Azpisarrerak (sarrerak) (346)
gudari.
(gral. sg. A; Lar, Añ, Izt VocC , Dv (G), H).
Guerrero; soldado. "Combatidor" , "luchador" Lar. "Peleador" Lar, . "Combattant, batailleur" H. "Militar" A. v. gudalari, gudagizon, gudamutil, gudukari, gudulari. Tr. Documentado en autores meridionales desde finales del s. XVIII; también en Eguiateguy, Saint-Pierre (15) y Xalbador. En DFrec hay 193 ejs., 7 de ellos septentrionales.
Izango zala Dabid erregea baño gudari edo gerrari andiagoa. Ub 58. Soldado güdarietzaz. Egiat 31. Konfirmazioko sakramentuarekin markatu ginduan bere gudari edo soldaduen markarekin. AA I 542. Don Antonioren egikera miraritsuak aipatu ditut lenago [...] gudari errutsua izandu zala aditzera emateko lainbat. Izt C 462. Españari bakia emon eutsan gudari argitsuba. "Ilustre guerrero" (1854). BBatzarN 173. Gudari andia zera / birtutez betea. Afrika 155. Amorratuak dauden otsoak / gudariak ziruriten. Otag in FrantzesB II 129. Gudari liberalen buru nagosija. AG 1576 (v. infra GUDARI-BURU). Oraiñ nere gudariak Azturiagako arkaitzetara elduak dira Lh Yol 45. Berrogei urtez itsas-gudari izana nauk. Or Mi 94. Euzkeraz itz-ein daigun / garbi ta ugari, / edonun agerturik / beti, Jel-gudari. Enb 59. Nok zapaldu ete dagikez / berreun gudari orok zoli? Laux AB 99. Saildiak osatu ondoren banaka geratuko liraken gudariak. "Milicianos" . EAEg 24-1-1937, 887. Oñezko Saildietan iru anai dituzten gudariak. "Alistados" . Ib. 8-6-1937, 1781. Zaldizko bezala ibili zan gudari. Zait Plat 12. Erromatar gudari bezela jantzirik. Osk Kurl 191. Gudari bipil eta euskaldun suharra, / gure hizkuntzak ere zintuen izarra. Xa Odol 131. Gudari biotz-gogortu aien artean ez baizan atsegin izango. Ataño TxanKan 32. [Jesus] Pilatosi bidali / gudari aiekin. Ayesta 60. Nola asma zezakeen sekula tirorik entzun ez duten olerkaririk bakezaleenak ere gudari bipil bihurturik aurkitu behar zituela gurean? MEIG IX 90s.
v. tbn. Ur in BOEg 282. Aran SIgn 43. Bv AsL 208. JFlor (Donostia, 1879). EE 1881a, 125. AG 1010. A BeinB 55. Azc PB 220. Ag AL 159. J.B. Ayerbe EEs 1912, 59. Itz Azald 8. Zink Crit 51. ArgiDL 76. Inza Azalp 11. Etxeg in Muj PAm 17. Altuna 110. Jaukol Biozk 84. Kk Ab II 15. Otx 59. TAg Uzt 291. Eguzk GizAuz 11. JAIraz Bizia 31. Othoizlari 1954, 4. Etxde JJ 21. Mde Pr 293. Txill Let 126. Erkiag Arran 115. Ugalde Iltz 17. Ibiñ Virgil 33. Ardoy SFran 79. Alzola Atalak 96. NEtx LBB 168. Uzt Sas 349. Azurm HitzB 40. Casve SGrazi 82. Berron Kijote 195. PPer Harrip 109. Etxabu Kontu 197. Insausti 108.
(Ref. a los soldados del Ejército Vasco). " Gure gaztedixako gudari asko jausi zan Mugarrako atxian " Etxba Eib.
Gudariz josita eguan elixia. Euzkadi 16-12-1936 (ap. Alkain 160 ). Donostian. Eta Arrasturiko gudariek, berri txar ori naikoa ezpalute bezela, jakin zuten beste mingarriago bat. Alt LB 41. Bildu ziran apal ondoan Bergara zonako erresistentzi bost buruak: Lino, gudarien komandante izana, nagusi. Ugalde Iltz 46. An zeuden gudariak Bilbaora eraman zuten. Alkain 74.
v. tbn. FEtxeb 20. BBarand 152. Gerrika 61.
(Como primer miembro de comp.).
Bi gudari-taldiak eman ziotela bada arpegi elkarri abustuaren ogei ta bederatzian. Bv AsL 214s (v. tbn. gudari talde en Or Tormes 9, A EY II 326, EAEg 18-10-1936, 75, Etxde AlosT 38, Zait Plat 116, Ibiñ Virgil 98, Ker Io 18, 3). Gudari-epaitegietatik datozenak. "Juzgados militares" . ForuAG 237. Mendirik mendi azkar gudari-aldreak. Enb 56. Azke izteko aginddurik, gudari-lerruetan imiñi zittuzan. Otx 58. Erromatarren gudari-toki bat. JMB ELG 119. Gudari-Legediaren eraso-mendera eroriko lirake. "Código militar" . EAEg 2-12-1936, 438. Gudari-sariaren euneko 75. Ib. 30-12-1936, 683. Guda-ekaitza darauntsanean, gudari-errenkadetan tinko iraungo dik onelakoak. Zait Sof 180 (130 gudari-mutil). Munduko gudari-iantzia erantzirik, Zurea artu zun. Or Aitork 225. Euskal Gobernuak lau gudari-batalloi Bilbo zaintzera juateko agindua emon ebala. Gerrika 78.
GUDARI-AURREN. "Oficial. ... eun ta irurogei eta bat gudari aurren (ofizialiak) (Donostia, 1879)" JFlor. Cf. Lar: "Oficial en la Milicia, gudarien aurrena, buruzagia".
GUDARI-BILTZE. Leva.
Gudari-biltze, lerrokatze ta gertakuntzak oro, aren menpeko tartean egiten baitira. Amez Hamlet 23.
GUDARI-BURU. General, jefe militar; emperador. v. gudalburu.
1837. Gudari-Buru Aginddari españarrak (Espartero zana) berrezartzen dau Diputaziñoe Kenerala, Porbintzijala-ren ordian. AG 1441. Ideki edestiya eta ikusi zenbat gudari-buru, itxas-gizon, ola-gizon [...] eman dizkiyoten aberriari. EEs 1927, 98. Arrillaga gudari-burua azaldu zitzaiola. Or SCruz 93. Zumalakarregi gudariburu ospatsuaren ibilliak. TAg Uzt 85. Gudari-burua garaile dator. "Imperator" . Or Aitork 189.
GUDARI-ETXE. Cuartel. v. gudaletxe.
Cattaro (Austria) deritxon urian, Greziarren Eliza nagosia ta beren kontrako gudari-etxe bat erre dira. Ezale 1897, 15b. Deun-Pantzeskaren komentuba gertu dedin gudari-etxetzat. AG 1402. Gudari-etxe barrenak ikustatzeko baimendu bitzate. "Cuartel" . EAEg 11-1-1937, 777.
GUDARI-SAIL. Compañía; batallón; unidad militar (en gral.). v. gudasail.
150 gizonek gudari-saill bat osatuko dute. "Compañías" . EAEg 27-10-1936, 147. Gudari Sail berera itzultzeko. "Batallón" . Ib. 21-12-1936, 604. Erkala aldezteko sortu diran gudari sailletan sartuta. "Unidades militares" . Ib. 2-6-1937, 1749. Napoleonen gudari-saillak argalak eta gogoz aulduak zeuden. Etxde JJ 180.
GUDARI-SAILDI. v. gudasaildi.
Gudari Saildi bakoitzarentzat. "Batallón" . EAEg 27-10-1936, 147. Mota guzitako gudari saldien atal izanik. "Unidades y Cuerpos" . Ib. 30-12-1936, 682. Ez da gudari-saildirik, buruzagitzarik edo gudarozte-zatirik. "Unidad" . Ib. 31-10-1936, 179.
GUDARI-SAILDIKA. Por batallones.
Guda arazoak eta banakaritza artu-emanak Gudari-saildika eramanak izango dira. "La unidad [...] será el batallón" . EAEg 27-10-1936, 147.
GUDARI-SAILTZA. Batallón.
Gudari Sailtza bakoitzeko gudari, mota guzitako agintari eta laguntzalleei. EAEg 27-10-1936, 147.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper