. Medelen itz oriek, burua zearo gogortu ezpazait, aberats batek egindakoak dirudite. A Ardi 12s. Goazemak, Xalbat, otzak gogortuko au bestela. Etxde JJ 264. Han zagon hilik gogortua iduri. JEtchep 32. Berealaxe zaiñak zaizkio gogortu. NEtx LBB 371. Iguzkiak urina guritzen eta buztina gogortzen. EZBB II 14. Asko kosta zitzaion gariari eltzea [...], gogortu eta kentzeko moduan jartzea. Insausti 89. Ahaleginean gogortu nahi genukeen bihotz honen ixuri xamurrak baduela bere saria. MEIG IX 101.
    azpiadiera-1.1
    Lehen hitzean U ez da baliatzen G gogortzeko baizen, eta GUI pronontziatzen da frantsesez bezala.MarIl XIV.
    azpiadiera-1.2
    (Part. en función de adj.). "Arraultze gogortiak egin (S)" Gte Erd 294.
    Presuna ianzaharrak, mathela gogortuak edo horzkitua dagoenak, eztu atseginik hartzen iaten hastean. Ax 490 (V 317). Itsas-afar gogortu edo esponja batekin. Mb IArg I 129. Tella ondo gogortu ta erria. Mg CO 87. Gudari biotz-gogortu aien artean. Ataño TxanKan 32. Soñekue besuen inkauta odol gogortuagaz eukan. Gerrika 23.
    sense-2
    2. (L-ain, Sc ap. A; Lar, Añ, Dv, H).
    Obstinarse, empeñarse. "Dar, obstinarse" Lar. "Empedernirse" , "obstinarse" Añ. "Emperrarse en una idea, por ej., el vendedor en vender a tal o cual precio" A.
    Batzu gogortzen baitziraden eta ezpaitzuten obeditu nahi. Lç Act 19, 9. Bekhatutan itsuturik eta gogorturik egoitea. Mat 29. Borondate gaixtoan eta malizian ostinatuak, gogortuak eta itsutuak baitaude. Ax 602s (V 387). Gero gelditzen dira alferkeriaren azturan gogortuak. ES 182. Zori onekoak gu gogortzen ezpagara geren bide gaistoetan. Mb OtGai I 171. Ainbesteraño gogortu ziran, nun [...] gurutze batean illik ikusi artean aspertu etziran. Gco II 70. Bekatuan gogortuak, sorrak eta gorrak. AA II 4. Baña Faraon gogortu zan, eta etzuen baimena eman. Lard 71. Ez zuen amorerik eman. Bigundu eta samurtu beharrean, gogortzen hasi zitzaigun. MIH 292.
    azpiadiera-2.1
    (Trans.).Volver obstinado.
    Beraz, nahi duenari miserikordia egiten drauka, eta nahi duena gogortzen du. "Il [...] endurcit". Lç Rom 9, 18 (He, TB, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe gogortu).
    azpiadiera-2.2
    (Part. en función de adj.).
    Noizpait gertatu zena bekhatore gogortu, harritu eta obstinatu handi bati. Tt Onsa 54. Soberanoaren kontra arras gogortua. Iraultza 80. Bekhatorosik gogortuenen hunkitzeko eta konbertiarazteko berthutea. JesBih 397. Lapur eta eraile gogortu batek ez eze, kristau bihozperaagoak ere ez luke noski horrela jokatuko. MEIG I 190.
    v. tbn. AA I 427. Dh 258.
    sense-3
    3. (V-gip; Añ, VocS, Dv, H). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
     Reafirmar(se), fortalecer(se). "Raffermir" VocS . "Fortificar, dar vigor" Añ. "Raffermir, donner de la solidité, de la constance" H. "Restablecerse de una enfermedad o un accidente" Etxba Eib. "Makalaldi bat izan neban baiña berriro be gogortu naiz" Elexp Berg.
    Jaun puxanta, konfirmazioneaz / gogor nazazu, zalduna nola harnes dobleaz. EZ Man II 68. Zeren gogortu dituen / atheak erroetan. Hm 157. Alan dua ekandu zital au gogortu eta sendatubagaz. Astar II 149. Zeugan indartu ta gogortu bear dau ene arima argal, erkin, kadenak. Añ EL2 172. Jesus maitea, zuk gogor nezazu. Dv LEd 107. Bainan bertzeak gogortu ziren gezurrean, eta harmekin yarri egiaren kontra. Hb Egia 98. Berari begiratuta indartu eitezen biotzak eta gogortu besoak. Ag AL 65s. Aberrijak edo naziñuak osasuntsutu ta gogortu, ta edozein aurrerapenetako gertu ipiñi. Kk Ab I 20. Ahuzkiko ta Kaillatietako mendigiro garbiak gogortutako morrosko sendo ta zaintsua zan. Etxde JJ 14. Geienez be, aste bi eukezan erramutan ikasi ta gogortuteko. Etxabu Kontu 156.
    v. tbn. fB Ic I 303. Ur BulaAl 5. Laph 146. Apaol 59. Zait Plat 60. FEtxeb 30.
    sense-4
    4. "Stupéfier, rendre immobile de surprise, d'étonnement" H.
    Abade jakitun ori, ill otza legez gogortu ta mututurik Andreak itxi eban. Cb EBO 44. Arritu, gogortu eta mututurik geratutekua da ikustia ain zabaldurik juramentuba. Astar II 65. Gogorturik nauko ikusteak nik egin dodana eta zelan zure ontasunak itxaron deustan. Añ EL2 155 (EL1 139 mirariturik).
    sense-5
    5. (Añ, Dv, H).
    Hacer frente. "Resistir" Añ. "Résister, se montrer revêche, rebelle, indocile" H. v. GOGOR EGIN.
    Bide gaistoetara eraman nai gaituen etsaiari gogorzea ta geren gaistaginei onez ta otoitzez eranzutea. Mb IArg I 270. Nor ziran, Antioko Erregeari gogortu ta guda edo gerra egin zioenak? Ub 56. Etsaiaren tentamendu guziai gogortu ta kontra-gitean. Ib. 199. Bertsu huntan mintzo naiz monsieur Larrondori, / nola gogortu zaien Senperen orori; / aristrokek dezagun guziek sokorri, / zeren juramentura ez baita erori. Iraultza 81.
    sense-6
    6. "(V-ger), ahorrar. Dirua gogortu, ahorrar dinero" A.
    sense-7
    7. "(Vc), morir, matar. Txo, orra banajatok, neuk gogortuko aut, txiel ori" A.
    sense-8
    8. "Serenarse (msOch)" A Apend.
    sense-9
    9. Volverse sordo.
    Pilota ukaldi bat harturik gogortua da. Zerb BiGo 305.
    sense-10
    10. Fortificar (una plaza, un lugar).
    Gure Bizkaiko alde guztia / gudariez indartuta, / itxaso bazterretik asi ta / mendi danak gogortuta. FEtxeb 56.
    azpisarrera-1
    EZIN GOGORTUZKO. "Qu'on ne peut affermir; qui ne peut s'affermir, se durcir. Harrasia erori da, ezin-gogortuzkoa zen" Dv.
    azpisarrera-2
    GOGORTUXE (Dv, A) (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). "Un peu raffermi" Dv.
    Otzak gogortuxe zun, eta noiz baño noiz an geldituko ote zan ari zan bere buruarekin. Or SCruz 48. Txinurriak eraso digute, ta alea gogortuxe orduko, galtzen gaitue. Or Mi 88. Gogortuxe ta noiz itoko eukan arnas-estua ezagun ezagunean zabaldu yakon. Erkiag Arran 173.

    gogortu

    gogortu
    << gogoangarri 0 / 0 1 goi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper