Tr. Hallamos atondo en Cardaberaz, Iturriaga, Beovide, Azkue, Arriandiaga, Olabide y Kerexeta.
Onom.: Iaun Orti Ataondoco. (s. XIII). GLarr SJ 120 (mod. Atondo, con el sdo. de 'lugar junto al paso, junto al desfiladero).
sense-1
(-th-Dv→A),
ate-ondo.
(En casos locales de decl. sing.).Lugar junto a la puerta.v. atalondo. Eleizako ateak itxiak zeuden ta atondoan belaunikatu ta txit debozio andian jarrita zegoen. CbSenar 31.
Igarotzen zan ate ondotik apaiza, Hostia konsagratua zeramala gaixo bategana. MgCC 224.
Ate onduan zain egon bagarik. fBIc I 52.
Errukitu zirian prailiak Marinoren bost edo sei urteko ate ondoko negarrakin ta erregubakin. fBIc II 232.
Gure Jesus maitea / gaur dator mundura. / Beraren izenean / gu ate ondora. Echag 128.
Paradisotik biak / botatu ondoan, / aingeru bat ifiñi / zuen atondoan, / suzko ezpatarekin / guardi egiteko. ItFab 222.
Ez-naiz gai hor sartzeko. Bainan athe-ondora hurbiltzera utz nezazu. DvLEd 92.
Eta bazan pobre bat [...] aberatsaren ate ondoan etziña zegoana. BrunetLc 16, 20 (IBe ate ondoan; Lç borthán, He, TB, Dv, Leon athean, Ol atalondoan).
San Benitoren semiak bizi ziran inguru artan eta gosiak eraman zuan aien atonduan bizitzeko biar zuana eskatzera. BvAsL 49.
Astelenian nere eguna dek, eta etorri adi illuntzeko zazpietako gure ate-ondora. UrruzUrz 61.
Zelatean da adi gelditu zan ate-ondoan, giltz-zuloan batean belarria, bestean begia ebazala. ABGuzur 119.
Ondo eginen pagoa, atondoan paloa. Ib. 129.
Eriotzako ate ondoan bakarrik itxiko eben lagunak. AgAL 166.
Joaten da ate ondora eta oju egiten diye. MocDamu 6.
( s. XX.)Ate ondoko jarlekuan exerita. AgG 51.
Agertu yakon bein ate-onduan eskeko bat. KkAb I 6.
Ate ondora datorren eskaleari.ArgiDL 27.
Bere mitra-berinen herrementa athe ondoan xutik ezarririk, sartu zen Maiderrenean. BarbSup 93.
Zezenak ate-ondoan bildurik, ikaratzen dire biziki. OrMi 48.
Aurrera, aurrera, apaiz jauna, eguraldia ez dago ate ondoan egoteko ta. AlzRam 24.
Baña etxera bidian eta ija-ija ate onduan nagola. Otx 158.
Iri guzia bere etxeko ate ondoan bildua zegon. IrYKBiz 84.
Ekin zeon ere txitxarrak saraspeko jardun lazkarrari; baita ere kirkirak ateondotik bere kantu mintzo-bakarrari. TAgUzt 74.
Etxeko atartera sartu zan. Kepa, barriz, lekorez leguan, atonduan. ArriandIo 18, 15s (Ker ate-ondoan; IBk atarian).
Bañan, Uria, bere nagusiaren beste morroiekin, erregeren atondoan etzan zan, berera yeixteke. 'Ante portam domus regiae'
.Ol2 Sam 11, 9.
Ate-ondoan txakur-txabola bat egiteko. Munita 13.
Ta or egon zera ate-ondoan zeletan lotsarik gabe?EtxdeJJ 76.
Bildurrez baña, joan zirean ate ondoraiño. BilbaoIpuiB 263.
Dendako ate ondorik igaroten zan [Tutulu] gizonezko askogaz. ErkiagBatB 69.
Abei segika joaten zan ate-ondoraño. Salav 50.
Mitza zaizkote bakarrik elizan, edo ate ondoan. ArdoySFran 291.
Zeruko ate ondoan naiz ni / aspaldiaon zai egoki. Mattin 130.
Jauretxeko atondora aldatu zan. "Ad limen domus"
.KerEz 9, 3 (Dv tenplo-sartzean).
v. tbn.
Ate-ondo: Astar II 199. Apaol 80. Muj PAm 63. Altuna 39. Jaukol Biozk 13. TP Kattalin 179. FIr 139. Tx B I 94. Zait Sof 117. JAIraz Bizia 87. NEtx Antz 82. Anab Poli 56. Ugalde Iltz 31. Xa Odol 99. Berron Kijote 189. Ate-ondo: MendaroTx 103. Ataño TxanKan 234. JAzpiroz 200.
azpiadiera-1.1
(Como sust. pleno). Txakurrak oi dabilzan legez ate ondorik ate ondo ta baztarrik baztar gosez, jan utsijaren ondorik. fBIc III 235.
Eskallera-buru ta / ate-ondoetan / jendea franko dabil / agirandoetan. Echag 148.
Aurrerantzean iñola ere ez naiz sartuko etxe barnera, ate ondo ontan lotuko naiz. 'Frente a esta puerta'
.ZaitSof 32.
Noizpeinka itxura gaiztoko bat-edo bat ate-ondoren batean egon zegoan. AnabPoli 55.
Santa Ageda bezperako eskean ateondo edo sendi batean koplariak kantatzen duana. Insausti 319.
azpiadiera-1.2
ate-ondo (V, G-to ap. A). "Ateondo, zaguán"A.
Baserritarra ere azkar asko sartu zan ate-ondo batean. Salav 53.
Ate-ondo geienetan. Ib. 49.