Harremana

    Hiztegia letraka
    Ikus halaber
    Azpisarrerak (sarrerak) (346)
    jaiotza.
    1. (V, G ap. A ; Lar, VP 48r, Añ, H), jaiotz, jaiatza (H), jaietza, jaitza.
    Nacimiento. v. jaioera, jaiotze. Tr. Documentado en textos meridionales. En DFrec hay 33 ejs. de jaiotza y 7 de yaiotza .
    Jaiotza onen berri alegriak. Urqz 79. Jangoikoaren gizonza ta jaiotza. Mb IArg I 91. Ikasi bage egia den edo ez Errege berri orren jaitza. Ib. 165. Jesu Kristoren jaiotzan. Añ EL1 86. Gure Salbatzalle Jesus maitagarria jaio zan Belenen eta jaiotz au aditzera eman ziezan Zeruko Aingeruak. AA III 535. Atozte, atozte arin / gauza andi bi / miraritzen: / bakia ta jaietza / Jesusena Belenen. Ulib ( in FrantzesB II 33 ). Jesusen Belengo jaijotza [pobria] . fB Ic I 36. Herodesek jakiñik / aurraren jaiotza, / bereala nai diyo / eman eriotza. Echag 38. Nere aitaren etxetik eta nere jaiotzako lurretik. Ur Gen 24, 7 (MarIl 114 jaijotza). San Ignaziok bere jaiotzarekin donekidatu zuena bera zala. Aran SIgn 196. Ama Mariaren iaiotzako eguna zan. Ag AL 109 (G 348 jaiotza). Euzkelduna zan zure jaiotza, / zure bizitza, zure eriotza. Enb 142. Ori, ordea, nire yaiotza landerrak lotsarazten du. Zait Sof 87. Umezurtza hala ere, ama bere jaiotzan hil baitzitzaion. Arti Ipuin 24. Gerratian juzgauan ta elizan jaiotzen errejistruak erre zitxuan. SM Zirik 111. Iruntz, ego, argi, kantu, / jaiotz, dardara ta garden... / Gauza ta gizon alaitu gara. Gand Elorri 62 (v. tbn. Vill ib. 18). Amarengandik dator / semien jaiotza, / une orretan amak / artzen duen poza! Uzt Sas 32. Gurasuon ezkontza orretatik eta nire jaiotzara bitarte orretan. Gerrika 15.
    v. tbn. Cb Just 19. Ub 47. JJMg BasEsc 36. Lard 194. Noe 29. Xe 155. Zab Gabon 94. Bv AsL 22. Arr May 143. Itz Azald 129. Belaus Andoni 19. KIkV 26. KIkG 17. ArgiDL 110. Inza Azalp 59. Altuna 36. Balad 198 (V-ger, 1933). Or Eus 141. Etxde AlosT 18. Munita 141. Lek SClar 108. Mde Pr 191. Txill Let 93. NEtx Antz 82. Vill Jaink 172. Gazt MusIx 143. BEnb NereA 183. Azurm HitzB 45. Berron Kijote 79. Ayesta 98. BBarand 45. Jaijotza: Astar II 252. Iaiotza: Or Aitork 163. Ibiñ Virgil 42. Yaiotza: GMant Goi 43. Or Tormes 7. Ir YKBiz 11.
    Nacimiento, surgimiento.
    Euskal teatroaren jaiotza eta Donostia zaharreko hizkera eta ohiturak. MEIG III 54.
    (Ref. al sol).
    Ikusi eben eguzki garbiaren jaiotza pozgarria. Ag Kr 197. Gora begira zain, noz ixango / eguzkijaren jaiotza. Enb 57.
    Condición, clase.
    Euren polsak ez gastetarren, euren umiak, euren jaijatza edo estadubak eskatuten daben moduban janzi deitezan edo jan daijen nai eztabeenak. Astar II 89.
    2. (Lar, Añ, H).
    Origen, fuente, nacimiento. "Point où une chose commence. Iturri onen jaiotza dago uritik ordu bateko bidastian " H.
    Argi errañu guzien asiera eta jaiotza. Lar SAgust 4. Lenbiziko munduaren argia izandu zan guziakikoa, beste guzien gaia eta jaiotza. Ib. 9. Au dabil eguaren kontra, ori iparraren kontra dabill; orain igotzen dira eguzkiaren jaiotzaronz, gero eguzkiaren illtzeronz. Ib. 10. Gipuzkoako ibai andien jaiotza. Izt C 110.
    "Etimología, hitzen jaiotza " Lar.
    Zergaitik Greziako itzkeran pirok esan nai deban sua, Isidorok dionez itzen jaiotzako libru 13garrengoan. Izt C 61s.
    3. "Oriente, sortaldia, jaiotza " Lar.
    4. (V-gip, G-azp-bet).
    Nacimiento, belén. " Jaiotzak ematen die kutsua Eguberri-jai aueri " Gketx Loiola (s.v. kutsua eman). " Jesusa jaiotzia, representación del nacimiento de Jesús. Ikusi al dozu Errebalian monjak ipiñi daben Jesusa jaiotzia? " Etxba Eib. v. JAIOTZA-IRUDI.
    Gorriz argitutako / yaiotzaz dun sorta bat / mutiko... Ldi BB 50. Sartu, muttil ederrok, / seaska-alderaturik / yaiotza. Ib. 52. Gurdi gañean Jesus Aurtxoaren Jaiotz ikusgarria zeramatela. (AN). Herr 19-3-1954 (ap. DRA ). Gorriz argitutako Jaiotzaz mutiko-talde bat da bertan. NEtx Antz 131. Etxean ez degu gabonetarako Jaiotzarik ipiñi. Ib. 122s. Etengabeko sartu-irtenean dabiltz Jesusen jaiotzakiko eskaleak. Basarri 63. Haurrek, artzai-jantzian eta kantari, etxerik etxe daramatzaten jaiotzak. MEIG I 77. Madrid eta Donostiako Jaiotzen aldeko elkartasunen sortzaileetakoa. Ib. 75.
    JAIOTZA-AGIRI. Certificado de nacimiento. v. JAIOTZA-PAPER.
    Jaiotza, ezkontza eta eriotza agiriak. EAEg 13-1-1937, 794. Bergaratik bialdu zizkioten bataio ta jaiotza agiriak. NEtx LBB 45. Onela jarri zuten bataio ta jaiotza agiritan. Ib. 36. Ez diot sekula jaiotz-agiririk eskatu. MEIG VIII 23.
    JAIOTZA-AURREGUN. Víspera del nacimiento.
    Jesusen jaiotza-aurreguneko arratsaldetik Ama Birjiñaren Garbikunderarte. KIkV 111.
    JAIOTZA-EGUN (jaiotz-egun Añ). "Día de cumpleaños" Añ. v. jaiotegun.
    Asmatu ta zabaldu zuen bere jaiotzegunean eman nai zioela mai edo bazkari eder bat beste egaztiai. VMg 75. Bera Maria txit santaren jaiotz-egunean jaio zala. Arr May 194. Ospatu nai dogu / Zure jaiotz eguna, / Ama guztiz biguna. Enb 107. Entzun zeure jaiotz-egunean dopaltzudan otoia. Ib. 108.
    Día del nacimiento.
    Bertso auen ondoren atsaldi bat egiñaz, irudimena bere jaiotz-egunetaraño labandu zitzaion eta neurtitz ederretan bere sortzeak aitari erne zion poza kantatu zun. Etxde AlosT 95.
    JAIOTZA-HERRI. Pueblo natal. v. jaioterri.
    Beren jaiotz-erriko / bizitza modua. Echag 269. Jaiotz-errian izandu nitzan / orain aurreko egun baten. Uzt Noiz 16.
    JAIOTZA-FESTA. Celebración, fiesta por un nacimiento.
    Argi ta su bolborazkoak andik geroxeago errege-seme On Feliperen jaiotza-pestaetan berak bere etxeko dorre edo begiratokian ipinten ziarduela. Aran SIgn 57.
    JAIOTZA-IRUDI. Nacimiento, belén.
    Gelditzen al da Donostian jaiotz-irudi zahar ederrik? MEIG I 78. Aldi eta alde orotako kristauek beren lurrean eta beren denboran berritu nahi izan dute Jesusen jaiotza: lekuko dira jaiotz-irudi guztiak. Ib. 79.
    JAIOTZAKO (Lar, H). "Nativo" Lar. "Iaiotzako, iaiotzazko, originel, qui vient de naissance, iaiotzako pekatua" H.
    JAIOTZAKO ETXE. "Jaixotzako-etxia, casa natal. Nere jaixotzako-etxia zutiñik geldittu ei da" Etxba Eib. v. jaiotetxe.
    JAIOTZAKO HIZKERA, JAIOTZAKO HIZKUNTZA. Lengua nativa, materna. v. jaiotizkuntza.
    Ori ark bereztarra, edo jaiotzako izkera zuen, guk ez. Cb EBO 45. Juan Bautista de Erro izanik jaiotzako itzkuntz gozoari amodio andia diona, azaldu ditu bi liburu. Izt C 454. Nola, bada, guziok, nork bere jaiotzako itzkuntzan aditzen diegu? Lard 481.
    JAIOTZA-LEKU. Lugar de nacimiento. v. jaioleku.
    Soñua, kanta, / jaiotz-lekua, / guztia degu berria. Echag 247. San Ignazioren jaiotza-lekuaren gañean. Aran SIgn 196. Uzparitxako auzonetxua, / neure jaiotza-lekua, / amaika aldiz zure altzuan / egin dot amets gozua. BEnb NereA 42.
    JAIOTZA-LUR (iaiotz-l. H (V, G)). País, tierra de nacimiento. v. jaio-lur, jaioterri.
    Orra zelan jaon eben gure antxinako asabak euren jaijotz lurra Erromaren indar eskerga gustijen kontra. Astar II VIII. Jaijotz-lurraganako amodijuan. Ib. XIII.
    JAIOTZA-PAPER. Certificado de nacimiento.
    Sasikumearen jaiotza-papelak orren kontra zeuden. NEtx LBB 36.
    JAIOTZATIK. De nacimiento. "Jaiotzatik dakar errena" Etxba Eib (s.v. jaixo).
    Oek jaiotzatik berenez dituzten doain maitagarri pare bagekoak. Izt C 75. San Pedrok jaiotzatik elbarri bat sendatzen du. Lard 482. Jaiotzatik da lotsor. AB AmaE 224. Jaiotzatikan dadukatenak / lanik ez eiteko griña. MendaroTx 159. Onek katalanok, izan be, jaiotzatik dira tratulari aproposak. SM Zirik 115. Gizakume batzuk jaiotzatik konkor izateak. Vill Jaink 50. Jaiotzatik dator euskera maite izatea, euskaldun jaio ezkero. Izeta ( in Alzola Atalak 112 ).
    JAIOTZA-TOKI. Lugar de nacimiento. v. jaiotoki.
    Onetatik dirudi, au onela ipiñi zuten Aita zarrak bere jaiotza-tokiya hura zalakoan zeudela. Aran SIgn 3. Biotz erdiko baserritxua, / nere jaiotza tokia. BEnb NereA 100.
    JAIOTZA-URTEURREN. Cumpleaños.
    Ene biotzeko alaba maiteari, bere 24gko. jaiotz-urteurrenian. Enb 153. Jaiotz-urteurrenez (bere seme Imanoli). Ib. 153.
    JAIOTZAZ. De nacimiento; de origen.
    Au, autore andi askok diotenez, jaiotzaz, edo bere jatorriz, gure Españako Semea omen zan. Cb EBO 3. Apolo zeritzan Alejandriar bat, jaiotzaz judua, eta gero kristau egiña. Lard 516. Kolorez baltza jaiotzaz dana bere narruan, / eguzkiaren argiak ez dau zurituten. AB AmaE 91. Maitatzen dira basoetako abere okerrak berez, jaiotzaz, zer egiten duten eztakitela. Ag Serm 372. Aita, jaiotzaz adunatarra, / bera Amezketakua. Tx B I 150. Yesusek ikusi zuen yaiotzaz itsu zan gizon bat. Ir YKBiz 328. Biok ziran jaiotzaz doixtarrak, odolez judarrak. Eguzk GizAuz 66. Jaiotzaz eta izatez bardin, / Xabier euskalduna zan. BEnb NereA 252. Nolanahi ere, jaiotzaz ez bazen handizki, ezkontzaz bihurtu zen. MIH 236.
    v. tbn. PE 85. Ag G 169. Txill Let 138.
    (Precedido de bere ).
    Bere jaiotzaz ori / Astiasukua, / San Pedroren elizan / bataitutakua. AzpPr 74.
    JAIOTZAZKO (Lar, Añ, H). "Nativo" Lar. "De nacimiento, jaiotzazkoa" Añ (s.v. nacido). "Originel, qui vient de naissance [...]. Iaiotzazkoa du izate ori" H.
    Bada bekatu jaiotzazko jatorrizkoak itxi eban gure borondatea gatxera makurtua. Añ MisE 70. Yaiotzazko itsua sendatzen du Kristok. Ir YKBiz 328.

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    pin up casino- Online casino in India

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper