Harremana

    OEH - Bilaketa

    3542 emaitza etxe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (345)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    jauregi.
    etimologikoa
    Etim. De jaur- (< jaun ) + -egi.
    Onom.: Pedro iaurico. (Iranzu, s. XIII) RIEV 1930, 249. Dominus de Çaro jaureguia. (1243) Arzam 299. Rodrigo de Jauregui. (1487) Ib. 298.
    sense-1
    (gral.; SP, Urt III 271, Ht VocGr 339, Lar, Añ, Arch VocGr (y-), Hb, Dv, Gèze, H, VocB (y-)); jaurei; jauri Ref.: A; Lrq; Etxba Eib; CEEN 1969, 210; Izeta BHizt (y-); Gte Erd 197.
     Palacio. "Jauregia, que significa casa de Señores y Caudillos" Is 87. "Château, pour iaundegia. La maison du seigneur" SP. "Aula, palacio" , "basílica, palacio", "casa real, palacio", etc. Lar. "Pretorio, palacio" Añ. "Jauregirako bidea hartu du, il a pris le chemin du château" Dv. "Iauregitik printzea ilkhitzean (EZ Man)" H. En Hb aparece "Jaurregin, v. jauregi", fruto tal vez de error. Tr. Documentado desde el s. XVI, es de uso gral. En DFrec hay 52 ejs. de jauregi y 6 de yauregi. Pouvreau, Cardaberaz (Eg II 201), Ubillos (39) y Astarloa (II 232, 260) lo emplean glosado con palazio. Etchamendi (97) emplea la forma jaurei , que tbn. aparece en unos versos incluidos en VocBN. Hay jauri <jaurri> en un texto alto-navarro del s. XVII; cf. infra Iranzu, s. XIII, y iauriko en Bela; cf. tbn. O PrASJU 272: "At ohikua alamana jaurikua (= '¿el de palacio?')".
    Jauregira, jauregira, Maria Ipuzkoarra dago han illik. (Yerri, 1539). ReinEusk2 78. Batek begiratzen duenean bere iauregia, bakean dirade hark dituen gauzák. "Son hôtel". Lç Lc 11, 21 (Or, Ker, IBe, IBk, BiblE jauregi; TB, Leon etxe). Traidorea, zer da onela? / zer egin deuk jauregietan? Lazarraga 1197r (con pl. tal vez forzado por la rima). Andramendiko jauregiaren aurreko arextian. Andram 159. Bada emen noiz ere bait jauri <jaurri> zarra zela erraten oi zuten. ' Palacio viejo'. (Arizaleta, 1602) FLV 2005, 330. Mendekuz bere iauregi ederra erre zioten. Ax 7 (V 3). Gaztelu eta Iauregi eder. Tt Onsa 64. Iauregiko emaitzak eskea ondoan. O Pr 264 (v. tbn. Saug 28; Bela 34 jauriko). Hi arraza handiko, ni seme iauregiko, egur hori nork drauku hautsiko. Ib. 231. Iauregi edo palazio urreztatua. SP Imit I 24, 5 (Ch (i-), Ip, Ol (y-), Leon jauregi; Mst gaztelü). Hiri bürgü jauregi, eta bazter etxe orotan. Bp I 27. Zeruko jauregi, etxe ta erri ederra! Mb IArg I 241. Ene jauregialat juaiteko / hartü dit deliberazionia. Xarlem 222. Erregeen jauregijetan. Mg PAb 104. Munibeko jauregi baserrituan. Mg V. Nork Espainian eztu jauregi egiten. Arch Fab 189. Bere jauregi edo etxera eramanerazo zuen. Lard 21. Hirur egun huntan / Etxauzko yaureian. VocBN 203. Jauregi guzitik [...] bere nai-erara zabillen. Arr GB 146. Lege-egileen salatik, Tuilerietako yauregira. Elsb Fram 97. Mündian zen jauregirik <jao-> / haitüz ederrenian / zinatialarik sorthü. UNLilia 15. Etxe [...] bat, aberats iauregi-antzekoa. Ag AL 10. Kale berri oiek jauregiz beteko dituela. A Ardi 33. Hor ditugu aderailuzko jauregi panpina batzu. Barb Sup V. Jauregi Deunan sartu ta urten. Enb 201. Zure jauregi gezurrezkoa / oinpean Ark zapalduren. SMitx Aranz 22. Jendea Agirreren jauregi aldera asi zan. Etxde AlosT 78. Alkarri eskua emonda ikusi zeinkiezan jauregira-bidean. Bilbao IpuiB 198. Jauregi gaitza zela Laskorrea. "Grand château". Ardoy SFran 33. Jauregi baten pare ziran bordak. AZink 133.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de comp.).
    Yauregi-aulkitik, ikusi du Yesu garaitzaileak. 'Haut palais'. Or Mi 131. Yauregi-atean. Ldi BB 112. Ez dute âztu ere jauregi-alaba. "La hija del palacio". Or Eus 119. Jauregi-ate aurrean. "Puertas de palacio". Ib. 54. Yauregi-atariaren aurkez. Zait Sof 88. Iauregi-morroi ziran biak. "Agentes in rebus". Or Aitork 196. Zeruetako iauregi-gauzetan iakintsu. Zait Plat 120. Jauregi-gazteluan. Etxba Ibilt 453.
    azpiadiera-1.2
    (Como segundo miembro de comp.).
    Euren ames-jauregi gozoa [...] beberaño etorri jakoen. Ag Kr 188. Bizkaiko Diputaziño-Jauregijan. ForuAB 81 (ForuAG 277 diputazio-jauregian). Oliteko gaztelu-yauregia. Zub 82. Bakaldun-jauregijak. Otx 127. Guraso-yauregi! 'Casa paterna'. Zait Sof 96. Olite ta Estellako errege-jauregietan. Lek SClar 114 (v. tbn. errege-jauregi en Mg PAb 215, Barb Leg 68, Or Eus 53).
    v. tbn. Aran SIgn 214 (zeru-j.). Ldi BB 132 (zeru-y.). Barb Leg 140 (ohoin-j.). Mde HaurB 107 (ur-j.). Ibiñ Virgil 79 (zeru-i.).
    azpiadiera-1.3
    "Terme par lequel on désigne des habitations qui affectent une construction plus ou moins magnifique" Lh.
    azpisarrera-1
    JAUREGI-ETXE. Palacio. v. jauretxe (2).
    Jauregi-etxe-Loiolakoan. Aran SIgn 78. Beraun jauregietxeko alaba batekin ezkondu zan. Alzola Atalak 142.
    azpisarrera-2
    JAUREGI-GIZON; JAUREGIKO GIZON. Cortesano.
    Erregeren iauregiko gizon gaiztoak. Ag AL 143. Bakaldunaren beraren eta jauregi-gixon guztijen arrigarri. Otx 6. Elduko azala jauregi-gixon ixatera uste al dok? Ib. 132 (v. tbn. 14, 20, 123 et passim). Herode erregearen yauregiko gizon bat edo zan. Ir YKBiz 74n.
    azpisarrera-3
    JAUREGI-MUTIL; JAUREGIKO MUTIL. Mensajero.
    Bere jauregiko mutil bateki igorriko ziotela. Ber Trat 110v. Yauregi-mutilla. 'Mensajero'. Zait Sof 92.
    azpisarrera-4
    PROBINTZI-JAUREGI. v. probintzia.

    jauregi

    jauregi
    << JAUN-ETXE 0 / 0 JENDARME-ETXE >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper