Azpisarrerak (sarrerak) (346)
dolare.
Etim. De lat. torculare (más exactamente de *tor(c)lare), y no de doliarium como quería Rohlfs. Para la pérdida disimilatoria de la primera vibrante, cf. adore (de ardore).
Onom.: Alia vinea in Tolares. (1083) Arzam 198. Una Pieça en Dolareaga. (1290) Ib. 198. Dolare Garatea. (1321) Ib. 197.
1. (AN-gip-5vill, B, L; Lar, Añ, Hb, H; -lh- Urt IV 47, Ht VocGr, Hb, Dv), tolare (G-azp; Lar, VP 90r, Añ, H), dolara (V-m-gip, G), dolarre (-lh- SP y H), doilara (V-ple), dolada (V-m), tolara (V, G-azp), toilara (V-arr-arrig; tollarea Mic), tollera (Añ), tolada . Ref.: A (dolara, dolada, doillara, tolara, toillara); Iz ArOñ (tolara), UrrAnz (dolaría); Caro CEEN 1969, 226; Elexp Berg (dolaria); ZestErret Lagar. "Tolára bat: prensa de sidra; lagar para sidra" Iz ArOñ. "Los lagares (dolariak) tenían un piso donde se esparcía la manzana, en capas delgadas (AN-5vill)" Caro CEEN 1969, 226. v. lako.
Tr. La forma documentada en autores septentrionales, baztaneses y alto-navarros es dolare; en vizcaínos y guipuzcoanos, aunque dolare está bien documentado, las formas con t- van imponiéndose a partir de comienzos del s. XIX.
Dolara bako etsatxuetan baleuke andrea diruetan. RS 309. Landatu izan zuen mahasti bat, inguratu zuen hesiz eta egin zuen lurrean putzu bat dolhareentzat. He Mc 12, 1 (Lç lakotako, TB lako batenzat ). Eragin zuen sasi bat [mahatsti] haren ingurutan, dolhare bat lurpean. Lg II 231. Eztago ikusi baño zeinbat tolara topetan dirian etxe zaarretan. Mg PAb 95. Egin zion erdian torre bat, eta emen ipiñi zituan tolareak. AA III 356. Nork elorri txurian / sagarra txertatzen? / Nork sagar-tolareak / zur-olez egiten? It Fab 101. Mina perradaz atera eta / erretzen da tolarean, / eta gero purifikatzen da / kupelako krisolean. Izt Po 169. Dolare oek dirala ifiniak noiz baiten ere, sagardoak egiteko. Izt C 138. Dolareetako ardatz liraiñ portitz. Ib. 129. Gero dolare bat eta etxea egiñik. Lard 431. Mahatsa dolhareetan lehertu dutenak egarriz daude. Dv Iob 24, 11. Egin zuen bertan dolarea. Ur Mt 21, 33 (Leon dolhare, Or tolarea; Ip zügan, SalabBN y Samper lako, Hual lago, Arriand lakua ). Eta berak ostikatzen du Yangoiko guzizdezakenain kolerain furrindako ardoain dolarea. Echn Apoc 19, 15 (IBe ardo-dolarea ). Lurraren dolharek egin othe dituzte bada hoin gauza zuhur eta antzezkoak? Hb Egia 12. Tolarean sartuta / sagardoz zikindu. JanEd I 82. Sagarrak urtutzeko toladarik ez dagoan lekuetan. Agric 94.
(s. XX) Jokatubak ere bai omen ziran / tolareko soziyuak. EusJok 25. Tolarean sagarrak mendetu. ADonostia Itzald II 10. Bak agertzen denean, eta Crauko ardantzetan tolarekoan dantza-aurrelari yartzen denean; tolare mukurutik erraran albo-atearen erretena beteki, zugan apardunera ixurtzen denean. Or Mi 29. Esiz inguratu, artan dolare bat sakondu ta dorre bat goratu zuen. Ir YKBiz 385. Ez dauka âzturik oin-beso-gorri / sartu zala dolarean. Or Eus 383. Tolareko ardatzaren esian biraldika estutuz. TAg Uzt 280. Larraiñetik eta tolaretik ekarria balitz bezela. Ol Num 18, 27. Tolara-zanpalari / ardo-lorez jantzi. Gand Elorri 105. Zumezko otarreak eta dolare-baeak. Ibiñ Virgil 87. Negutean Sikion-eko alea (olio-arana) dolarean lertzen da. Ib. 92. Zatoz onea, Tolare-iainko [= 'Baco'] . Ib. 82. Gure tolare zaarrek. Garm EskL I 34. Ez dau iñok dolaretan maatsik / zapaltzen. Ker Is 16, 10. Bildu zuen lurreko mahatsa eta bota zuen Jainkoaren haserrearen dolare haundian. IBk Apoc 14, 19. Zure (larrainaren) betetik eta zure (dolarearen) ixuritik eskaintza eginen duzu. Bibl Ex 22, 29. Urrengo arratsaldean auzoko sagar-jotzea ziteken gure tolarean. Ataño TxanKan 49. Tolare eta barrikak ere berak egin zituan etxean. BAyerbe 20.

v. tbn. Dolhare: SenperEus 35. Tolare: Zendoia 194. Albeniz 18.
2. " Toillara [...] (V-arrig), pajar" A.
DOLARE-HAGA (dolaraga H; tolaraga Lar). "Viga de lagar" Lar. "Grosse poutre dont le poids presse le raisin en un pressoir" H.
DOLARE-HAXA (dolar-etxa Lar). "Viga de lagar" Lar. "La manzana con unas formidables y pesadas vigas para estrujarla, llamadas vulgarmente dolara-aichac" Itza (ed. de A. Rodríguez Herrero, Bilbao 1967), 69.
DOLARE-ETXE.
Casa donde hay un lagar.
Dolhare etxea bienzat komun, bere dolharetako zerbitzuarekin. (1749). SenperEus 35.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper