Harremana

    OEH - Bilaketa

    3538 emaitza etxe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (343)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    jolas.
    etimologikoa
    Etim. Al igual que solas, en último término de rom. solaz.
    sense-1
    1. (V, G-goi-azp; Lar, Mg Nom 67, Añ, Izt, H (s.v. solas)). Ref.: A; Iz ArOñ, UrrAnz ; Etxba Eib ; Elexp Berg ; Gte Erd 183.
    Entretenimiento, diversión, juego (en el que no hay apuestas). "Quiete, jatondoreko jolasa, lat. recreatio post prandium" Lar. "Entretenimiento" , "juego, entretenimiento", "diversiones" Añ. "Juegos, deportes, diversiones. Euskal-jolasetan, indarra beti temarik nausiña" Etxba Eib. "Ze jolasetan ibiliko gera? (G-goi-azp)" Gte Erd 183. Tr. Documentado desde RS en textos vizcaínos y guipuzcoanos, además de algunos septentrionales modernos (J. Etchepare, Mirande). Hay un ej. en Bordel (80); la versión de ChantP (310) da la forma solas. En DFrec hay 62 ejs. de jolas, meridionales.
    Eskeak jolasa galdu. "El pedir pierde el regocijo". RS 122. Goseak jolasik ez du. Ib. 206. Ez jaramon emeko alegria eta jolas falsoai. Oe 66. Orien jolas, fiesta ta peligroetan. Cb Just 95. Dibersio, jolas edo olgantza modu guzietakora. Mg CC 130. Gañerako egiteko guziak onen pare ipintzen badituzu, ez dira aurren jolasak besterik. AA III 420. Gaur legezko gauetan / nastatuten dire / txede grabe artian / jolas eta barre. Ulib (in FrantzesB II 36 ). Naasteko yolas ta gau-bigereetara. Añ EL2 140. Itxirik onetarako jolas edo lagunakaz egon ta ibiltiari. Ur MarIl 4. Beren jolas eta dantzaetara deitu zieten. Lard 103. Jolasbillako ardozaleren batzuek. Ag G 165. Jaunak biarrixana danian bakarrik emoten daula bere eskarra [...], ta ez gixonen jolaserako. Kk Ab I 28. Jolas oieri Olinpitar izena datorkie aspaldi-aspaldian Greziko Olinpia errian jokatzen ziralako. ArgEgut 1923, 98. Vichy-ko [...] jolas (sport) ala josta-lekuak. JE Ber 75. Ark be jolas apur bat ixan dagijan. Otx 144. Euskal Lore Jolas. Y 1933, 4. Ura yolasa atera zuten artatik beste biak! Ldi IL 49. Gizon gitxi batzuen gogo-jolas eta txakur-amesak. Eguzk GizAuz 16. Soinketak, dantzak eta jolasak. "Juegos". EAEg 31-1-1937, 943. Huizingak dionez gizonek egiten duten dena jolasa besterik ez da. JAIraz Bizia 23. Orrela jokatzea, jolas bat izango da. NEtx Antz 16. Aztietara doazela [...] baina jolas antzean egiten dute gehienetan. Mde Pr 310. Ez-ikasiai iguingarri yakena jolas gustagarri biurtu arteraiño. Erkiag BatB 37. Geroago, jolasak: trikitixa, txistulari, jantzak, aurreskuak, bertsolariak. FEtxeb 121. Baiña jolasa beti egoten da / mutikoaren buruan: / tiragomakin, kabi billa edo / etxeordeko ziburuan. Insausti 72. Olinpiar jolasak. MEIG III 102. Badirudi hots joko eta hitz jolasez bakarrik ari garela. MEIG IV 87.
    v. tbn. VMg 105. JJMg BasEsc 132. Astar II 123. AB AmaE 203. Apaol 97. Azc PB 133. Echta Jos 79. EusJok II 151. GMant Goi 33. ArgiDL 79. Inza Azalp 126. Jaukol Biozk 77. Tx B 195. Enb 39. Or Mi 29. Lab EEguna 87. Sabiag Y 1934, 23. ABar Goi 52. TAg Uzt 37. EA OlBe 31. Zait Sof 29. Etxde JJ 171. Anab Poli 89. SM Zirik 103. Bilbao IpuiB 156. BEnb NereA 229. Basarri 74. Ugalde Iltz 21. Gand Elorri 70. Vill Jaink 58. Ibiñ Virgil 109. Etxba Ibilt 490. NEtx LBB 123. Uzt Sas 263. Etxabu Kontu 192. Onaind STeresa 23. Ataño TxanKan 189. JAzpiroz 124.
    azpiadiera-1.1
    Baña butano orrek, batian goia eta bestian beia, eta bietaruntz niri, arek erabili eban jolasa! Gerrika 170.
    azpiadiera-1.2
    (Eufemismo para referirse a las relaciones sexuales).
    Jolaserako emakume ederra. Etxde JJ 88. Neskamiakin eiñ zituan jolas guztiak. Etxba Ibilt 471. Haragizko jolasetara iraultzen da gehienaz inoiz edo behin, gogo gaiztoz bezala, eta ez dirudi azkenaldian honetarako ere kemenik aurkitzen duenik gizarajoak. MIH 336.
    azpiadiera-1.3
    Broma. "Burla y fiesta (V, G)" Aq 189. Cf. infra JOLASEKO.
    Jolaserako goguaren bizarra dakartzu zeuk. Ag G 148. Egia ala jolasa dan ez dakigu. Muj PAm 7.
    azpiadiera-1.4
    (V-ple ap. Zam Voc ).
    "Baile que se celebra, en un lugar convenido, fuera de los días de romería" Zam Voc. Cf. infra (3).
    Eztoaz iñoiz neskatillak iolasera, Mainton gurea eleisara datorren baño txairoago. Zam RIEV 1907, 424.
    sense-2
    2. (AN-gip ap. A ; Lar, Añ, Dv (G)).
    Conversación; discurso, palabras, frases. "Conversación" , "parleta" Lar. "Discurso, el acto de esta facultad" Ib. "Plática" Lar, Añ. v. solas. Tr. Usado por autores guipuzcoanos y alto-navarros (tbn. por algún vzcaínos como D. Agirre). Poco documentado en el s. XX.
    Nola tenpora, ala jolasa. "Como el tiempo, así la plática". RIs 63. Eskeak jolasa galdu. "El pedir pierde la conversación". Ib. 34 (cf. supra (1) la interpretación que se da de este mismo refrán en RS). Nola dauden isekaz ta musinka euskeraz ederki dakienen jolasari. Lar Carta a Mb 279. Maite duzulako jolasik atera gabea-gatik. Mb JBDev 50. Maian edo bestela Jainkoaren ofensako jolas edo izketaren bat esaten bazuen. Cb Just 87. Zer egia andiak esan dituzun azkeneko jolasean! It Dial 64 (Dv solastaldi, Ip elhestaldi, Ur berbaldi). Bere Artzain-jolas edo Eglagaetako batean. Izt C 214. Bukatu zanean berarekin itz egiten zuenaren jolasa [...]. Ur Gen 17, 22. Etzan beste jolasik aditzen mai artan. Bv AsL 108. Geldilekuan billatu ditugu españatar bi geiago [...]. Alkarregaz iolas pixkat egin da bereala erabagi dogu [...] iarraitutea. Ag Ioan 267s. Izdun paregabia, / jolas goxokua. Yanzi 91. Orain urte pare bat / izan zan jolasa: / or denbora geiago / ezin zula pasa. Auspoa 127, 132. (ap. DRA)
    v. tbn. Echag 239. CartAnd 374. Xe 336. Sor Bar 99. Ill Pill 28.
    sense-3
    3. "(V-ple), plaza de baile" A.
    azpisarrera-1
    JOLAS-BERTSO. Verso festivo.
    Jolas-bertsoak onduko zituela Larramendik. MEIG I 216.
    azpisarrera-2
    JOLASEAN.
    a) "Conversar, solasean, jolasean, hizketan egon" Lar. "Platicar, conversar [...] jolasean [...] egon" Añ. "Yolásian ai dire, están hablando" Iz Ulz.
    Onen bidez epaiten ta ziatzen bezala dira jolasean. Lar, carta a Mb 279. Jolasean zar / eta festetan gaztea. Echag 141. Asi zan itz gozo ta eztitsuakin jolasian berarekin. Bv AsL 28. [Mezatan] egondu zeran jolasean, lo edo arreta gabe zabartua. Ant ZerBid 40. Berarekin jolasean azaldu ziran Moises eta Elias. Inza Azalp 49.
    b) (V-gip, G-azp-goi-nav). Ref.: Iz Als (jolasin); Elexp Berg (jolas); Gte Erd 183, 184. Jugando, divirtiéndose.
    Jolasean, jokoan, lotan, eizean ibiltea. Lar SermAzc 55. Zenbat bider jolasean ta farraz, pekatuz beterik egon naz? Cb Eg II 88. Zelai zabalean / sarri ekusten dira / biak jolasean. GavS 35. Aurrak kaleetan jolasean ibiltzea. AA I 578. Jolasian dabilzanak. Astar II 242. Beragaz jolasean eta olgetan ibilten ziran umeak. Itz Azald 131. Gari sall ederrak, aizetxoarekin jolasean bezela zabunean zebiltzan. Ag G 43. Txoriarekin jolasean ibilli zan. Or SCruz 115. [Ondarrean] igari-jantzian jolasean aritzen ziran. Anab Usauri 90. Ezti billa erliak / jolasian aldiz. BEnb NereA 207. Iolasean bezalatsu ikasten omen zuten. Zait Plat 13. Antxume gizenak iolasean ari dira elkarri adarka. Ibiñ Virgil 93. Enparantzan umeak jolasean ipiñi ta jendeari naikoa barre eragin be bai. Etxabu Kontu 32. Lenago nai nuan bezela jolasean libre oituta. JAzpiroz 122.
    v. tbn. AB AmaE 387. A BGuzur 108. ArgiDL 79. Jaukol Biozk 93. Tx B 217. Enb 59. TAg Uzt 240. JAIraz Bizia 32. Erkiag Arran 56. MAtx Gazt 96. NEtx Antz 9. Etxde AlosT 25. Olea 152. Berron Kijote 191. Ataño TxanKan 113. TxGarm BordaB 29.
    En broma.
    Txantxetan, burlaz edo jolasian bada bere, pekatu mortala izango da guzurragaz eginiko juramentuba. Astar II 57. Arterañoko guzia jolasean izan bazen bezala. Urruz Urz 38. Galdera guztiai jolasean erantzunaz. Ag G 311. Ta yolasean ari ez naizela igerri dezazuten. Ldi IL 66. Ez nauk jolasean ari, alajainkia! NEtx Antz 143. Ixidorek jolasean ez eutsan esan ori. A benetan ebillen. Etxabu Kontu 95.
    v. tbn. Muj PAm 5. Uzt Sas 71.
    azpisarrera-3
    JOLASEAN EGIN. Jugar.
    Neskatiltto batzuekin maiz egiten zuan jolasean Patxik. Osk Kurl 39.
    azpisarrera-4
    JOLAS EGIN.
    a) (V-gip, G-azp-goi). Ref.: VocZeg 287; Elexp Berg; Gte Erd 183; ZestErret. Jugar; divertirse, entretenerse. "Divertir, jola[s] egin" VocZeg 287. "Zetan jolas eingou? (V-gip)" Gte Erd 183. v. jolastu.
    Osto berrietan jolas egiñaz [aizetxoak]. Ag G 281. Jolas dagi aurrak. Jaukol Biozk 93. Aur-jostallu bat bezela artu / aute jolas egiteko. NEtx LBB 391. Egia esan, bertan jolas egitea galerazota be ba-egoan. Etxabu Kontu 193.
    v. tbn. Laux BBa 16. Etxde JJ 228. Osk Kurl 39.
    (Fig.). Tener trato carnal. "Jolas in, sexu harremanak izan" ZestErret.
    Erregek lekuko gabe / jolas zegin Tajoren ertzean / Kaba ederrarekin. Gazt MusIx 97.
    Divertirse, reirse.
    Zure lepotik aiñ zakar jolas egin dutenak. Berron Kijote 193.
    "Ze jolas egingo degu? (V-gip, G-goi-azp)" Gte Erd 183.
    b) (AN-ulz; jolasa egin AN-ulz; H (s.v. solas)). Hablar. "Yolás iñén du, hablará [...]; nik ittaut yolasa uskéraz, hablo en vascuence" Iz Ulz.
    Mudutarrak yolasegiteko bate beszeen ondoan yarritzen dire obeki konprenditzeko (Larrainzar, 1906). FLV 1988, 281. Alkarrekiñ egiñez jolas / gure izkuntz eder euskaraz. Yanzi 66.
    azpisarrera-5
    JOLAS EGINARAZI. Hacer jugar.
    Hari bat eragin eta katuari jolas eginarazten niolarik. Osk Kurl 82.
    azpisarrera-6
    JOLAS-EGUN. Día de esparcimiento; día de juegos.
    Jolas egunaren ondorean ikastetxean sartuta orduak igarotea. Ag Kr 62. Igande-arratsaldea da; baserriko lanetan diarduenentzat atseden-aldi ta jolas-egun. TAg Uzt 33. Eskola-egunak iritxi ziran / lau urtetikan bostera, / garai ura ere eldu zitzaigun / jolas-egunak moztera. Insausti 71.
    v. tbn. Echta Jos 248.
    azpisarrera-7
    JOLASEKO. Humorístico, divertido; de broma. "Chiste [...] (G) itz gozoa, jolasekoa" Añ.
    Jolaseko gezurtxo bat. MAtx Gazt 50. Ori zala-ta, berba batik ez zan izan musikarien artean; ez zan jolaseko kontua. Etxabu Kontu 55.
    azpisarrera-8
    JOLASETAN.
    a) Divirténdose. "En juegos, jugando. Egun guztian jolasetan dira bixak ira pillan" Etxba Eib. v. JOLASEAN.
    Beti bizi bear dute oek ikaraz, / ez jolasetan ta algaraz. Mg in VMg 114. Jaungoikoaganako egitekoak amaitu ondorean [...], ikusi oi dira jolasetan aurrenak. Ag Serm 419. Goguari min-yakon arrizku onduan / jolasetan ibilli. Laux BBa 128. Olgetan eta jolasetan ebiltzan mutil koskor batzuek. Erkiag Arran 53.
    v. tbn. Jaukol Biozk 63. BEnb NereA 50. Etxba Ibilt 457.
    Teniendo trato carnal.
    Egon ziran jolasetan bedartzan iñok ikusiko ez balitu letz. Etxba Ibilt 471.
    Munduko olgura ta jolasetan eztabiltzenak. Añ NekeA 220. Pelotan edo beste jolasetan [...] ebillenean. Echta Jos 58. Maitakeriazko jolasetan jarduteko. Mde Pr 178.
    v. tbn. MAtx Gazt 34. NEtx LBB 201. Berron Kijote 203.
    b) Hablando, conversando.
    Ukullu bazterrean / nagoala lotan, / amets jolasetan. Echag 122.
    azpisarrera-9
    JOLAS-ETXE. Centro recreativo.
    Etxe au Parrokiaren yolas-etxea din. Or QA 104.
    azpisarrera-10
    JOLASEZ. Jugando. v. JOLASEAN.
    Jolasez bezela, agiraka, mukertasun ta zigor gabe erakasten. VMg V.
    azpisarrerakoSense-10.1
    En broma, bromeando.
    Alegia ajolakabe oriek txantxetan eta jolasez ari zirala. Lab SuEm 214.
    azpisarrera-11
    JOLAS-GIRO. Ambiente de diversión, de fiesta.
    Erri osoari alako pozantza ta jolas-giroa ezarten dautse. Erkiag Arran 33.
    azpisarrera-12
    JOLAS-GOGO. Afición a bromear.
    Gure itz-jarioa ta jolas-gogoa, senarrarentzat edena zan. NEtx Antz 87. Baña umorie eta jolas gogue, eztabaidie, joko-erronkak be, ez ziran falta izaten. Gerrika 41.
    azpisarrera-13
    JOLASIK EZ EGON, JOLASIK EZ IZAN (Precedido de sociativo). Ser (alguien) peligroso, temible, digno de respeto, formidable.
    Ikusi duk Etxahuniako Piarresekin eztala jolasik! Etxde JJ 153. Zeanuriko txatoarekin [aizkolariarekin] / orain ez dago jolasik. Basarri 80. Ba-ziran labaiña dantzatzen oso yaioak ziranak eta aiekin etzegoen jolasik. NEtx LBB 40.
    azpisarrera-14
    JOLAS-HITZ. Broma, palabra(s) festiva(s).
    Lagun guztien jolas-itzak entzuten. Ag G 303.
    azpisarrera-15
    JOLAS-JAI. Festejo.
    Bataio bat bada, eskontza bat bada, beti ikusi oi da ondorean jolas-jaia. Ag Serm 479.
    azpisarrerakoSense-15.1
    Festival.
    Udaletxeko batzartegian jolas-jai ikusgarrienetako bat egin zan [...]. Batek eta bestek emen egin zituzten itzaldiak [...], tarteetan abestu ziran Goikoetxea beraren eres-lanik aukeratuenak. AEmil EMusika 34.
    azpisarrera-16
    JOLAS-MODUAN. Jugando, como juego.
    Jolas-moduan asi [bozeoan]; baña min artzen danean, ai egiten dek. TxGarm BordaB 68.
    azpisarrera-17
    JOLAS-NAHIKO. Aficionado a los juegos, a las diversiones.
    Jolas-naikoak eta jokalariak, burutsuak eta buru gabeak. Ag G 81.
    azpisarrera-18
    JOLAS-ONTZI. Barco de recreo.
    Inglaterrako jolas-ontzi eder bat. PMuj Noni 15. Itsaskolko edo barran egozan jolas-ontziak. Erkiag Arran 163 (96 jolasuntzi).
    v. tbn. Anab Aprika 14.
    azpisarrera-19
    JOLAS-ORDU. Hora de esparcimiento.
    Eladitxo, jolas-orduetan [...] joaten zan Ondartzarutz. Echta Jos 238. Soro-garaian, "aizak, / benga itulara". / Nere jolas-orduak / beti pikutara. Zendoia 17.
    azpisarrera-20
    JOLAS-TRESNA. Herramienta de juguete.
    An, nire moduko koskorreri asko ebillen euren jolas tresnekin. Ni be bategana urreratu nintzen. Onek pala txiki batekin ondar pillue egiten ziarduen. Gerrika 17.
    azpisarrera-21
    JOLAS-ZALE. Amigo de las diversiones.
    Arranondotarrak, guztizko jolas zaleak izanda be, lanetik bizi bear dabenak dira. Ag Kr 60s.
    azpisarrera-22
    JOLAS-ZELAI. Palestra.
    Iolas-zelaira ioan bear dot. Ag AL 85.
    azpisarrera-23
    JOLAS-ZIRI. Broma.
    Gizakume ta emakumea beren jolas-zirietan, aien pare jotzen dituzte. NEtx LBB 20.
    azpisarrera-24
    JOLAS-ZURREAN. Como jugando, a modo de juego.
    Lenengo ahapaldietan, gorde ta agiri, kukuka dabiltza jolas-zurrean. Onaind (in Gazt MusIx 150).

    jolas

    jolas
    << JOKO-ETXE 0 / 0 JUNTA-ETXE >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper