Onom.: Pedro iaurico. (Iranzu, s. XIII) RIEV
1930, 249.
Dominus de Çaro jaureguia. (1243) Arzam 299.
Rodrigo de Jauregui. (1487) Ib. 298.
sense-1
(gral.; SP, Urt III 271, Ht VocGr 339, Lar, Añ, Arch VocGr (y-), Hb, Dv, Gèze, H, VocB (y-));
jaurei;
jauriRef.:
A;
Lrq;
EtxbaEib;
CEEN 1969, 210;
IzetaBHizt(y-);
GteErd 197. Palacio."Jauregia, que significa casa de Señores y Caudillos"Is 87.
"Château, pour iaundegia. La maison du seigneur"SP.
"Aula, palacio", "basílica, palacio", "casa real, palacio", etc. Lar."Pretorio, palacio"Añ.
"Jauregirako bidea hartu du, il a pris le chemin du château"Dv.
"Iauregitik printzea ilkhitzean (EZ Man)"H.
En Hb aparece "Jaurregin, v. jauregi", fruto tal vez de error. Tr. Documentado desde el s. XVI, es de uso gral. En DFrec hay 52 ejs. de jauregi y 6 de yauregi. Pouvreau, Cardaberaz (Eg II 201), Ubillos (39) y Astarloa (II 232, 260) lo emplean glosado con palazio. Etchamendi (97) emplea la forma jaurei , que tbn. aparece en unos versos incluidos en VocBN. Hay jauri <jaurri> en un texto alto-navarro del s. XVII; cf. infra Iranzu, s. XIII, y iauriko en Bela; cf. tbn. O PrASJU 272: "At ohikua alamana jaurikua (= '¿el de palacio?')".
Jauregira, jauregira, Maria Ipuzkoarra dago han illik. (Yerri, 1539). ReinEusk2 78.
Batek begiratzen duenean bere iauregia, bakean dirade hark dituen gauzák. "Son hôtel". Lç Lc 11, 21 (Or, Ker, IBe, IBk, BiblE jauregi; TB, Leon etxe).Traidorea, zer da onela? / zer egin deuk jauregietan?Lazarraga 1197r (con pl. tal vez forzado por la rima).
Andramendiko jauregiaren aurreko arextian.
Andram
159.
Bada emen noiz ere bait jauri <jaurri> zarra zela erraten oi zuten. '
Palacio viejo'.(Arizaleta, 1602)FLV 2005, 330.
Mendekuz bere iauregi ederra erre zioten. Ax 7 (V 3).
Gaztelu eta Iauregi eder. TtOnsa 64.
Iauregiko emaitzak eskea ondoan. OPr 264 (v. tbn. Saug 28; Bela 34 jauriko).
Hi arraza handiko, ni seme iauregiko, egur hori nork drauku hautsiko. Ib. 231.
Iauregi edo palazio urreztatua. SPImit I 24, 5 (Ch (i-), Ip, Ol (y-), Leon jauregi; Mst gaztelü).
Hiri bürgü jauregi, eta bazter etxe orotan. Bp I 27.
Zeruko jauregi, etxe ta erri ederra!MbIArg I 241.
Ene jauregialat juaiteko / hartü dit deliberazionia. Xarlem 222.
Erregeen jauregijetan. MgPAb 104.
Munibeko jauregi baserrituan. Mg V.
Nork Espainian eztu jauregi egiten. ArchFab 189.
Bere jauregi edo etxera eramanerazo zuen.Lard 21.
Hirur egun huntan / Etxauzko yaureian. VocBN 203.
Jauregi guzitik [...] bere nai-erara zabillen. ArrGB 146.
Lege-egileen salatik, Tuilerietako yauregira. ElsbFram 97.
Mündian zen jauregirik <jao-> / haitüz ederrenian / zinatialarik sorthü. UNLilia 15.
Etxe [...] bat, aberats iauregi-antzekoa. AgAL 10.
Kale berri oiek jauregiz beteko dituela. AArdi 33.
Hor ditugu aderailuzko jauregi panpina batzu. BarbSup V.
Jauregi Deunan sartu ta urten. Enb 201.
Zure jauregi gezurrezkoa / oinpean Ark zapalduren.SMitxAranz 22.
Jendea Agirreren jauregi aldera asi zan.EtxdeAlosT 78.
Alkarri eskua emonda ikusi zeinkiezan jauregira-bidean.BilbaoIpuiB 198.
Jauregi gaitza zela Laskorrea. "Grand château".ArdoySFran 33.
Jauregi baten pare ziran bordak.AZink 133.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.). Yauregi-aulkitik, ikusi du Yesu garaitzaileak. 'Haut palais'.OrMi 131.
Yauregi-atean. LdiBB 112.
Ez dute âztu ere jauregi-alaba. "La hija del palacio".OrEus 119.
Jauregi-ate aurrean. "Puertas de palacio".Ib. 54.
Yauregi-atariaren aurkez. ZaitSof 88.
Iauregi-morroi ziran biak. "Agentes in rebus".OrAitork 196.
Zeruetako iauregi-gauzetan iakintsu. ZaitPlat 120.
Jauregi-gazteluan. EtxbaIbilt 453.
azpiadiera-1.2
(Como segundo miembro de comp.). Euren ames-jauregi gozoa [...] beberaño etorri jakoen.AgKr 188.
Bizkaiko Diputaziño-Jauregijan.ForuAB 81 (ForuAG 277 diputazio-jauregian).
Oliteko gaztelu-yauregia. Zub 82.
Bakaldun-jauregijak.Otx 127.
Guraso-yauregi!'Casa paterna'.ZaitSof 96.
Olite ta Estellako errege-jauregietan. LekSClar 114 (v. tbn. errege-jauregi en Mg PAb 215, Barb Leg 68, Or Eus 53).
v. tbn. Aran SIgn 214 (zeru-j.). Ldi BB 132 (zeru-y.). Barb Leg 140 (ohoin-j.). Mde HaurB 107 (ur-j.). Ibiñ Virgil 79 (zeru-i.).
azpiadiera-1.3
"Terme par lequel on désigne des habitations qui affectent une construction plus ou moins magnifique"Lh.
azpisarrera-1
JAUREGI-ETXE.
Palacio. v. jauretxe (2). Jauregi-etxe-Loiolakoan. AranSIgn 78.
Beraun jauregietxeko alaba batekin ezkondu zan. AlzolaAtalak 142.
azpisarrera-2
JAUREGI-GIZON;
JAUREGIKO GIZON.
Cortesano. Erregeren iauregiko gizon gaiztoak. AgAL 143.
Bakaldunaren beraren eta jauregi-gixon guztijen arrigarri. Otx 6.
Elduko azala jauregi-gixon ixatera uste al dok?Ib. 132 (v. tbn. 14, 20, 123 et passim).
Herode erregearen yauregiko gizon bat edo zan. IrYKBiz 74n.