Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
sense-1
(
V, G; Lar,
Añ (G),
Zam Voc),
morroil (
L-ain, B; SP,
Dv (BN),
H),
morroilu,
morrail (
-alla det. Lar y H; Deen I 146 <morallia>),
morrailu (
V-gip),
morrolle (
B),
morrullu,
murroil (
SP→vEys),
murrilo (
AN-araq),
murrilu (
G-nav),
barroila (
Gèze (-oll-),
H (L)),
barroil (
-oll S;
Foix ap.
Lh.),
barolla (
H (S)).
Ref.:
A (morroillo, morroill);
Lh (barroil)
; Urkia EEs 1930, 30; Lrq /baRól'/; SM EiTec1, EiTec2 ; Garbiz Lezo 45; Iz ArOñ (morráillu); Satr VocP (murrillo); Ond Bac 405; Etxba Eib ; Izeta BHizt2; Elexp Berg.
Cerrojo; cerraja. "Athea morroillaz da" SP. "Athea morroilaz herstea" H (cf. infra MORROILOZ EGIN). "Cerrojo (Itza 62)" Garate Cont RIEV 1930, 156. "Zarrak bakarrik erabiltzen dute" SM EiTec1. "Morrolluagaz itxi bear dozu atia" Etxba Eib. "Morrole autsi zaiku" Izeta BHizt2. v. 1 sarraila.
Tr. Documentado en textos meridionales y en Mirande.
Jangoikoak morrolluz istea [...] suleze infernuko ate ta ataria.
Mb IArg I 317.
Atea bere albo, buru, morrollo eta ubalakin sorbaldan artu.
Lard 144.
Legorreko morrollek etsi ninduten.
Echn Ion 2, 7.
Lurraren morrolloak sartua utzi naute an barrenen betiko.
Ur Ion 2, 7 (Ol morroillo; Dv hersgailu).
Morrolloko txulotik ezagutu.
Aran SIgn 77.
Morrollu sendoz ez dauka zetan / gabetan itxi atea.
AB Olerk 101.
Perra, ultze eta sarralla morrullu egintzan.
Murga EE
1895b, 492.
Euskal-errian atietako kisket, maratilla, morrollu ta burnisareak alperrikakoak ziraden.
Ag Serm 428.
Giltz ta morrolloen burni otsa.
Ag G 339.
Laister ateak giltza ta morroilloz yosi bearko.
Goen Y
1934, 178.
Ate-morroilloa askatzen ari nintzala.
Zait Sof 194.
Batetik kate labur bat zintzilik zegoen, bestetik morroil bat.
Mde Pr 113.
Ate-morrolluan giltz-zulua billatzeko.
SM Zirik 37.
Ate txiki bat lagatzen dabela arek morrollua gabe.
Etxba Ibilt 483.
azpiadiera-1.1
Ze motroillo ta ze morrollo! Kk Ab I 36.
azpisarrera-1
MORROILOA EMAN.
Cerrar con cerrojo. "Ez aaztu atiai morroillua emotia" Elexp Berg.
Bitartean atea morrolloa emon da neukon.
Or Tormes 89.
azpisarrera-2
MORROILO-ETXE.
Casa cerrada.
Aspaldian ez dugu izan beste espetxe, ez morroillo etxerik ere.
Goen Y
1934, 178.
azpisarrera-3
MORROILO-GILTZA.
"Morrollo-giltz, morrolloa kanpotik idegitzeko zurezko mako edo giltza (V-gip)" Urkia EEs 1930, 30.
azpisarrera-4
MORROILO IPINI.
Encerrar.
Toledoko karmeldar komentuan morroillo ipiñi zuten [Joan Gurutzekoa], ondo zaindua.
Onaind (in
Gazt MusIx 146).
azpisarrera-5
MORROILOZ EGIN.
"Athea morroillaz egitea, fermer la porte au courreil [?]" SP.