I .
(Adv.).
1.
(
G, B, L; Urt,
Lar,
H)
Ref.:
A;
Izeta BHizt2
.
A zarpazos (sdos. prop. y fig.); a arañazos. "Adjurgare, liskartu, [...] hasarratu, atzaparka haritzea" Urt I 186. "Atzaparka daramate, ils l'amènent à coups de griffes" H. "Arañando, a manotazos" A. "Arañando. Aserre, yoka ta atzaparka" Izeta BHizt2. v. atzamarka.
Hala etsaiek diote deklaratzen hobena / Zeñen gatik sofrituren baitu bethiko pena / Atzaparka daramate gero khisu labera / Dolore eta atsekabe fin gabeen hastera.
EZ Man I 93.
Zakur amorratuen gisa, begiak, belarri, mingañ, esku, bular ta gorputz guztia agin ta atzaparka puskatzen ziotela.
Cb Eg II 210.
Ala nola amabát óna / daukána firme besárka / hume txárra dagokióna / kendu náies atzapárka.
LE Kop 143.
Atzo besarka, egun atzaparka; atzo musuka, egun muturka.
LE Urt 172 (ms. 61r aztapárka).
Esku ta oñekin, atzaparka ta ostikoka ekin tentatzalleari.
Mg CC 111.
Erasotzen diote / biak kapoiari, / eta dirade jaten / atzaparka ari.
It Fab 27.
Lauoñean edo etzinda, bultzaka edo atzaparka.
Ag G 73.
Klu, klu, klu, oillo loka, / mirua da atzaparka.
NEtx LBB 302.
Katuak atzaparka / begiak puskatu.
Ayesta 35.
Gerra-ontzi arinak elkarri atzaparka.
MEIG I 177.
"(Vc, G, AN, L-sar, S), escarbando"
A.
Olloak atzaparka agertzen duen urreaz baño kaso geiago nik oriez egiten ez nuela!
Mb OtGai III 148.
2.
Mesándose, (tirar) agarrando con las manos.
"Repelar, illeak atzapartu, atzaparka atera
"
Lar.
Ama goxoek zioten / eman dehadarrari, / eta atzaparka athera / illeak buruari.
EZ Noel 76.
3.
"Arrebañar, atzaparka bildu, batu
"
Lar
(→)
Dv.
"A puñados (AN-araq)"
Satr VocP.
Pago, zâr, gaztain, zulo dutenak / daitezke pozik araka; / kabi oietan eskua sartuz / aterako da atzaparka.
"Metiendo la mano en esos nidos, saldrán piezas a manotadas"
.
Or Eus 78.
(Robando, etc.)a manos llenas.
Geroztik asko juanak / atzaparka trebe, / egin dirade gauza / asko arenen jabe.
MendaroTx 348.
Baiña ez zan au asko estutu, atzaparka ari bait zan mando zamari baten zama-artetik artu ta artu.
"Andaba ocupado desvalijando"
.
Berron Kijote 212.
4.
Agarrándose, sujetándo(se) con las manos.
Atrebitzen nauk beraz, Pello, aran-ondo horren gainera atzaparka igatera.
Elzb PAd 39.
Neska-motza ikusi zuanean bere burua libratu nairik indarka ta Don Kijote eutsi-naiean atzaparka.
Berron Kijote 180.
II .
(Sust.).
1.
"(G-to), arañazo"
A.
2.
Esfuerzo.
[Seme] aien ixtillu ta atzaparkak, amar metro etzan aterpe txar artan!
Ataño
TxanKan
189.
Gazte-sall aren atzaparka, tiro ta zilipurdikak [eizean]
.
Ib. 210.
Neke ta atzaparkaren erdirik gabe egingo genizkin etxe ontako lanak.
Ib. 187.