OEH - Bilaketa

3546 emaitza etxe bilaketarentzat

Sarrera buruan (346)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
astundu.
tradizioa
Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII.
sense-1
1. (V, G; Lar, , Dv, H), aztundu Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg .
Hacer(se) pesado, cargar(se); entorpecer(se) por el peso, por la carga. "Agravar" Lar, Añ. "Pisutu, astun egin, pisu egin, agravar, rendre lourd, aggraver" Dv. " Astundutzea, astuntzea, rendre ou devenir pesant, grave, sévère, dur" H. "Hacerse pesado, agravarse" A. " Gauzak busti ezkero, astundu eitten dira. Tratulari arek, plazarakuan, egaztixak astundu guran, artalez betetzen zetsen zorrua " Etxba Eib. " Ontzixak, itxasuan gobernau al izateko, astuntzia biar izaten dabe. [...] necesitan lastre (ponerles peso)" Ib. " Astundutziarren bustitzen eben arrikatza, saltzera urtetzerakuan " Ib. " Egurra, busti ezkero, astundu eitten da. Hona hemen hitza erabiltzen den beste kontestu batzuk: Euri onekin lurra asko astundu da. / Egualdixa asko astundu dau. / Beixa badoia astunduaz --edo umeastunduaz-- eta ez etara larrera " Elexp Berg.
Bere alferkeri egun oro bekatu berriz astunzen zakonak. Mb IArg I 94. Jaso ezin daben egur kargiari ezarriko leuskioz egur barrijak? Geitu, astundu geijago, ta tematu gero jasoten kargia? Mg CO 117. Azi kargia, astundu, pekatu barrijak lenguai ezarririk. Ib. 118. Ta urratu ez dagijezan ta iges ez dagijen, astunduten deutseez grillubak. Ib. 139. Andiustez arroturik gu autsa ta lurra baño ezkarean kriatura bekatuz astunduak. LoraS 59s. Zeuroen alboan darabiltzuela [Jesus] Krutzeaz astundurik. Ib. 69. Zaartu, astundu ta ortzgabetu zan Txakur gaixoa. VMg 28. Arerijuaren astuzijak geituten dira. Pekatubaren pisuba astunduten da. fB Ic II 258. Arinduteko, ene bekatuak astundu izan deutsuen kurutze ori. EL2 191. Egoalako urtez / Guztiz astundurik. AB AmaE 340. Ordurako eukazan buru ta besuak, / Loka, ikaraz, eta ankak astunduak. Ib. 233. Neugaz darabilt beti pisu bat / ezin ikusi dodana, / igaz baino aurten asko geiago / gorputza astundu deustana. Azc PB 349. Txartelaren billa elizgelara joateko euren gorputza astundu egiten jakoe. Ag Kr 40. Bi mai luze, zamauz estaliak: bata, andizki ta beren ingurukoentzat; bestea, naiz zarrez naiz eriz astunduak ziranentzat jarriak ziran. Ib. 61. Nonbait ere nere urdailak jarioa bide du ta zurrutatu dedan erdia bealdera isuriz, astunduta ezin ibili naiz. Ib. 69. Burua berotu, ta urdaia astundu geroz, zangoak beti eiñ batean arindu bear dituzte. Lh Yol 29. Gero biurtu zen aiengana ta berriz ere lo zeudela arkitu zituen, aien begiak astunduak baitziran. Ir YKBiz 469. Gorputz ustelkorrak anima astuntzen baitu, ta lurrezko etxe onek, burutapenka ari dan adimena kaxkartzen du. Or Aitork 176. Ara ta ona ibilita gero, belaunak astundu egiten zitzaizkiola esan zuen berak. Zait Plat 109. Kiñu ta naiez astuntzen neban / zartada deunga bakoitza. 'Engendraba más crueldad en aquellos recios golpes' . Gand Elorri 98. Or du Patxik bere astoa, egur-zamaz ongi astundua. NEtx LBB 182. Aidea giza-emakumeen zorion-egarriz astundua dago. Ib. 194. Urtez astunduriko oiñak, ez dabizki txori ariñak. EZBB II 130. [Erreminta] auek artzen diranean, amar bat kilo badira. Bi orduko bidean eramanda, uzterako astuntzen dira. Insausti 129. Hutsune horrek astundua. "Lastrado por ese vacío" . MEIG IX 129. (en colab. con N. Etxaniz)
azpiadiera-1.1
Baiñan aditz ele-biko orrek astuntzen digu izkera olerkirako.Or in Gazt MusIx 14.
azpiadiera-1.2
Cargar, entorpecer, aturdir (la cabeza, la mente).
Gaitzak buru guzia astundu diona, ta itzak ere nekez baño atera ezin dituana! Mg CC 180. Zelan egin darua kalte [edanak] errazoian edo ezagueran? Edanaz adimentuba astundu, illundu ta galtzeko bestian. CrIc 73. Txili gaisoari bitartean, gorputzaren arintasunak burua ia zorabiatuarte astundu eutsan. A BeinB 91. Ez gero zuen biotzak yan-edanetaz ta ordikeriaz ta lurreko kezkaz astundu. Ir YKBiz 415. Edari geiegiz zuen biotzak astundu gabe. MAtx Gazt 78. Sargoriak burua astundu dit. NEtx LBB 112.
azpiadiera-1.3
Poner(se) serio, severo; apesadumbrar(se). " Astundutzea, astuntzea, rendre ou devenir pesant, grave, sévère, dur" H.
Gaizki esaliaren aurrian astundu, ixildu ta tristetu. Ez dagijala euki, zeure ondriari nundi oratu, zuri berba bat entzunda. fB Ic II 202. Elizara joan zan gure lengusu atsekabez astundua. A Ardi 49. Zure biotza zerk aztundu ote dezake? Goen Y 1934, 98. Aita buru-makur bere samiñak astunduta. NEtx Antz 129.
azpiadiera-1.3.1
Txindoki! orain agokit aurrean, / goriak astundu-tantai arrizko. "Un gigante de piedra abrumado por la canícula." Ldi BB 120.
azpiadiera-1.4
Hacer(se) duro o difícil de soportar.
Mutilletako poza / ta axolakabea; [...]. Nola baitan astuntzen / gerora bizia; / ta zein dugun bearra / noiznai goi-argia. Ldi IL 47.
azpiadiera-1.5
Gravar.
Ogasunak besterenganatzea edo zergaz astuntzea. "Gravamen" . EAEg 26-10-1936, 139.
azpiadiera-1.6
Hacer cargar (con una culpa, etc.).
Bakoitzak ber-berez erantzun bearko du egiten duanatzaz [...]. Ortaz, ezin beste iñor aztundu dezake. EAEg 31-5-1937, 1728.
sense-2
2. "(G-to), ponerse encinta con mucho embarazo" A. v. UME-ASTUNDU.
astundu
<< 1 astun 0 / 0 atabal >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper