1.
(gral.; IC 444r, O VocPo , SP, Lar, Lecl, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H). Ref.: A; Ort Voc; Lh; Etxba Eib ; EAEL 232 y 234.
(Fórmula de saludo). "Porque esta palabra de agur, y más reiterada y duplicada, es muy compendiosa y equívoca de grandes entendimientos encaminados a declaración de grandes mercedes y señoríos y tal que en tiempo antiguo se encaminaba e dirigía por los inferiores solamente a sus superiores y parientes mayores e no a otros ningunos de menos autoridad y dignidad. Y esto les decían en lugar de lo que agora se dice a los grandes señores: Beso pies y manos de V. señoría y Illma. y ansí esta palabra de agur, agur era tenida en mucha y muy gran veneración, grandeza y cortesía y tal que ninguna otra se le igualaba" IC II 58. "Bien sabéis que el modo y explicación ordinaria de nuestra salutación es agur, jauna, y con ser tan usada entre los nuestros, como el 'beso las manos' en los romancistas" Ech 16. "Agur Jauna, bonjour monsieur" SP. "Salve, lo mismo que Ave, agur" Lar y Añ. "Vale, al despedirse, agur" Lar. "Dios te guarde, Dios te salve, salutacion, agur; ongi el dakiala; ondo el dakizula" Ib. (tbn. en Añ). "Agur eder hau da latiñezko Ave, Salve, Vale oiei dagotena, eta euskaldun geienak eztazautena [...]. Ave gratia plena, agur graziaz betea, gure beko errietan esaten dan bezala, eta Franziako euskaldunetan ere bai" Lar Carta a Gandara 161. "Vale, al despedirse, (c) agur, adios, adio" Añ. "Agurra da euskera garbi ta ederra, esaten dana sarrera ta juaeran. Agur jauna, agur andria esaten jakee lotsiaren kalte baga andikijai bere" Mg PAb 160. "Salut! Adieu!" Lecl. "Interj. terme avec lequel les Basques se saluent. Ce mot correspond au mot latin ave" VocBN. "Bonjour, egün hun, agür" Gèze. "Agur, Jauna, je vous salue, Monsieur" Dv. "Saludo. Es como el 'ave' latino. Hoy aquende el Pirineo se usa sólo al despedirse, allende, al visitarse; pero es indudable que indica el saludo lo mismo de visita que de despedida" A. "El P. Isla, célebre escritor del s. XVIII, en varias de sus cartas pone por contera estas dos palabras vascas: agur jauna" A Morf 431n. "Salut! Bonjour!" Lh. "Latiñezko Ave, euskaldun zarrak beti agur itzultzen zuten eta ala egitten du Kristau-ikasbideak ere" Inza Azalp 155. "Agur saleoso! Saludo de mujer a un joven" Ort Voc. "Agur zeuri! Saludo en tono burlesco" Ib. "Kartak nola asi erakutsi nai nuke sail onetan. Ondoren dijoazen esaera guzien aurrez, nai bada agur itza jarri diteke. Itz au, laiñezko ave bezela, ezta alde egiterakoan bakarrik esatekoa: baizik naiz ongi etorria ematerakoan, naiz alde egiterakoan alkarrenganik , esan litekena" NEtx Nola 10. "Agur danori, beste bat arte! ¡Adios a todos, hasta otra!" Etxba Eib.
EAEL recoge agur para la pregunta 'buenos días' (232) en L-côte-sar, BN-arb-lab y S y para 'hasta la vista (adios)' (234) en V-ger-arr-arrig-och-m-gip, G-azp-goi-bet y AN-araq-arce. Cf. VocNav s.v. agur. Cf. abur. v. adio.
Tr. Los autores septentrionales lo emplean como saludo de encuentro. Este uso está documentado tbn. en la tradición meridional: los testimonios más antiguos corresponden a Micoleta y las escrituras de Andramendi; más adelante se encuentra en Larramendi, Lizarraga de Elcano y en autores del s. XIX (J.A. Moguel, Aguirre de Asteasu, Echagaray, Iturriaga, Lardizabal, Zabala y Arrese Beitia) y, ya en el s. XX, en L. Jauregi, Echeita, Otxolua, Txirrita, K. y B. Enbeita, Inza, Iraizoz, Orixe, Lekuona, T. Agirre, E. Arrese, S. Mitxelena, N. Etxaniz (como fórmula de encabezamiento de cartas), Zaitegi, Izeta, Ibiñagabeitia y Berrondo (cf.
infra más ejs. de
agur como saludo dirigido a la Virgen). Al Sur se documenta tbn. como "adiós" en la mayoría de los autores vizcaínos de los ss. XIX y XX, en autores guipuzcoanos desde el s. XVIII y en el baztanés Izeta (tbn. en Orixe; cf. tbn. como equivalente de 'adiós, se acabó' en Lizarraga de Elcano); al Norte no hay ejs. de este tipo a excepción de uno en J. Etchepare (
Ber 32) y varios en Zerbitzari y Larzabal. Fuera de Vizcaya, en la lengua hablada, parece que empieza a ser empleado como fórmula de despedida por influencia de A. Goiri, sustituyendo a
adio. En
DFrec hay 90 ejs.
Agur xaona, ordu onean zagozala.
(Carta escrita en Madrid, 1567).
EHHE
22.
Agur zure mezedea.
El peregrino en su patria (Bruselas, 1608) 451.
Agur, Errege guztien / Errege nausia.
EZ Noel 67.
Agur mandatari.
"
Dieu vous garde messager"
.
Volt 198.
Eneko Pagoetako da atsegin ta baesoan bere nagusiari legez: Otxoa Onsalutx, agur, agur.
"
Y en lugar de reconocimiento dijo a Ochoa Gonzalez su nuevo pariente mayor: Ochoa Gonzalez, agur, agur"
.
Andram
160.
Agur D. Juan jauna, dala berori aen ondo etorri zein urte onak.
Mic 13r.
Agur, o zur kurutzea.
"
Salut ô croix de bois"
.
O Po 66.
Agur, edo Jainkoa dela zuekin.
ES 356.
Esaera gustiok dodaz maite, ta gozo! Agur, Loiolan Uztarillaren 23 ta 1763 urtean.
Lar Carta a Gandara 162.
Ondoan hasi zitzaizkon salutatzen erraten ziotelarik: Agur, judearren erregea.
"
Ave"
.
He Mc 15, 18 (
TB, LE-Ir, Lard 455, Dv, Inza Azalp 66, Ir YKBiz 470, Leon, Ol, Or, Ker, IBk, IBe agur
).
Agur nere jenteak / urrengo urteraño.
GavS 36 (v. tbn. 8).
Hurbildu zitzaionean erran zioen: agur, ene anaia.
Lg I 319.
Belhaurikatzen ziren [...] erraten ziotela: agur, Yuduen erregea.
Lg II 272.
Agur, Jainko Aitaren haur urusa.
Monho 74.
Agur adiskidiak; ondo etorrijak izan zaitiala.
Mg PAb 155 (v. tbn. 160).
Agur bada, Maisuba, gois artian; gau on bat igaro egizu.
Ib. 66.
Agur, agur, esaten dio Aizeriak, banoa ni emendik.
VMg 56.
Urren artean, Agur.
Añ
EL1
4.
Agur otso jauna, egun on.
AA III 491.
Agur onenbestegaz.
Añ
EL2
8.
Munduban euki dogun guztiari agur egiten asiko gara. Agur gurasuak, agur umiak, [...], agur dirubak, agur aziendak. [...]. Ta agur betiko.
fB Ic III 269.
Agur, Peru neurea, / urrengo artean.
Zav Fab RIEV 1909, 38.
Agur, aurtxoa, salbe, Jesusa, / zerala ongi etorri.
Echag 125.
Agur onenbesterekin, / urte askoan bizi beitea / Jaunaren graziarekin.
Ib. 244.
Agur, adiskidea, / --dio betik deitzen--, / zure edertasunak/ nau enamoratzen.
It Fab 67.
Egun hon, agur, gure jaun beliari!
Arch Fab 75.
Agur, aizpa, banathorzu; / Zertan naizen ikhus-azu.
Gy 3.
Agur Jauna agur! atsegin nuke zurekin bide egitia.
Laph 29.
Agur, jente noblia, / berri on bat dakargu.
Zab Gabon 42 (v. tbn. 30 como despedida).
Agur, Josefa, eskerrik asko, / ondotxo bizi zaitia.
PE 61.
Agur, jende noblea, urrengo artean.
AB AmaE 412 (v. tbn. 181 como saludo de encuentro).
Bidean holatxet solas egina behin edo bertze. --Agur. --Bai zuri ere.
HU Zez 183.
Etxeko-andre batekin egin zuen bidean buruz-buru: Agur, etxeko-andrea.
Ib. 72.
(s. XX)
Xikitok aphezari: agur jaun apheza. / Aphezak Xikitori: agur kanpañeza.
Xikito
4.
Agur, astokillo, ikusi arte.
Ag G 119.
Agur-ba Juana Mari; gorantzi asko Josetxori.
Echta Jos 257.
Joan zan Sabas Dariren etxera, ta onek ikusi ebanean esaeutsan: Agur Sabas aspaldikoa. Agur Dari, zelan bizi zara?
Ib. 312.
--Agur ba. --Ario, ondo bijua.
Urruz Zer 126.
Ejiptora juango naz, ba. Agur!
Altuna 12.
Aren esanak narama, agur, / bendizioa indazu.
Balad 240.
Agur, zeruko eguzki eder, / Agur, goizeko izarra! / [...] / Zugana gatoz mesede billa, / Zeruko Andra Marija.
Enb 78 (v. tbn. 210).
Agur! nai dozun arte.
Ib. 177.
Agur, Jaun Erregea! Bizi da oraino zure alaba?
Barb Leg 135.
Agur etxeko-andre leiala, / nola dago Manuela?
Tx B II 134 (v. tbn. 178; B I 171 como despedida).
-- Eskerrik asko, ta agur. (Bijoaz). --Ez da zeri. Agur, agur.
Lek EunD 30 (v. tbn. 13 como saludo de encuentro).
Betiko agur senar on ori, / geure bijotzak il dira.
Laux BBa 80.
Agur, Ganix, agur. Urak eginen du bide ni zure ganat berritz hurbildu arte!
Zer
BiGo
307 (v. tbn., como despedida, ib. 302, 304).
Agur, Asun, aspaldiko ori! Ba-naieunkana eu ikusteko gogua.
Otx 145 (v. tbn. 162 como saludo de despedida).
Agur, jaunak: garigirorik ederrenetakoa dezue gaur --esan die apaizak soro-barreneraño iritsi danean.
TAg Uzt 82 (v. tbn. 101 como despedida).
Agur ba, ta gero arte.
NEtx Antz 47.
Agur! Zuk deramazu zerekin eguna.
Or Poem 533 (dirigido al Sol).
Agur, Jainkoaren gorputz, oinbeste min jasana.
"
Salve, cuerpo de Dios, que has soportado tanto dolor"
.
Ib. 550.
Agur, agur / ama neuria. / Ongi etorri zarela / seme neuria.
Balad 98.
--Agur, jauna. --Agur, agur! Hemengo aldi? --Bai, ardiketan nabila: zu, gasna egiten?
Zerb Azk 39.
--Agur, yaunak! Ari zerate lanean egin aal guzian? agurtu zuten. --Agur. Ongi etorri! erantzun zuten denak.
Izeta DirG 65 (v. tbn. 39 como saludo de despedida).
--Agur, anderea. Mahain hau okupatzen ahal duta? --Zerendako ez? Lehen jartzen denarena da.
Larz Iru 14.
(Sartuz:) --Agur, jaunak. --Agur!
Ib. 70.
Agur beraz, jaun Mentaberry! (Urruntzen dira).
Ib. 36.
--Agur, Benat, eta milesker eman dauzkidatzun berri onez. --Ba, agur, anderea.
Ib. 132.
Agur biyotz erditik, / Donostira arte.
Lopategi (
in
Uzt Noiz 59 (v. tbn. Lasarte ib. 130)
).
Agur, Domingo, eta agur, Mariana, / gu ere hurbilduak gira zuen gana.
Xa Odol 245.
Agur, gizon famatu ori.
"
Salve, varón famoso"
.
Berron Kijote 28.
Heldu ginanian Mutriku horretan / Mutriku herri noblian / batak adios, bestiak agur / Ana Juanitak baperez.
Balad 60.
v. tbn. (Como saludo de encuentro o visita): Dv Lab 314. Elzb Po183. Ox 149. Jaukol Biozk 86. Etcham 132. Ir YKBiz 523. EA OlBe 34 (106 como despedida). Zait Sof 28 (Gold 76 saludo de despedida). Lf Murtuts 29. JEtchep 84. Ibiñ Virgil 86 (39 saludo de despedida). BEnb NereA 127 (233 saludo de despedida). LuzKant 124. Casve SGrazi 26. Balad 152.
(Como saludo de despedida): In Lard III. Arr GB 34. Aran SIgn 214. Bv AsL 32. Apaol 85. Moc Damu 5. A BeinB 44. Ill Pill 17. Ud 76. AzpPr 58. JanEd I 72. Iraola 119. GMant Goi 109. Arrantz 156. EusJok II 119. Kk Ab II 36. Lab EEguna 80. Alz Ram 107. Ldi BB 94. ABar Goi 32. SMitx Aranz 36. JAIraz Bizia 27. Bilbao IpuiB 259. Erkiag Arran 83. Etxde JJ 65. Basarri 35. Txill Let 135. Ugalde Iltz 68. Osk Kurl 59. Anab Aprika 12. And AUzta 105. Alzola Atalak 70. Ataño TxanKan 271. MMant 96. FEtxeb 22.
Eskualdun batek agur eskualtzale bati. / Aiphatu nahi dazkot bospasei hitz ezti.
Ox 175.
Ta nere saiets igarotzean, / agur doi doi bat esango.
"Me dice el 'adiós' preciso"
.
Or Eus 86.
Agur motz bat esan diot, zearka begiraturik, eta aal nuen eta zakarrenik.
Txill Let 44 (cf. infra AGUR ESAN).
(Como saludo dirigido a la Virgen).
"Salutación Angélica, el Ave María, Aingeruaren agurra, agur Maria. Ezta euskeraz esan bear, Jainkoak salbazaitzala, ezpada agur Maria
"
Lar.
"Euskera uts garbian esan bear liteke Agur Maria Nafarroako kartilla euskerazkoan dagoan legez: bada 'Ave' latiñari kendua da"
Añ
MisE
123.
Cf. agurmaria.
Agur Maria graziaz betea.
OracAr 110.
Agur Maria, garaziaz bethea, Iauna da zurekin.
Mat 2 (EZ Eliç 5, Harb 4, Hm 35, Gç 37, CatBurg 4, CatLan 73, LE-Ir (171), Ub 166, Mg PAb 159, CatLuz 3, Lard 363, Legaz 5, Jnn SBi 37, CatJauf 2, KIkV 51, KIkG 33 Agur Maria
).
Agur garaziaren edireillea, biziaren ama.
Harb 105.
Agur Nort-izarra, / Ama Iainkoarra: / Agur Erregina, / Guztiz berregina.
Hm 160.
[Nere sermoigaia] edertzeko eta apaintzeko, grazia askoren bearra daukat. Eska dezaiogun au, grazia guzien Amari, esaten diogula: Agur Maria.
Lar SAgust 5.
Agur graziaz bethea.
He Lc 1, 28 (Dv, Leon, Or, Ol agur; Lç Salutatzen aut
).
Agur graziaz bethea.
Mih 27 (tbn. en Lar Carta a Gandara 161, Jaur 352 e Inza Azalp
).
Zoin da hitz hoin sensia: Agür edo salütatzen zitüt? --Signifikatzen düte: Birjina Seindia ohoratzen düt zure dignitatia.
CatLan 74.
[San Gabriel Aingeruak] esan zion: Agur edo Abe.
Gco I 457.
Agur erregina, urrikalmenduzko ama.
Dh 87.
Agur, edo Abe. Berba onetan egiten deutsagu Agur [Marijari]
.
Astar II 271.
Joaten da konfesonariora eta esaten da Agur Maria guztiz garbia.
Itz Azald 144.
Agur Maria, bakhar emaztea / dena garbi, argi huts.
Ox 64.
Agur, eskerrez betea.
Ir YKBiz 5.
Agur, Arantzazuko Amandre berria. / Ematera natortzu ongietorria.
SMitx Aranz 33.
v. tbn.
JesBih 444. MarIl 100. AB AmaE 361. Arr May 45. Zby RIEV 1908, 287. PE 114. Azc PB 41. UNLilia 4. ArgiDL 15. Gand Elorri 137. Balad 197.
(Con el sentido de 'se acabó').
"Se acabó, ya no hay remedio, [...] agur ori (V, G)"
A EY III 238.
Tr. Documentado sólo en autores meridionales
Baña agur! fama galdu zue orgatik andreak.
(221).
LE-Ir.
Niork estu ikusten [bekatua] baizik Jangoikoak, ta Jangoikoas axolarik ezpada, agur!
(195).
Ib.
Gaste bati agitu zaio erortzea... norbaitek publikatu du; agur! guzia da galdua.
(220).
Ib.
Aen diadar guztiak baño geijago zaurituten dabee nire bijotza zuben berbeeta piestaz legez esanak. Agur nire gaurko lua.
Mg PAb 103.
Ateraten badot, edo urten etxeti urtia osotu baño leenago, dongaro esango da. Agur nire onria; agur nire ogija.
Mg CO 139.
Baldin artzen ezpada denporaz ardura, / Agur gure basoak, ta agur ezkurra!
Izt C 154.
[Arrotzak] ekarriko deuskuez euren oitura gaiztoak, eta agur gu ta geure gauzak.
Ag AL 124s.
Ardorik ez balitza, agur! gure kantak, / Agur! erromeriak, trabena ta plazak.
AB AmaE 400.
Euskalzale-ri erri atako barriak emoeran, aitatuten ezpadauz [illargirik emakumen arpegian], agur gu, asarratuten iakuz guztiak.
Ezale 1897, 189b.
Maripak [...] ozpiñaz gau atan gorputz guztia igortzi ezpaleust, agur ni.
A BeinB 58.
Etxean sartuaz batera, agur nire barruko bakea.
Ib. 42.
Agur Arranondoko alkartasuna ta agur gure arteko bakea!
Ag Kr 146.
Baña urrengo beta zetorkionean agur agindu onak, agur asmo ederrak!
Ag G 130.
Auzoan saltzen bada / ardotxo gozoa, / agur nire matatzak / eta amukoa.
JanEd II 42.
Loak iñes-eginda, jarten naz itxarrik. / Agur, nire atsegin! Agur, nire pozak.
Enb 53.
Ezpain-ertzean / pipa jartzean, / agur! kezkaren goibela.
EA OlBe 70.
Plazaolako burni bidea egin zunaten eta, agur ango alaitasuna!
Or QA 43.
Jakingo balebe orraitiño, agur bere negozioa, ta agur bere entzute ona.
Bilbao IpuiB 99.
Beneno-botatze oiek / ez dira egokiyak, / agur garai bateko / gure izokiyak!
Uzt Noiz 40.
v. tbn. JJMg BasEsc 163. Urruz Zer 91. NEtx Antz 129. Erkiag Arran 63. Akes Ipiñ 9. Osk Kurl 25.
(En las exprs. agur eta ohore, agur eta bake, agur eta osasuna..., como fórmulas de saludo).
Agur Gandara Jauna ta osasuna: Ala asi oi ditut nere ezagunai ta adiskideai bialtzen dioztedan kutunak, anziñako erromatarren gisakoak.
Lar Carta a Gandara 161.
Akitzeko Diozesako Ertor eta Bikari guzier Agur eta benedikzione Jesu Kristo gure Jauna baitan.
(In CatLan 3; CatJauf III agur eta benedizione
).
Agur ta ongietorri.
(236).
LE-Ir.
Agur eta ohore / Eskualherriari: / Lapurdi, Basa-Nabar, / Zibero gainari.
Zby RIEV
1909, 396 (tbn. en Or Eus 199).
Agur ta gora gure Aldun jaun / Euzkaldun zintzo argijak!
Enb 54.
Geroko pertsulari gazteri agur eta ongi-etorri.
Iratz 88.
Ortziren izenean agur eta bake.
Mde Pr 54.
Agur eta ohore, Ahetzeko Mattin! / Hea non bizi ziren nahi nuke jakin.
Xa Odol 118 (tbn. en EzinB 20).
--Besterik? --Hauxe bakarrik: agur eta goraintzi bihotz-bihotzetik Gipuzkoari [...] eta Euskalerri osoari.
MEIG I 120.
2.
(
V-gip, L, BN, S; SP, Lar, Añ, Izt 30v, VocBN, Arch VocGr, Dv, H, A)
Ref.:
Lh; Etxba Eib
.
(Sust.).
Saludo; adiós, despedida.
"
Agurra, bon accueil, salut qu'on rend à quelqu'un"
SP.
"Salutación"
Lar, Añ.
"Saludo"
Lar.
"(Sin decir) oxte ni moxte, ezer esan bage, agurrik bage
"
Ib.
"Despedida"
Añ.
"Despedirse, joateko agurra egin
"
Ib.
"Le salut, la révérence"
Arch VocGr.
.
"Salutation"
VocBN y H.
"Salut, salutation"
Dv.
"El adiós"
Etxba Eib
.
Cf. EHHE 22 (carta de Cristobal Colón de 1500): "no merecían el agur para con Dios y con el mundo".
v. ALDE-AGUR, GABON-A., POZ-A., SAMIN-A., ZORION-A., ZORUN-A.
Tr. Documentado al Norte en Etcheberri de Ziburu, Argaignarats, Haraneder, Mihura y autores de los ss. XIX y XX. Al Sur, donde su empleo es mayor, está bien documentado desde principios del s. XIX (cf.
agur egin ya en Lazarraga). Aparece frecuentemente empleado con
egin (sobre todo al Sur), y en menor medida, con
eman. En
DFrec hay 67 ejs.
Nihor ere ez bezala, / gero bestitu eta, / zeruko baliz bezala, / pretenditzen du besta. / Agur guziak beretzat, / halaber behatzeak.
Arg DevB 50s.
Elisabethek aditu zuenekotz Mariaren agurra, hasi zitzaion haurra jauzika bere sabelean.
He Lc 1, 41 (Dv agur; Lç salutazione
).
Geure proximoa serbidu eta ametara geure buruak legez; eta berbea, ta agurra ez ukatutera.
Oe 108.
Berbia edo agurra uketan badeutsagu, juaten ezpagara len legez bere etxera [...].
CrIc 71.
Dantzia amaituta [...], azkeneengo agurrian, gitxi apartauko dira berba edo akzinoe nasaireen bat esan edo egiñ baga.
JJMg BasEsc 134.
Alkarri agurra bere ukatuteko.
Astar II 32.
Agurra ta berbea kendu edo gatxik opa izan deutsazunez.
Añ
EL2
142.
Plazetan agurrak [dituzte lakhet]
.
"Salutationes in foro"
.
Dv Mt 23, 7 (HeH agurrak; TB agurtuak izaitea, Hual izaitia salutatruk, Echn salutatuak izatea plazetan, Ur diosalak plazan).
Maria asaldatu zen solaz horietaz, eta gogoan zerabilkan zer erran nahi zuen holako agurrak.
Dv Lc 1, 29.
Agur, barri on, eta albista [...] onegaz adierazoten zala, Jaungoikoaren ama izan zala Jaungoikoaren graziya guztiyen lekua.
Ur BulaAl 33.
Agurrik saminenak bere mihietan.
Hb Esk 34.
[Aitzindariek] elhe ederrez eta agurrez aseak gindauzkaten.
Prop 1886, 196.
Españolen aspaldiko agurra edo salutantzia da: Ave Maria purísima
.
Zby Pel 20.
Gero behatuz zeruari / Agur ezti bat egorri zuen / Aingeru bere lagunari.
Elzb Po 185.
Emakumean agurra / tristea da ta samurra.
Azc PB 163.
Onenbestegaz agur gozo bat bialduten deutsuet, nire anaia euskaldun maiteak.
Itz Azald 6 (v. tbn. agur gozo en Basarri 119, omen-agur gozo en Enb 69).
(s. XX)
Mendi tontorrentzat izan oi da eguzkiaren azken agur biguna.
Ag Kr 214 (v. tbn. azken agur en AB AmaE 3, Mok 11, Enb 111, Or Eus 264, Alz Ram 52, Ldi BB 102, SMitx Aranz 218, Lf Murtuts 40, Mde Pr 362, Etxde JJ 65, BEnb NereA 99 y Xa Odol 277).
Tramanaren agurrari "muu" erantzu eieutsan.
Ib. 136.
Josetxoren irazkia artu dogu, ta bere agurrak ageritten deutsuz gogo-argiaz.
Echta Jos 300s.
Ikusi nindueneko [...] jin zitzautan eskuak zabaldurik. Haren irri eztia! Haren agur gozoak!
JE Bur 128.
Iru zati dittu, aingeruzko agurra ere deitzen zaion "Agur Maria" otoitzak.
Inza Azalp 154.
Emazte berak du gantzutuko Jesus ehortzi beharra, / Berak lehenik adituko du Berphiztuaren agurra.
Ox 73.
Aren agur pozkarria egi-egia izanda.
Anab Usauri 26.
Baratzen gira. Agur bat zor dugu [...] tokiaren gainean eraikirik dagon kapera komentukoari.
JE Ber 15.
Bakaldunak iñoizko alaitsuben erantzun eutsan aren agurrari.
Otx 51.
Batzuk eta bertzeek agurrak bihurtu ondoan heien artean, urruntzen dire leku hetarik.
Zub 54s (v. tbn. agurra bihurtu en Mde Pr 74, y
HaurB
61
).
Nere agurra, bada, leen-leenik, Arrasateri; nere biotzetiko agurra.
Ldi IL 133.
Elisabetek Mariaren agurra entzun bezain laster, umea sabelean pozez yauzi (saltatu) zitzaion.
Ir YKBiz 8.
Zure agur-mintzura nere belarrietara dan bezain laster, umea pozez yauzi zait nere sabelean.
Ib. 8s.
Esku-zapiñoa dantzatuz bialtzen zien jokalariai agur beroa.
TAg Uzt 227s.
Zauden tokitik, nere agurra yaso.
'Recibe mi saludo'
.
Zait Sof 138.
Beorren emazteari gure agurrik begirapentsuena bialtzen diogu.
NEtx Nola 18.
Agur bat Maulerik. Huna ethorri nintzan [...].
Mde Pr 362 (como encabezamiento de una carta).
Zure berri onen aio nagoela, onar itzazu ene agurrik onekak.
Ib. 198.
Bijoazkie lagun saiatu oiei, nere agurra ta txaloak.
NEtx Antz 5.
Gure agurra ez nuan uste ain gogorra izango zanik. Agur, esan nion, egunen batean zu ta ni gertugo egongo gera.
JAIraz Bizia 27.
Ango musu, besarkada ta agurrak gogoratzekoak ziran.
Ib. 35.
Agur onetan bein da berriro / busti zaizkigu begiak, / etzaitu azten, o Gregorio, / zu jaio ziñan erriak.
Basarri 39.
Zure agurra izan leiteke / geiago ez ikusteko.
BEnb NereA 181.
Agur bana bialtzen dizugu / Amerikako euskaldunak.
Auspoa 77-78, 133.
Ongi-etorri ona egin zion, labur eta hotz, bainan dena gur, agur eta xurikeria.
"Plein de courbettes, de saluts et d'amabilités"
.
Ardoy SFran 215.
Agur betiko baten magale ilunean / galdurik.
Azurm HitzB 57.
Agur xamur bat bialtzen dizut / biotzan erdi-erditik.
Lizaso (
in
Uzt Noiz 92
).
Hainbertze gai ukaiten dituzu aldi guziz berdintsuak, hala nola agurra.
Xa Odol 63.
Agur handienak zier, / gütara jin ikhusliarer.
Casve SGrazi 20.
Etxekorik iñor etzin eraman [illak] laguntzalle, etorrerik izango etzun agurrean.
Ataño
TxanKan
177.
Orra or agur beroa.
Ayesta 94.
Eta agur berezi bat zuei, [...] euskal aldizkari eta idazleei.
MEIG VIII 92.
v. tbn. Mih 24. EgunO in Arb Igand 184. Jaur 353. Lap 162s (V 72). AB AmaE 165. Jnn SBi 63. CatJauf 102. EusJok II 152. GMant Goi 109. Mok 11. Lab EEguna 117. Iratz 116. Munita 153. Gand Elorri 201. JEtchep 104. Etxba Ibilt 460. Alzola Atalak 78.
Saludo reglamentario.
[Gurutze Gorriaren] janzkiak eta agurrak.
EAEg 1-6-1937, 1743 (tít).
(Como primer miembro de comp.).
Erakutsi zien Santuak agurtutzeko modu au: [...]. Oso penaturik zeguan anaia Gil munduak gaizki artzen zualako agur modu au.
Bv AsL 62.
Argi onexek darakustaz gaur, / Amerikako anaiak, / Agur-olerki ederraz / neuri opaltzen diru ugariak.
Enb 145.
Aren txera maitekor, aren agur-egikera samurra.
Erkiag Arran 172.
(Con egin
).
Cf. AGUR EGIN (a).
[Arima denean bada sarthu zeruetara] Iesus berak ere dio agur handi egiten.
EZ Man I 133.
Gero burasoei egin / zerotzoten agurrak, / eta eskutara eman / bere present aphurrak. / Benedika zaiteztela, o buraso nobleak, / zeren baitzarete Seme / hain onaren iabeak.
EZ Noel 63.
Agur betiko bat egitia Diabrubari.
CrIc 130 (v. tbn. en contexto similar Mg CC 126 betiko agur bat egin,Añ EL2 144 betiko agurra, Lard 119, Enb 79, Gand Elorri 215 agur betikoa, Bv AsL 91 betiko agur bat).
Egingo deuskubez agur ta ondo etorri gozuak, eskumun estu estu amorezkuak.
Mg PAb 205.
Esaeustan, Aita Pedro neurea, ordu onean dator. Esan neutsan neure agurrak eginda, zegaiti ori D. Kalisto?
Ib. 198.
Nekazari baten semetxo bati egingo diozu zuk agur ain gozoa, nola Errege batenari.
VMg III (v. tbn. agur gozua egin en Bv AsL 146).
Aingeru san Gabrielek egin zautzun agur lorios hau.
Dh 86.
Eta oni zer agur edo salutazio egin zion eta zer esan zion?
Gco I 456.
Egiten ezpazaizka gura dituan agurrak ta naikuntzak [...] artzen du urlia suak eta garrak.
AA III 630.
Zenbat [dira] Jesusi agur edo ongi etorri bat ere egiten ez dioenak?
AA I 466.
Aingeruak bere agurra egin zioenean Birjina guziz sainduari.
Jaur 350.
Adiskidea --dio otsoak / agur andi bat egiñik.
It Fab 138.
Aita ansiatuak, bada, azken-agurra egin zien, osotoro Jaunaren eskuetan jarririk.
Lard 56 (v. tbn. azken agurra egin en Arr GB 28, Bv AsL 110, Alz Ram 99, Izeta DirG 25, BEnb NereA 199 y Xa Odol 232, azkenengo agurra egin en Erkiag Arran 7).
Jendetza andia bildu zan [...] atzen-agurra egitera.
Ib. 520.
Aldendu zan egiñik, agur bat tristea.
AB AmaE 297.
Beraz, gero arteko agur bat eginik mendi artan gelditzen ziran seme-anaiai, [...] abiatu zan Erromarunz.
Bv AsL 150.
Danei erdi-agur eginda, abiau zan etxeruntz.
Ag AL 53.
Nor da guraso baten errira eldu ezkero gurasoari agur maitasunezko bat lenengo egiten ezteutsana?
Ag Ioan 190.
(s. XX)
Etxeratu zanean, agur atsegintsu bat egieutsan Josetxori.
Echta Jos 322.
Neskatx batek baño geiagok egiten zion agur bizia, abegi esankorra [...] Arantzazurako bidean.
Ag G 138.
Gure mutillak, ba, alkarri agurrak eta laztanak eginda gero, asi ziran autuan era onetan.
Kk Ab I 13 (v. tbn. Urruz Urz 12 agurrak egin).
Tolosako gelunean, alkarri agur andiak eginta, senar-emazteen atzetik orga eder batean sartu nintzanean.
A Ardi 74.
Biek agur handi bat egiten dute, eta oihala aphaltzen da gain-beheiti.
Barb Sup 28 (ref. a una representación teatral).
Apaiz jaun bat agertu zan. Pernando alderatu zitzaion eta agur itzaltsu bat egiñaz esan zion [...].
Muj PAm 41.
Zuti jarri ziran eta soldadu-agurra egin zidaten.
Or SCruz 125.
Agur eder bat egiten diet / ementxen dauden danari / ta batez ere gu juzgatzera / etorri diran jaunari.
Tx B 220 (v. tbn. agur ederra en VMg V).
--Agur, adixkidea. --Bai zueri ere, Jaunak. Beren agurrak egin eta [...].
Barb Leg 130.
Agur laisterra egin alkarri eta bakoitzak bere bideari ekin zion.
TAg Uzt 254.
Egundoko txera samur ta agur beroa egin eutsana.
Erkiag Arran 150.
Eta alkarri agurrak egiñaz, arrantzale biak eta Zuriñe errirantz abiau ziran.
Ib. 123.
Jende askok agurra ere ukatzen zioten.
Etxde JJ 266.
Radio-entzule maiteeri nere agurra egin bearrean naiz, urte berri on bat opalduaz.
Basarri 67.
Azken agur bat egin ondoren bere osaba izebari, atera ziren etxeruntz.
Izeta DirG 53 (v. tbn. azken agur bat egin en Etxde JJ 65).
Doña Errupertari agurrik beroena egiten eutsolarik.
Bilbao IpuiB 95.
Udarak egin digu / betiko agurra, / ta uda azkenari / badiot bildurra!
Uzt Sas 192.
Gañera bertsotan egin nai nuke ere agur au.
MMant 141.
v. tbn. Enb 82. MAtx Gazt 63. Larre ArtzainE 214.
(Con eman
).
"
Agurra emaitea, bihurtzea, faire, rendre une salutation"
H.
Etsaitasunari azken agurrak emanda.
Camp EE
1882a, 68.
Seme leial bat oraiñ datortzu / Azken agurra emotera.
AB AmaE 3.
Bizirik egozan bitartean, azken agur latza emon baño lenago, iñoiz baizen obeto maitatzen zituan.
Ag Kr 163.
Hitz horiekin eman baitzion agurra Gabriel Aingeruak Mariari.
CatJauf 102.
Hurbildu zitzakon aitzinerat auzapeza, lañoki emaiten zakolarik agur herri guziaren ordainez.
JE Bur 183.
Egun argia! [...] Artu, bai, artu jaio baño len, biotz-biotzez / gaur damatzudan agurra.
Jaukol Biozk 60.
Ezkonberriai eman zaizkien agurrak eta zorion-opa alaiak.
Txill Let 27.
Azken agurra elkarri eman ondoren.
Izeta DirG 50.
Ain maite eban bere erriari / damotso azken agurra.
BEnb NereA 99.
Aurrerantzean, gizaldi guztiak zorion-agurrak emongo daustez.
Ker Lc 1, 48 (Ol zoriontsua deituko naute).
3.
(
L, BN, S ap. Lh; Ht VocGr 426, Dv, H).
Reverencia, adoración.
"Soumission"
Ht VocGr.
"
Agur handiak ditu etxe hortan, il reçoit beaucoup de révérences dans cette maison"
Dv.
"Ce mot exprime en L la révérence que font les femmes"
H.
"Adoration"
Lh.
v. 1 gur.
Tr. Documentado al Norte en autores no suletinos desde Etcheberri de Ziburu; el único ej. del s. XX corresponde a Arradoy. Al Sur se encuentra en Mendiburu, Ubillos, Aguirre de Asteasu, Lardizabal, D. Agirre, Lizardi y Orixe. Aparece frecuentemente con
egin (
agur handia egin, agurrak egin, agur humillak egin, agur bat egin...) y en menor medida con
eman y
ekarri
.
Adorazionea. [...] Arren bada, errezibi zazu ene agurra, / mezprezatu gabe, zeren den emaitza aphurra.
EZ Man II 22.
Onera sorturikako bihotzak eztire trikatzen ohoreen graduetako nahaskerietan eta agur nahikundetan, badute zer egin bertzerik.
SP Phil 202.
[Errenda dezagun] haren Dinitate gorari geure obligazionezko agurrak.
Arg DevB 223.
Zuen Iaun eta Iainkoa / Agurrez iniusteko.
(Ps 44, 12)
'Et concupiscet rex decorem tuum, Quoniam ipse est Dominus Deus tuus et adorabunt eum'
.
Hm 52.
Aldarean baldin bada Kustodiorik jenuflexione egiten du [...] eta Kustodiorik ezbada, agur handi bat makhurturik egiten du.
CatLav 462 (V 215).
Ezen zor diozu ohore eta agur hori egiari.
He Phil 194.
Berak igorri digun izar berriak gakarzi beraren oñetara, dagozkan agur eta eskumuñak egitera.
Mb IArg I 159.
Elizak gurutzeari egiten dio agur-honr-adorantz hau, zeren gurutzea den Jangoiko-gizon gurutzez illaren aintzura.
Mb IArg II 129.
Zergatik zutenean / jendeak ikusten, / belauniko ziraden / bereala jartzen [...]. Agur oiek iretzat / dirala uste dek?
It Fab 123.
Gizonenganik agur edo esker on zerbait ardiesteko.
Dv LEd 54 (Cb Eg II 22 gizonai ondo iriztea, onra ta estimazioa).
Agurrak eta ohoreak, eta lehia mundutar zoroak non dira?
Ib. 186 (Cb Eg II 102 guziak egiten zizuten erreberenzia, zure onra, puntu ta orien deseo banoak non dira?).
Gathaska dutenean kanpoko lanekin, / Ibiltzeko oin hutsik, ez batere huzkur; / Ez dute hartarakotz gutiago agur: / Deusek ez du baxatzen laneko gizona.
Hb Esk 185.
Hari baizik nihori etzaio zor agur.
Ib. 193.
[Yainkoaren] handitasunak eta ungiek nahi dituztelakotz agurra eta eskerrak.
Hb Egia 33.
Bakhotxa da bere errege, ez dio nihori agurrik zor.
Ib. 122.
Itzuli zen gortherat non ez baitzuen orotarik agurrik eta agurrik baizik ukhan.
Laph 6.
Jendea, erreleki / hoieri inguruz, / Zeinatuz paratzen zen / ukhurturik buruz / [...] // Jendeen agur hoiek / ikhustearekin, / [astoa] Irrintzinaz hasten da, / lorian, jauzikan.
Zby RIEV
1908, 760.
Leheneko mendetan / hau zen, hau, zuzena: / Denek ohoratzea / berthute zuena. / Orai zer-nahi bidez / gora heltzen dena, / Hainitzen agurretan / omen da lehena.
Ib. 1909, 107.
Betleemeko harpe batean / Salbatzalea da sortu. / Hango artzainak, aingeru batez, / ditu bere ganat deitu. / Heien agurra nahi izan du / lehenik errezebitu.
Etcham 229.
Bitez agur nereak, / apalonduon beintzat, / guztiak zuretzat.
'Mis elogios'
.
Ldi BB 4.
Langilleari eskatzen dio / lurrak otoitz eta agurra.
"Oración y reverencia"
.
Or Eus 278.
(Con egin
).
Cf. AGUR EGIN (b)
Handia da Iainkoaren izen sainduari ekharri behar zaikan ohorea, egin behar zaikan agurra eta eman behar zaikan laudorioa.
'Grande es [...] la veneración que se le debe dispensar'
.
Ax 261s (V 175).
Zure sehaskari diot / Agur humilla egiten.
Gç 64 (tbn. en Izeta DirG 100).
Nihork eztuela erraitekorik ez errankizunik Axularrek egin duen obraren kontra. Eta hauk hunela direnaz geroztikan zer arrozoin da, bada ez egiteko nik diodan agur hura?
ES 148.
Egiten diote dagokan adoranz eta agur andia.
Mb IArg I 160 (v. tbn. en contexto similar AA III 111 agur andia egin, Lg I 287, Zerb IxtS 28 agur handi bat egin).
Igorri zituen Belena aren billa zetozen errege edo gizon jakinsuak, esaten ziela, ari beren agurrak egin ta, zetozkiola non uzten zuten adiraztera.
Ib. 140.
Zoazte Jesus beraren bidera, ongitorri ta agur humillak egitera.
Ib. 92.
Jainkoari an egin-oi zitzazkan, agurrak, presentak [...] ta sakrifizioak.
Ub 54.
Sarerazi zien Erregeren aitziniala, bere agurra egin eta filosofoak zereioan erran [...].
Egiat 238.
Zenbait agur eginen diote, lausengu aphur batekin mintzatuko zaizkote, bainan nihork eztitu bihotzez prezatuko, ez zinez ohoratuko.
Dh 196.
Asitzen zaizka isekaz Erregeri bezala agurrak egiten.
AA I 520 (v. tbn. Ub 26 agurrak egin).
Oitu gaitezen alik ongiena Jesus onari agur umillak egitera.
Ib. 467.
Non orok baitute printzetzat onetsi. / Bakotxak egiten dio bere agurra.
"Chacun lui fit hommage"
.
Gy 96.
Erregeren palaziorat ethorri denean, erregek hirur agur egiten diotza Franzizkori, Franzizkok hirur agur erregeri.
Laph 220.
Agur handi bat egin zuten, orok, Madama Elisabeth printzesaren aintzinean pasatzean.
Elsb Fram 113 (v. tbn. Laph 56 agur handi bat egin).
Xapela eskuan, agur bat lurreraino egiten diotelarik.
HU Zez 99.
Bere senarra lenengo lurpean sartu eben tokian arren da agur batzuk egin gura izan zituan.
Ag AL 166.
Guztiak agur biguna egieutsenean, eldu zan Mariaren irudia errira jasteko ordua.
Ag Kr 217.
Geldirik, aurreskuaren aurrian egon zan [Yolanda], onek,
berriz jauzika, agurrak egiten ziozkalarik.
Lh Yol 31.
Etzen guti holako jaun batek lehen aldian berean holako agurra egin zezon Ama Birjinari.
Ardoy SFran 214.
(Con eman y ekarri
).
Behar den agurra eta errespetua zuri eta zure Semeari ekhartzeko.
EZ Man II 185.
Handik emaiten darotzu, / Lurrak ohorez agur.
'Te Deum. Omnis terra veneratur'
.
Hm 74.
Jainko egiazko bakarrari zor zaion agur edo adorazioa emateari ere utzi zioten.
Lard 134.
Agur ekharri zioen haren manamenduko makhilari.
Dv He 11, 11 (
Lç
eta adora zezan bere makila
).
Alferrei ez diote ekhartzen agurrik, / Lanak ez du baxatzen aitoren semerik.
Hb Esk 88.
Maina bezala, badu izpiritu zuhur; / Haren kantari ere eman zaio agur.
Ib. 104.
4.
(Lar, Añ).
Salve (oración).
"Salve, oración de la Salve, agurra, Salbea
"
Lar, Añ.
Eztot nik egundo itxasora urten, Antiguako Amaren baselizatxoa ikusten dan tokian, txapela kenduta, Agur edo Salbea esan barik.
Ag Kr 84 (v. tbn. 89 y 92).
Apaizak, soiñeko zuriz Agurra kantaten ziarduenean.
Erkiag Arran 173.
AGUR-AGUR EGIN.
"Haur hizkeran, umeak norbait agurtu dezan esaten da. Esapide hau, beraz, esateari baino gehiago dago "agur" keinua eginarazteari. Ia, in danai agur-agur!
"
ZestErret.
AGUR BAT EGIN.
Despedirse, decir un adiós; saludar, hacer una visita.
Agur bat ere egin bage [...] begi zorrotzez begiratzen diela ta agitz gogorki mintzatzen zaiela, esaten die [...].
Mb IArg II 300s.
Jesus, ze jente modu da au? [...] Gizonen itxurarik eztaukee emen dakustazanok. Ezteuskube agur bat bere egiten.
Mg PAb 124.
Egin gura deutseet agur bat beste bijoi, esan ez daijen iges egin dodala ezer aitatu baga; baña isten dot zure kontura zeure emazte ta ume onakaz kunplietia.
Ib. 194.
Zenbat, Jesusi agur edo ongi etorri bat ere egiten ez dioenak?
AA I 466.
Aberats batek uste dau, mesede andi bat egiten deutsala pobriari berba bat edo agur bat eginagaz.
fB Ic I 50.
Sortaldera begira ete dan agiri / Agur bat egiteko goix Eguzkiari.
AB AmaE 28.
Egin eutsen agur bat / munduko ondasunai / obato adituteko / arimako gauzai.
Azc PB 149.
España utzi baño len agur bat nai dio egin Santiago Apostoluari.
Bv AsL 124.
Behar ziotela agur edo adio bat egin han ziren giristinoei.
Jnn SBi 145.
Eta ioan ziran, neuri agur bat egin baga, ta euri bere ez, Riktrudis!
Ag AL 13.
Baketan gagozalako [...] zeuri agur bat egitea otu iatan, emengo Elizatxoak bide batez ikusiaz.
Ib. 44.
Kuadrilla aundia gatoz / Astiasutikan, / Birjiñari agur bat / egitiatikan.
PE 96 (v. tbn. 110).
Martin [...] brau xutitzen da. Muziu Fort zenari agur bat egin ere gabe, bazoan orai kanporat.
Barb Sup 11.
Eztet juan nai izan zuri agur bat egin gabe.
ABar Goi 48.
--Nai badezu, beragana lagunduko dizut; berak ere ikusi naiko zaitu-ta. --Agur bat egin naiko nioke. --Guazen bada.
Alz Txib 102s.
Agur bat egin bear dizutet / biotza bete-betian, [...] ia berriro juntatzen geran / danok datorren urtian.
Uzt Auspoa
67, 121.
Gernikako arbolari agurra. Oi, ama [...] huna gaur zure aldean / amultsuki zonbait lagun, / denen bihotzak juntatu eta / agur bat egin dezogun.
Xa EzinB 67.
"Despedirse para siempre, agur betiko bat egin
"
Izt 36v.
AGUR EGIN.
a)
(V-ger-arrig-och-m-gip, G, L, BN, Ae, S; SP, Urt I 8 (aguregitea), Lar, Añ, Dv, H, A). Ref.: Lh; Etxba Eib. v. EI 339 y 340.
Saludar; despedirse. "Agur egitea norbaiti, faire la révérence à quelqu'un, le saluer" SP. "Saludar" Lar, Añ y A Morf 738. "Resaludar" Lar. "Saluer" Dv. "Saludar inclinando la cabeza" A. "Hacer adiós, despedir. Agur eixozu aittaittari, badoia ta, hazle adiós al abuelo, pues se marcha. Agur eiñ daneri eta urten neban, hice adiós a todos y me salí" Etxba Eib.
EI (339) recoge agur egin para la pregunta 'saludar' en V-ger-arrig-och-m-gip, G, AN-erro, L-côte-ain-arcang, BN-bard y S y para 'despedirse' (340) en V-ger-arr-arrig-och-m-gip, G y Ae. v. ADIO EGIN, agurtu.
Tr. Bien documentado al Sur desde Lazarraga, y al Norte, donde su empleo es menos frec., desde Etcheberri de Ziburu. En todos los ejs. septentrionales, salvo en alguno de Barbier, se emplea con el sentido de 'saludar al encontrar a alguien, para dar la bienvenida, al entrar en un lugar...'. Este uso se da tbn. al Sur en algunos ejs. de Uriarte, J.J. Moguel, Lardizabal, Iturzaeta (
Azald 123) y, ya posteriormente, en Jauregi (
Biozk 97), Lauaxeta, Enbeita, T. Agirre (
Uzt 75), Txirrita, Otxolua, Orixe, Barandiaran, Iraizoz, Olabide, Erkiaga (
Arran 9), Labayen (
SuEm 191), Aresti y Etxaniz (cf. tbn. ref. a la Virgen María en Cardaberaz, J.A. Moguel, Astarloa, Guerrico e Iturzaeta). Con todo, en textos guipuzcoanos y vizcaínos, es más frec. su empleo con el sentido de 'despedirse'. En
DFrec hay 10 ejs.
Konbento guztia jeneralm[en]te / saludatzen dot nik agur eginda.
Lazarraga B15, 1180v.
[Dohatsuek arimari] agur egiten diote usatu kortesiaz / Zeren etsaia bentzutu duen fin on biziaz.
EZ Man I 59.
Neror agur egitera aitzintzen banaiz.
Ax 295 (V 197: "si yo mismo me adelanto a saludar").
Nor ethorri zitzaitzun / Agur egitera? [...] Ez gizon, ez emazte / ez zen presentatu, / esklabo baten gisa / gintuzten kitatu.
Gç 69.
Etxean sartzean ordean, egizue agur erranik: Bakea dela etxe huntan.
He Mt 10, 12 (Dv, Ur, Leon, Ol agur egin, IBk, IBe bake-agur(ra) egin; TB agurtu, Echn, SalabBN salutatu, Ker agurtu
).
--Nok esan eban Ave-Maria? --Angeru San Gabrielek Ama Birjineari agur egiten etorri zanean.
Cb CatV 35 (v. tbn. en contexto similar, dirigido a la Virgen María: Mih 24, AA III 482, Gco I 456, CatBus 21, Itz Azald 32, Inza Azalp 155, Balad 197 agur egin, Astar II 273 agur egin edo saludadu
).
Mundu guziak agur egin diezazuen nahi duzue.
Lg II 183 (ref. a los fariseos).
(s. XIX)
Gauza barregarri ta berbeta zantarra da Ama Birjiniari agur egitia. Esan biar da Abe Marija
.
Mg PAb 160 (en boca de Maisu Juan).
Onenbestegaz, irakurlia [...] eskintzen deutsut bijotz prestubagaz. Ta egiten deutsut agur.
fB Ic I X.
Extrema-unzinoeko Sakramentuba geure billa dabilenian, munduban euki dogun guztiari agur egiten asiko gara.
fB Ic III 269.
Okertuten dozu bidia berari agur edo berbarik ez egiterren.
Astar II 25.
Ez deutsee gustijei agur egiten arimako kezkaak.
JJMg BasEsc 163.
Elkarri etxerako agur egiñik, ustez banakatu ziran.
Lard 303.
Jesusi urreratu zitzaion, agur egiñaz eta zerbaiten eske.
Ib. 424.
Mandatariak bialdu ziozkan, bere izenean agur egitera eta adiskidetu ote zan jakitera.
Ib. 41.
Enekin diren anaiek agur egiten darotzuete. Agur egiten darotzuete saindu guziek, bereziki Zesarren etxekoek.
Dv Phil 4, 22.
Ttipian, Yainko batek agur egin omen zion [Budari] othoitzean zagoelarik, eta agindu inkarnazione, han arterainoko guziak ahantzaraziko zituen bat.
Hb Egia 60.
Gorputzaren gustier / Iten badegu [sic] agur, / Oro izanen dira / Arimaren malur.
Bordel 199.
Joan zan andik bakar-bakarrik [...] Naxerako Dukeari ere Navarreten agur egitera.
'A despedirse'
.
Aran SIgn 18.
Asko ziran munduari agur eginta jarraitu ziotenak Franziskori.
Bv AsL 79.
Agur egin zioten bidian esanaz: Ongi etorria izan dedilla pobretasun santua.
Ib. 173.
Ordu aiñ larri eta illunai / Betiko agur eginda, / Ego bi baldin euki banituz / Igoko neban zerura.
AB AmaE 23.
Agur egiten dizut / kukubak jo arte.
Noe 25.
Alkarri agur eginda [...] sartu zan etxean.
Azc PB 157s.
Atrapetea gaitx da famea / egiten badau bein agur.
Ib. 172.
(s. XX)
Etzituan iñork begi onez ikusten: gizonak ozta ozta egin oi zioten agur.
Ag G 63.
Etzituan iñok ikusi Josetxo ta Eladiren negar malkoak alkarri agur egieutsenean.
Echta Jos 279.
Agur alkarri egiteko egozala iñotson mutil onak bestiari [...].
Kk Ab I 16.
Ikaslarijak arpegiz ezauna eben eta agur egiten eutsoen bere maira etorri edo kanpora juaten zanian.
Ib. 19.
Ludi zitala; / agur betik. / agur dagiskat, / iguñez.
GMant Goi 109.
Sartzean, bizpahiru etxeek beren leiho guzietarik agur egiten daukute lañoki.
JE Ber 52.
Agur egin eta badoazi guziak, kantuz oraino.
Barb Sup 117.
Sorgin guziek agur egiten diote berehala beren Nausiari.
"Les sorciers vont saluer le Maître"
.
Barb Leg 134.
Badoazilaik yantzan [...] Arnegirat, auzo herriari agur egiterat, ohidura zaharren araberan.
Zub 116.
Agur egiten dautsu itxaso argijari.
"Saludamos a la luz de los mares"
.
Laux BBa 138.
Alkate jaunan baimenaz gatoz / Zueri agur eitera, / Lenauko zarren antzera / Ba-gatoz zeuen etxera.
Enb 89.
Gero illaren emezortziyan / banderan jokatu zian, / danak elkarri agur egiñez / gizon formalen klasian.
Tx B I 191.
[Bakanderearen] gelara sarturik, itzalik andijenaz egin eutsan agur.
Otx 161.
Markolberi agur egiñez, euren gelatan baztertu ziran.
Ib. 182s.
Elkarri agur egin zioten urrengorarte.
Ldi IL 94.
Aiekin urteari egiteko agur.
"Para despedir con ellos el año"
.
Or Eus 140.
Atera zituten igitaiak [...] eta aizean eragin zieten [...] agur eta ongi etorri egiteko.
Or Mi 88.
Askok, sortaldetik agertzen dan orduko, agur egiten diote, esanaz: Illargi amandrea, zeruan zer berri?
JMB ELG 82.
Zakariaren etxera sartu ta Elisabeti agur egin zion.
Ir YKBiz 8.
Zure [...] etxera yoateko iri oni maitez agur egiñaz.
Zait Sof 127.
Biar ogei ta zortzi urte dituk, mutil zar egiña aiz, ta bide batez ezkongai bizitzari, lagun-artean agur egitera oakit.
NEtx Nola 20.
Antiokiara joateko prestatu zan. Lekaideak, agur egiteko, jai aundi bat antolatu nai zioten.
JAIraz Bizia 70.
Guztiak alkarri agur egiñaz kalera ziran.
Erkiag Arran 47.
Engañetan banozu egiozu agur bizitzari.
Osk Kurl 26.
Lehengo soldado biak agertzen dira, eta lehenbizikoak agur egiten dio kapitainari.
Arti Tobera 271.
Babettek buruaz agur egiten du.
Lab SuEm 191.
Mendi-gallurrei agur dagie / emanik azken-musua.
NEtx LBB 349.
--Nora joan bear den orain? --Neronek ere ba al dakit, ama? Aize pixka bat artu bearrean nago ta bide batez nere izarrei agur egingo diet.
Ib. 52.
Erregeari agur egin behar zuten lehenik, eta ezin hobeki errezebitu zituen.
Ardoy SFran 146.
Kanpo jentia datorrenian / agur eitia usu de.
(V-arr).
Balad 60.
Gipuzkoarrak giñala esan zionean, ederki-ederki jantzita agertu zan guregana agur egitera.
Alkain 74 (v. ib. 45 'despedirse').
Aldendu beharra ailegatu zenean, estu eta larri lotu zitzaidan besarka, niri eta bizitzari batean agur egiten bailigukeen.
MEIG IX 99.
Eta hona non entzuten dudan, gutxien uste nuenean, Agur Jaunak [...] "Aita Hilario, esan zidaten ontzi lagunek, berorren soinuaz egiten diote agur".
MEIG I 60.
Kanalean barrena gindoazela, "gringoek" agur egiten zidaten lurretik.
Ib. 60.
v. tbn. AA III 482. Apaol 57. JanEd I 114. Goñi 10. Urruz Zer 114. StPierre 31 ('saludar'). Inza Azalp 155. Belaus Andoni 15. Zerb Gerlan 47 ('saludar'). Altuna 20. Anab Usauri 62. Alz Ram 59. TAg Uzt 57. Iratz 113 ('saludar'). SMitx Aranz 193. Akes Ipiñ 9. Etxde JJ 50. BEnb NereA 111. Etxba Ibilt 460. Berron Kijote 225. Ataño TxanKan 110. Onaind STeresa 32. MMant 119. FEtxeb 44. Gerrika 25. Insausti 26 (337 'saludar').
Txapela artu, ikusi-arte agur egin, ta gero izekotxugana ioan nintzen.
A BGuzur 127.
>Agur egin alkarri urrengorarte, ta aldendu zirean.
Echta Jos 365.
"Urrengo arte" agur-eginda, laster aldendu zan andik.
TAg Uzt 211.
Ola, Don Txomin! Arratsalde on! --agur egiten eutsen erritarrek.
Bilbao IpuiB 277 (v. tbn. 190).
Gabon... agur egin zuen etorri berriak.
Izeta DirG 19 (v. tbn. 27 y 116).
v. tbn. Etxde JJ 186.
(Sin egin explícito).
Ill zana joan dala, onek ondo daki, / Baki betiko agur ebala emeti.
AB AmaE 251.
(Sin egin, o tratándose quizá de eman
).
Boz nagolarik mendi guzier bihotzez agur diotet.
Ox 32.
Funtserat-eta agur diot / urteari, / Gomendatzen diotalarik / Jainkoari; / Harek du bakarrik eginen / xoragarri.
Etcham 94.
(Con agur det.). "Saludar, agurra egin" Izt 108v. "Zuri, Iauna, egiten darotzut agurra, [...] Seigneur, je vous salue" H. "Eiñ dau udiak bere agurra eta asi dira otzak, el verano ha hecho su adiós [...]. Ernarak goiz asko eiñ detse euren agurra egun-sentixari, [...] han hecho su saludo al amanecer" Etxba Eib.
Gabriel sainduak / Egiñik agurra, / Guretzat zarotzun / Promes bake ederra.
Gç 144.
[Otsoak] topoz-topo arkitu zuen artzanora / [...] / asi ziran egiten elkarri agurra.
It Fab 260.
Ave-Maria batekiñ berari agurra egiñaz.
Arr May 10.
Oi laborantzaren boz eder, azkarra! / Goizari diola egiten agurra.
Ox 166.
Ez al-dezue begiztatu iñoiz maitaleak alkarreri egin oi dioten agurra?
TAg Uzt 6s.
Gero altzatu zen lege-gizon maltzurra. / Hortzak irriturik, egin zidan agurra.
Arti MaldanB 209.
Baiña ugazabai gorroto barik egiten dautso agurra.
BEnb NereA 145.
Buruaz egiten du agurra.
Lab SuEm 198.
Guztiak entzun dezute / Zepaik egin dun agurra, / onek e badu agertu naia / dun abildade apurra.
Uzt LEG II 132.
(
agurrik egin en oración no afirmativa).
"
Eztio egin agurrik, il ne l'a point salué"
SP.
Agurrik egin ez, edo agur otz ta motz bat eginda irago aurrera bekoki astunagaz.
Mg CO 141.
Bestera biretan dozu arpegija [...] berari agurrik ez egiterren.
Astar II 25.
Bidean nihori agurrik ez egin.
DvHtoy Lc 10, 4.
Agurrik egin baga, / Gordin zan aldendu.
AB AmaE 341.
--Ezein iarraitu, Maripa; osterantzean eztaunat iñoiz agurrik egingo, barre? --Aide, aide; or konpon, ondo ibilli.
A BeinB 69.
Alde batetik ikusi ebenean, beste aldetik iges egitea, agurrik egin barik.
Ag AL 133.
Norbere lurretik kanpoan billatu ezkero, naiz da errian agurrik egiñ ez, arpegi ona ipinten jako erritar bati.
Ag Kr 117.
Damu zuan mutillak aitonari miñ emana, agurrik egin eza.
Ag G 330.
[Erbia] Pellori agurrik egin gabe, hari behatu ere gabe, xuxen xuxena badoa lehenbiziko erbiaren ondotik.
Barb Sup 30.
Bere emazte ta seme-alabei agurrik egin gabe [atera]
.
Berron Kijote 88.
v. tbn. Bv AsL 117. Ir YKBiz 261. Mde HaurB 61. Bilbao IpuiB 162. Erkiag BatB 106.
b)
(c. sg. A; Añ, Dv, H). Adorar, venerar, rendir pleitesía, hacer reverencia. "Adorar, agurrak egin" Añ. "Fig.: porter soumission, reconnaître pour supérieur" Dv. "Iaunaren izenari agur egin nahi gabeak, [...] rendre l'adoration, l'honneur" H. "(Más propio que agurtu), saludar, adorar" A. Cf. VocNav: "Hacer el agur a una persona, halagarla, adularla".
v. adoratu, gurtu, agurtu
(2)
.
Tr. Documentado al Norte principalmente en autores labortanos clásicos; son escasos los ejs. posteriores (ninguno de ellos suletino). Al Sur se encuentra en
CatBurg, Ubillos, Aguirre de Asteasu, Lardizabal, Uriarte, P. Errota y en autores modernos.
Aserrerik iarraikiren zaie handi ttipiei / Haren izenari agur egin nahi gabeei.
EZ Man I 72.
Othoitz perfetaren legeak [...]. Gehiago agur egin behar zaitzu hastean, / bai halaber othoitzetik illkhitzeko fiñean.
EZ Man II 7.
Heldu zauzkitzu agur egitera.
Harb 325 (ap. DRA
).
Eta are berak lehenik agur egin zioen; Berak bere eskuz koroa buruan ibeni zioen.
Ax 345 (V 229: 'le rindió pleitesía').
Bertzeek, zeren zerbait dakiten, nahi dute munduak ohore eta agur egin diezen.
SP Phil 199.
Oraiko hitzkuntza berri, eta ardurako dabiltzanek errespeturekin zure [eskuararen] zuhurtziari agur eginen diotela.
ES 87.
Buruaz agur-egitea errespetuzko señaletzat.
He Gudu 143.
[Zeruan dagoenaren] irudia dalako, dagiogun agur.
CatBurg 26.
Agindu zuan guziak agur egin ziozaela urrezko gizanz hari.
Ub 51.
Lurrean belauniko jarririk niri zure Jaunari bezala agur egiten badidazu.
"Adoraveris me"
.
AA III 548.
Eta auzpezturik agur-egin edo adoratu zuten.
Lard 67.
Guziak belaunikaturik, agur egin, eta etxetik zeramazkiten eskuerakutsiak eskeñi ziozkaten.
Ib. 57.
Jaunari agur-egin edo zor zitzaion adorazioa eman.
Ib. 81.
Badire izarretan iduriz higitzen ez direnak. Ez dabiltza hek iguzkiaren inguru, ez diote agur edo khurrik egiten.
Hb Egia 39.
Egin diozatela haurrari othoitz eta agur lurreraino.
Ib. 73.
Kargudun hori izen handi baten eta fortuna handi baten jabe da; bere buruari agur egiten eta eginarazten duena.
Laph 80.
Guztiak buru makur makurraz da bat batera agur egin eutsen Antiguako Andra Mariari.
A BeinB 65 (v. tbn. agur egin en contexto similar en Ur MarIl 60, PE 107, Goñi 91 y Or QA 194).
Agur egin dizaiegun, daude aldarean irudiak [Jauna, Andre Maria eta Doneenak]
.
KIkG 50 (KIkV 63 agur egin
).
Agur egin bear al diogu Santuen gorpuzkiñai ere?
Ib. 50.
Gure Jaungoiko aundi arrigarriaz oroi gaittezen eta agur egin dezaiogun.
Inza Azalp 40.
Badegu guk zergatik gurutzeari agur egin.
Ib. 14.
Eta guziek lurreraino agur eginez, ihardesten diote: "Bai Nausia, egin ditugu denak".
Barb Leg 134.
Yesus ikustean aozpeztu ta agur egin zion.
Ir YKBiz 95.
v. tbn. Zerb IxtS 25.
(Con complemento directo).
[Eukaristia saindua] errezebitu ondoan, gonbida zazu zure bihotza datorla salbamenduko errege hura agur egitera.
SP Phil 169.
Egi ori da gure siñiste guziaren oñarria. Siñisgai ori ain illuna egitten bazaigu ere [...]. Ala ere siñisten det eta agur egingo det Jesus berak erakutsia dalako.
Inza Azalp 37.
Au da alde guzietako siñismena. Jaungoiko bat irutasunean eta irutasuna batasunean guk agur egitea.
"Veneremur"
.
Ib. 37.
(Con complemento con suf. -tzako
).
Iru erregeak an dijoaz beren Jaun eta Jaungoikotzako adoratzera ta agur egittera.
Inza Azalp 48.
(Sin egin, o tratándose quizá de eman
).
Agur diot Iongoikoa, zure iauntasunari.
EZ Man II 40 (v. tbn. Eliç 30).
Gizonak berekin du hiru presuna hoien itxura: Ezagutza, yuiamendu eta egintzek, arima berean, agur diote Trinitateari.
Hb Egia VI.
(Con agur det.).
Imajinari egiok errespetuz agurra / Zergatik imajina den Sainduaren itxura.
EZ Man I 29.
Zuri egiten darotzut, iaun handia agurra, / errezibi zazu othoi ene ohore aphurra.
EZ Man II 40.
Guztiok beraz agurra / dagiogun behera, / Zergatik ethorri baita / Guztion salbatzera.
EZ Noel 36 (116 guztiek egin zioten / agurra beherera
).
Nai zutela guziek egin ziozoten agurra, eta eman ziozoten nausiaren izena.
Lg II 243.
[Maria Dibinoa] egiten dautzut ene agurra zure sortze zori onekoaren mementoan.
MarIl 95.
Animalek hori haiñ dute ederretsi, / Non orok baitute printzetzat onetsi. / Bakotxak egiten dio bere agurra.
Gy 96.
Agurra egina zion Murtutsi eta isentsuaren emaiterat ari zen.
Lf Murtuts 27.
Euren Zaindariaren aurrera, San Pedropera eldu ziranean [...]: Txo, ementxe egin bear yeutsaguk gure patroi nagusiari agurra.
Erkiag Arran 50.
AGUR-EGINTEGI.
Sala de recibimiento.
Atherbe berri hori izanen da kapera, hatutegia, jan edantegia, etzantegia, eta agur egintegia ikhusliarrik dukegunean.
Prop 1898, 263.
AGUR-EMAILE.
Adorador.
Erreinu guzian idoloak eta oien agur-emalleak ipiñi zituen.
Lard 272.
AGUR EMAN.
Despedirse, decir adiós.
Negar malkotan agur emanik / maitearen belarrira, / bi medikuak eraman zuten [emaztea] / aurra emateko tokira.
Auspoa 39, 97.
Agur emoten deutzut / larri ta kezkatsu, / iñoiz pentsatzen bozu / gertu izango nozu.
FEtxeb 160.
AGUR-EMATE.
Despedida.
Arrantzaleok zaindu daizela / urte guztian bakeak, / suerte ona emon daioela / nire agur emateak.
FEtxeb 208.
AGUR ERAGIN.
Hacer adorar.
Heren lege santua utzi erazi naiez eta Idolo edo gezurrezko Jainkoai agur eragin naiez.
Ub 54.
AGUR ESAN,
AGUR ERRAN (BN-ciz-arb-ad ap. EI 339 'saludar').
Saludar; decir adiós. v. ADIO(AK) ERRAN, AGUR EGIN (a).
Ori guzia Aingeruak esan nai izan zion Abe edo Agur esan zionean.
Gco I 459.
Darotzula Gabrielek / Khurtuz erraiten agur.
(In Hm
) 78 (v. tbn. agur erran dirigido a la Virgen María en UNLilia
4
).
Gapheluak khendurik elkharri agur erran ginuenean, ikhazkinak erraten du [...].
Elzb PAd 26.
Inor ikusten badau / an asten da mur, mur; / ta iges egiten deutso / esan barik agur.
Azc PB 174.
Lagun batzuei agur esaten nebillela, idoro nituan beste ezagun bi, elizpeko esarlekuetan jarrita.
Ag Kr 223.
Aserre itxura andiakaz itxi eban mutilla, agurrik esan barik.
Ib. 183.
Onek begiratu diola ta arrek agur esan diola beti amesetan dabiltzanak.
Ag G 297.
Eta agur esanaz juan zan Ana-Mari ona.
Kk Ab I 70.
Agur erran ginioten beraz untziko adixkide guzieri eta gure phuskak harturik abiatu ginen kanporat.
Zerb Metsiko 186 (cf. Artho 43 'saludar').
Samur samurki aruntza itzuli zen, maiteari agur esateko bezala.
Or Mi 61.
Yauna, yoango naiz zurekin; baña lenbizi nere etxekoei agur esaten utzi zaidazu.
Ir YKBiz 185.
Zuen anaiai bakarrik agur esaten badiezue, zer aundirik egiten duzue?
Ib. 126.
Bakandereak, agur esatian, Bertoldineri onu batzuk emotia eretxi eutsan zur.
Otx 147.
Eguzkia sartaldera izkutatzean, agur esaten zaio.
JMB ELG 79.
Mutillaren bizia birietatik zijoan azkar; eta Izar-ek agur esatera joaterik ez!
NEtx Antz 158.
Etxahuniako orma zaharrai betiko agur esanda.
Etxde JJ 181.
Zorra ordaindu ostean, agur esan eta bertanbera ta betiko aztuteko.
Erkiag BatB 136.
Nahi gabea dut gaur kantuan gidari, / lagun batek erranik agur munduari.
Xa Odol 189.
Karroxako aieri itzik edo agurrik ere esateke, an inguruko oian batean barrena sartu zan.
Berron Kijote 115.
Amaika poz eta naigabe emandako egintzari ala agur esatean.
Insausti 27.
Gure jaiotetxeari agur esanda, basarri berrian juntatu giñan.
Albeniz 32.
v. tbn.
Noe 19. Txill Let 32. Anab Aprika 11. Osk Kurl 59. Onaind STeresa 46.
Azken agurrak esaten ezin asperturik.
Ag AL 167.
Agurrak esanda bakotxa bere etxeruntz asi ta gero [...].
Ag Kr 26.
Eta azken-agurra esanda amaituko dot lelengo nagosi onekikoa.
"Y quiero decir el despidiente, y con él acabar"
.
Or Tormes 27 (cf. infra AGUR ESAN).
Agur dirautsut barriro, alabak emetik daukadaz-ta.
Altuna 81 (v. tbn. AB AmaE 66 agur dirautxut
).
AGUR ETA AGUR.
a)
(Fórmula de saludo).
Agur eta agur, udaberria / ongi etorri gugana: / ez, arren, guri ukatu gaurtik / zure musu ta laztana.
Jaukol Biozk 94 (v. tbn. 70).
Agur eta agur, benetako gizon Santxo.
"Salve otra vez"
.
Berron Kijote 28.
Agur da agur, jende nobleak, / berri onen bat dakargu; / atentzio on bat eduki beza / iñork aditu nai badu.
BBarand 66.
b)
(Para expresar intercambio de saludos).
Banakatzen direan nor bere eginkizunetara, batak besteari amodioz esaten diotelarik Agur ta Agur.
Izt C 227.
Arrats hartan berean jaunskila badoa aphez etxerat. Agur eta agur. Jaunskilak berea gogoan; aphezak ere ba.
Zerb Artho 96.
Berehala ideki zion Peru delako harek eta sukalderat sartu zen. Agur eta agur, denborarik galdu gabe basoak ezartzen dituzte mahainean, botoilak ere.
Lf Murtuts 30s (v. tbn. 37).
Ixtant bat ixilik. Pantxo sartzen da... Agur eta agur.
Larz Iru 50.
Agur eta agur alkarri egin ondoren, ezin atertu itz-jarioa.
NEtx LBB 170.
Izarrak gabaz dizdiz / or zeru baltzean, / guri agur ta agur / oi dira lantzean.
FEtxeb 178.
AGUR ETA AGURKA.
Despidiéndose, haciendo saludos de despedida.
Mundu bat agur eta agurka ari zen leihorretik [...]. Senhar bat, anaia bat eta adixkide bat bera hola doakionari bihotzean zimiko handisko bat egitea, nor harri?
Zerb Metsiko 54.
AGUR ETA AMUR.
Zalema. v. infra AGUR-MAGUR.
Frantzian, aphez gehienak legeari agur eta amur egitekotan ziren, bai eta ere aphezpigu frango... Erromak eman deie urkha bilhurra.
EskLAlm 1907, 6.
AGUR ETA ERDI,
AGUR T'ERDI
(Fórmula de saludo).
Agur, yaunak! / Yaunak, agur; / agur t'erdi.
NafEKZ 2.
Agur ta erdi, ongi etorri / yauna, beroen konpainorri.
(AN).
A EY IV 347.
Goraintzi etxenkoei, agian osasun hobean daude engoitik? Agur eta erdi.
Mde Pr 62 (como despedida en una carta).
Agur, Jon Arrospide, / agur, agur t'erdi! / Zeru goietan Jaunak / atsedendu bedi!
BEnb NereA 228.
Agur ta erdi, lagun, / zugan naiz zorretan.
Zendoia 11.
AGUR-MAGUR.
Zalema. "Salamalec, gur eta agur, agur-magur" T-L.
Herrian gaindi itzulia egin-eta, teatro aintzinerat heldu dira, eta eskaleretik igaiten agur-magur hainitzekin.
Lf (
in
Casve SGrazi 12
).
AGUR ON.
a)
Saludo.
Ukatuten deutsazu agur ona?
Mg CO 69s.
Egongo da beste bat lagunagaz gorrotuan, berba ta agur onik bere egin gura ez deutsala arerijotzat daukanari.
Ib. 222.
Bilboko agintariak be Santanderrera agertu ziran, euren agur onak emoten.
(In Etxabu Kontu 146
).
b)
Adoración, veneración.
Jainko egiazkoari bakarrik zor zaion agur-ona Israel-tarrak [Moisesi] eman etzitzaioten.
Lard 107.
Jaunaren etxera agur-onak eta erreguak egitera zetozen andre bertutezkoak.
Ib. 148.
Jesusentzat txit pozgarria zan ainbeste jende beragana jarri eta agur-onak egiten ziozkatela ikustea.
Ib. 429.
Gauza jakiña da, Mariari ill onetan egiten zaizkan agur on eta onren atsegiñgarriena, goien señalatu diran espirituzko loreetan leialki eta zintzo jardutea dala.
Arr May 13.
Maria guziz santaren imajiñen bati agur onak egiñ, eta animaren salbazioa iritxi degiola biziro erregutzea.
Ib. 24.
Irakurtzen da Maietzaren lenengo egunerako señalatu dan pensabide edo konsiderazioa, bere ejenplo, agur on eta eskariarekiñ.
Arr May 8 (v. tbn. 5).
AGUR ORAIN.
Adiós.
Agur orain Eladitxo. [...] --Urrun zoaz Josetxo?
Echta Jos 104 (v. tbn. 126, 152 y 257).
--Portuondo-ganean batuko gozak bederatzietan. --Bai, agur orain biarrarte. --Agur-ba.
Ib. 199s.
AGURREZ.
Despidiéndose. v. agurka.
Baleki batek zer gauza txarrak / etorri biar dun aurrez, / aiko giñake bata bestiari / zar eta gazte agurrez.
Arrantz 154.