Harremana

    OEH - Bilaketa

    285 emaitza honen bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (283)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 mandatu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos meridionales desde el s. XVI. Al Norte lo emplean autores no suletinos desde Etcheberri de Ziburu, aunque su uso es bastante menos frecuente que al Sur (sobre todo en el s. XX). En DFrec hay 11 ejs.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, SP, Urt I 515, Ht VocGr 341, Lar, Añ, Arch VocGr, Dv, H). Ref.: A; Iz Ulz, ArOñ ; Gte Erd 62.
    Recado, encargo; mensaje. "(De una) vía, dos mandados, bide batez, mandatu bi" Lar. "Mandado" Ib. "Mandato" Añ. "Mandatu baten egitera noa, je vais faire une commission" H. "Mandatu ori eman dakit (G-nav), ori egiteko enkargu eman dio (AN-gip, B)" Gte Erd 62. "Matar dos pájaros de un tiro, bide batez bi mandatu (G)" Bon (v. infra los ejs. de Axular y EZBB).
    Zeruetako mandatua izanik, / andiariok ala kunpli jasorik. MLastur 19. Joan zen bere mandatuaren egitera. Ber Trat 111r (cf. infra s.v. MANDATU EGIN ejs. con dat.). Gabrielek zuenean / mandatua aditu, / haren konplitzeko bere / hala bazen prestatu. EZ Noel 42. Presuna haserretuen artean [...] edireiten da ongi demonio gaixtoa, han bide batez egiteintu bi mandatu. Ax 284 (V 189). Ekarri eta eroan Iaungoikoari bere mandatuak. Cap 40. Aingeruak Mariari / diotso mandatua. Hm 67. Kunpli bekit diozun gisa / haren mandatu altoa. Gç 36. Zure aitak ilzeko zegon horduan eman zigun mandatua. Mb IArg I 225s. Jainkoak oiezaz bialdu zizkidan mandatu edo inspirazioaz nik kasorik egin ezdet. Cb Eg II 94. Mandatu au artuta bereala, ekin zion Jesusek Kafarnaungo bideari. AA I 472s. Ematen diozu mandatu neskatx orrekiñ ezkontzeko asmoa duan mutillari irten dedilla illun-abarrean onelako lekura. AA III 554. Sastre orrek bazuen / ainbeste kreditu, / jaun orri egin zion / ixillik mandatu: andriak jakin gabe / nai zuela pagatu. Izt Po 165. Zenbat Jainkoaren mandatu eta gogarantza. Dv LEd 229. Seiak ekarri ziyon / zuzen mandatua. Bil 130. Han berean egon zadiela, bazuela mezu edo mandatu bat egiteko. Jnn SBi 52. Asten du [aingeruak] bere mandatua esanaz: Abe Maria, graziaz betia. Ag Serm 300. Neure ekiñen ekiñaz edozein mandatu egiten ikasi dau. A Ezale 1899, 14a. Bidali zion mirikuari mandatua ethor zadiela. Prop 1906, 8. Zaude deskantsu, Joan-Eder, zure mandatu guziak eginen ditugu. Barb Sup 27. Artemintan, mandatu batekin yoan nindukela, ene izialdia!, erra guziakin saingaka asi zitzaidakela. TP Kattalin 181. Bizia galtzeko eskubidea badut eta ori berriz artzeko eskubidea badut; mandatu orixe eman dit Aitak. Ir YKBiz 337. Espetxeraturik arkitzen diran gudari guziendako argibide eta mandatuen idazkola eratu. "Informaciones y encargos". EAEg 1-6-1937, 1741. Gedeon etzen nekhazale batzuen semea baizik, dudatu zuen harentzat othe zen holako mandatua. Zerb IxtS 46. Berak bukatu bear zituen mandatu batzuek egitera lagundu diot. Txill Let 51. Mandatua eman nuen telefonoz. Arti Ipuin 80. Zaldun jaunarentzat beste mandatu bat bere, ba neban. Erkiag BatB 46. Aipatu zion aako albiste-mandatu ura, bere partetik bere andere Dulzineari egitekoa. Berron Kijote 225. --Beste mundutik zu joateko mandatue etorri da. --Ez naizela etxean esaiozue. (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1295. Nere partetik mandatuakiñ / arena juango al zera? Olea 86. Biaje batez bi mandatu ez da pekatu. (G-goi). EZBB I 70. Guri ez euskun [maistreak] dirurik artzen; ordez, mandatuak egiten geuntsazan. Etxabu Kontu 14. Larunbatean ara joateko / bialdu zidan mandatu. AZink 135. Ez zuen inoren jolaserako egin film hau, horren bidez mandatu bat [...] zabaltzeko baizik. MIH 320. Mezuan bertan, mandatuaren hitzez-hitzezkoan datzala honen izaera. MEIG IV 87.
    v. tbn. Volt 274. Mg PAb 107. VMg 72. Lg I 352. Izt C 191. Ud 17. Otag EE 1882c, 534. Arr May 101. A BGuzur 124. EusJok 121. Etxde JJ 121. Anab Aprika 57.
    azpiadiera-1.1
    Proposición (amorosa, matrimonial). Cf. MANDATU EGIN.
    Al da egiazkua / zure mandatua? / Ez al zera beste iñorekiñ / enamoratua? MendaroTx 262. Arnasa apur bat artu eban neska gazteak. Mutillaren mandatua isilik eukalako, agian? Erkiag Arran 106.
    azpiadiera-1.2
    "Il se prend pour chose secrète. Mandatu bat erranen darotzut, bainan beharrira, je vous dirai un secret, mais à l'oreille" H. v. MANDATU ISIL, isilmandatu.
    azpiadiera-1.3
    (V-gip ap. Etxba Eib ).
    (Pl.).Recados, compras. "Gaztetan, Txarriduna'nian eitten zittuan mandatuak" Etxba Eib.
    azpiadiera-1.3.1
    --Mandatuan izan al zera? --Bai, amak igorrita.Etxde JJ 235.
    sense-2
    2. "Ordre, commandement" H.
    azpisarrera-1
    ISILEKO MANDATU. "Isilleko mandatu (Vc), secreto, confidencia" A (s.v. mandatu isil). v. MANDATU ISIL, isilmandatu.
    Errokeri isilleko mandatu bat emon eutsan Txantonek. A BeinB 73.
    azpisarrera-2
    MANDATU EGIN (Sólo incluimos aquí ejs. con compl. en dat.). Hacer proposiciones (amorosas, matrimoniales o deshonestas). "(Vc, Gc, Lc, B, Sal), pedir la mano, invitar a casamiento" A.
    Neuronek ezin neio, baia / egingo digot mandatu, / arenzat jaio ninzala ta / enagiala largatu. Lazarraga (B)1204r. Pretenditu ote deban emakumerik berak mandatu eginik pekatu eragiteko. OA 160. Ezagutzen dezu iñuterian dantzara joaten bazera lendanaz mandatu egiten diozun orrekiñ, jarriko zerala gizartean eseririk. AA III 554. Gizon zahar-zahar batek / Barda amari, / Mandatu egin dio / Behar ninduela ni. LuzKant 18. Neskatilak eurak mandatu egin bear izango deuste, ni dantzan ikusteko. A BGuzur 115.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Con determinantes).
    Neronek bere amari mandatua egin zioen eta ama ere etzen munduko emazterik prestuena, beraz periletan izan ziren. Ax 350 (V 232). Iarraitunik izan eztuena, mandaturik edo salhorik egin etzaikana [...] erran ahal diteke segurki bere ohorean dagoela. Ib. 350 (V 232). Konsentitu nahi eztuelarik egiten zaion mandatuaren arauera egiteko. SP Phil 446 (He 450s egin zaion mandatu lizuna). Prinzesak eztu hobenik egiten zaion mandatu desohorezkoagatik [...] bere gogoaren kontra heldu zaionaz geroztik. Ib. 445 (He 449 egin izan zaion mandatu deshonesta). Ezkontzeko mandatu / egin diyot atzo. Tx B II 26. Etziñazun benetan / egin mandatua, / zeunden beste batekiñ / enamoratua. MendaroTx 228.
    azpisarrerakoSense-2.2
    Transmitir un encargo.
    Guardatu gizonak eta aien mandatuak egin Jangoikoari. El 46. Hark segurki / bai fidelki / egin liroke mandatu hori / Napoleon handiari. Monho (in FrantzesB II 17). Mattinek egiten ziok yaun hauz'aphezari fraiden aitaren mandatua hitzez-hitz. Elzb PAd 85. Gure muthikoa kexatzen hasia baitzen, oraikoan bederen arrebari berari eginen ziola mandatua. Barb Leg 146. Jainkoaren mandatu hau egin zion: Hoa, hik urrundu behar dituk Madianitak. Zerb IxtS 46.
    azpisarrera-3
    MANDATU-EMAILE. Recadista, mensajero.
    [Aingeruak] dira zerutikan datorzkigun mandatu-emalle batzuek. Bv AsL 156.
    azpisarrera-4
    MANDATU ISIL (L, BN ap. A). "Secreto, confidencia" A. v. isilmandatu.
    Jainkoak zenbat mandatu ixil bihotzera [...] eta nik berariaz guziak bazterrerat. Dv LEd 167.
    azpisarrera-5
    MANDATU-ISILKA. "(L), cuchicheando" A. v. mandatuka.
    azpisarrera-6
    MANDATUZ (Ir, mandar, etc.) con un mensaje, recado. "Mandatuz noa, je vais faire un message" SP. "Allegare, egitekoz, mandatuz nihor bidali" Urt I 515.
    Aurra mandatuz edo zerbaiten eske nere etxera etorri oi den. Mb OtGai III 209.
    azpisarrerakoSense-6.1
    Por medio de aviso(s), mensaje(s).
    Egiten zuten profetak al egiña, hitzez, mandatuz ta milla aldetara guziak beren Jauna gana zuzentzea gatik. Mb OtGai I 153. Zeruko abisoak / ditugu mandatuz, / etsaia bentzitzera / saiatzeko kontuz. Xe 330.
    azpisarrerakoSense-6.2
    (Tras gen.).Por encargo de.
    Besteren mandatuz, [...] lanak prestatu genituenok aski moduz eta neurriz mintzatu ginen. MIH 376.

    mandatu

    mandatu
    << maite 0 / 0 1 manu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper