OEH - Bilaketa

3546 emaitza etxe bilaketarentzat

Sarrera buruan (346)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bahitu.
etimologikoa
Etim. De origen románico. Cf. nav. med. banido . Hay tbn. formas sin pérdida de -n-, como banitu (Lç Ins G 6r), banimendu (Lç Ins A 2v) y banimendadu (Andram 159); cf. bearn. ant. bandiment (FEW 1, 238b).
sense-1
1. (V, G, B, Sc ap. A; Lcc, SP, Ht VocGr 352, Lecl, H).
Dar en prenda, empeñar, hipotecar. "Empeño, baiketan dut. Empeñada cosa, gauza baitua " Lcc. "Engager [...]. Eztugu bahitzekorik, nous n'avons rien à engager" SP. "Engager" Ht VocGr 352, Lecl. "Mettre en gage, engager, hypothéquer" H. Cf. banitu.
Nahiago dituzte bertzeren onak zuzen edo makhur hartu, eta bereak ere bahitu eta saldu, trabaillatu baiño. Ax 43 (V 27). Errazago bada ere on bahituaren atheratzea eta koberatzea, salduaren baino, edireiten da guztiarekin ere bere onak bahitzen bezala, saltzen ere dituenik. Ib. 80 (V 54). Eta heken ere utzteko gogorekin dabiltzala, bekhatuak egin dituztenek, bahitzen dituzte bere arimak. Ib. 80 (V 54). Bertzeren diruaz duenak etxea berritzen, etxe zaharra eta berria ditu bahitzen. "Hypothèque" . O Pr 560. Juduen baithako Jubilaba, han gathiboak libertatean emaiten zituzten, bat bedera bere ontasun bahituetan sarzen zen. CatLav 311. (V 154) Ankas balin badute buraso beharrik, / Edo eskolatzeko egin den gasturik, / Doiean dituzkete urthe bi buruak / Atzeman zorrik gabe, bahi liburuak. Hb Esk 196. --Soñekoa baituko dizut. --A! Orretara bada bai, orretara eztet galduko. Ag G 326s (en nota: "baitu, poner o dejar en prenda"). Ezin ogasun igigarri edo igigaitzik artu, eman edo baitu dezakete. "Hipotecarlos" . EAEg 8-4-1937, 1460.
azpiadiera-1.1
Nik, zure morroi onek, nere burua aitari mutillaren orde baiturik, esan nion: "Mutilla itzuliko ez banizu [...] nere yaun zeran orren yopu geldituko naiz". Ol Gen 44, 32s (Ur bere fiatzalle jarri nintzan).
sense-2
2. (H; baitu H (que cita a Astar)).
(Intrans.).Obligarse, comprometerse. "S'engager, s'obliger à quelqu'un" H. "Convenir" Ib. s.v. bai. "Zuri bahitzen nitzauzu (L), je m'oblige envers vous" Lh.
Guzia balia iazadazu ni guzia zuri alde guziz bahitzeko. Hm 214. Bekhatu mortalaren penan bahitu gabe. Harb (ed. 1690)(ap. H ). --Zergatik hila da? --Gure arrerosteko. --Nori ginen bahitü? --Debriari. --Zergatik? --Adam munduko lehen gizonaren bekhatia gatik. Bp I 34. Zeren ez baitiot nik nihori egin eskaitzarik, ez eta ere egiteko hunetan nihorekin enaiz bahitu. ES 196. Baldinetariak fedea ez duena partitzen bada, dohala, ezen gure anaia edo arreba ez dire bahituak horlako ordutan. " Servituti subiectus" . He 1 Cor 7, 15. Ez ginian baitu edo ajustadu, diru bat emongo neutsula egun guztiko biarragaitik? Astar I XIV.
sense-3
3. (B, S; SP, Lar, Lecl, Hb, Dv, H, A) Ref.: Lh; Izeta BHizt2. .
Tomar en prenda; embargar, quitar. "Saisir" SP. "Prendar, prendatu, prenda ateratu; en especie de ganados, cuando hacen daño, baitu, baikuntza egin, erresak atera " Lar. "Enfermer le bétail" Lecl. " Onthasun baten bahitzeko manua, l'ordre de saisir un bien" Dv. " Bahitzekotan daude horren onthasun guziak " Ib. "Prendre, saisir en gage, pignorer, séquestrer. Ardiak bere landan bahitu dauzkit, il m'a saisi, pignoré mes brebis en son champ. Iustiziak bere etxea, tresnak, ontasun ageriak bahitu diotza, la justice lui a séquestré sa maison, ses meubles et ses bien-fonds" H. "Apoderarse de ganado ajeno en terreno propio hasta comparecer el dueño y resarcirse de daños" A. "(S-saug), séquestrer les bêtes qui ont pénétré dans un champ" Lh. " Gure belaian sartu diren beorrak baitu tugu " Izeta BHizt2. Harriet añade una var. bitu, que da como vizcaína; cf. bikuntza s.v. bahikuntza. .
Badakhusat klarki, / zuk egin liburuan, / Merezi hainitzak, / ditutzula zeruan: / Nahiz Inbidiak erran dezan zer nahi, / Merezi hek berdin, eztakizketzu bahi. Hm ( in Harb 3v ). Etsaiak erlisioneari oro ken, oro ebats, oro bahi; harek bahi arau, ken arau, ebats arau, guziak oro edo bederen beharrenak nonbeitik jalgi behar. HU Zez 190. Pernandori ardiak baitu zizkioten Orendainen. Muj PAm 78. Ardi batzuek baituagatik / nekez juango zan igasi, / juezetara deituta ere / askotan bera nagusi. Tx B I 145. Zenbaitzuk besteek baitutako bizitzarekin bizi dira. Anab Usauri 114. Luzaidetik ereman zituzten bortxaz, ahari artalde bat bezala bahituak mutiko andana bat Donostirat. Zub 58s. Gaitzez dauden abereak, erabat edo zatika baitu bear dirala. "Objeto de decomiso total o parcial" . EAEg 28-12-1936, 667. Salerostelaria gogorrean asiko balitz, baitu beza [ikuslariak] gauza. "Decomisará el género" . Ib. 19-1-1937, 845. Baitutako ogasunak zorra eta euneko 20koa zuritzeko lain ez dirala. "Los bienes embargados" . Ib. 29-5-1937. Gure oihanetan potokak dituztenek jakin behar dute bospasei badirela bahituak "furrierean" [...]. Besten funtsetan direlarik, ez da sekulan kasik jaberik agertzen, bainan bahizkitzue, maizenik jabea jalitzen da. Herr 26-1-1961 (ap. DRA ). Jafnapataneko erregettoak bazituen bere portuan zuzen kontra bahiturik portuges itsas untzi alde bat, gauza aberatsenez brokatuak. Ardoy SFran 179. Ez omen baitzen ondarra auzoko ardi tropa baten bahitzeko, zuzen kontra bere burhasoen lurretarik iragaiten zelarik! Ib. 69s. Ardiak Leitze-Berastegiren mugan ibiltzen ziran, iñoiz pasa egiten omen ziran, da leitzarrak baitu. JAzpiroz 22.
azpiadiera-3.1
Secuestrar (a una persona).
Ibarra, egun batzuk aurretik baituta, sekuestratuta, eukena. Gerrika 247.
sense-4
4. Multar. "Mettre à l'amende [...]. Bahituko gara, nous serons mis à l'amende" SP.
sense-5
5. (V-ger ap. A ; Gèze, Dv, H).
Apresar. "Arrêter, faire prisonnier" Gèze. "Arrêter, mettre en arrestation" H. "Apresar. Gaztaiña-lapurretan dabillena sarri jaubeak baituten dau " A.
Besten bahi eruailia, bera <bere> bahitürik juanen da: ezpataz erhailiak, behar dü ezpataz hil. Ip Apoc 13, 10 (Dv bera gathibu goanen da). Eta Bergarako espetxean baitu zuten (le recluyeron en la cárcel de Bergara) amar urte luzez. Etxde AlosT 83. Baiturik egon zan bitartean. Ib. 83. Jasson, olerki honen autorea, bahitu eta hiltzera epaitu zuten frantsesek. Mde Pr 289. Artista bahitzen dute, zuzendaria berak hil duelakoan. Ib. 73. Oihan beltzeko bidesketan / ezin helduen zihoala / esku eiharrez zuhain hilek / bahitu dute galtzerako. Mde Po 77. Azkenerako, nere burua egundoko txarkeripean nastua ta baitua ikustea iritxi det. NEtx LBB 116. Polizikoak guziak baitu bait dizkik... bada ezpada ere! Lab SuEm 202.
azpiadiera-5.1
(Part. en función de sust.).
Gianetto Mateoren aide edo adiskide, apika, zitekean, eta baituaren alde jokatzea sar zezaiokean kazketean. NEtx Antz 145. Baituak gerritik zerion narru-zizku batean eskua sartu ta bost liberakoa atera zuan. Ib. 139.
azpiadiera-5.2
(Fig.).
Hirugarren erreka batek, bertzela, osoki bahitzen dauku gogoa: nolakoa izanen othe zaiku, hunatekoan ikusi ditugun bien ondotik? JE Ber 12.
azpisarrera-1
HATS-BAHITU. v. hats-bahitu.
azpisarrera-2
BAHITURA. Al fiado.
Prestadu deutsazu noribait diru edo gauzaren bat, zor deutsu zerbait, saldu deutsazu baitura zerbait: elduten da emona biurtu edo pagetako denporia; eskatuten deutsazu prestaduba, zorra, edo saldu deutsazunen balijua; ukatuten deutsu. Astar II 60 (podría tratarse tbn. del sust. bahitura).
azpisarrera-3
EZIN BAHITUZKO. "Insaisissable en droit" Dv.
bahitu
<< bahikunde 0 / 0 baholatu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper