Tr. Los autores meridionales usan gralmte. la forma sasoi, los baztaneses, labortanos y bajo-navarros sasoin, y los suletinos saso o sasu. Hay además sasoan (ines.) en Zavala, sazoi en Cardaberaz, sazoĩ en Hualde y sasoe en algunos autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 66 ejs. (1 septentrional) de sasoi y 7, septentrionales, de sasoin.
etimologikoa
Etim. Préstamo románico; cf. esp. sazón, etc.
sense-1
I.(Sust.).
azpiadiera-1.1
1.
(V, G; Lar, H);
sasoin (L, B; Urt, Lar, H);
sason (Lar);
saso (Lar, H);
sasu( -u acentuada y nasal);
sazoi;
zazoiRef.:
A;
EtxbaEib;
HolmerApuntV;
ZestErret. Sazón; tiempo en que se realizan las faenas agrícolas; en gral., tiempo adecuado u ordenado para algo."Advenire in tempore, [...] sasoñ onean"Urt I 254.
"Sazón"Lar.
"Ogi ereiteko sasoina, [...]. Aran sasoina, la saison des prunes"H.
"Tiempo propio para cada una de las operaciones agrícolas. Garixak eraintzeko sasoia"EtxbaEib.
Tr. Documentado desde Leiçarraga (cf. antes sazoinean en Lcc) tanto al Norte como al Sur.
Fruktuén sasoina hurbildu zenean. LçMt 21, 34 (TB, Echn sasoin, Hual sazoĩ; He, Ur, SalabBN denbora, Dv, Leon aro, Ip thenore, IBk, IBe garai).
Emaiten drauzkigula zerutik uriak eta sasoin abratsak."Saisons fertiles".LçAct 14, 17 (He sasoin; Dv aro, Ol uztaro, Arriand, IBk giro, Ker, IBe urtearo).
Lurraren hedamen guziaren gainean habita litezenzat, lehenetik sasoin ordenatuak determinaturik, eta haién habitazionearen mugarriak ezarririk. LçAct 17, 26 (He, TB denbora, Dv muga, Ol, Arriand, Ker, IBe aldi).
Fruituak ekhar etzazu billtzeko sasoñera. EZMan II 111.
Ez ezteik egin, sasoin gabe lehiaz. Harb 10.
Orduan da Iainkoaren faborearen eta laguntzaren sasoiña eta puntada. Ax 129 (V 85).
Badira zuhaitz batzuk, udaren finean, sasoinetik kanpoan hasten baitira loratzen. Ib. 211 (V 141).
Orduan da egiazko sasoina pobreziari iarraikiteko. SPPhil 276.
Ene eskietan eitz ezazü bethi zure akhodiña, nik bere sasuan ezariren dit behar den bezala. Mst III 39, 1 (SP y Ch bere denboran, Ol garaiz).
Nihork etzakien hala fruiturik etzela arbola hartan nola sasoinak darabiltzanak eta arbolak fruituztatzen dituenak berak. Lg II 225.
Beren sasoi denboran / diranak elduko. Echag 175.
Ernari jarteko sasoiak arrapatzen dituen denporan. IztC 168.
Garagarrak itaitutzeko sasoia. Lard 160.
Artuak bere sasoian jorratzen ez ditunak. SorBar 75.
Ezkon zaitezte lenbailen, / sasoia juan baño len. Xe 246.
Zenbait kandela eta lore, batez ere sasoi artakoak ipiñiaz. ArrMay 7.
Gerezi sasoina baitzen. ElsbFram 93.
( s. XX)Sasoie bada ba eskolara yueteko, irurek lasteer die ta.OrtOroig 35.
Iruritzen zait esposatzeko / daukatela sasoi. TxB 110.
Ideek nola solasek, nola idaztiek, ez ote duten beren garaia edo sasoina, nago dardarika batekin. JEBer 65.
Bear diran neurri eta arauak tajutzeko sasoia eldu zaigu beraz.EAEg 22-11-1936, 362.
Atuneta-sasoia. ErkiagArran 77.
Eldu zan, bada, bere sasoia, / ill biar ebena urte-txarria. BEnbNereA 46.
Sasoia berez etorri arte / soseguz bizi eziñak [neskatxak]. AndAUzta 119.
Sasoia da onezkero, goian dagozan lapur zantarrok eratsi dagiguzan. ErkiagBatB 65.
Zonbait gazte sasoin denboran bizi diren plantan. Othoizlari 38 (1964) 15 (hablando de la temporada turística).
Lurdeko sasoin egile zonbeit hegaldatu dira elhurreko sasoinerat.Herr 28-12-1967, 4.
Gazta-sasoia zala-ta. NEtxLBB 94.
[Betarrabaren] sasoina finitu. In . XaOdol 292.
Sanjuanak aldia izango zan, artajorra sasoia.Gerrika 16.
Borda hartako pentzeetan ginituen, sasoina nolakoa zen, behi antzuak. LarreArtzainE 37.
v. tbn. Enb 136. Basarri 10. Ker Act 1, 7.
azpiadiera-1.1.1
Momento. Hauk hunela kondaturik heldu zaiku sasoña / iuiamendu larri hunen aiphatzeko fazoña. EZMan I 49.
Patxi! Patxi! --ots egin zuten sasoi onetan eskalleratatik. Apaol 41.
Komuniñoirako sasoia etorri zanean. AgIoan 212.
Orduban [arrautzak] botako dizkatzu baratxuri sopari, kazuelak pill-pill-pill egiten duan sasoian. MocDamu 6.
Zuaz lotara; / sasoia da-ta. Enb 78.
Sasoi artan sukal-zokoan / ez egoteak dio min.OrEus 167.
Arrigorrietara ziñerako zazoian helduteko. OskKurl 215.
Azken orduko bazkaria baiño naiago eben, kontixu, bere sasoian berbatxu bigaz bada be eskertzea.EtxabuKontu 48.
(V-gip, G-azp; Izt 32r, H);
sasoin (L-sar-côte, B, BN-lab; SP, Dv, H);
sasoe (V-gip);
sasobe (AN-larr);
saso (Gèze, H);
sasu (S; Gèze)
Ref.:
Lrq(/śaźũ [oxítona]/);
AspLeiz2(sasobe);
EAEL 226;
ElexpBerg(sasoe);
GteErd 271;
IzetaBHizt2(sasoin);
ZestErret. Estación del año; época del año.
"Saison"SP,
Gèze.
"Temps où dominent certains états d'atmosphère. Uriak, beroak, hotzak bere sasoinetan"H.
"Urte sasobe, sazón, época del año"AspLeiz2.
"Keixia ezta sasoe ontakua, udaberrikua baiño"ElexpBerg.
"Ura [= uda] sasoia da (V-gip)"GteErd 271.
"Sasoin unten uri aunitz"IzetaBHizt2.
Urthearen inguruak / zu bedinkatzen zaitu, / sasoiñak xuxen ekhartzen / zeren baitiotzotzu. EZNoel 137.
Ez Haur honen kontra egotz / sasoinen krueltasunak. Gç 72.
Urtheko laur sasoak. Bp I 110.
Sasoin guziak penitenziari konsekratzeko. CatLav 154 (V 78).
Jaio da urteko sasoirik gogorrenean. MbIArg I 105.
Sasoñen nausiaren Ama. Mih 78.
Baitire sasoin guziez hain zirtzilki jauntziak. Monho 68.
Urtearen sasoi guztietan. IztC 108.
Hurren urtherako plama itzuli zuen, / kontrara sasoinak biratu zituen. Gy 142.
Sasoi ontan zerbait goizago jeiki liteke bai. SorBar 21.
Urte sasoi ontako denbora. BvAsL 185.
Sasoin bezenbat gizon-gai berri. Ox 28.
Egunak luze dire sasoin huntan. ZerbIpuinak 332.
Bi sasoin horietarik zoin da ederragoa?Zub 101.
Artoarena ta sagarrena da bereziki sasoi au. TAgUzt 278.
Zer sasoietan aldatu bear da? Sasoirik onena udara-azkena. Munita 60.
Udaldia zan. Uri aundietako jendeak itxas-aizea ta mendi-aidea egarri izaten duan sasoia. NEtxAntz 154.
Eguraldia nahiko epela da sasoiarentzat. MdePr 97.
Saso ederragorik eztela urtian. L. Ligueix(inOnaindMEOE 1109).
Gaua laster heldu da sasoin huntan.JEtchep 109.
Sasu huntan, süiak bazian han nun alha. Herr 1-10-1970, 6.
Zakur txiki batzuek / zikinduak loitan / ikusiko dituzu / edozein sasoitan. UztSas 114.
[Estalgiaren] loditasuna, sasoinak manatzen zuen bezalakoa. LarreArtzainE 98 (35 sasoi).
Urte-sasoi ortan ez da bromarik basarrian. Albeniz 43.
Urte-sasoien izenak. MIH 300.
v. tbn. Lab EEguna 68. Txill Let 73. Anab Aprika 44. Berron Kijote 222. Sasoin: Arg DevB 151. Mong 589. CatLan 105. Xa Odol 43.
azpiadiera-1.2
2.
(V-gip, G-azp);
sasoin;
sasoe (V-gip);
sasu;
sazonRef.:
ElexpBerg(sasoe);
GteErd 51;
ZestErret. Época."Sasoi artan etzeuan ainbeste kotxe"ElexpBerg.
Anhitz aldiz eta anhitz sasoinez igorri ukhan draue edozein rege, prinze eta kapitain hek [...] goberna litzatenzat. LçAdv ** 3r.
Sazon kontan kalako eskriba eta fariseo batzuk, [...] erranziakozien: [...].SamperMt 15, 1.
Italian sasoi artan zebillen izurri eriotzakorra. AranSIgn 35.
Sasoi artan gu zelan giñean gazteak. ABAmaE 234.
San Franziskoren semiak orain baño maitiago ziran sasoian Españan. BvAsL 121.
Jatxi zazu goiko aga orretatik lukainka on bat eta emaiezu gabon-zale oiei, bada guri ere orrelaxe eman oi ziguten oien sasoian. ZabGabon 44.
Antziñako denpora aietatik gaur arteraño, sasoi, leku ta denpora guzi guzietan. AgSerm 216.
Sasu hartan bazkari geiak ez beitzian hütsik egiten jitia. Const 24.
Sasoi atan ezeustan loa galazoten Frantziko erregearen ardureak. "En aquel tiempo".OrTormes 51.
Mozoluak kapusaia erabiltten eben sasoian. Otx 57.
Sasoitik-sasoira maillaka-maillaka [...] [euskeriaren] aberastasuna eskaztuz doiala. SMZirik 30.
Alexaindre, Gerardo Diego ta beste aien sasoikoen lanak. NEtxLBB 211.
Agindu bear aundirik ere / guk ez gendun sasoi artan. UztSas 149.
Europan etzan giro gozoa sasoi orretan. OnaindSTeresa 115.
Osaba bi an taldean ziran sasoi aretan, biak Ego Amerikan ziran.Gerrika 140.
Sasoi hartako giroari amore emanaz edo. MEIG VI 186.
Oraingo jendea euskal kultur gaietara isuriagoa aurkitzen dut, besteak beste, gure sasoikoa baino. MEIG IX 58.
v. tbn. Anab Poli 120. Vill in Bilbao IpuiB 7.
azpiadiera-1.2.1
Oitura gogoangarri onek irauten du Gipuzkoan gaurko egunean ere, bere sasoirik oberenean bezin irme ta sendoki. IztC 214.
azpiadiera-1.3
3."Usufruits, sasoiñak"HtVocGr 439.
azpiadiera-1.4
4.
(V-gip; H);
sasoin (H);
saso (H);
sazoi. Edad."Gazte da, hazkar da, sasoinik hoberenean da"H.
"Las distintas edades del hombre"EtxbaEib.
"Zer sasoitakua gaur ill dana?"Ib.(s.v. adin).
Tr. Apenas se documenta en la tradición septentrional.
Zerurako sazoi ederrean Estanislao arkitzen zan, ta Jesus maiteak eta bere amak beren zeruko Konpañian ikusi nai zuten. CbJust 120.
Bere sasoirik oberenean ogei ta emeretzi urteko adiñean arkitzen zala eriotzak arrapatu zeban. IztC 490.
Ikusten da, sasoirik onenian, mundu au uzteko zalantzan. SorBar 55.
Zuen sasoian aterako nuan nik ipurditik Anbotoko arkaitza bere ere. AgG 18.
Urtiak ogei ta iru, sasoi obena / dala ezkontzeko nik orain dedana. MendaroTx 268.
Enrike, ez gera aurrak. Gure sasoian ezin gindezke orrela ibilli. ABarGoi 52.
Esaten eben: Sasoi orretan / zertako Amerikara? / Berrogei eta amabi urtegaz / beren ezurrak iztera?BEnbNereA 68.
Gaztetasuna: Jainkoak gizonari eman dion sasoinik ederrena. JEtchep 14.
Zure bizitzako sasoirik ederrenean eta garrantzitsuenean sartu zera. MAtxGazt 37.
Gazte biak, sasoia ta etsaia lagun zituzten elkarrengana biltzeko. NEtxLBB 22.
Gazte-sasoian izan / giñan indarrean. UztSas 298.
Ogetabat urte aprillian pasauta nenguan [...]. Sasoirik onena etxiari laguntzeko.Gerrika 45.
Sarri esaten zuten ogei urte zala munduko sasoirik onena. Insausti 47.
v. tbn.
Noe 64. Enb 88. Ezale 1898, 85a. Salav 66. Etxba Ibilt 483. Onaind STeresa 37.
azpiadiera-1.4.1
(Ref. a cosas). [Muelleak] sasoi ederra daukate, baiña aldi bat iraungo du, batez ere emazteak senarrari oi ortan sartzen uzten ez badio. JAzpiroz 118.
azpiadiera-1.5
5.
(V-arr-gip, G-nav, AN);
sasoin (B);
sasoe (V-gip);
sasobe (AN-larr)
Ref.:
EtxbaEib;
AspANaf;
AspLeiz2(sasobe);
ElexpBerg(sasoe);
GteErd 3;
IzetaBHizt2(sasoin);
ZestErret. Lozanía; vigor, fuerzas."Ogei urte! Alako sasoirik!"EtxbaEib.
"Salud, fortaleza. Hori sasoia!"AspANaf.
"Juventud y fuerzas, condiciones físicas buenas"AspLeiz2.
"Sasoi ederra dauka (AN-gip), sasoi oneko andrea (V-arr, G-nav)"GteErd 3 (junto a sasoiko, gazte, etc., de otras zonas).
Cf. 2 sarobe. Tr. Documentado en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII. Al Norte sólo se encuentra en un ej. (no muy seguro) de Baratciart.
Bitarte guzian sukarrez, beroz edo duen beste gaitzez galzen du bere sasoi ona ta aurpegiko kolore guzia. MbIArg I 185.
Orduan nahi luke sainduki enplegatu balitu bere gaztetasuneko sasoinak. Brtc 119.
Piztuko da [gorputza] gaztetasunean izan edo izango zuan sasoi ederrean. AA III 538.
Guziak gizon indartsuak eta sasoirik obenekoak. Lard 104.
Ez lioke iñork irurogei urte emango, alakoa da bere sasoia. ZabGabon 26.
Sasoi ederrean, / larogei urtean / bizita lurrean. ABAmaE 340.
Nere urtien sasoian Jesukristoren amorioz nere odola ematera. BvAsL 113.
Auxe da gaztetasuna! Auxe da sasoia!AgKr 210.
Txorakeriyan ibilli giñan / sasoi genduen artian. TxB II 155.
Ai, orduko sasoia!Enb 203.
Ekin mutillak! Ori dek sasoia!TAgUzt 232.
Or ari zaizkidan adiskideak, sekulan baiño sasoi obea daukadala idazteko, ta iarrai dezadala. OrQA 185.
Oraindik ere bazeukat sasoi ta kemen mendi oietan barrena ibiltzeko. EtxdeJJ 41.
Alako sasoieko gaztea. AnabPoli 127.
Franzis sasoi ederrean zagon eta yan zuen "zanpet" egin artio. IzetaDirG 98.
Sasoia ta indar ona bear dira, paraje aretan bixikeletan ibilteko. AlzolaAtalak 121s.
Kolore gorri-gorriakin-da / sasoi ederra zenduan. UztSas 128.
Lengo sasoia pikutara joana. Ustez zerbait naizelakoan, baiñan ezin. BBarand 7.
Obe nuke orduko sasoia edo orduko korrikarako gosea baneuka. Albeniz 173.
Ez nuen nik gaztetan ezagutu [Azkue] sasoiaren kemena eta garra gainezka zerionean. MEIG VIII 93.
v. tbn. PE 112. Arrantz 14. AzpPr 30. EusJok 33. JanEd II 86. Mok 10. Lab EEguna 115. Yanzi 193. JAIraz Bizia 84. SM Zirik 48. Basarri 77. Salav 104. NEtx LBB 62. Ataño TxanKan 163.
azpiadiera-1.5.1
(No referido a personas). Sasoia duten arte guztian eman alak eman ta ere, azkenean [intxaurrak] balio izaten dabe zubajetarako bikain arkiak bost eun bana erreal ta geiago. IztC 152.
Lengo arbolak sasoi betean, / berriak frutu ematen.MMant 91.
azpiadiera-1.6
6.sasoin. Cosecha.
Ordu hura zen sasoinen biltzeko denbora. Lg I 245.
Bertze urthetan baino aurthen sasoinak goizago direla .
SaraGut
136.
Orai urthe agor bat badut, gero sasoin aberats bat uste dut. Brtc 138.
Ikhus zazu zoin abondanta eta handia den sasoina. Jaur 396.
azpiadiera-1.7
7.
(V-arr; Izt 115v);
sasoin;
sazoi (Añ);
sasu. Tiempo atmosférico."Temple, sazón"Añ.
"Mendirako sasoi ona dago (V-arr)"GteErd 42 (junto a giro, aro, etc., de otras zonas).
An ezta egualdiaren aldarterik edo mudanzarik: beti dago tenple edo sasoi atsegiñezko batean. Gco I 334.
Zer sinifikatzen du / kontrako sasoinak!(Interpr?). Bordel 128.
Sasoi obia dator emendik aurrera su-baztarrean gaztaiñ danboliñari eragiñaz egoteko. SorBar 109.
Airea sartu menturaz! Sasoin nahasi hauiekin zer nahi biltzen da!LfMurtuts 37.
Eguzkiak, Talaia-zaarrean gora agertu zanekoxe, argi-urratzeko sasoia baiño eguerdi aldeko galda-antza geiago ekarren. ErkiagArran 155.
Goizian bizkitartian baginin lotsa bat nehor jinen othe zen: lanho, euri, haize hotz, ez zen sobera sasu mendiari gora abiatzeko. Herr 27-8-1964, 3.
azpiadiera-1.8
8.Estado, disposición. Artzen duanari ematen dio au [gustoa] baldin sasoi onean eta ausapai garbiarekin badago. AA I 412.
Zeren [aserre bada] sasoi txarrean arkitzen dan ongi aditzeko. Ib. 574.
Nolako sasoiean iduki bear dezun zure biotza berenez bekatu ez diran gauzetan ere. AA III 277.
Ebanjelioa laztantzeko Euskal-erria aiñ sasoi onean arkitu izan zebalako pozkidaturik. IztC 210.
azpiadiera-1.9
9.Temperamento. Batzuetan gorputzaren sasoi, aro edo tenperamentutik [datorkie griña]. Ala Esauren griña nagusiena zan gogortasuna ta gozakaitzkeria, bere sasoi ta tenperamentu lakatzak griña oni indarrak ematen ziozkala
. AA III 625.
azpiadiera-1.10
10."Sazón, madurez"Añ.
Aldamar-sagarrak orduan datoz plazara guztiz ezadetsu eta guri guri sasoirik oberenekoak. IztC 145.
Udaberrian abuztoak sasoi eta arorik obenean zeuden egunetan. Lard 126.
azpiadiera-1.10.1
Punto óptimo (de un alimento). Amorraitxoak zuen / ustez arrazoia, / gero izango zuen / obea sasoia. ItFab 82.
Igaz --gogoan dute-- legortxo gertatu [odolkiak], / ta aurten eze-gurian sasoia nai artu. OrEus 138.
azpiadiera-1.11
11.
(V-arr, AN-ulz);
sasoin (B; VocB);
sason (Sal);
zazoinRef.:
IzUlz;
IbarraDima;
GteErd 42;
IzetaBHizt2(sasoin). Tempero, estado de la tierra.
"Tempero"VocB.
"Sasói txárra, la mala sazón"IzUlz.
"Sasoin du lanak"IzetaBHizt2.
Ezagutu sasoi ona noiz duten lurrak eta largatu, atxurtu, arretu ta erein orduan. NecCart 5.
Tenpra dago anixko on, eta lurra zazoin ontan eriteko. Mdg 127.
Egun euri egin berri sasona gaxto xeruan ereiteke [sic]. ZMoso 62.
azpiadiera-1.12
12."Beau temps, bonne saison. Egun sasoin dugu, il fait un temps superbe aujourd'hui"Lh.
azpiadiera-1.13
13."Sasoi, sasoin, âge mûr"Lh.
Erriak ba-du bere bizitza: bere jaiotze, aurtzaro, gazte-denpora, bere sasoia, zaartzaroa ta eriotza. VillJaink 169.
azpiadiera-1.14
14.(Buen) humor.
"Atzo sasoi (umore) onean zagon (AN-5vill, BN-arb)"GteErd 294.
Cf. SASOIAN (e). Bazkari ona eta / sasoia betean, / bertsotan egin aita / semeen artean. FEtxb 128.
azpiadiera-1.15
15.Fecha. Lan-sari artu-emanei buruz berriz, Dagonillaren lenengotik [indarrean izan bedi]: sasoia duten aginduak ala baitdiote
. EAEg 23-12-1936, 619.
sense-2
II.(Adj.).
azpiadiera-2.1
1.Vigoroso. Aitu ditzagun laburkiro zeñ eroso, sasoi ta giro-giro ai zaizkigun euskal-erriaren onra ta edergarri izandu ziraden bi. AranSIgn 202.
SASOIA DA. Hace mucho tiempo.
"Denpora asko da. Sasoia da autobusa pasau dala"ElexpBerg.
azpisarrera-2
SASOIA EGIN. "Sasoi egite, hacer la temporada (BN-baig)"SatrCEEN 1969, 211.
Betarraba sasoinaren egitera heldu. In . XaOdol 292.
azpisarrera-3
SASOIAN.
azpisarrerakoSense-3.1
a)A su debido tiempo.
"Con sazón y tiempo, sazoian ta tenporan"Lcc.
Neskak pozak artu ditu / lo ta lo egitekoan. / Alperrik neskak: sasoan / andrea oi don igitu. ZavFab,
RIEV 1907, 97.
Sasoiñean paona bati / lumak zitzaizkon erori. Gy 206.
Sasoian entzuten ezpadu beti parkaziorako prest daguan Jaungoikoaren deija. AgSerm 212.
Gazte askori dotore samar / gustatzen zaio sasoian. JanEd II 87.
Gauzarik hoberenak ere, sasoinean eta neurrian baizik ez direla on guretzat. BarbSup 28.
Baiña mutilzar geratu baiño / oba sasoian ezkondu. BEnbNereA 174.
Jainkoari parrik iñork ez diola egiten. Sasoiean bere zigor gogorra astinduko duela. MAtxGazt 23.
azpiadiera-1.1
En temporada.
Sasoinean aski arraintsu da [Uhaitza], guziz amorrointsu. ZerbAzk 47.
azpisarrerakoSense-3.2
b)En buena disposición, en el estado adecuado.
Eta sasoian bazaude, gogozko komuniorako prestaera [egin]. AA I 518.
Presta zaitezke gogozko komuniorako, artarako sasoian bazaude. Ib. 498.
azpisarrerakoSense-3.3
c)
(sasoñeanB). En plenitud de fuerzas; en la edad más vigorosa.
"Con fuerza; pletóricamente. Gure gizona sasoñean dago"IzBHizt2.
Gure euskara ezta / burutik jauzia, / sasoian arkitzen da / oraño guzia. IztPo 73.
Baño itzegin nai det / sasoian nago ta. AzpPr 94.
Odolak berotutzen / dirade sasoian. EusJok II 171.
Orañ ogei bat urte / sasoyian nitzan, / trinketista oberik / etzan iñor izan. TxB I 200.
Lan-pidea orretan / konponduko gera, / oraindikan sasoian / dago zure osaba. Yanzi 142.
Suntzi nazala suak, il nadilla sasoiean, ori jasan baño leenago. TxillLet 66.
Aita zana, sasoiean, gizon atsegin, alai ta otxana uan. Zartu zanean [...] egoskortu egin uan. AtañoTxanKan 88s.
Orain modan jarri dek, sasoian ezer izan ez diranak [...], korrika baztar guziak betean, lumeroa egitera. Albeniz 267.
MendaroTx 397. MMant 90.
azpiadiera-3.1
(Tras gen.).En (su, etc.) juventud.
Gazteak ez dau ezik ikusten, / zarrak ez dauka indarrik; / Bere kemenak amaitzen doiaz, / ezin jaso dau adarrik; / bere sasoian emongo eban / al eban frutu ederrik, / baña gaztea gaurkua da ta ez daki lengo barririk. BEnbNereA 238.
Ezkondu egin bear zenduela zure sasoian. NEtxLBB 86.
azpisarrerakoSense-3.4
d)En su punto, en estado óptimo de madurez.
Zaute, zaute, mordoak, / zaute osto-pean; / ez zerate oraindik / jarri sasoiean. ItFab 135.
Belarrak ere sasoiean jarri ziran. TxGarmBordaB 59.
SASOIAN SASOIKO. Que corresponde a cada estación; que corresponde a cada tiempo, momento; que coresponde a cada edad.
"Sasoian sasoiko gauzak ein bia die"ElexpBerg.
Urrian harat, hegoarekin, / sasoinekoa sasoinean jin: / ezkurrak onthu haitz abarretan. Ox 115.
Sasoian sasoikua / beti da onduen, / udan beruak eta / edurrak neguen. Enb 169.
Sasoian sasoiko, San Antonez ospelak belarritako.(V-m). EZBB II 108.
Ogei urtera urreratuz, jaiak, erromeriak eta neskatxak asko buruan, sasoian sasoikuak moduan.Gerrika 40.
azpisarrera-5
SASOI-ANTXEAN. Con buena disposición.
An zeuden, meriendatu ta sasoi-antxean, Inozentzio [...] da [...] Joakin Barrenetxekoa. JAzpiroz 111.
azpisarrera-6
SASOI-EGILE. Temporero, trabajador de temporada.
Lurdeko sasoin egile zonbeit hegaldatu dira elhurreko sasoinerat.Herr 28-12-1967, 4.
azpisarrera-7
SASOIETAKO (V-gip, G-azp). Antioguo, de una época pasada.
"Sasoetako kontuekin zatoz..."ElexpBerg.
azpisarrera-8
SASOIKO.
azpisarrerakoSense-8.1
a)
(V-gip, G-azp; sasoiekoAN-ulz)
Ref.:
IzUlz;
EtxbaEib;
ElexpBerg;
GteErd 297;
ZestErret. "Sasóiekua, el de buena edad"IzUlz.
"Lozano. Gizon sasoikua alargunak artu dabena"EtxbaEib.
"Vigoroso, joven. Belaxe eittue bedarretak, sasoiko mutillak dauzka etxian da"ElexpBerg.
"Emakume sasoikoa (G-azp)"GteErd 297 (junto a adinetakoa, zahartia, etc., de otras zonas).
Zumarrak, gazte, sasoiko eta zarrak 700 bakarrik direala Gipuzkoako mugape guzian. "Sazonados".IztC 133.
Gizon sasoiekoak. IztD 44.
Agertu da euskara / aitz zuloetatik: / sasoikoa dago ta / piskorra oraindik. IztPo 142.
Ara non dagoen [landarea] eder ta galant, lurrak maitaro arturik sasoiekoa txit. IztC 163.
Eun milla armadun, guziak gizon sasoikoak. Lard 205.
Ona bai abilidadez, / sasoikua ta edadez, / atso zartutakoa ez. Xe 277.
Mutil sasoiko bat burnizko zepo batean eskuak sarturik. Apaol 123.
Emakume bata naikoa zarra, irurogeta amar urte ingurukoa bai, bestea gazte sasoikoa. AgAL 10.
Mutill sasoiekuak / badabilltza fuerte. TxB II 108.
Kanta ezazue zeurok, sasoeko gazteak zarate ta. OrMi 7.
Gizon sasoekuak nik ezagutu nituanian. KkAb II 185.
Etxahuniako mutilla gazte ta sasoiko zanez. EtxdeJJ 88.
Arrantzale nekatuaren ordez, itsastar sasoikoa; aita urtetsuaren truke-edo odol ezeko mutil azarria. ErkiagArran 82.
Andra sasoikoak, berrogetamar-ta urtetik gorakoak. Ib. 34.
Gizon sasoikoa da, bibote luzea, ankak luzeago. ErkiagBatB 112.
Ainbeste frutu eder emonak [zugatzak] / bere sasoiko urtetan. BEnbNereA 238.
Len izanagatikan / sasoiko azkarrak. UztSas 51.
Elizara joateko ere, ordu erdi bat gutxienez sasoikoak, eta zarrak ia ordu bete.BAyerbe 18.
Eta sasoiko gizon guztiok / or artuko dogu parte. FEtxeb 70.
v. tbn. PE 121. JanEd II 120. JanEd 23. Basarri 105. Ataño TxanKan 139.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intensiva). Orra or kuartelien eundaka asko mutil sasoe-sasoekuak. KkAb II 157.
b)Del tiempo, de la temporada.
"Sasoiko frutia jan bia da"ElexpBerg.
Potret haren ingurunetan ezarriko dire zenbeit buketa sasoineko lorez eginak. MarIl 11.
Xingar ginarri xafla ederrak, bildotx giltxurrinak, oillasko eta sasoineko hegaztin yaki hautak. Zub 90.
Egoitza hortan deusik etzen eskas, sasoineko lore polliteraino. ZerbGerlan 33.
Eta emaiten zituen etxeko lanen berriak: iratze pikatzea edo sasoiko beste bat. LarreArtzainE 115.
azpisarrerakoSense-8.3
c)(Tras gen.).De (su, etc.) época joven, años mozos.
Oraingo jendea euskal kultur gaietara isuriagoa aurkitzen dut, besteak beste, gure sasoikoa baino. MEIG IX 58.
azpisarrera-9
SASOI-KONTRA. Fuera de lugar, intempestivamente.
Aski sasoiñ kontra hemen / haiña hura zen burlatzen. "Hors de sasoin".Gy 192.
Eta aire idor bat harturik, iduriz sasoiñ-kontra: / Ah, diotzo, zithal txarra!"À contretemps".Ib. 84.
azpisarrera-10
SASOI ONEKO.
azpisarrerakoSense-10.1
a)Templado.
Probinzia onetako aizetorkia guztiz da sasoi onekoa eta gozatsua. IztC 24.
azpisarrerakoSense-10.2
b)Maduro, de cierta edad (ni demasiado joven ni viejo).
Zar erori eta gazte bizkorrai, gizon sasoi oneko, eta sabelean edo besoan aurrak zituzten emakumeai. Lard 86.
Beronen aurtzaroa lehen-zivilizazio aietan, gazte-denpora aro klasikoetan, sasoi oneko adiña aro modernuakin. VillJaink 47.
Beste lau lagun, iru berrogei ta amar urtetik gorakoak, naiko zarrak gauza berriak ikasteko, eta bat sasoi onekoa oraindik. Insausti 253.
azpisarrerakoSense-10.3
c)Vigoroso.
Zala sasoi onekua, / iñor ez bezelakua / esku batekiñ jasotzen zuan / pixu zortzi arruakua. MendaroTx 339.
Probintzi artan ezpaita palta / sasoi oneko gazterik. Basarri 80.
azpisarrera-11
SASOIRAKO. A tiempo, para el momento convenido.
Esandako berbie / an eban kunplitu, / bai eta sasoirako / idiek plantatu. EusJok II 94.
azpisarrera-12
SASOI-SASOIAN. (Intens. de SASOIAN (c)). Soldadu erromatarren jantzi berriak nere aitona sasoi-sasoian zegoala ekarriak omen dira, 1895 aldera-edo.Insausti 103.
azpisarrera-13
SASOIZ;
SASOIEZ.
azpisarrerakoSense-13.1
a)A tiempo; a su debido tiempo.
"Advenire in tempore, sasoñez"Urt I 254.
"Sasoiz etorri da"ZestErret.
Gomutaki politak, / zuk neronentzako / bidaldu zenduzanak, / sasoiz ta ederto / artu nitun, Ixaka. Enb 133.
Sasoiz oneratuko nintzake; baño aitarekin berarekin etorri bearko nuke. AnabUsauri 139.
Ezkon-bezperan ere ezin etxeratu sasoez?NEtxLBB 15.
Pau, Bearngo urian zan botikarixo bat, Etienne jauna deritzen zana, zeñek sasoiz artu eban emaztetzat emakume eder bat. EtxbaIbilt 472.
Lagunak sasoiz eltzia nai eban. Gerrika 48.
azpisarrerakoSense-13.2
b)(Estar) en forma, vigoroso.
Nere soin guztia sasoiez dago. AnabUsauri 108.
Mutilla sasoiez egoki ta [...] urrena arrisko-saltua egin zuan. AnabPoli 134.
Nunbait jeneral zarra / zegon sasoiz bizi. Insausti 218.
azpisarrera-14
SASOIZKO.
azpisarrerakoSense-14.1
a)Propio de la estación.
Ezen gainera ethorten zaión uria maiz edaten duen lurrak eta lanzen dutenei belhar sasoinezkorik ekharten drauenak, rezebitzen du benedikzione Iainkoaganik. LçHe 6, 7 (He sasoiñezko).
Orai presenteon ezin obra ditezkeienak gorderik idukitzekoak direla zenbait bihotzeko zokholutan hekin erakusteko ordua dathorrenean, bitartean sasoinezkoak eta ondu direnak obretan eman behar direla. SPPhil 390 (He 395 onduak eta mugakoak).
azpisarrerakoSense-14.2
b)Vigoroso, lozano.
Mutil bikaña izaki Danel, sasoiezkoa. AnabUsauri 90.