Harremana

    OEH - Bilaketa

    284 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (282)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    sasoi.
    tradizioa
    Tr. Los autores meridionales usan gralmte. la forma sasoi, los baztaneses, labortanos y bajo-navarros sasoin, y los suletinos saso o sasu. Hay además sasoan (ines.) en Zavala, sazoi en Cardaberaz, sazoĩ en Hualde y sasoe en algunos autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 66 ejs. (1 septentrional) de sasoi y 7, septentrionales, de sasoin.
    etimologikoa
    Etim. Préstamo románico; cf. esp. sazón, etc.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G; Lar, H); sasoin (L, B; Urt, Lar, H); sason (Lar); saso (Lar, H); sasu( -u acentuada y nasal); sazoi; zazoi Ref.: A; Etxba Eib; Holmer ApuntV; ZestErret .
     Sazón; tiempo en que se realizan las faenas agrícolas; en gral., tiempo adecuado u ordenado para algo. "Advenire in tempore, [...] sasoñ onean" Urt I 254. "Sazón" Lar. "Ogi ereiteko sasoina, [...]. Aran sasoina, la saison des prunes" H. "Tiempo propio para cada una de las operaciones agrícolas. Garixak eraintzeko sasoia" Etxba Eib. Tr. Documentado desde Leiçarraga (cf. antes sazoinean en Lcc) tanto al Norte como al Sur.
    Fruktuén sasoina hurbildu zenean. Lç Mt 21, 34 (TB, Echn sasoin, Hual sazoĩ; He, Ur, SalabBN denbora, Dv, Leon aro, Ip thenore, IBk, IBe garai). Emaiten drauzkigula zerutik uriak eta sasoin abratsak. "Saisons fertiles". Lç Act 14, 17 (He sasoin; Dv aro, Ol uztaro, Arriand, IBk giro, Ker, IBe urtearo). Lurraren hedamen guziaren gainean habita litezenzat, lehenetik sasoin ordenatuak determinaturik, eta haién habitazionearen mugarriak ezarririk. Lç Act 17, 26 (He, TB denbora, Dv muga, Ol, Arriand, Ker, IBe aldi). Fruituak ekhar etzazu billtzeko sasoñera. EZ Man II 111. Ez ezteik egin, sasoin gabe lehiaz. Harb 10. Orduan da Iainkoaren faborearen eta laguntzaren sasoiña eta puntada. Ax 129 (V 85). Badira zuhaitz batzuk, udaren finean, sasoinetik kanpoan hasten baitira loratzen. Ib. 211 (V 141). Orduan da egiazko sasoina pobreziari iarraikiteko. SP Phil 276. Ene eskietan eitz ezazü bethi zure akhodiña, nik bere sasuan ezariren dit behar den bezala. Mst III 39, 1 (SP y Ch bere denboran, Ol garaiz). Nihork etzakien hala fruiturik etzela arbola hartan nola sasoinak darabiltzanak eta arbolak fruituztatzen dituenak berak. Lg II 225. Beren sasoi denboran / diranak elduko. Echag 175. Ernari jarteko sasoiak arrapatzen dituen denporan. Izt C 168. Garagarrak itaitutzeko sasoia. Lard 160. Artuak bere sasoian jorratzen ez ditunak. Sor Bar 75. Ezkon zaitezte lenbailen, / sasoia juan baño len. Xe 246. Zenbait kandela eta lore, batez ere sasoi artakoak ipiñiaz. Arr May 7. Gerezi sasoina baitzen. Elsb Fram 93.
    ( s. XX) Sasoie bada ba eskolara yueteko, irurek lasteer die ta. Ort Oroig 35. Iruritzen zait esposatzeko / daukatela sasoi. Tx B 110. Ideek nola solasek, nola idaztiek, ez ote duten beren garaia edo sasoina, nago dardarika batekin. JE Ber 65. Bear diran neurri eta arauak tajutzeko sasoia eldu zaigu beraz. EAEg 22-11-1936, 362. Atuneta-sasoia. Erkiag Arran 77. Eldu zan, bada, bere sasoia, / ill biar ebena urte-txarria. BEnb NereA 46. Sasoia berez etorri arte / soseguz bizi eziñak [neskatxak] . And AUzta 119. Sasoia da onezkero, goian dagozan lapur zantarrok eratsi dagiguzan. Erkiag BatB 65. Zonbait gazte sasoin denboran bizi diren plantan. Othoizlari 38 (1964) 15 (hablando de la temporada turística). Lurdeko sasoin egile zonbeit hegaldatu dira elhurreko sasoinerat. Herr 28-12-1967, 4. Gazta-sasoia zala-ta. NEtx LBB 94. [Betarrabaren] sasoina finitu. In . Xa Odol 292. Sanjuanak aldia izango zan, artajorra sasoia. Gerrika 16. Borda hartako pentzeetan ginituen, sasoina nolakoa zen, behi antzuak. Larre ArtzainE 37.
    v. tbn. Enb 136. Basarri 10. Ker Act 1, 7.
    azpiadiera-1.1.1
    Momento.
    Hauk hunela kondaturik heldu zaiku sasoña / iuiamendu larri hunen aiphatzeko fazoña. EZ Man I 49. Patxi! Patxi! --ots egin zuten sasoi onetan eskalleratatik. Apaol 41. Komuniñoirako sasoia etorri zanean. Ag Ioan 212. Orduban [arrautzak] botako dizkatzu baratxuri sopari, kazuelak pill-pill-pill egiten duan sasoian. Moc Damu 6. Zuaz lotara; / sasoia da-ta. Enb 78. Sasoi artan sukal-zokoan / ez egoteak dio min. Or Eus 167. Arrigorrietara ziñerako zazoian helduteko. Osk Kurl 215. Azken orduko bazkaria baiño naiago eben, kontixu, bere sasoian berbatxu bigaz bada be eskertzea. Etxabu Kontu 48.
    azpiadiera-1.1.2
    Nik esantzat datorrela zortziretako sasoien zeuen etsera. Ort Oroig 74.
    azpiadiera-1.1.3
    (V-gip, G-azp; Izt 32r, H); sasoin (L-sar-côte, B, BN-lab; SP, Dv, H); sasoe (V-gip); sasobe (AN-larr); saso (Gèze, H); sasu (S; Gèze) Ref.: Lrq (/śaźũ [oxítona]/); Asp Leiz2 (sasobe); EAEL 226; Elexp Berg (sasoe); Gte Erd 271; Izeta BHizt2 (sasoin); ZestErret .
     Estación del año; época del año. "Saison" SP, Gèze. "Temps où dominent certains états d'atmosphère. Uriak, beroak, hotzak bere sasoinetan" H. "Urte sasobe, sazón, época del año" Asp Leiz2. "Keixia ezta sasoe ontakua, udaberrikua baiño" Elexp Berg. "Ura [= uda] sasoia da (V-gip)" Gte Erd 271. "Sasoin unten uri aunitz" Izeta BHizt2.
    Urthearen inguruak / zu bedinkatzen zaitu, / sasoiñak xuxen ekhartzen / zeren baitiotzotzu. EZ Noel 137. Ez Haur honen kontra egotz / sasoinen krueltasunak. Gç 72. Urtheko laur sasoak. Bp I 110. Sasoin guziak penitenziari konsekratzeko. CatLav 154 (V 78). Jaio da urteko sasoirik gogorrenean. Mb IArg I 105. Sasoñen nausiaren Ama. Mih 78. Baitire sasoin guziez hain zirtzilki jauntziak. Monho 68. Urtearen sasoi guztietan. Izt C 108. Hurren urtherako plama itzuli zuen, / kontrara sasoinak biratu zituen. Gy 142. Sasoi ontan zerbait goizago jeiki liteke bai. Sor Bar 21. Urte sasoi ontako denbora. Bv AsL 185. Sasoin bezenbat gizon-gai berri. Ox 28. Egunak luze dire sasoin huntan. Zerb Ipuinak 332. Bi sasoin horietarik zoin da ederragoa? Zub 101. Artoarena ta sagarrena da bereziki sasoi au. TAg Uzt 278. Zer sasoietan aldatu bear da? Sasoirik onena udara-azkena. Munita 60. Udaldia zan. Uri aundietako jendeak itxas-aizea ta mendi-aidea egarri izaten duan sasoia. NEtx Antz 154. Eguraldia nahiko epela da sasoiarentzat. Mde Pr 97. Saso ederragorik eztela urtian. L. Ligueix (in Onaind MEOE 1109). Gaua laster heldu da sasoin huntan. JEtchep 109. Sasu huntan, süiak bazian han nun alha. Herr 1-10-1970, 6. Zakur txiki batzuek / zikinduak loitan / ikusiko dituzu / edozein sasoitan. Uzt Sas 114. [Estalgiaren] loditasuna, sasoinak manatzen zuen bezalakoa. Larre ArtzainE 98 (35 sasoi). Urte-sasoi ortan ez da bromarik basarrian. Albeniz 43. Urte-sasoien izenak. MIH 300.
    v. tbn. Lab EEguna 68. Txill Let 73. Anab Aprika 44. Berron Kijote 222. Sasoin: Arg DevB 151. Mong 589. CatLan 105. Xa Odol 43.
    azpiadiera-1.2
    2. (V-gip, G-azp); sasoin; sasoe (V-gip); sasu; sazon Ref.: Elexp Berg (sasoe); Gte Erd 51; ZestErret .
     Época. "Sasoi artan etzeuan ainbeste kotxe" Elexp Berg.
    Anhitz aldiz eta anhitz sasoinez igorri ukhan draue edozein rege, prinze eta kapitain hek [...] goberna litzatenzat. Lç Adv ** 3r. Sazon kontan kalako eskriba eta fariseo batzuk, [...] erranziakozien: [...]. Samper Mt 15, 1. Italian sasoi artan zebillen izurri eriotzakorra. Aran SIgn 35. Sasoi artan gu zelan giñean gazteak. AB AmaE 234. San Franziskoren semiak orain baño maitiago ziran sasoian Españan. Bv AsL 121. Jatxi zazu goiko aga orretatik lukainka on bat eta emaiezu gabon-zale oiei, bada guri ere orrelaxe eman oi ziguten oien sasoian. Zab Gabon 44. Antziñako denpora aietatik gaur arteraño, sasoi, leku ta denpora guzi guzietan. Ag Serm 216. Sasu hartan bazkari geiak ez beitzian hütsik egiten jitia. Const 24. Sasoi atan ezeustan loa galazoten Frantziko erregearen ardureak. "En aquel tiempo". Or Tormes 51. Mozoluak kapusaia erabiltten eben sasoian. Otx 57. Sasoitik-sasoira maillaka-maillaka [...] [euskeriaren] aberastasuna eskaztuz doiala. SM Zirik 30. Alexaindre, Gerardo Diego ta beste aien sasoikoen lanak. NEtx LBB 211. Agindu bear aundirik ere / guk ez gendun sasoi artan. Uzt Sas 149. Europan etzan giro gozoa sasoi orretan. Onaind STeresa 115. Osaba bi an taldean ziran sasoi aretan, biak Ego Amerikan ziran. Gerrika 140. Sasoi hartako giroari amore emanaz edo. MEIG VI 186. Oraingo jendea euskal kultur gaietara isuriagoa aurkitzen dut, besteak beste, gure sasoikoa baino. MEIG IX 58.
    v. tbn. Anab Poli 120. Vill in Bilbao IpuiB 7.
    azpiadiera-1.2.1
    Oitura gogoangarri onek irauten du Gipuzkoan gaurko egunean ere, bere sasoirik oberenean bezin irme ta sendoki. Izt C 214.
    azpiadiera-1.3
    3. "Usufruits, sasoiñak" Ht VocGr 439.
    azpiadiera-1.4
    4. (V-gip; H); sasoin (H); saso (H); sazoi.
    Edad. "Gazte da, hazkar da, sasoinik hoberenean da" H. "Las distintas edades del hombre" Etxba Eib. "Zer sasoitakua gaur ill dana?" Ib. (s.v. adin). Tr. Apenas se documenta en la tradición septentrional.
    Zerurako sazoi ederrean Estanislao arkitzen zan, ta Jesus maiteak eta bere amak beren zeruko Konpañian ikusi nai zuten. Cb Just 120. Bere sasoirik oberenean ogei ta emeretzi urteko adiñean arkitzen zala eriotzak arrapatu zeban. Izt C 490. Ikusten da, sasoirik onenian, mundu au uzteko zalantzan. Sor Bar 55. Zuen sasoian aterako nuan nik ipurditik Anbotoko arkaitza bere ere. Ag G 18. Urtiak ogei ta iru, sasoi obena / dala ezkontzeko nik orain dedana. MendaroTx 268. Enrike, ez gera aurrak. Gure sasoian ezin gindezke orrela ibilli. ABar Goi 52. Esaten eben: Sasoi orretan / zertako Amerikara? / Berrogei eta amabi urtegaz / beren ezurrak iztera? BEnb NereA 68. Gaztetasuna: Jainkoak gizonari eman dion sasoinik ederrena. JEtchep 14. Zure bizitzako sasoirik ederrenean eta garrantzitsuenean sartu zera. MAtx Gazt 37. Gazte biak, sasoia ta etsaia lagun zituzten elkarrengana biltzeko. NEtx LBB 22. Gazte-sasoian izan / giñan indarrean. Uzt Sas 298. Ogetabat urte aprillian pasauta nenguan [...]. Sasoirik onena etxiari laguntzeko. Gerrika 45. Sarri esaten zuten ogei urte zala munduko sasoirik onena. Insausti 47.
    v. tbn. Noe 64. Enb 88. Ezale 1898, 85a. Salav 66. Etxba Ibilt 483. Onaind STeresa 37.
    azpiadiera-1.4.1
    (Ref. a cosas).
    [Muelleak] sasoi ederra daukate, baiña aldi bat iraungo du, batez ere emazteak senarrari oi ortan sartzen uzten ez badio. JAzpiroz 118.
    azpiadiera-1.5
    5. (V-arr-gip, G-nav, AN); sasoin (B); sasoe (V-gip); sasobe (AN-larr) Ref.: Etxba Eib; Asp ANaf; Asp Leiz2 (sasobe); Elexp Berg (sasoe); Gte Erd 3; Izeta BHizt2 (sasoin); ZestErret .
     Lozanía; vigor, fuerzas. "Ogei urte! Alako sasoirik!" Etxba Eib. "Salud, fortaleza. Hori sasoia!" Asp ANaf. "Juventud y fuerzas, condiciones físicas buenas" Asp Leiz2. "Sasoi ederra dauka (AN-gip), sasoi oneko andrea (V-arr, G-nav)" Gte Erd 3 (junto a sasoiko, gazte, etc., de otras zonas). Cf. 2 sarobe. Tr. Documentado en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII. Al Norte sólo se encuentra en un ej. (no muy seguro) de Baratciart.
    Bitarte guzian sukarrez, beroz edo duen beste gaitzez galzen du bere sasoi ona ta aurpegiko kolore guzia. Mb IArg I 185. Orduan nahi luke sainduki enplegatu balitu bere gaztetasuneko sasoinak. Brtc 119. Piztuko da [gorputza] gaztetasunean izan edo izango zuan sasoi ederrean. AA III 538. Guziak gizon indartsuak eta sasoirik obenekoak. Lard 104. Ez lioke iñork irurogei urte emango, alakoa da bere sasoia. Zab Gabon 26. Sasoi ederrean, / larogei urtean / bizita lurrean. AB AmaE 340. Nere urtien sasoian Jesukristoren amorioz nere odola ematera. Bv AsL 113. Auxe da gaztetasuna! Auxe da sasoia! Ag Kr 210. Txorakeriyan ibilli giñan / sasoi genduen artian. Tx B II 155. Ai, orduko sasoia! Enb 203. Ekin mutillak! Ori dek sasoia! TAg Uzt 232. Or ari zaizkidan adiskideak, sekulan baiño sasoi obea daukadala idazteko, ta iarrai dezadala. Or QA 185. Oraindik ere bazeukat sasoi ta kemen mendi oietan barrena ibiltzeko. Etxde JJ 41. Alako sasoieko gaztea. Anab Poli 127. Franzis sasoi ederrean zagon eta yan zuen "zanpet" egin artio. Izeta DirG 98. Sasoia ta indar ona bear dira, paraje aretan bixikeletan ibilteko. Alzola Atalak 121s. Kolore gorri-gorriakin-da / sasoi ederra zenduan. Uzt Sas 128. Lengo sasoia pikutara joana. Ustez zerbait naizelakoan, baiñan ezin. BBarand 7. Obe nuke orduko sasoia edo orduko korrikarako gosea baneuka. Albeniz 173. Ez nuen nik gaztetan ezagutu [Azkue] sasoiaren kemena eta garra gainezka zerionean. MEIG VIII 93.
    v. tbn. PE 112. Arrantz 14. AzpPr 30. EusJok 33. JanEd II 86. Mok 10. Lab EEguna 115. Yanzi 193. JAIraz Bizia 84. SM Zirik 48. Basarri 77. Salav 104. NEtx LBB 62. Ataño TxanKan 163.
    azpiadiera-1.5.1
    (No referido a personas).
    Sasoia duten arte guztian eman alak eman ta ere, azkenean [intxaurrak] balio izaten dabe zubajetarako bikain arkiak bost eun bana erreal ta geiago. Izt C 152. Lengo arbolak sasoi betean, / berriak frutu ematen. MMant 91.
    azpiadiera-1.6
    6. sasoin.
    Cosecha.
    Ordu hura zen sasoinen biltzeko denbora. Lg I 245. Bertze urthetan baino aurthen sasoinak goizago direla . SaraGut 136. Orai urthe agor bat badut, gero sasoin aberats bat uste dut. Brtc 138. Ikhus zazu zoin abondanta eta handia den sasoina. Jaur 396.
    azpiadiera-1.7
    7. (V-arr; Izt 115v); sasoin; sazoi (Añ); sasu.
    Tiempo atmosférico. "Temple, sazón" Añ. "Mendirako sasoi ona dago (V-arr)" Gte Erd 42 (junto a giro, aro, etc., de otras zonas).
    An ezta egualdiaren aldarterik edo mudanzarik: beti dago tenple edo sasoi atsegiñezko batean. Gco I 334. Zer sinifikatzen du / kontrako sasoinak! (Interpr?). Bordel 128. Sasoi obia dator emendik aurrera su-baztarrean gaztaiñ danboliñari eragiñaz egoteko. Sor Bar 109. Airea sartu menturaz! Sasoin nahasi hauiekin zer nahi biltzen da! Lf Murtuts 37. Eguzkiak, Talaia-zaarrean gora agertu zanekoxe, argi-urratzeko sasoia baiño eguerdi aldeko galda-antza geiago ekarren. Erkiag Arran 155. Goizian bizkitartian baginin lotsa bat nehor jinen othe zen: lanho, euri, haize hotz, ez zen sobera sasu mendiari gora abiatzeko. Herr 27-8-1964, 3.
    azpiadiera-1.8
    8. Estado, disposición.
    Artzen duanari ematen dio au [gustoa] baldin sasoi onean eta ausapai garbiarekin badago. AA I 412. Zeren [aserre bada] sasoi txarrean arkitzen dan ongi aditzeko. Ib. 574. Nolako sasoiean iduki bear dezun zure biotza berenez bekatu ez diran gauzetan ere. AA III 277. Ebanjelioa laztantzeko Euskal-erria aiñ sasoi onean arkitu izan zebalako pozkidaturik. Izt C 210.
    azpiadiera-1.9
    9. Temperamento.
    Batzuetan gorputzaren sasoi, aro edo tenperamentutik [datorkie griña]. Ala Esauren griña nagusiena zan gogortasuna ta gozakaitzkeria, bere sasoi ta tenperamentu lakatzak griña oni indarrak ematen ziozkala . AA III 625.
    azpiadiera-1.10
    10. "Sazón, madurez" Añ.
    Aldamar-sagarrak orduan datoz plazara guztiz ezadetsu eta guri guri sasoirik oberenekoak. Izt C 145. Udaberrian abuztoak sasoi eta arorik obenean zeuden egunetan. Lard 126.
    azpiadiera-1.10.1
    Punto óptimo (de un alimento).
    Amorraitxoak zuen / ustez arrazoia, / gero izango zuen / obea sasoia. It Fab 82. Igaz --gogoan dute-- legortxo gertatu [odolkiak], / ta aurten eze-gurian sasoia nai artu. Or Eus 138.
    azpiadiera-1.11
    11. (V-arr, AN-ulz); sasoin (B; VocB ); sason (Sal); zazoin Ref.: Iz Ulz; Ibarra Dima; Gte Erd 42; Izeta BHizt2 (sasoin).
     Tempero, estado de la tierra. "Tempero" VocB . "Sasói txárra, la mala sazón" Iz Ulz. "Sasoin du lanak" Izeta BHizt2.
    Ezagutu sasoi ona noiz duten lurrak eta largatu, atxurtu, arretu ta erein orduan. NecCart 5. Tenpra dago anixko on, eta lurra zazoin ontan eriteko. Mdg 127. Egun euri egin berri sasona gaxto xeruan ereiteke [sic] . ZMoso 62.
    azpiadiera-1.12
    12. "Beau temps, bonne saison. Egun sasoin dugu, il fait un temps superbe aujourd'hui" Lh.
    azpiadiera-1.13
    13. "Sasoi, sasoin, âge mûr" Lh.
    Erriak ba-du bere bizitza: bere jaiotze, aurtzaro, gazte-denpora, bere sasoia, zaartzaroa ta eriotza. Vill Jaink 169.
    azpiadiera-1.14
    14. (Buen) humor. "Atzo sasoi (umore) onean zagon (AN-5vill, BN-arb)" Gte Erd 294. Cf. SASOIAN (e).
    Bazkari ona eta / sasoia betean, / bertsotan egin aita / semeen artean. FEtxb 128.
    azpiadiera-1.15
    15. Fecha.
    Lan-sari artu-emanei buruz berriz, Dagonillaren lenengotik [indarrean izan bedi]: sasoia duten aginduak ala baitdiote . EAEg 23-12-1936, 619.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. Vigoroso.
    Aitu ditzagun laburkiro zeñ eroso, sasoi ta giro-giro ai zaizkigun euskal-erriaren onra ta edergarri izandu ziraden bi. Aran SIgn 202.
    azpiadiera-2.2
    2. sasoin (L ap. Lh ); zazoin (R ap. A Apend ).
    "Mûr. Fruitu horiek sasoin dira" Lh.
    azpiadiera-2.3
    3. "Sasoi, sasoin (L), savoureux, de bon goût" Lh.
    azpisarrera-1
    SASOIA DA.
    Hace mucho tiempo. "Denpora asko da. Sasoia da autobusa pasau dala" Elexp Berg.
    azpisarrera-2
    SASOIA EGIN.
    "Sasoi egite, hacer la temporada (BN-baig)" Satr CEEN 1969, 211.
    Betarraba sasoinaren egitera heldu. In . Xa Odol 292.
    azpisarrera-3
    SASOIAN.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) A su debido tiempo. "Con sazón y tiempo, sazoian ta tenporan" Lcc.
    Neskak pozak artu ditu / lo ta lo egitekoan. / Alperrik neskak: sasoan / andrea oi don igitu. Zav Fab, RIEV 1907, 97. Sasoiñean paona bati / lumak zitzaizkon erori. Gy 206. Sasoian entzuten ezpadu beti parkaziorako prest daguan Jaungoikoaren deija. Ag Serm 212. Gazte askori dotore samar / gustatzen zaio sasoian. JanEd II 87. Gauzarik hoberenak ere, sasoinean eta neurrian baizik ez direla on guretzat. Barb Sup 28. Baiña mutilzar geratu baiño / oba sasoian ezkondu. BEnb NereA 174. Jainkoari parrik iñork ez diola egiten. Sasoiean bere zigor gogorra astinduko duela. MAtx Gazt 23.
    azpiadiera-1.1
    En temporada.
    Sasoinean aski arraintsu da [Uhaitza], guziz amorrointsu. Zerb Azk 47.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) En buena disposición, en el estado adecuado.
    Eta sasoian bazaude, gogozko komuniorako prestaera [egin] . AA I 518. Presta zaitezke gogozko komuniorako, artarako sasoian bazaude. Ib. 498.
    azpisarrerakoSense-3.3
    c) (sasoñean B).
    En plenitud de fuerzas; en la edad más vigorosa. "Con fuerza; pletóricamente. Gure gizona sasoñean dago" Iz BHizt2 .
    Gure euskara ezta / burutik jauzia, / sasoian arkitzen da / oraño guzia. Izt Po 73. Baño itzegin nai det / sasoian nago ta. AzpPr 94. Odolak berotutzen / dirade sasoian. EusJok II 171. Orañ ogei bat urte / sasoyian nitzan, / trinketista oberik / etzan iñor izan. Tx B I 200. Lan-pidea orretan / konponduko gera, / oraindikan sasoian / dago zure osaba. Yanzi 142. Suntzi nazala suak, il nadilla sasoiean, ori jasan baño leenago. Txill Let 66. Aita zana, sasoiean, gizon atsegin, alai ta otxana uan. Zartu zanean [...] egoskortu egin uan. Ataño TxanKan 88s. Orain modan jarri dek, sasoian ezer izan ez diranak [...], korrika baztar guziak betean, lumeroa egitera. Albeniz 267. MendaroTx 397. MMant 90.
    azpiadiera-3.1
    (Tras gen.). En (su, etc.) juventud.
    Gazteak ez dau ezik ikusten, / zarrak ez dauka indarrik; / Bere kemenak amaitzen doiaz, / ezin jaso dau adarrik; / bere sasoian emongo eban / al eban frutu ederrik, / baña gaztea gaurkua da ta ez daki lengo barririk. BEnb NereA 238. Ezkondu egin bear zenduela zure sasoian. NEtx LBB 86.
    azpisarrerakoSense-3.4
    d) En su punto, en estado óptimo de madurez.
    Zaute, zaute, mordoak, / zaute osto-pean; / ez zerate oraindik / jarri sasoiean. It Fab 135. Belarrak ere sasoiean jarri ziran. TxGarm BordaB 59.
    azpisarrerakoSense-3.5
    e) De buen humor.
    "Atzo gabian sasoian genden, kopa mordua jota" Elexp Berg (s.v. sasoe).
    azpisarrera-4
    SASOIAN SASOIKO.
    Que corresponde a cada estación; que corresponde a cada tiempo, momento; que coresponde a cada edad. "Sasoian sasoiko gauzak ein bia die" Elexp Berg.
    Urrian harat, hegoarekin, / sasoinekoa sasoinean jin: / ezkurrak onthu haitz abarretan. Ox 115. Sasoian sasoikua / beti da onduen, / udan beruak eta / edurrak neguen. Enb 169. Sasoian sasoiko, San Antonez ospelak belarritako. (V-m). EZBB II 108. Ogei urtera urreratuz, jaiak, erromeriak eta neskatxak asko buruan, sasoian sasoikuak moduan. Gerrika 40.
    azpisarrera-5
    SASOI-ANTXEAN.
    Con buena disposición.
    An zeuden, meriendatu ta sasoi-antxean, Inozentzio [...] da [...] Joakin Barrenetxekoa. JAzpiroz 111.
    azpisarrera-6
    SASOI-EGILE.
    Temporero, trabajador de temporada.
    Lurdeko sasoin egile zonbeit hegaldatu dira elhurreko sasoinerat. Herr 28-12-1967, 4.
    azpisarrera-7
    SASOIETAKO (V-gip, G-azp).
    Antioguo, de una época pasada. "Sasoetako kontuekin zatoz..." Elexp Berg.
    azpisarrera-8
    SASOIKO.
    azpisarrerakoSense-8.1
    a) (V-gip, G-azp; sasoieko AN-ulz) Ref.: Iz Ulz; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 297; ZestErret .
     "Sasóiekua, el de buena edad" Iz Ulz. "Lozano. Gizon sasoikua alargunak artu dabena" Etxba Eib. "Vigoroso, joven. Belaxe eittue bedarretak, sasoiko mutillak dauzka etxian da" Elexp Berg. "Emakume sasoikoa (G-azp)" Gte Erd 297 (junto a adinetakoa, zahartia, etc., de otras zonas).
    Zumarrak, gazte, sasoiko eta zarrak 700 bakarrik direala Gipuzkoako mugape guzian. "Sazonados". Izt C 133. Gizon sasoiekoak. Izt D 44. Agertu da euskara / aitz zuloetatik: / sasoikoa dago ta / piskorra oraindik. Izt Po 142. Ara non dagoen [landarea] eder ta galant, lurrak maitaro arturik sasoiekoa txit. Izt C 163. Eun milla armadun, guziak gizon sasoikoak. Lard 205. Ona bai abilidadez, / sasoikua ta edadez, / atso zartutakoa ez. Xe 277. Mutil sasoiko bat burnizko zepo batean eskuak sarturik. Apaol 123. Emakume bata naikoa zarra, irurogeta amar urte ingurukoa bai, bestea gazte sasoikoa. Ag AL 10. Mutill sasoiekuak / badabilltza fuerte. Tx B II 108. Kanta ezazue zeurok, sasoeko gazteak zarate ta. Or Mi 7. Gizon sasoekuak nik ezagutu nituanian. Kk Ab II 185. Etxahuniako mutilla gazte ta sasoiko zanez. Etxde JJ 88. Arrantzale nekatuaren ordez, itsastar sasoikoa; aita urtetsuaren truke-edo odol ezeko mutil azarria. Erkiag Arran 82. Andra sasoikoak, berrogetamar-ta urtetik gorakoak. Ib. 34. Gizon sasoikoa da, bibote luzea, ankak luzeago. Erkiag BatB 112. Ainbeste frutu eder emonak [zugatzak] / bere sasoiko urtetan. BEnb NereA 238. Len izanagatikan / sasoiko azkarrak. Uzt Sas 51. Elizara joateko ere, ordu erdi bat gutxienez sasoikoak, eta zarrak ia ordu bete. BAyerbe 18. Eta sasoiko gizon guztiok / or artuko dogu parte. FEtxeb 70.
    v. tbn. PE 121. JanEd II 120. JanEd 23. Basarri 105. Ataño TxanKan 139.
    azpiadiera-1.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Orra or kuartelien eundaka asko mutil sasoe-sasoekuak. Kk Ab II 157.
    azpiadiera-1.2
    Euskaldun garbia, Bidasoz arunzkoa, sasoi xamarreko gizona ta mutilzarra noski. Ataño TxanKan 109.
    azpisarrerakoSense-8.2
    b) Del tiempo, de la temporada. "Sasoiko frutia jan bia da" Elexp Berg.
    Potret haren ingurunetan ezarriko dire zenbeit buketa sasoineko lorez eginak. MarIl 11. Xingar ginarri xafla ederrak, bildotx giltxurrinak, oillasko eta sasoineko hegaztin yaki hautak. Zub 90. Egoitza hortan deusik etzen eskas, sasoineko lore polliteraino. Zerb Gerlan 33. Eta emaiten zituen etxeko lanen berriak: iratze pikatzea edo sasoiko beste bat. Larre ArtzainE 115.
    azpisarrerakoSense-8.3
    c) (Tras gen.). De (su, etc.) época joven, años mozos.
    Oraingo jendea euskal kultur gaietara isuriagoa aurkitzen dut, besteak beste, gure sasoikoa baino. MEIG IX 58.
    azpisarrera-9
    SASOI-KONTRA.
    Fuera de lugar, intempestivamente.
    Aski sasoiñ kontra hemen / haiña hura zen burlatzen. "Hors de sasoin". Gy 192. Eta aire idor bat harturik, iduriz sasoiñ-kontra: / Ah, diotzo, zithal txarra! "À contretemps". Ib. 84.
    azpisarrera-10
    SASOI ONEKO.
    azpisarrerakoSense-10.1
    a) Templado.
    Probinzia onetako aizetorkia guztiz da sasoi onekoa eta gozatsua. Izt C 24.
    azpisarrerakoSense-10.2
    b) Maduro, de cierta edad (ni demasiado joven ni viejo).
    Zar erori eta gazte bizkorrai, gizon sasoi oneko, eta sabelean edo besoan aurrak zituzten emakumeai. Lard 86. Beronen aurtzaroa lehen-zivilizazio aietan, gazte-denpora aro klasikoetan, sasoi oneko adiña aro modernuakin. Vill Jaink 47. Beste lau lagun, iru berrogei ta amar urtetik gorakoak, naiko zarrak gauza berriak ikasteko, eta bat sasoi onekoa oraindik. Insausti 253.
    azpisarrerakoSense-10.3
    c) Vigoroso.
    Zala sasoi onekua, / iñor ez bezelakua / esku batekiñ jasotzen zuan / pixu zortzi arruakua. MendaroTx 339. Probintzi artan ezpaita palta / sasoi oneko gazterik. Basarri 80.
    azpisarrera-11
    SASOIRAKO.
    A tiempo, para el momento convenido.
    Esandako berbie / an eban kunplitu, / bai eta sasoirako / idiek plantatu. EusJok II 94.
    azpisarrera-12
    SASOI-SASOIAN.
    (Intens. de SASOIAN (c)).
    Soldadu erromatarren jantzi berriak nere aitona sasoi-sasoian zegoala ekarriak omen dira, 1895 aldera-edo. Insausti 103.
    azpisarrera-13
    SASOIZ; SASOIEZ.
    azpisarrerakoSense-13.1
    a) A tiempo; a su debido tiempo. "Advenire in tempore, sasoñez" Urt I 254. "Sasoiz etorri da" ZestErret.
    Gomutaki politak, / zuk neronentzako / bidaldu zenduzanak, / sasoiz ta ederto / artu nitun, Ixaka. Enb 133. Sasoiz oneratuko nintzake; baño aitarekin berarekin etorri bearko nuke. Anab Usauri 139. Ezkon-bezperan ere ezin etxeratu sasoez? NEtx LBB 15. Pau, Bearngo urian zan botikarixo bat, Etienne jauna deritzen zana, zeñek sasoiz artu eban emaztetzat emakume eder bat. Etxba Ibilt 472. Lagunak sasoiz eltzia nai eban. Gerrika 48.
    azpisarrerakoSense-13.2
    b) (Estar) en forma, vigoroso.
    Nere soin guztia sasoiez dago. Anab Usauri 108. Mutilla sasoiez egoki ta [...] urrena arrisko-saltua egin zuan. Anab Poli 134. Nunbait jeneral zarra / zegon sasoiz bizi. Insausti 218.
    azpisarrera-14
    SASOIZKO.
    azpisarrerakoSense-14.1
    a) Propio de la estación.
    Ezen gainera ethorten zaión uria maiz edaten duen lurrak eta lanzen dutenei belhar sasoinezkorik ekharten drauenak, rezebitzen du benedikzione Iainkoaganik. Lç He 6, 7 (He sasoiñezko). Orai presenteon ezin obra ditezkeienak gorderik idukitzekoak direla zenbait bihotzeko zokholutan hekin erakusteko ordua dathorrenean, bitartean sasoinezkoak eta ondu direnak obretan eman behar direla. SP Phil 390 (He 395 onduak eta mugakoak).
    azpisarrerakoSense-14.2
    b) Vigoroso, lozano.
    Mutil bikaña izaki Danel, sasoiezkoa. Anab Usauri 90.

    sasoi

    sasoi
    << sarraski 0 / 0 seguru >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper