OEH - Bilaketa

3546 emaitza etxe bilaketarentzat

Sarrera buruan (346)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
asaba.
tradizioa
Tr. Se documenta por primera vez en una frase alto-navarra del s. XVI; aparece también en RS y en Cardaveraz, y a partir de principios del s. XIX es usado normalmente por autores meridionales. En cuanto a su significado, aunque 'bisabuelo' es su primera acepción documentada, 'antepasado(s)' es la más común, siendo 'abuelo(s)' ambiguo en la mayoría de los ejs. (ya desde el de RS ). Como 'abuelo' (sing.) se encuentra en Iztueta y Lardizábal (y antes en el voc. de Orduña del s. XVII).
sense-1
1. (AN-gip-araq ap. A; H).
"Bisaïeul" H. "Bisabuelo, bisabuela" A.
Ene asabak ire asaba mantenatzen zia. "Bisabuelos" (Lecumberri, 1551). ReinEusk 43.
sense-2
2. (AN-gip ap. A ; H), aasaba (V-m ap. A, que cita a Mg) .
(Pl.). Abuelos (abuelo y abuela). "Aïeul, aïeule" H. "Abuelos" A.
Aita asabaoi etxi, ta garea gu on beti. "Dejemos a padres y agüelos y seamos nosotros siempre buenos" . RS 125. Zure aita ta asabak bizi zirian arrotasun baga. Mg PAb 50. Mendian daukazuz zeure sustraiak, asaba ta gurasoen etxea, zeure ondasunak eta zeure biotza. Ag AL 119. Seme-alaba edo billoba, edo aita-ama edo asabak dituan batek. ArgEgut 1923, 36.
sense-3
3. (V-ple-m-gip, G; Lar, Añ, Dv, H), aasaba () Ref.: A; Etxba Eib .
Antepasado; patriarca. "Abuelo, abuelos, generalmente, asabak, gurasoak. Véase padres, mayores, antepasados" Lar. "Mayores, antepasados" . "Aïeux, ancêtres" H. " Gure asabak nundik agertu ziran ona, ez da ondiok erabagi " Etxba Eib. v. arbaso.
Non dira zure asabak ta lenagokoak? Izan ziran, ta ez dira, edo ill ziran. Cb Eg I 129. Jagiko balira lurpetik antxinako asabak, ez leukee sinistuko bizkaitar, ta euren ondorenguak diriala gaurko jaun, andiki ta andikigurak. Mg PAb 94. Euskaldunak bagara, zetarako berba egin ez geure asaben berbakuntzan? Ib. 47. Bizi biar dogu geure aasabak erakatsi deuskubezan ekandubakaz. Ib. 55. Zure Asaba jaunen argitasuna goi goi ipiñi. VMg II. Agindu zion Moisesi puebloagana biurtu zedilla, eta esan zegiola aen Asabai, Abran, Isac eta Jacob, bere serbitzariai eskiñi zien lurra emango ziela. Gco I 127. Emen dagoz gure Aasaba, senide, adiskide, ta projimuen gorputz illak. JJMg BasEsc 69s. Norzuk, edo nunguak zirian euren asaba ara lenengo juan zirianak? Astar II IV. Geure asaben fede, eta siniste katolikuban geratutia. Ib. XIV. Geure asaba onak. Zav Fab RIEV 1907, 93. Aberatsak dira ta gozatsu eztiak / Gipuzkoan arkitzen diran sagastiak; / Gure asaba onak oparo utziak. Izt C 145. Berbeta gozua / Geure Asabetatik / Etorritakua. Ur MarIl 126. Beren anziñako asaba Daviden aita Isai emen jaioa zalako. Lard 366. Ebanjelioaren lenbiziko berriak Apostolu onek gure asabai erein zieztela. Ib. 502. Gure asabák ainbeste gerra [...] bota izan ebeena. (1859). BBatzarN 183. Zuben antxiñako Asabetatik etorrita daukazubezan lege onak. (1866). Ib. 215. Egon zala beti Elexan bertan gure asabetatik artua legez. Ur BulaAl 26. Zure arbola gañean orra / Libertadeko Eguzkia, / Asaba aundi Jaun Zuriaren / Kurutz adoragarria. AB AmaE 33. Zerren nai dogun oraiñ guztiok / Biurtu lengo tokira, / Asaba zarrak libertadean / Bizitzen ziran Errira. Ib. 61. Igarotzen ziran leku guzietan onra aundiyak egiten zizten gure asabak San Franzisko ta bere semiai. Bv AsL 122. Gure asabaz oroitu ziñana urrikaldurik, arren orobat oroitu zaite guzaz. Ib. 135. Gure asaben gaba gurtu nai nuen, / jarriz begi aurrean aien kondaira. SBaroj ( in FrantzesB II 123 ). Onako gauza asko gure asaba edo aurretikoak egin izan balebez, euskereak ez eban beingo beingoan Bilbotik alboko baserrietara iges egingo. Ezale 1897, 40a. Bakotxak egin daroagu geure osasunerako al doguna, asabetatik ikasiriko miritzi ta bedarrakaz. Ag AL 86. Asaba zarretatik aotik aora ikasirikoak. Ib. 63. Jose Ramonen mendeko guztiak, gure asaben bideari jarraika, Jaunaren aginduetan pozkiro dabiltz. Ag G 365. Torre-etxe onen jabiak arma-arri ori maite-maiterik dauko, berau ba, asaba ospatsu batena da. Kk Ab I 87. Gure asaba Tubalkainen odola an-emen eiñ batean nastua dakargula. Lh Yol 32. Erriak asabakandik artu dituan siñiste ta oiturai kalte baño besterik ezin egin legioela. Eguzk LEItz 124. Gure asaba zarrak bezela, esan dezagun egunero, guztiok batean etxean, agurtza edo errosario deuna. ArgiDL 108. An du, noiz-ere-bait, asaba zaarren kabi-tokia, begiz-aurrean. Mok 13. Euki or beste gure asaben kondaira zarrak / dauzkatzun kutxa orretan. Jaukol Biozk 58. Aizkide, lagun, sendi, emazte, / Danak batera / Duaz autortu ta jaunartzera, / Gure asaba zarren antzera. Enb 87. David ederra zirudin, arrastirian bere asaben idoietan gazte zelarik ardiak eradaten zituenean. Or Mi 43. Asabaen ipuiñak. Ib. 100. Ta Gobernadorearen agindua egitan onelakoa baldin bada, gure asabok egin oi zutena egin. Agindua ontzat artu bañan egin ez. Lab EEguna 108. Aintzezko itz-sakonak, idatzi zarretan, / daurkiz gogo ameslarijak, / Asaben eredu garbijak. Laux BBa 8. Ordun eguzkiz yantzi zan / asaba zârren baratza. Ldi BB 152. Asaba zaarren gogoaz elkartzen gaituan urrezko kate zaarra. Ldi IL 141. Gure asabak (aurrekoak) mendi onetan yauretsi zuten Yainkoa. Ir YKBiz 69. Eta zuek, asaben oituraz, Kaisalderriari zintzo ta tinko lotuak zagozte beti. Goen Y 1934, 99. --Odolak tink egiten! Odol beltzak. --Eztakit nik asabaren odolak, baiño jan-edanaren berotasunak bai. ABar Goi 15. Amaika egite arrigarri egin zizkien mendi oetantxe gure asabak beren burujabetasuna aldeztuz. TAg Uzt 85. Gazteok balukete asaben artean norengan begiak josi. "Sus grandes mayores" . EAEg 18-11-1936, 325. Gure asaben kristautasunari prantziskotar-kutsua nunaitik agiri zaiola. SMitx Aranz 88n. On litzaiguke, Asto-lasterren gixa, aldi artako gure asabak egin oi zituzten beste jolas ozpintsu batzuen berri ematea. Etxde JJ 170. Gizakumea, abere uts bat: [...], bere asaba tximinoen ondoan biurriagoa eta okertuagoa. Vill Jaink 64. Homero, Hesiodo, Herodoto --asaba famatu oiek--, eztute besterik beren liburuetan. Ib. 132. Pekatari handiak ziran gero gure asabak... Euren aldean gu aingeru batzu gera. Osk Kurl 183. Aurresku dantzan oroigarritzat / asaba zarrak jarria, / oitura onek zaintzeko danok / artu daigun arduria. BEnb NereA 229. Gure aurreko asabetatik / ikasitako izkeraz. Olea 79. Asaba zarren batzar-lekua. AZink 73. Asaben lokarri zaharra ez baldin bada eteten, ez dugu besteren beharrik. MIH 176. Ez zuela asabengandik zetorkion ondadea galera gaitzik gabe gorde. MEIG VIII 54.
v. tbn. A BeinB 58. Echta Jos 347. Akordagoitia EEs 1912, 273. Inza Azalp 18. Zait Sof 166. Anab Aprika 90. Ibiñ Virgil 90. Etxabu Kontu 192.
sense-4
4. (UrduñBerb, Dv (G), H (que cita el ej. de Lard)).
Abuelo. "Abuelo" UrduñBerb 395. v. aitasaba.
Euskaldun garbi garbia zan, bada, Tubal; baita beraren aita Jafet, asaba Noe, eta are lenagokoak ere. Izt C 5. Eta Isaak aitak eta Abraham asabak bezala, bere odoleko Jainkoaren serbitzari bat emazte egin beharrean, Heten jatorriko bi neskatx idolozalerekin ezkondu zan. Lard 31.
azpisarrera-1
ASABA-HEREN (asaba-eren G ap. A; asabaeren Lar). Tatarabuelo.
Heber Jaungoikoaren gizon, ta Abraan santuaren Asaba erena, edo irugarren aitonak, Abraan, Isak, Jakob, ta bere ondorengoakin, Jainkoaren Fede, ta paradisuko lengoaje santua gorde zuten. Cb EBO 7.
azpisarrera-2
ASABA-ETXE. Casa solariega. "Casa solar. Unzetatarren asaba-etxia zan Kontaderukua, Eibarren" Etxba Eib.
Lengo asabaetxeak / dagoz utsik da otzak; / iñor eztala bizi / ezpada gabontzak. Azc PB 202 (Ur PoBasc 225 jauregi ederrak).
asaba
<< arzediano 0 / 0 asadu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper