Harremana

    OEH - Bilaketa

    3538 emaitza etxe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (343)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 baba.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, Mic, SP, UrduñBerb 392, Urt Gram 33, Lar, Añ, VocBN , Gèze, Lcq 72, Dv, H, Holmer ApuntV, Elexp Berg). Ref.: VocPir 651; Bon-Ond 149; Alth Bot 8; A; Lrq; EAEL 77; Iz ArOñ; Iz Ulz; Etxba Eib; CEEN 1971, 341; Holmer ApuntV; Elexp Berg; ZestErret .
     Haba (planta y grano); alubia. "Fève" SP, VocBN , Gèze, VocPir , H, Alth Bot 8. "Baba erran gabe baba ian diteke" SP. "Haba" Lar, Añ. "Alubias" Lar. "Judías (V)" Añ. "(gral.), haba" A. "(V-arr, G-urg [sic]), alubia" Ib. "Haba" Zam Voc. "Habichuela" (V-gip). AEF 1927, 83. "1.º haba. 2.º alubia" Iz ArOñ. "Haba, alubia. Lenago, babak beratzera bota biar izaten ziran, balia lakuak gura ezik" Etxba Eib. "Alubia, judía" Elexp Berg. "Babarruna, indaba" ZestErret . v. babarrun, indaba. Tr. Empleado tanto al Norte como al Sur, se documenta desde el s. XVII (cf. además babaçorra en el XIII). Aunque es difícil de precisar a partir de los ejs., parece que con el significado de "alubia" es solamente meridional.
    Maira datorrenean, barriz, / baba zigorrez saldea. Lazarraga 1196r. Hortzik eztuanari, baba erre. Saug 7. Ene jauna errezebitu ditut lauetan ogei eta lau errugu baba bidaldu ditidazunak. (Vera, 1674). FLV 2006, 264. Apasto badau babea / Arabak mortandadea / zuen alde egin dai. BBizk 22. Kausituko duzu harea larria harriskoak baba bezalakoak. INav 24. Hi[l]beltza ill zuri, babea betez itzuli. "Cuando nieva mucho en el mes de enero, será abundante la cosecha". Aq (pág.) 62. Arendako aren babak. "No le arriendo la ganancia". Ib. (pág.) 63. Gure nekiakaz dator garija, dator artua, datoz baba, irar, indirar, garagar, olo ta jankai guztijak. Mg PAb 149. Naparroatik, Arabatik, eta itsasotik datorrela ugari artoa, garia, baba. AA II 182. Babiloniako iru zaldun santuak jaten zituezan baba ta ogi utsari. Añ MisE 74. Jateko alkatxofak, / laranjak, limoñak, / melokotoi, aranak, / gingak, gereziyak, / illar, baba, baberrun, / matsa, marrubiyak. Echag 174. Zikirioa, baba, eta baberruma biltzen da ondotxo. Izt C 29. Biribillatzen dira nor bere txabolara, udan taloarekin eznea, eta neguan gantzarekin egositako baba jatera. Ib. 229. Bertze batzuetan, sekhalea, baba edo bertzerik oraino [eraiten dute] . Dv Lab 145. Baba hazkarregiei kapetak moztea, gal ez dezaten lehenbiziko lorea. Ib. 206. Gosaritzat talua / eta bakallaba, / bazkaitan katillu bat / salda, ta sei baba. Bil 150. Egosten tuzu zure babak eltze batian oren laurden bat, khiretsaren khentzeko. ECocin 23. Ta geroztik izandu diran eudi, aize ta jelatiak, galdu dizkigu babak ta udariak. Sor Bar 23. Aritz, pago, gaztañaz, jantzirik basuak, / Arto, baba ta gariz, aberats soruak. AB AmaE 284. Enparetan danagaz sarritan babea, / Eta beste askotan dakargu esnea. Ib. 297. Non zegoan gal gal gal egosten topinkada bat baba. Apaol 64.
    ( s. XX.) Baitta soloetan, lur-sagar, baba, india-baba, gari, artagarau ta ortuari edo baratzari guztiak be, ugariago artu doguz. Echta Jos 312. Bai, gure bei koxkorrak baño baba geiago jan dute idi auek. Ag G 87. Itundu eben joko bakotxak laurleko bat balijoko ebala, ta orrexegaitik dirurik atara barik ez batzuk ez bestiak, lengo babakaz jarraitu eutsoen zorijoneko jokuari. Kk Ab I 16. Hango jendeak bezala hemendik doanak ere begitarte egiten dio baba horri... mahainean. Zerb Metsiko 325. Tori ogi bat, botill bat ardo / eta lakari bat baba. Tx B II 135. Eta erratilu moskorretik gañezka, aundia baitzen, mutil bakoitzak ezpel-xaliz babak aterata bere txaliña beteaz ari zen. 'Les fèves'. Or Mi 6. Eta batta be iñoiz lapikotxu bete baba kipuleaz imiñi ixan daustalako. "Fagiuoli". Otx 97. Nik ere, eguerdirako baba egosten jarri bear diat... Ator i ere illunabarrean. Lek EunD 22. Amaika baba ta artopil bero / ango sukaldean jana. "Habas y tortas". Or Eus 92. Babak ederrak, gazta garaia, / Larraunen ezta alakorik. "Buenas las alubias". Ib. 84. Baba izan balitz, etzan ori koipe gutxirekin egosiko. (G-goi) "Si hubiera sido haba, no se habría cocido ése con poca manteca. Se dice de pendencieros". A EY III 322. Azkordiñak osatuteko zerik onena, babearen bigarren lorea. Erkiag BatB 35. Urdaia ere zimurra, eta babak urdai atal batekin latz egosita. Ori zan orduko alimentua. And AUzta 46. Gizonak gaztak egin bitarte / andriak babak egosi. Uzt Sas 64. Zu zera nere arto ta babak / ondatutzen dituzuna. Agirre (in Xa EzinB 125). Gari, garagar, baba, tilista, artatxiki ta oloa artu eta sartu ontzi baten. 'Fabam'. Ker Ez 4, 9 (Dv, BiblE baba; Ol baberrun). Ea gari tarteko baba nun zegoan ba al nekian. BBarand 88. Ogei zaku baba. Gerrika 149. Balitz bezela udaberrian / loran dagoan babea. Insausti 227.
    v. tbn. It Fab 169. Azc PB 287. Alt EEs 1917, 44. JanEd II 142. EusJok II 122. TP Kattalin 187. MendaroTx 184. EA OlBe 22. BEnb NereA 46. Larre ArtzainE 308.
    sense-2
    2. (V, G, AN-5vill-larr, L, B, BN, R; SP, Hb, Dv, H). Ref.: A; VocNav ; Arin AEF 1955, 115; Etxba Eib; Iz ArOñ; Asp Leiz2; Elexp Berg.
     Ampolla en la piel; callo. "Baba, ampoule qui se fait aux mains ou aux pieds" SP. "Cal à la main" Dv. "Durcissement de la peau des mains, calus. Babak egin zaizko eskuetan, il lui est venu (il s'est fait) du calus aux mains" H. "Babak (eskü), tresna giderrak eginikako mando edo gogordurak" Alth (in Lander RIEV 1911, 598). "Debido a la dureza de ciertos alimentos se les forman [a las ovejas] en la boca unas ampollas llamadas babak (G-goi)" Arin AEF 1955, 115. "Atxurketan, aspaldixan eiñ ez eta babiak urten desta eskuan" Etxba Eib. "Maskillo, ampolla en la piel por quemazón. Baba, ampolla por roce, v.g. del calzado" Asp Leiz2. "Atxurran jardun dot eta babiak urten dost eskuan" Elexp Berg. "Zapata barrixak babak etaratzen doste" Ib. "Larruazalean sortzen den haunditsu urtsua eta ondorengo gogorgunea; bereziki esku-lnaren ondorioz sortutakoa" ZestErret . v. babalarru.
    Oñetan babik atera ta izerditu gabe. AJauregi EE 1885b, 271. Etzian babarik ardoaren hürrüpatzeko, iresteko. J. Berrionde GH 1930, 419. Besoak, zaintsuak, esnarria bera baño gogorragoak; eskuak babaz josiak, atxurrean eta laiean trebeak. Jaukol Ipui 56. Eskuetako pintz edo baba batzu goiti-beheiti. Larre ArtzainE 164.
    sense-3
    3. (V, G ap. A ; Aq).
    Excremento de ganado ovino (ref. tbn. por ext. al de otros animales). "Cagarruta, baba, pilkorra (G), altxirra, altxirria (AN)" Aq 1073. v. babaka.
    Beti goietan ibiltzekoak baitira [auntzak], hura ere aldarera igo zan ta babak (beste izenez korotzak, Zegamanko izkeraz bilindrinak) aldare-gainean utzi zituen. A EY II 356. Batzuek "ardo berritxua" edo ardiek atzetik baba bezela, erritalari purrukatua zan. Anab Poli 8. Ain luzaroan egonean zeudela, ganbelu-baba pilla ederrak agidanean. Anab Aprika 35.
    azpisarrera-1
    BABA-AIHEN.
    Zarcillo de la planta de alubias.
    Gerriondotik kiribilduz zijoazkien artaloreai baba-aienak maiteberoaldi gartsuan, aren maite-mosuaren billa. TAg Uzt 152.
    azpisarrera-2
    BABA-ALE (V-gip, G-azp).
    Alubia, grano de alubia. "Aurten baba-ale txikixa dago" Elexp Berg. "Aurten, behintzat, baba ale earrekua da. Hau dek baba-alia hau!" ZestErret.
    azpisarrera-3
    BABA-ATE.
    "Baba-athe(S-saug), monceau de fèves" Lh.
    azpisarrera-4
    BABA-AZAL.
    "Corteza del haba o la alubia. Baba-azala sendua danian, jan ezindako lapikua" Etxba Eib. "Baba aletu ondoren geratzen den lastoa, baba inguratzen duen azala. Babazalak sua pizteko onak izateia" ZestErret.
    azpisarrera-5
    BABA-BELAR.
    "Baba-belhar, l'orpin, plante qui croît de la hauteur d'un pied" Lh.
    azpisarrera-6
    BABA BELTZ (V-gip, G-azp, Sal; b. baltz V). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     Alubia negra; haba. "Haba negra" A. "Haba" Etxba Eib, Elexp Berg. "Baba-baltza urdaixakin, ikasgiñen eguneroko jatekua, habas con tocino" Etxba Eib. "Baba-beltz, [babarrun] kolore beltzekoa (ez nahastu izen bereko Vicia faba-rekin)" Elexp Berg. "Bababeltz, Vicia faba, haba" Ib.
    Esan dot imin-erdi / Baba baltz jarteko. AB AmaE 270. Onen urrena baba beltza, bañan bestietan oliyuarekin egiten dan bezela, urdai trontxo batekin biyar. Moc Damu 6s. Baba baltzak ezin zituan iruntzi. Ag Kr 143. Baba beltz ederra, urdai apur batekiñ. Ag G 6. Lenengo platilluan / baba beltzen zopa, / urrena zer izango zan / señale zan ura. JanEd II 79. Metsikon badute oraino halako baba beltz bat arras maite dutena: han "fricollis" du izena. Zerb Metsiko 325. --Guzitatik jaten dezula? --Baba beltza ta guzi. Lab EEguna 66. Egunian bi aldiz jaten genduan / talua eta baba beltza. MendaroTx 53. Baba beltzaren eultzia dute, / garbitu baitzuten gari. "Haba negra". Or Eus 85. Alorrak igar daude, ez mardul baratzak; / artoak ori-gorri, txuloz bababeltzak. Ib. 246. Eta aren dendatik eramaten zitun, berriz, gurdika etxerako bear zitun irin, zai eta bababeltz. TAg Uzt 17. Iru neska narok atertatzen ditue zuztarretik indarka gariarteko bababeltz-landarak. Ib. 80. Ikaskintzan eta beste lan gogorretan zebiltzanak baba-beltzarekin egiten zituzten otorduak. EgutAr 10-4-1957 (ap. DRA ). Legatza, baba-baltzakin ipiñi-ta ederra euan. SM Zirik 47. Ikazkiña baba-beltzaren zalea izan dugu. Garm EskL I 80. Baba beltza zan jateko / urdaia ogi tarteko, / berialaxen pronto giñan gu / lanera juateko. Uzt Sas 69. Bazkaltzen, baba beltza zezeiñarekin da artoarekin. BasoM 37.
    azpisarrera-7
    BABA BERRI.
    "Haba nueva [...]. Uda-barrixan, baba-barrixa eta idarrak..., en la primavera, el haba nueva y los guisantes" Etxba Eib. "Alubia fresca [...]. Baba-barrixa, uda-azkenerutz, arto-sailletan batzen danian, la alubia fresca hacia el otoño, cuando se recoge en los maizales" Ib.
    azpisarrera-8
    BABA-BIHI.
    Haba, grano de haba.
    Eta orduan ere janharitzat garagarrezko ogi pixka bat zuen eta zenbeit baba bihi. Jnn SBi 71.
    azpisarrera-9
    BABA-BILTZAILE.
    Recolector de alubias.
    Kantua darie, lan bitartean, garo-biltzalleai; kantua sagar-biltzalleai; kantua baba ta arto-biltzalleai. TAg Uzt 278.
    azpisarrera-10
    BABA-BILTZE.
    Recolección de la alubia.
    Baba-biltzea bukatu orduko, artoarengana dijoa nekazaria. TAg Uzt 290.
    azpisarrera-11
    BABA-BIRRIN.
    "Baba xehetua pentsutarako erabili ohi dena" Elexp Berg.
    azpisarrera-12
    BABA-EREIKETA.
    Siembra de las habas.
    Udaberriz, baba ereiketa: garai artan zu ere, Mediako ale ori, ildo arroek onartzen zaitute. 'Fabis satio'. Ibiñ Virgil 74.
    azpisarrera-13
    BABA-EULTZI.
    Iduriide ori konprenitzeko, jakizu baba-eultzia (la trilla del haba) nola egiten dan. Or Eus 85n.
    azpisarrera-14
    BABA GORRI (V-arr-gip, G-azp; Urt). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     Alubia roja. "Cicerculum, illhargorria, babagorria" Urt V 22. "Alubia roja. Baba-gorrixa odolostiagaz, eguardixetan, aukerako bazkarixa" Etxba Eib.
    Alderdi batean, arto ta gari, baba beltz, zuri ta gorri, intxaur ta gaztañak zorroetan. Ag G 83. Baba gorri ta patata eta / diran janari onenak / baserritara ala oi ditu / ekarri uda-azkenak. And AUzta 139.
    azpisarrera-15
    BABA-JAN.
    "Comilona a base de alubias con toda clase de alimentos. Domekan, baba-jana dogu Trabakuan, ogei lagunek" Etxba Eib. "Comilona de alubias" Elexp Berg.
    azpisarrera-16
    BABAK ELTZETIK ATERA.
    "Babak eltzetik atera, imponerse, poner el mingo, cortar el bacalao; litm.: sacar las habas del puchero (G-to, AN-larr)" A EY III 302. "Orrek eltzetik babak atera dizkik, ése ha hecho fortuna, litm.: ése ha sacado habas de la olla (G-azp)" Ib. 292. Cf. Inza NaEsZarr 1304: Besteen ixipuz garbittu nai dittu uli(a)k, eta eltzetik bestek atera ta jaten babak, 'ez du nekerik den txikiena ere artu nai' (AN-ulz).
    --Orra bada, ezkondu egiñ nai nuke, eta nola. --Ikusiko litzake! Onek aterako dizkigu eltzetik babak. Moc Damu 16. Onek atera digu ederki / oraiñ eltzetikan babak, / izketan oso azkarra dago, / nork jarri berari trabak? Olea Auspoa 39, 139. Orrek babak aterako ttik (dizkik) eltzetik. (AN-ulz) 'Orrek bizia aterako dik; gauzak argituko dizkik'. Inza NaEsZarr 1913. Ara, berriz! Onek aterako zizkiguk eltzetik babak! TxGarm BordaB 113. Zuk atera dizkiguzu eltzetik babak. Ea zer derizkiogun, Erlijioaren arabera, rock and roll dantza berriaren zilegitasunari buruz? Gu ez gara nor galdera hau erantzuteko. MEIG I 205.
    azpisarrera-17
    BABA-KOKO.
    "(V-ger-m), gorgojo, insecto que destruye el grano" A. "Insecto que destruye los granos de alubias" Elexp Berg.
    azpisarrera-18
    BABA-LANDARE.
    Planta de haba.
    Baratzetako baba landarak, elorriaren loreak eta sasietako arrosak usai on bigun biguna zabaltzen zuten. Ag G 43.
    azpisarrera-19
    BABA-LAPIKO (V). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     "(Vc), puchero de habas" A. "Cocido de alubias. Baba-lapikua, egunero, eguardixetan" Etxba Eib. "Puchero de alubias. Eguardixan baba-lapikua" Elexp Berg.
    azpisarrera-20
    BABA LARRI.
    Haba de Egipto (planta acuática). "Ciborium [...] babalarri ostozko thaza" Urt V 16.
    azpisarrera-21
    BABA-LASTO.
    azpisarrerakoSense-21.1
    a) (V, G, AN, R). Ref.: A; Elexp Berg.
     "Tallo de la haba" A. "El tallo, la planta de la alubia" Elexp Berg.
    Mutil galanta bera, baba-laztoa legez gazterik azia. A BGuzur 117. Leitze-landan jan dukan baba-lasto tantai, / egiñen duk ortz-lana, jartzen badite mâi. Or Eus 147.
    azpisarrerakoSense-21.2
    b) "(V, G, AN), gandul, muchacho grandote" A.
    azpisarrerakoSense-21.3
    c) Necio, estúpido.
    Lotsabaga lotsabagiori, ume gorri, baba-lazto, tentel... A BGuzur 148. Kristiñau-Ikasbideko liburutxua be eztakien babalasto askok, erlejiñoko gauzetan euren buruak maixu andi egiten dabez. Eguzk GizAuz 7. Baltsakeria edo komunismoa orratzetik arako jantzia, labatik arako opilla dala uste dabe babalasto batzuk. Ib. 7. Seme-alabak bata bestie baño txarragoak: semie babalastoa eta alabie babalorie. (V-ger, comunicación personal).
    azpisarrerakoSense-21.4
    d) Cobarde. "A zer baba-lastoa den ori!, zein oillo, zein txepel" (AN-larr). Inza NaEsZarr 205.
    azpisarrera-22
    BABA-LEKA.
    azpisarrerakoSense-22.1
    a) (V-m-gip, G-nav, B; SP, Lar DVC 177, VocBN (s.v. mantxa), Hb). Ref.: A; Ond Bac; Etxba Eib; Izeta BHizt2.
     Vaina de haba; vaina de alubia. "Gosse de fève" SP. "Habas verdes, que se comen con la corteza" Ond Bac. "Vainitas, alubia verde. Baba-lekak, kipula eta orixuagaz, afari ederra" Etxba Eib. v. BABA-TEKA.
    Lertu-zorian dira oraintxe baba-leka txigortuak. TAg Uzt 277. Artoari burua moztu baño len, emakume-aldrak biltzen ditue otartxoetara baba-leka igartuak. Ib. 290.
    azpisarrerakoSense-22.2
    b) (Lar, Hb, H).
    "Cagarruta" Lar. "Crotte de chèvre, de brebis" Hb. v. babaka.
    azpisarrerakoSense-22.3
    c) Cf. VocNav: "Babaleca (despect.), bobalicón, soso. Suele aplicarse al alelado y al que habla lentamente con bobería o sosería (Pamplona)".
    azpisarrera-23
    BABA LEHOR.
    Haba seca.
    Gaztaiña biltzen asi eta gastatu arte, gastaiñakin afaria. Eta eguardian berriz baba ligorrak. And AUzta 46.
    azpisarrera-24
    BABA-LORE.
    azpisarrerakoSense-24.1
    a) (G-azp; -lora V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     Flor del haba o de la alubia. "Flor de alubia" Elexp Berg.
    Iñosente potente, / Errekaldeko txakurrak / buztana tente / Iñosente potente / babalora / Errekaldeko txakurrak / buztana gora. And AUzta 90.
    azpisarrerakoSense-24.2
    (Usado para ponderar la belleza; cf. infra (b)). "Baba-loria lezkotxe neskato ederra dator zure alabia" Etxba Eib.
    Erdu ona, amagana erdu, ene semetxu kutuna, baba-lora ederra. A BeinB 42. Katalin eritxon, baba-lorea baino ederragoa zan gaztetan, berakatz-atala baño piñagoa beti ta iturriko ur garbia baino garbiagoa. Ag Ezale 1897, 61a. Eta onetariko [mutill koskor] bat, azal zuriduna, arpegi betekoa, guri guria, baba lorea baño ederragoa, Anjelek eroian eskutik. Ag Kr 218. Jatsi zan kalera Zuriñe, ogei urteko babalora zuri, liluragarri baizen maitagarria. Erkiag Arran 80.
    azpisarrerakoSense-24.3
    b) (Uso adj., en sdo. peyorativo). Presumida.
    Seme-alabak bata bestie baño txarragoak: semie babalastoa eta alabie babalorie. (V-ger, comunicación personal). A andrie ikusi dogu beran alaba babaloriegaz. (V-ger, comunicación personal).
    azpisarrerakoSense-24.4
    c) (G-azp, AN-gip; -lora V-gip).
    "Hombre soso, bobo" Garbiz Lezo 202. "Lelo, soso. Se dice de las personas que se ríen por nada, tranquilas y sin malicia. Nora joango aiz ba babalora onekin, esandako guztia sinisten jok eta" Elexp Berg. "Ergela, baboa, artaburua" ZestErret .
    azpisarrera-25
    BABA-MALKAR (G-nav ap. A ).
    Tallo del haba.
    Mandioa betea ostoz ta belarrez, / agotzez eta lastoz ta baba-malkarrez. Or Eus 130.
    azpisarrera-26
    BABA MEHAR (b. miar LcqA).
    Haba pequeña. "Vicia fava, var. minor" Lcq 72.
    azpisarrera-27
    BABA MOTX.
    "Baba gorri mota bat" ZestErret .
    azpisarrera-28
    BABA NABAR. v. banabar.
    azpisarrera-29
    BABA-ONDO. v. babondo.
    azpisarrera-30
    BABA PARRAKO.
    "Babaparrako, planta de judía verde. Babaparrako saill edarra daukau" Elexp Berg. "Baaparrako ahoskatzen du askok" Ib.
    azpisarrera-31
    BABA PINTANA (pintt- V-gip ap. Elexp Berg ).
    Alubia pinta.
    azpisarrera-32
    BABA-PIPITA.
    "Germe de fève" SP.
    azpisarrera-33
    BABA-SALDA.
    azpisarrerakoSense-33.1
    a) "Potaje [...] de habas" A.
    azpisarrerakoSense-33.2
    b) Café.
    Gutxiagorekin ere nere iritxiz bizi litekek sagardo au ta laister artuko degun baba-salda (kapea) utziaz. Baserritarra 11-5-1907 (ap. DRA ).
    azpisarrera-34
    BABA-TEKA (V-m, S; Foix; th- S). Ref.: A; Lh; Lrq (baba).
     "Vaina de habas" A. "(Gousse de la) fève" Foix. v. BABA-LEKA.
    azpisarrera-35
    BABA TXIGOR.
    Haba egipcia (variedad de haba).
    Baba-txior jaleak dira Aztizkoak. "De habas egipcias". Or Eus 63.
    azpisarrera-36
    BABA TXIKER.
    Haba pequeña.
    Ez dute nai janaria aldatzerik ere; pozik daude baba-txinkerrarekin. EgutAr 19-8-1962 (ap. DRA ).
    azpisarrera-37
    BABA TXIKI (A).
    Haba pequeña.
    Beren jana baba-txikia ta baba-txikia; ogia ta ardoa. EgutAr 19-8-1962 (ap. DRA ). Lenengo, aragi zopa; gero, baba txikia. BBarand 148.
    azpisarrera-38
    BABA XEHE (baba xe BN ap. A ).
    Haba pequeña.
    azpisarrera-39
    BABA ZAHAR.
    Haba vieja. "Ilondoan egin bear dire, ongarria itzuli, babazarra erein, txerria il" A Apend.
    Askotan baba zarra / oliyorik gabe, / babarrunak aitu ziran, / artoik eztakat batere... / igasi juanak dira / arratoiak ere! Ud 24. --Bai, ta urrengo egunian baba zarra jan biar. Ez dik ondo ematen. --Baba zarrak ez, ez dik ondo ematen. Alz STFer 122. Zuek, konfiteiko litxarrerikin agortuak zauzte; baña gu, baba zarra ta ardua naikua degula... Alz Bern 58.
    azpisarrera-40
    BABA ZABAL.
    Tipo de haba grande para el ganado. "Haba ancha" Lcq 72.
    Baba zabala Urtarrill edo Ilbeltzeko lenengo egunetan [ereiten da] . Ezale 1897, 326a.
    azpisarrera-41
    BABA-ZANGO.
    azpisarrerakoSense-41.1
    a) (V, G, AN, R ap. A ; -zanko S ap. A ).
    Tallo del haba.
    azpisarrerakoSense-41.2
    b) "(V, G, AN), gandul, muchacho grande" A.
    azpisarrera-42
    BABA-ZAPO.
    "Gorgojo de las habas" Ond Bac.
    azpisarrera-43
    BABA-ZEKALE.
    "Baba-zekale, vaina de haba" A Aezk 300.
    azpisarrera-44
    BABA-ZERUKA.
    "Arratian leka itzaren ordez zeruka erabiltzen da. Baba-zerukak, idar-zerukak eta abar" Larrak EG 1958, 372.
    azpisarrera-45
    BABA-ZISKU.
    "Gari-zizku, olo-zizku, baba-zizku, compartimentos de trigo, avena, haba" A Aezk 300.
    azpisarrera-46
    BABA-ZOPA.
    "(S-saug), soupe aux fèves" Lh.
    Erretillu andi bat bete babasopa. Arr EE 1882a, 98.
    azpisarrera-47
    BABA-ZOR.
    "Babaçorra [...], al parecer 'la pecha de las habas' [mencionada por Yanguas, que la recoge de la documentación medieval navarra]" TAV 2.2.13, 56.
    azpisarrera-48
    BABA ZORO.
    "Haba loca (msLond)" A.
    azpisarrera-49
    BABA-ZORRI (gral. ap. A ).
    "Insecto que destruye las habas" A.
    azpisarrera-50
    BABA-ZORRO.
    azpisarrerakoSense-50.1
    a) (V, G ap. A ; Lar, Dv (sin trad.), H).
    "Babazorro, es voz Bascongada, que significa saco, o costal de habas" Lar. "Saco de habas" A.
    azpisarrerakoSense-50.2
    b) (Lar, Añ, A DBols ). (Fig.). Necio, simple. "Es un costal de habas, babazorro bat da" Lar. "Babazorro, costal de habas, bobalicón" A DBols. Cf. IC I 576: "Estos Garcías de Illarraza, también se llaman Gastuas y Babazorros".
    azpisarrerakoSense-50.3
    c) (Lar, A).
    "Llamamos jocosamente a los Alabeses babazorros, por la mucha haba que allí se coge, y come" Lar (s.v. babazorro). Para estos dos últimos sentidos, cf. DCECH s.v.
    azpisarrera-51
    BABA ZURI (V, G). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     "1.º (V, G), haba blanca; 2.º (V-arr), alubia blanca" A. "Alubia blanca. Garizuman, baba-zurixakin eiñdako potajia" Etxba Eib.
    Imiñerdi baba zuri ta urdai zati bat emoeutsien. Ag Kr 171. Alderdi batean, arto ta gari, baba beltz, zuri ta gorri, intxaur ta gaztañak zorroetan. Ag G 83. Imiñerdi baba zuri ta urdai zati bat emon ei eutsoen. Etxabu Kontu 223.
    azpisarrera-52
    BABA ZURI RIÑONA (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Variedad de alubia blanca.
    azpisarrera-53
    BELU-BABA.
    "(V), haba tardía" A.
    azpisarrera-54
    EJIPTO-BABA.
    Haba de Egipto (planta acuática). "Ciborium [...] Ejiptu baba ostozko thaza" Urt V 16.
    azpisarrera-55
    ETXE-BABA.
    Variedad común de haba.
    Zaldi-baba, edo feberola, baba mota bat da, etxe-baba baino xeheagoa eta biribilagoa. Bertze aiphatu ditugun eginarteko sorhoak baino hazkarragoa da azienda bazkatzat. Dv Lab 99. Eraitea oloa, trefla, faruxa, luzerna, etxe-babak. Ib. 205.
    azpisarrera-56
    GOIZ-BABA (V-m ap. A ).
    "Habas tempranas" A.
    azpisarrera-57
    MANDO-BABA (V-m, Sal ap. A ).
    "Habas grandes que se dan de alimento al ganado" A.
    azpisarrera-58
    ORTU-BABA (V-gip ap. A ).
    "Habas tempranas" A.
    azpisarrera-59
    OTSO-BABA. v. otsobaba.
    azpisarrera-60
    SAN FRANTZISKO BABA.
    "Se siembra por San Francisco para comerla fresca en primavera" Iz ArOñ.
    azpisarrera-61
    TOLOSA-BABA (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Alubia roja.
    azpisarrera-62
    ZALDI-BABA (L ap. Lcq 72 ; Dv, H).
    Variedad pequeña de haba. "Haba" Lcq 72. "Féverole" Dv, H. Sg. A: "(L), habichuela seca".
    Zaldi-baba, edo feberola, baba mota bat da, etxe-baba baino xeheagoa eta biribilagoa. Bertze aiphatu ditugun eginarteko sorhoak baino hazkarragoa da azienda bazkatzat. Dv Lab 99. Zaldi-babak eta arthoak biltzea. Ib. 209.

    baba

    baba
    << 1 ba- 0 / 0 babes >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper