OEH - Bilaketa

3546 emaitza etxe bilaketarentzat

Sarrera buruan (346)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
aterpe.
tradizioa
Tr. Aterbe es empleado por los autores septentrionales y navarros; aterpe, del que no hemos encontrado ejs. anteriores a finales de s. XIX, por los occidentales. Leiçarraga usa la variante atharbe; hay atarbe en Barandiaran. En DFrec hay 3 ejs. (2 septentrionales) de aterbe y 11, meridionales, de aterpe.
sense-1
1. (V, G, B), aterbe (G, L; -th- L, BN, S; SP, Arch VocGr, VocBN , Dv, H, Gèze), aterbu (-th- S), atarbe (-th- SP; Lar), atarpe ( (V)) Ref.: A ( atherbe , aterpe ); Lh ( atherbü ); Lrq; Etxba Eib ( aterpea ) .
Abrigo, cobijo, refugio contra la intemperie; en gral., vivienda, techo. "Lieu pour être à couvert de la pluie" SP. "Albergue, cubierto, resguardo de casa, venta, etc., etxa barrunbea, atarbea " Lar. "Techo, techado" Ib. "Soportal" Lar, . " Atheri badugu egun, ilhuneko gure ogiak emanen ditugu atherbean, [...] à l'abri de la pluie" VocBN . "Abri contre la pluie. Par extens. maison, logis" Dv. "1. abri contre la pluie. [...]. 2. (au fig.) refuge" H. "Albergue, sotechado" A. "Techado. Ogixa bezin biarrekua da aterpia, tan necesario como el pan es el techo" Etxba Eib. " Ez zuten legorrik (B), ez zuten aterperik (G-azp), aterberik (BN-arb)" Gte Erd 30. v. estalpe.
Iauna, eznauk digne ene atharbean sar adin. "Sous mon toit" . Mt 8, 8 (HeH atherbean, Ol aterpera, Ker aterpean; He, TB, Dv, Echn, Leon, IBk, IBe etxean, EvL teilaren azpian, Ur tellatupean ). Uste nuen nihaurk er' ekaitzak / Io banenza, neure zurkaitzak / Zintuzkedal', eta habeak, / Neur' aizolbe, neur' aterbeak. O Po 47s. Espóso amabléak, / utzirik berénak, / naies aterbéa, / galde berzerénak. LE Kop 35. Zoin, egun gutiren barnian, / Han ukan beitzutian / Bizia / Eta atherbia. "Le vivre et le couvert" . Arch Fab 211. Eznaiz gai sar zaitezen nere atherbean. Dv LEd 17. Atherbetan laster egiten da xuria eta bizkitartean ongarri mota horiek atherbean metatu nahi dira. Dv Lab 174. Nola iragan zituzten ahamenik jan gabe; nola etzaten ziren kanpoan, zerua atherbe, lurra ohatze. Laph 168. Atherbe hau hogoi eta hamar urrhats luze da. Ib. 41. --Uria hastera doha. --Phara gaiten atherbean. Darthayet Manuel 336. Kardinal Jaunari ikuste utsak txaola gisako aterpe gaizki antolatuak, eragin zion negar baña negar gozua. Bv AsL 192. Aterpe egoki bat ez daukagu, eta datoz onara pobriak bezela aberatsak. Ib. 139. Hiriko etxe eta ostatuetan, ez zen izan lekurik eta aterberik Maria eta Josepentzat. Lap 178s (V 79) Arrotz leihorrik gabeen / Abere atherbia / Gerthatu zen Bethelemen / Jesusen sorthegia. Zby RIEV 1908, 410. Behar ükhen zien hiritik kanpo joan eta han sarthü harpe batetan zoin aberen atherbe zerbützatzen beitzen. Ip Hil 90. Hasi ziren alde güzietarik sentoralak edo pelegriak harat saldoka jiten; [...] Behar izan zen eraiki jenten atherbe. Ib. 194. Ororen gainera orai apez geieri aterbea ken, fuera kanporat semenarioetarik. HU Zez 151. Ezta halako biltzar ez bilkurarik, eskuararen aterbe azkarragorik [nola eskual etxea] . HU Aurp 215.
( s. XX) Lurraldean ez dago egualdi txarrik, aterpeak dagoz da. Itxasoan dira egualdi txarrak. Ag Kr 195. Jitanoak eskatu eben aterpe bat gau atan etzateko. Echta Jos 15. Euri landurra jausten egoala, joan zirean olgetan Eladiren etxeko atarira, aterpean ibilteko. Ib. 63. Den itsuenak ikus dezake, bertzalde, hanitz gutiago aski litakela, ara hortara, bai atherbe, bai eskolemaile. JE Bur 49. Atherbean badagoke zenbeit egun, laneko galdearen beha. Ib. 210. Herriko sosak joan dira / Obra horren gainian, / Eta orai aterberik ez / Euria hasten denian! LuzKant 78. Ai! bilhatzeko atherbe, / Ez haiz bi hegalen jabe. Ox 106. O nola dugu geroztik utzi burhasoen atherbea? Ib. 108. Gaberako aterpia, non arraio topauko ete-yuat? Altuna 12. Etxe lasai bat, zarra [...], abere-ukullu, nekazarien aterpe biurturik. Ag EEs 1917, 169. Egun batez ere aterbean lorik egin gabe. "No durmió un día debajo de tejado" (Quijote IX). AIr RIEV 1928, 600 (Anab ib. 609 aterpean). T'etzanda lo-kuluxka egin ondorean / dilin-dala aterperontz illunabarrean. Jaukol Biozk 96. Ikusten ditugu bai hôtelak bai ur-onen hartzeko atherbeak beren pareta xuriekin. JE Ber 74. [Sudurrean] aterbe gozoa aurkitu dutelakotz [errautsean bizi diren ihizi eta landare xeheak]. JE Med 14. Aterpe aretan su andi bat dauko ta galdara andi bat. Kk Ab II 32. Gauak iragaiten ditu barruki edo aterbe batean. Zub 21. Urbiltzen da musikariek duten aterberat. Ib. 71. Frantzian apez-gaiak / --Mañexek entzun du-- / Debruak berak nahi / dituela zaindu, / Beren aterbetarik / nahi-ta-ez kendu. Ch. Bécas in Etcham 77. Zigor ontaz, Uda, ba al duk aterpe? "Refugio" . Ldi BB 120. Gizonek elurra aterpe; / lurralde gizenik gabe; / gure Euskalerriaz ain guziz beste! Ib. 140. Oien adaburu itxiak bide-gañean abe ta aterperik atsegiñena osatzen du. Ldi IL 145. Eta abia bai intzan / laño ta eurite... / beste alde ortan / bai al duk aterpe...? Loram Y 1933, 339. Arzulorik etzan tokietan aterpeak eskuz egin bear izaten zituzten. Aterpe oek nolakoak ziran jakiteko ispillurik obeenak ikazkin eta artzai-txabolak dirala deritzot. JMB ELG 69. Arzuloetan beintzat atarbearen erdialdean arkitu oi dira sutokiak. Ib. 70. Etxeari hurbil, bospasei atherbe handi, eta atherbe horietan, lerro lerro, zezen, behi eta miga. Zerb Metsiko 211. Euririk etzan egunetan / antxe bai nebala topetan / egizko aterpia. "Porche" . Laux AB 54. Zurriolatik beren aterpe / artzuetara dijoaz [kaioak] . EA OlBe 66. Besteak loxinkatuz, aterpe arkitu oi dugu zuk eta biok, zori berak atziturik baikaude. Zait Sof 143. Aterpe estalian bizirik. Ib. 21. Nun-nai ikusiko dituzu bide txukun eta politak; nun-nai aterpe ta eser-toki egokiak atsedeteko. Munita 104. Erten zan berriro ere orron eta noragabe, limosna janaritzat eta sapaiak aterpetzat. Etxde JJ 198. Agur, "Akulamendi" maitea! Leiala, zintzoa, nekatzen ez aizena, igeslarien babes eta aterpea. Anab Poli 70. Ta euriari sendo erasota, ondoko txalupa aundiari bilduta zegoan aize-oial zaarra kenduta, aterpeko [=aterpea egiteko] lana izan zuan Polik oiala bi burnieri lotuta. Ib. 33. Nere aterpean gerizatu diranei, ordea, ez egin ezer. 'Sub umbra culminis mei' . Ol Gen 19, 8 (Urt etxetellaren itzalera, Dv hegaztegiaren itzalean, Ur tellatuaren itzalpean ). Etxeko sarrera-ate ta aterpeari. NEtx Antz 73. An ioiazan arrapaladan eta sokorruka, or altxau ta an jausi, aterperen bat non aurkituko. Bilbao IpuiB 102. Euskera maitearen aterpe / jatorrak zuek ziñaten. Basarri 156. Ikaragarriko hotza ari zen, 4° atherbean. JEtchep 97 (se refiere a un pabellón de hospital). Antxe eukan Nikanor-ek beretzat zerturik gordelekutxu bat, erdi arpe, erdi aterpe. Erkiag BatB 19. Uriko (erlategiko) aterpeen babesean, urak ekartzen ditute txango laburrak egiñaz. Ibiñ Virgil 111. Emen aterpean beroago bait nago. Lab SuEm 168. Beittu eban bere jiran ia inguruan aterperen bat ete zan. Etxba Ibilt 461. Umezurtxoak aterpe epelik iñun ez. NEtx LBB 222. Etxeaurreko aterpetik aizeak orbel bat etxe barrura bialdu zien. Ib. 55. Aita alargunak biotzean du / alabaren eriotza; / ta ari jarraituaz, aterpe ordez, / utzi digu negar beltza. Ib. 262. Baserrietako aterpetan, San Juan-irak, lorak, leixar orriak, arto landarak, gariburuak. Alzola Atalak 81. Haiek. Eta gu. / Eta aterperikan gabe, / gure alarguntsak nora nahi. Azurm HitzB 65. Frailek heientzat [pelegrinentzat] bide bazterretan eraiki zituzten aterbe batzu. Lf ( in Casve SGrazi 15s ). Zerua goian ta aterperik gabe lo egiteak, nagusiari eman zion poza. Berron Kijote 121. Guziok aterbian. 'Todos en el cubierto' . ZMoso 58. Etxe edo aterpe bat euki ezkero. Onaind STeresa 85. Mendietako aterpeak etxolak dirala. Zendoia 197. Bakotxaren inguruan, temajana, etxe edo aterpe, batzuk ordainduta, bestiak erdi ordañez. Gerrika 151. Ospitalean aterbe eta jatekoa askiko dute zenbaitek. Larre ArtzainE 300. Gerongandik sortutako haurrik ezin ager genezakeen artean [se refiere a obras literarias], eta horientzat antolatu dugu bereziki aterpe hau. MEIG IX 99.
azpiadiera-1.1
(Fig.). Hospitalidad, alojamiento. "Albergar, hospedar, acoger, etxabarrunbea, atarbea eman, barrunbean, atarbean hartu, sartu " Lar , Dv. "Fig.: hospitalité. Gaurko atherbea nahi nuke " Dv.
Emak atherbe gaxtaginari, bera dukek salhatari. O Pr 577. Kanpokoei zein lehen atherbe ematen. Hb Esk 14. Noiz ikhusi zaitugu arrotz eta eman darotzugu atherbea; biluz, eta eta estali zaitugu? Dv Mt 25, 38 (Leon atherbe eman, Ir YKBiz 422 aterbea eman; rezebitu, He, Ip etxerat hartu, Samper hospedatu, Ol etxera artu, Ker, IBk, IBe etxean (h)artu ). Jainkoaren izenean galdatzen diote jan puxka bat eta gau hartako atherbea. Laph 57. Etzen nihor izaten hekiei atherbe pixka bat eman nahi zionik. Jnn SBi 166. Oro lasterka jin dire laguntza eskaintzera; batek lan, bertzeak aterbe, itzaingo; orok ahal guzia. HU Zez 167. Janaz bertzalde, nausiak emaiten ere zaukuk atherbia. JE Bur 115. Norbaitek iñoiz baserriko eskaratzean aterperik bear edo nai badu, nekazarien bazkari edo aparia etxerako dagoan eltzetik ematen zaio. Ag G 323. Bertan emonik aterpia, yana ta oia gorputzarentzat eta Yaungo-maitasuna arimarentzat. Kk Ab II 74. Bazter hautako etxe guzietan galdegina ginduen gau huntako atherbea. Barb Leg 71. Ekaitza datorrela, / Gogor-beltzuri, / Eskein al banizazu / Aterpe guri. TapiaP Y 1934, 88. Galdetu zion nungoa zen, eta etxean gau hartan ba othe zuten haren doia atherbe. Zerb IxtS 22. Bide guzian ikus-gogo nun / zure beiratu gozo ori. / Parretxo izpi bat, aterpe-billa / miñez datorkizunari! SMitx Aranz 23. Theresaren zorigabe eskergari bezperan aterbe eman zion etxola hartan. Mde HaurB 56. Jaungoikoaren argia somatu orduko, ate-leioak ixten ditugu, gure gaiztakeriak salatuz datorkigun argiak gugan aterperik arki ez dezan. Etxde JJ 210. Babes eta aterpe billa doan eskalearen irudira. Erkiag Arran 94. Azkenez, iges egitea erabaki ta ala egiñ ere, Karmeldar Oñutsen mojategian aterpea billatuz. Gazt MusIx 143. "Sentitzekoa da baña ez degu oerik" au da etxe guzietan esaten dutena eskale bat aterpe billa datorrenean. Lab SuEm 170.
azpiadiera-1.2
Orduko automobillen burpillak aterpe eskasa eukan ba, lupetzearen gordegarri. Erkiag BatB 45.
azpiadiera-1.3
(Tras gen., en casos locales de decl. sing.). (Al, del, etc.) amparo, cobijo de.
Guziak (irurak, irutxo baizik eztira-ta) Elizaren aterbean sortu dira. RIEV 1907, 168. Baina hor, arbola horren azpian, aterpean ez aiz bustiko ta. Arti Ipuin 26. Euria zelarik [intzaur-ondo] horren aterberat elgarrekin biltzen. JEtchep 47. Hiria bera, gibel aldean zoin polliki jarria, zabal zabala, urruntxago ageri ziren mendi nasai batzuen aterbean bezala! Ardoy SFran 183.
azpiadiera-1.4
(Como segundo miembro de compuestos).
Bainan buru has neguan, eta udan haitzaren ostoek ferde-ferdea daukatela, itzal-aterbe xori ohantze bat iduri! HU Zez 117. Hutsean ginen: etzen ez zubia, baizik merkatu-atherbe bat. JE Ber 44. Ateko erreka edo garbiketa-aterpe aurrera elduxe ziranean, Artolabaneko-zerkan barruna joan zan Mikolas Aken. Erkiag Arran 55.
azpiadiera-1.4.1
Abrigo de, cobijo contra.
Yainkoaren orritarte eldugaitz, mordo-ugari, oixeski, aize-ezkutu ta ekaitz-aterpean. Zait Sof 125. Pago besoak, eguzki aterpe, / oriketari eman diote. NEtx LBB 254.
sense-2
2. Escampada. v. aterraldi .
Juanes manta batean bildu eta lenengo aterpearekin bizkarrean artuta baserrira jetxi zun. Etxde JJ 233.
sense-3
3. Pausa, descanso.
Etzion aterperik ematen Engraziri bere begi egarrituekin jan-bearrez. Etxde JJ 119.
azpisarrera-1
ATERPEPE (atharbepe SPque cita a Lç) .
(En casos locales de decl. sing.).
Ezen eznauk digne ene atharbe pean sar adin. "Sous mon toit" . Lc 7, 6 (HeH atherbe pean; TB teilatuaren azpian, Oteiza etxean, Dv leihorrean, Brunet tellatuaren azpian ).
azpisarrera-2
ATERPEZ.
" Atherbez, adverbe remarq. qui signifie (BN) 'dans le but de se mettre à l'abri'. Etxe hartan sarthu nuzu atherbez " StJayme AnV 4.
azpisarrera-3
ESKU-ATERPE.
Paraguas. v. aterki.
Gizonen txapelak buruetatik eruan, esku aterpeak azpikoaz gañera ipiñi [...] ebazan ekatxak. Ag Kr 196.
aterpe
<< atera 0 / 0 ateta >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper