euskaltzaindiaren mendeurrena logoa

Orotariko Euskal Hiztegia

  2. Hizkuntza-baliabideak
  3. Online hiztegiak
  4. Orotariko Euskal Hiztegia

OEH - Bilaketa

3506 emaitza etxe bilaketarentzat

Sarrera buruan (338)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
jantzi.
tradizioa
Tr. La forma documentada en la tradición vizcaína, guipuzcoana y alto-navarra es jantzi . Los autores septentrionales y algunos alto-navarros emplean jauntzi (que tbn. aparece en Aguirre de Asteasu, alternando con jantzi ). Hay jauntsi en Tartas (Onsa 47), Eguiateguy, Archu (Fab 123), ChantP , Inchauspe y Mirande (Pr 165), además de en Larreguy (I 196) y Pouvreau ((Phil 277), poco seguro éste en cuanto a las sibilantes). El baztanés Echenique (Cant 5, 3) emplea yauntzi . Lizarraga de Elcano utiliza jaintzi (Orden 33) y jaintsi (Ong 132r). Hay un ej. de yauntzi en un texto de Ulzama (CatLiz 945), y de santzi en el salacenco Garralda. Jazte, que aparece ya en Lazarraga, es la forma de sust. vbal. más usual en la tradición vizcaína y guipuzcoana; tbn. en algo menor medida jantzit(z)e, que se encuentra además en el alto-navarro Beriayn, y cuyo uso parece decrecer desde mediados del s. XIX. Janzte aparece en Añibarro (EL 1 88) y en autores vizcaínos del s. XX (tbn. en Mde HaurB 64 y Aresti Ipuin 83). La forma de sust. vbal. que corresponde por lo general a jauntzi es jaunzte; hay algún ej. de jauzte en Orixe (Tormes 119). En DFrec hay 142 ejs. de jantzi y 10 de yantzi, todos ellos meridionales, y 6 de jauntzi, septentrionales; hay además 6 de jazten, uno de janzten y uno de yazteko .
Onom.: Lope Jançia. (1360) Arzam 297.
sense-1
I. (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN-gip-larr-5vill-ulz-ilzarb, BN, R; Izt (y-), Dv (V, G), H; -nz- Mic 10 (xansi), Lar, Añ), jauntzi (AN, L, B, BN, S; Urt II 332, Izt, Dv, H; -nz- B, BN-baig; Lar, VocBN.(y-)VocB.(y-)), jauntsi (S; SP, Arch VocGr 212, Gèze; -ns- L-ain, S), jantsi (Dv (AN-mer)), jaintsi (Dv (AN-mer)), xantzi (AN-olza), jaantzi, santsi (Sal). Ref.: Bon-Ond 157; A (jantzi, jaunsi, jauntsi, jaunzi); Lrq (jaunts); Iz ArOñ , UrrAnz , Als (yantzi); Etxba Eib ; Holmer ApuntV ; Echaide Nav 302; Elexp Berg ; ZMoso 72; Gte Erd 179; Izeta BHizt2 (yauntzi).
Ponerse (una prenda); vestir(se). "Armaturam induere, arnesa, armak jauntzi " Urt II 332. "Encamisarse [...] atorrak janzi " Lar. "(Aunque la) mona se vista de seda, mona se queda, tximua sedaz janzia, tximua da " Ib. " Beltz jantzita etorri zan (V-arr, G-goi-azp), beltzez jantzita (V-arr, AN-gip)" Gte Erd 179. Harriet da además jaztea, jatzi, donde la segunda forma parece una deducción errónea a partir de la primera. v. beztitu. Tr. Documentado desde Leiçarraga, es de uso gral. al Sur, y menos frecuente al Norte, donde sí parece ser gral. en el sdo. de 'ponerse (una prenda)' (cf. beztitu ). Con el significado de 'vestir (a una persona)' es frecuente en los textos meridionales, p. ej. en la expresión del catecismo biluzia janztea , 'vestir al desnudo' (v. Bet (infra ), CatBurg 32, Cb CatV 46, Añ CatAN 42, KIkV 81, etc.). Es el término más usual para 'calzar(se)' y 'poner(se) un tocado' (v. infra ).
Ekharzue arropa prinzipalena, eta iaunz ezozue. Lç Lc 15, 22 (He, TB, Dv, Leon jauntzi; Oteiza, Ker, IBk, IBe jantzi). Oi eztot zerren azkero janzi / seda finozko kalzea. Lazarraga 1195v. Lutua sarri jazteko. Ib. (B) 1193vb. Bostgarrena billosa janzitea. Bet 14. Zelan bainabil janzirik alan otza daukat nik. RS 478. Atorra, zein Meza erraten duenak janzitzen baitu. Ber Trat 10v. Nahi eztuenak dei dezaten otso, eztezala iauntz otso-larrurik. Ax 403 (V 262). Apostol erdi jaunzi berak inguruan. Mb IArg I 267. Zatarrez janzi edo estaliak. Cb Eg II 169. Yauntzi zituen arrantzatzeko utzi zituen soinekoak. Lg II 293. Zurezko zankhoari zetazko galtza dü jaunsten. Egiat 114. Bakotxak jazten dau al daben alkandoria. Mg PAb 153. Jauntzitzen dezula graziaren soñeko zuri ederra. AA III 274. Gazteak gazte gisan behar dire jauntzi. Dh 133. Helik eliz-soñekoak janzi ziozkan. Lard 149. Aiñ ondo ez dalako jazten erregiña. AB AmaE 397. Jauntsiren dit penitentzian jüstiziazko arropa xuria. Ip Hil 237. Neguko soinekoez beroki jauntzirik. Arb Igand 84. Jendia geruago ta ederkiyago jazten da. Iraola 73. Apez-gei gazte bat, ja sotana jauntzia. JE Bur 144. Narruzko soñekuak janzten ebezan. Altuna 24. Errukizko egintza da lagun-urkoa jaztea. Lab EEguna 98. Ibil-gonia jazten badabe. SM Zirik 28. Azpeiti eta Zestuan luto gogorra jantzi zan. Uzt Sas 159.
v. tbn. (Para autores septentrionales) Jauntzi: EZ Noel 172. O Pr 394. Monho 68. MarIl 14. Dv LEd 268. Laph 91. Elzb PAd 53. Jnn SBi 138. Zby RIEV 1908, 210. Barb Sup 39. Ox 156. Zerb Metsiko 251. Zub 65. Etcham 93. Lf in Casve SGrazi 10. Larre ArtzainE 60. Jauntsi: ChantP 284 (S).
azpiadiera-1.1.1
(Tras tema nominal nudo).Vestir(se) de. v. infra JANTZIAN.
Peregrino janzi zan. Cb Just 104s. Biurtu eban zoro jantzirik. Itz Azald 34. An da poza koko janzteko. Kk Ab I 56. Naiz tximiño jantzi edo odoloste jantzi. SM Zirik 103. Zalduna neskame jantzita. Etxba Ibilt 473. Ziklista jantzita. Etxabu Kontu 32. Aurretik paisano jantzita egoan morrosko ori, kapitan jantzita, da gañera galako jantziagaz. Gerrika 231. Bi urterako da aingerutxo / jantzita [ibildeunean] ibiltzen asten. Insausti 104.
v. tbn. Ag Kr 186. Otx 125. Osk Kurl 185.
azpiadiera-1.1.2
(G-azp, AN-gip; Lcc, Lar, Añ, H), jauntzi (AN, L, BN, S), jauntsi (S). Ref.: A (jauntsi); Lrq (jaunts); Gte Erd 168 .
 Calzar(se). "Calçar, janzi " Lcc. "Calzar, [...] zapatak janzi " Lar, Añ. " Oskiak jauntzi " A. " Anketan jantzeko alpargatarik ez zeukan (G-azp), ankatan jazteko askapiñik ere etzun (AN-gip), ankan ifinteko barketarik be ez zeuken (V-arr), etzuen espartinik zangoan paatzeko (B)" Gte Erd 168. Cf. Elzb Po 53 zapatak ezarri, Jnn SBi 143 abarkak ezarri, Bilbao IpuiB 52 oiñetakoak jarri.
Sandaleak iaunziak lituzten. Lç Mc 6, 9 (TB ezarri, IBk, IBe eraman). Iaunzi tuela Merkurarren speroniak. Volt 197. Zapatak iauntzi berrian hersten du. Ax 490 (V 317). Ekartzuz abarka ta oneen mantaak; baña zeuk janzi biarko deustazuz. Mg PAb 118. Espartin xar batzu erdi jauntzirik. JE Bur 128. Oñetako barri batzuk jantzi bear dituan ume baten senera egon zan. Ag G 166. Abarka zarrak jantzita. Enb 162. Zaldun-oski garbi dirdaitsuz yantzia. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Ene Semia, eutsi zapatak, / jantzi eidazuz oñian. (Canc. pop. in SMitx Aranz 131 ). Antzezlariak olerki itsa oiuzkatzeko jantzi oi zuten oiñetako berezia. Ibiñ Virgil 57. Abarketa berriak jantzi nituan. AZink 38. Zapatillak jazten. Albeniz 97.
v. tbn. Urruz Urz 37. Echta Jos 193. Goñi 24. Or SCruz 46. Otx 84. Osk Kurl 47. Uzt LEG II 87. Ataño TxanKan 180.
azpiadiera-1.1.3
jauntzi (A), jauntsi (S ap. Lrq ).
Poner(se) (un tocado). " Xapela jauntzi " A. Cf. txapela (kapelua, koroa, etc.) jarri Sor Bar 84, Alz Bern 70, Anab Poli 40, imini Añ EL2 235, ezarri Mattin 46.
Arantza zorrotzezko koroa buruan janzita. Lard 455. Agaitik zeurorri koroi au, / Jantziko deutsut gaur aita. AB AmaE 146. Khoro galdua ere erregeri jauntzi. Zby RIEV 1908, 606. Jantzitzen diyo bere koroia. Ill Pill 30. Kapelea jantzi ta lorea eskubetan eroiala. Altuna 39. Eskuan jira ta bira zerabilkin kapela jantzi. TAg Uzt 197. Aralarrek tokilla jantzi dik eta euria izango diagu laister. (G-goi). EZBB I 37. 1989-an, amargarren txapela jantzi zuan. Insausti 261.
v. tbn. Kk Ab I 56. Altuna 39. Uzt LEG I 158. Zendoia 226.
azpiadiera-1.1.4
Poner(se) (gafas).
Fidatukiegi, esperantza erho baten biserak iauntzirik. Ax 143 (V 94). Betaurrekoak jantzita. Etxde JJ 79 (cf. betaurrekoak jarri Erkiag Arran 91, lunetak ezarri EGAlm 1895, 44, l. eman Barb Sup 88).
azpiadiera-1.1.5
" Zilizioa jaztia " H.
Zilizijoz jantzita. JJMg BasEsc 128. Zilizio bat jantzi. Arr May 89.
azpiadiera-1.1.6
Urrezko medallea / jantzirik orduan. FEtxeb 140.
azpiadiera-1.1.7
Sekulan ezpatarik gerrian jantzi duan ibiltaririk bulartsuenaren armak. Berron Kijote 53.
azpiadiera-1.1.8
(Fig.).Adornar.
Griego ta Latiña ondo janzi ta apañtzeko edergarri asko billatu. Cb EBO 15. Gizona geien jantzi oi daben lorea. AB AmaE 300. Bere titulu eta itz puztuekin jantzi oi du bere burua. Vill Jaink 130. Egilleak zerbait jantzi du gertaera-aria. NEtx LBB 13. Eztarri on batek asko jazten zin bertsolaria. Ataño TxanKan 80.
azpiadiera-1.1.9
" Aldare bat nola baita iaunzten " H. " Egunero amalau oe janzten ziren (AN-gip)" Gte Erd 213.
Jantzi zion Bernardok oe zuri ederra. Bv AsL 59. Maiak jazten. Ag G 51. Elizmaiak jazten. Ib. 297. Gero, oia jantzitakoan, igoaleko usaia iza ten zuten lixuaz garbitutako trapuak. JAzpiroz 115.
azpiadiera-1.1.10
(V-ger-ple, G-azp). Ref.: A EY III 244; Gketx Loiola.
"Tenéis la casa bien amueblada, ederto yantzita daukazue etsea " A EY III 244.
azpiadiera-1.1.11
(V, G-nav ap. A ; Añ).
Herrar. "Herrar las caballerías [...] (V) zaldiak janzi " Añ.
azpiadiera-1.1.12
Ona bertsuok gipuzkeraz jantzita.Etxde JJ 5n. Latindar klasikoak euskeraz iazten. Ibiñ Virgil 23. Euskal itzez jantziak agertu ziran pasodoble, fox, rumba, tango ta abar. NEtx LBB 293.
azpiadiera-1.1.13
Revestir(se), cubrir(se). "Enramar [...] tantaiez janzi " Lar. "Abotonado en los árboles y vides, motetua, motez janzia " Ib. "Prender con fuerza las simientes y plantas. También la barba. Emuten zeban etzala ixa garirik erne baiña azkenian jantzi ein dda. [...] Pistoi azkenian bizarra jantzi ein jakok " Elexp Berg. Tr. De uso gral. al Sur.
Arrosas janzirika / Birjinaen koruan. (Pamplona, 1610). TAV 3.1.21, 121. Amerika zabalak / urrez janzirik <g->. (1658). ConTAV 5.1.5, 92. Beltzez janzi zan zerua. AA I 521. Nigaiti aragiz yantzi ziñean. Añ EL2 160. Bizarrez oso jantzi danean. Ag G 367. Jantzi zuan lurra landarez. Inza Azalp 44. Untzez yantzitako osin zar artara. Or Mi 102. An ziñen zu, nere aurpegia musu gozoaz yazteko. TP Kattalin 178. Baratza on bat zan Euskalerriya / landare onez jantziya. MendaroTx 141. Ordun eguzkiz yantzi zan / asaba zârren baratza. Ldi BB 152. Bi sail jantzi ditu piñu azkarraz. Munita 113. Ez lurrak / jaunzten zituenak elhurrak. Mde Po 88. Makilla narruz jantzia. Erkiag BatB 96. Landa kozkorrak, otez eta iratzez jauntziak. Ardoy SFran 191. Nere sorleku aztu eziña [...] / Porlan da burniz jantzi zaituzte. AZink 15. Izotzak arbolak zilarrez jantzi zituen. MEIG IX 103.
v. tbn. (Para autores septentrionales, en la var. jauntzi): Arb Igand 96. Iratz 61.
azpiadiera-1.1.14
(V-m-gip; H). Ref.: A; Iz ArOñ .
 Proveer(se) de, dotar(se) de; estar provisto de, estar dotado de. "Être garni, pourvu" H. " Berriz jantzi zan, otra vez se puso bien (de ovejas)" Iz ArOñ.
Birtutez ederki janziak. Cb Just 4. Bainan ez apezik / boterez jauntzirik. Monho 30. Zeugan esperanzia daukeenak janziko dira indarrez eta graziyaz. Zuzaeta 117. Bateoan janzi jatan inozenzia. Añ EL1 63. Jaunak ezurrez ta aragiz jantziak egin ginduala. AA III 349. Sustatu zuen gizon bat eta jauntzi Apostoluen Izpirituaz. MarIl 120s. Gaztetandik beaugu zentzuz ongi jantzi. It Fab 259. Jainkoak doaiez janzia. Lard 365. Karlistak nai dute boto-diruz jantzi. AB AmaE 331. Ondasunez yantziko ba litza. Or Mi 35. Eskolaz ondo jantziyak daude. Tx B III 134. Midaren beraren urre guztijakaz jantziko baintz be. Otx 120s. Gañerantzeko agintaritza guziak, Euzko Agintaritza onek jantzi ditzake bada eskubide berriaz. EAEg 17-11-1936, 317. Olermenez jantzitako bere bertso lillurakorrak. Etxde JJ 11. Oroimenez iantziak baitira. Ibiñ Virgil 100. Izen horietaz jauntzi zituzten. Lf ( in Casve SGrazi 10 ). Etsaia indarrez jantzia. Alkain 65. Buruz ere oso jantzia izan bear dala. Zendoia 123. Arrazoi dezu: bertsolariez / jazten ari da Goierri. Insausti 243. Ez [...] horretarako behar bezain jantzia ez zegoelako [Felix Bilbao] . MEIG II 131. Lanak [...] biltzeaz gainera, argibide ugariz jantzi ditu. MEIG III 58.
v. tbn. Izt C 94. Ur Dial 93. Arr May 73. Itz Azald 46. Ag G 323. Inza Azalp 32. Mok 6. Enb 137. Eizg 78 (ap. DRA). Zait Plat 109. Onaind in Gazt MusIx 156. MAtx Gazt 66. Uzt Sas 169. Ataño TxanKan 108. Jauntzi: Larre in Xa Odol 19.
azpiadiera-1.1.15
"Se aplica a pedir algo de prestado. Janzi nagizu zortzi dukateko bategaz, préstame un doblón de a ocho" Mg PAbVoc.
Berorrek milla bat errealegaz jantziko banindu, nik potin barria eukiko neuke. Ag Kr 148.
azpiadiera-1.2
2. Informarse; enterarse, darse cuenta. "Informarse. Ez nintzan berealakoan jantzi " A Apend. " Oraindik yantzi gabe zeuden, todavía estaba usted ignorante de ello (G-bet)" A EY III 301.
Lendanik Zure liburu sainduetan iantzi banintza. "Informatus essem" . Or Aitork 180. Kastordun gizon anka-txabal, bota-aundi ura [...] gerora jantzi giñan Txarlot artixta zelebre ura zala. Atxukarro Auspoa 323, 80.
azpiadiera-1.2.1
Instruir(se), cultivar(se); enseñar, dar lecciones.
Bere burua zerbait landu ta jantzi nai duan edozeiñek. Vill Jaink 8. Ta nexka petral ori alboan?--Nexka petral orrek, zenbait neskatxa zintzo-usteko jantziko lituzke. NEtx LBB 140.
azpiadiera-1.2.1.1
(Part. en función de adj.).Instruido, culto. " Basarrittarra izan arren gizon jantzixa da " Elexp Berg.
Oraingo izkera yantzienak, oraingo izkera arroenak. Ldi IL 137. Buruan dijoazen erri jantzienei. "Pueblos cultos" . EAEg 31-1-1937, 944. Aien liburuetan ez zan ain iantzia ere. Or Aitork 161. Ez [...] euskaldun kaxkar ezjakinak, behar lirakeen euskaldun jantziak baizik. MIH 346. Medikuntzan jantzia ez izanik ere. MEIG V 115.
azpiadiera-1.3
3. (Vc ap. A). "Proteger, cubrir defectos. Alkar ondo jazten dabe (V-ger), se arreglan bien entre sí" A.
azpiadiera-1.4
4. Aclararse, manejarse. "Numero-kontuan euskaraz ez naiz ongi jazten" (AN-gip).
azpiadiera-1.4.1
Erderaz ondo jantzi gabe.NEtx LBB 29.
sense-2
II. (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. (gral.; Dv (V, G), H, -nz- Lcc, Lar, Añ), jauntzi (L, B, BN-arb, S; Dv, H; -nz- B, BN-baig; VocB (y-)), santzi. Ref.: A (jantzi, jauntsi, jaunzi); EI 110; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Izeta BHizt (yauntzi); Elexp Berg; Gte Erd 19, 179, 274. Vestido. "Girón de vestidura, janzian jiroia " Lcc. "Revestir, janziaz janzi " Lar. "Vestido" Añ. Tr. De uso gral. al Sur; al Norte (donde no encontramos ejs. anteriores a mediados del s. XIX) es bastante menos frecuente.
Korputza zertzaz estali eztaben pobreari soñean egitea edo janzia ematea. OA 100. Jesusen jauntzi-soñekoa. Mb IArg I 71. Beretzat ill janzi pobre bakar bat gorde zuen. Cb Eg III 225. Modako jantziakaz. msOñ 108v. Andreen jaanzi iraunkorrak. Mg PAb 95. Zuen mantenurako eta janzirako bear dituzuen gauza guziak. Gco I 429. Sedazko jantzi ederrak. It Dial 7 (Ur jantzi; Dv soineko, Ip suñeko). Jantzi ederregiren bat badaukazu. Ur MarIl 5. Azpiko janziaren gañetik mantua gerrian bilduta. Lard 474. Ez othe da bizia jana baino gehiago, eta gorphutza jauntzia baino? Dv Mt 6, 25 (Ur (G), Ker, IBk e IBe jantzi; Lç abillamendua, Ur (V) y Or soñeko, Ip estalgia). Franziskoren Ordenako jantzi santua. Bv AsL 110. Barruko jantzi garbiak ipiñi. Ag G 6s. Bere baserritar jantzi zar ipingitsu nabarrez. Kk Ab I 24. Bere soñeko santziekin. Garral EEs 1923, 82. Don Inazioren jantzi beltz luzea. Anab Usauri 96. Jauntzi ederrenak emanarazi ziozkan, kargu berriaren heinekoak. Zerb IxtS 27. Jantzi aldagarri bat eman. Etxde JJ 225. Ur-jantzi barik ebiltzalako, zigorra irabazita euken-ta. Erkiag Arran 58. Ain jantzi ariñetan eta gizakume artean ain nabarmen! NEtx LBB 39. Jaietarako jantzi bato asterako beste bat. Gerrika 27. Soldadu erromatarren jantzi berriak. Insausti 103. Iraultzaile jantzia hartu zuten behintzat. MEIG VI 52.
v. tbn. (Para autores septentrionales, todos ellos en la var. jauntzi): Hb Esk 203. Prop 1881, 44. Lap 180 (V 80). HU Aurp 47. Barb Sup 9. Zub 98. JE Ber 47. Iratz 61. Mde Pr 88. JEtchep 81. Ardoy SFran 159. Lf in Casve SGrazi 9. Etxabu Kontu 38. Ataño TxanKan 59. Larre ArtzainE 58.
azpiadiera-2.1.1
"Albenda [...] sarezko oa janzia " Lar. " Oiaren iantzi bat, una muda de cama (V, msOch)" A Apend.
Oiean ipiñi zuen zur puska bat, buru-aldetik larru illetsu batekin eta gañerakoa oi-janziakin ondo estalia. Lard 168. Oe-jantziak alde batera jaurtita. TAg Uzt 252.
v. tbn. Ag G 42.
azpiadiera-2.1.2
(Fig.).
Ta [Jaungoikoaren] Seme onek gizonaren jantzia arturik. AA III 269. Odeizko yantzijan dator negu latza. Laux BBa 6. Lurrari urrezko jantzi aberatsa erazten. TAg Uzt 77. Zuk bertsoari emaiten duzu / merezi duen jauntzia. Mattin 81. Jantzi berri atsegina egokitu diete antzinako bertsoei. MIH 324.
v. tbn. Lard 508. AB AmaE 7. NEtx LBB 50. Jauntzi: JE Bur 139.
azpiadiera-2.2
2. (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
"Se dice en sentido figurado por ayuda, apoyo, sostén. Artu daben gizonan jantzixagaz, ez da elduko urriñ " Etxba Eib. "Beti zentzu negatiboan. Zuekin bajaok jantzixa..., ez dagoela " jantzirik", etorkizunik, alegia" Elexp Berg. v. jantzitasun, janzkizun.
azpisarrera-1
ALBORA ADI EZ JANTZI. "Eztago ori albora adi yantzia, está ése muy bien vestido (V-ple)" A EY III 347.
azpisarrera-2
BEHETIK GORA JANTZI. Ser un hombre (litm. 'vestirse de abajo arriba'). "Ori beetik gora yazten da, ése es un afeminado, litm.: se viste de abajo arriba (G)" A EY III 240 (pero cf. infra BURUTIK BEHERA JANTZI).
Betik gora prakak jazten dituanik iñon bada, betor Iñazio Marin ondora! Ag G 105.
azpisarrera-3
BURU-JANTZI. v. buru-jantzi.
azpisarrera-4
BURUTIK BEHERA JANTZI. "Orrek burutik bera yantzi bear luke eta ez beetik gora, ése debiera llevar faldas y no pantalones (G)" A EY III 93.
azpisarrera-5
ERDI-JANTZIAN (Estar, etc.) a medio vestir, medio desnudo.
Argala, kolore txarrekoa, ta erdi-jantziyan arabakia zeriola. Aran SIgn 35. Emaztea karraxika erdi-jantzian irten zan. Muj PAm 53. Jesus Aurtxoa lasto gañean etzanik, erdi jantzian. Inza Azalp 61. Jetxi da erdi-jantzian. Or SCruz 57. Espartziñak txiñalka, erdi jantzian, orraztu ere gabeak. Ataño TxanKan 150.
azpisarrera-6
ESKU BIEKIN JANTZI. v. esku.
azpisarrera-7
ETXE-JANTZI, EUSKAL-JANTZI. v. etxe, euskal.
azpisarrera-8
JANTZIAN (G-azp ap. Gte Erd 179). (Tras tema nominal nudo). (Estar, etc.) vestido de. "Militar jantzian dabil (G-azp)" Gte Erd 179.
Eiztari janzian, eskupeta eskuan eta txakurra aldamenean dituela. Izt C 473. Aurrenengo erausian ezagutu zuten arkume janzian ari zitzaien otsoa. Aran SIgn 99 (v. tbn. en contexto similar Ir YKBiz 138 ardi-yantzian). Ara, ama! Aurreko Txoko andre jantziyan dabil. Iraola 24. Sagardotegiyan arkitzen zan Zarpa, iñauteri askotan ateratzen dana artza jantziyan. Ib. 98. Urbildu zan Tolosara, baserritar-jantzian. Or SCruz 57. Maritxo moja jantzian [...] azaltzen da. Alz Ram 110. Alkatea, agintari jantzian, ginbail-luze, zigor ta guzi. Lab EEguna 111. Ikusi du Gaitza apez-yauntzian aldareetan irakasten. Or Mi 134. Erromes jantzian ikusirik [...]. Etxde JJ 246. [Bi soldaru] kaki-jantzian. Anab Aprika 61. An agertu zan artzai-jantzian, larru-zamar, makilla ta guzi. Berron Kijote 149. Orra gure txoria / gizon jantzian. Olea 126. Kaletar jantzian dabiltzan salutadore horietakoa. MIH 49. Toki eta pertsona izen [...] euskal jantzian agertzen direnak. MEIG III 138. (v. tbn. VII 112 erromantze jantzian)
v. tbn. Bv AsL 136. Alz STFer 121.
azpisarrerakoSense-8.1
Ogeiren bat kristau bai bait-ziran, atorra-jantzian zetozenak. "Encamisados." Berron Kijote 209.
azpisarrerakoSense-8.2
(Precedido de gen.).
Ez gizonak, ezpada gizonen janzian Jainkoak jatsi zazkigu. Lard 508. Rusiano baten jauntzian abian zelarik Holandiari buruz. StPierre 32. Garbiki jauntziak dira, langileen jauntzian. JE Ber 46. Ongi-egile hura behar litake erregearen jauntzian eman eta [...] karrikaz karrika ibilll-arazi. Zerb IxtS 74.
azpisarrerakoSense-8.3
(Precedido de adnom.).
[Kassala] hirian sartzen ginelarik, agertzen zauku gizon bat Europako jauntzian emana. Prop 1881, 44. Odeizko yantzijan dator negu latza. Laux BBa 6.
azpisarrera-9
JANTZI-ARIN. A medio vestir.
Ezin-jekia botaz ta arekin maindire, / jantzi-arin dioaz otzak bildurtzeke. Or Eus 136. Oe-gainean iantzi-arin eserita oldozketan aurkitu omen zuten. Zait Plat 84.
azpisarrera-10
JANTZIDUN. "Gaitero, vestido de gaitería, txorajanziduna" Lar.
Deitzen eustan abade jantzidun batek. Gerrika 127.
azpisarrera-11
JANTZI EGIN. "Induere camisiam, athorra jauntzegin" Urt IV 110.
azpisarrera-12
JANTZI ERAGIN. Hacer vestir. v. jantzarazi.
Berealaxe jan edo jantzi eragingo zion Malenek atarira zetorren beartsuari. Ag G 135. Soñeko ederrez jantzi eragidazuz. Otx 123.
azpisarrera-13
JANTZI-ERANTZI (V, G ap. A).
a) "Las mudas de vestir" A.
Guazen, eman zaiogun / jana ta erariya, / oia, legorpea ta / jantzi-erantziya. Echag 32.
b) (V-ger ap. A; jauntzi-erauntzi BN ap. A; xantzi-erontzi Ae ap. A Aezk 298). "La doble operación de vestirse y mudarse de ropa. Jantzi-erantzian ordu bi bear dozuez zuek (V-ger)" A. "Xantzi-erontzietan, en vestirse y desnudarse" A Aezk 298.
azpisarrera-14
JANTZI-ERANTZIKO. De quita y pon.
Orra or ia goizero, yantzi-erantziko zelaia. Or QA 63 (se refiere a la formada por la niebla, vista desde una cima). Hori zen, izan ere, niri zegokidan jazkera, beste edozein jantzi-erantzikoa bailitzateke neretzat. MEIG IX 95.
azpisarrera-15
JANTZI-ETXE. v. janztetxe.
azpisarrera-16
JANTZI-GAUZA. Traje, vestidura.
Jantzi-gauzak saiatu ohi diren bezalatsu. MEIG V 71.
azpisarrera-17
JANTZI-JANTZI EGIN. Intens. de jantzi.
Azkoitiako kale guztiak apaingarri ikusgarrienez jantzi-jantzi eginda agiri dira. AEmil AndreM 188.
azpisarrera-18
JANTZI-KONTU. Asunto de vestir.
Jantzi-kontuak urrengorako itxi bearko doguz. Bilbao IpuiB 191.
azpisarrera-19
JANTZI-LAGUNTZAILE. Ayuda de cámara.
Alarcos kondearen aide urkoa zala, edo beintzat yantzi-laguntzailea. Or Tormes 75.
azpisarrera-20
JANTZI-LEKU (Lar (-nz-), H), JAUNZLEKU ( iaunzlekhu H). "Vestuario, donde se viste" Lar.
azpisarrera-21
JANTZI-MAISTRA. "Modelo, maniquí. Gure nexkak or joan dira, jantzi-maixtra oiek ikusi bear dituztela-ta" Gketx Loiola.
azpisarrera-22
JANTZI-MODU. Tipo de traje, de vestidura.
Bere janzimodua aldatu ta truka zezala agindu zion. Aran SIgn 57.
azpisarrera-23
JANTZI-MOLDE.
Moda (de vestir).
Emaztekiek ez dituzte oraino ezagutzen Pariseko jantzi-moldeak (modes) . Zerb Metsiko 251.
azpisarrera-24
JANTZITAN (Tras tema nominal nudo). (Estar, etc.) vestido de.
Bi anaia gazteenak soldado jauntzitan ikusiak nituen. Larre ArtzainE 107.
azpisarrerakoSense-24.1
Emakume bat ikusi zuen etortzen, ohi ez bezalako jantzitan.Mde Pr 268.
azpisarrera-25
JANTZI-TOKI, JAUNZTOKI (H). "Janzitokia, sacristía" Izt VocC.
Elizako janzitokian. Izt C 96.
azpisarrera-26
JANTZI-ZURI. "Vêtement liturgique, [...] jauntzi xuri" T-L (s.v. aube).
azpisarrera-27
JANZTEN EMAN.
Dar la ropa para vestirse.
Indazu jazten, zerren gura dot jaigi. "Dame de vestir" . Mic 12r.

jantzi

jantzi
<< jan-etxe 0 / 0 JARDUN-ETXE >>
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper