abixen. Apellido.
Neol. creado por Arana Goiri (abixen) en 1895, de aba e izen (AG 1061). "Abizena, apellido. Culto en Eibar, pues ordinariamente decimos apellidua. Gure abizena, Markiñatikua"Etxba Eib..
Cf. IZEN-ABIZEN. v. apellidu, deitura,nonbre. Tr. Sg. NeolAG su uso se extiende relativamente a partir de 1897. En DFrec hay 25 ejs. de abizen. Neskatillaren ixena zan Miren Bernarte; ta bere abixena euskerazko au: Zubiru. AG 1010.
Begoñatik 1590-garren urtean Turkiar bat, Bizkaitar izena edo abizena euki arren, kanpora biraldu eben. AEzale 1897, 239a (que no lo vuelve a utilizar, por las razones que explica en 298a).
Joseba Ondartza-ko, izena ta abizena. EchtaJos 24.
Abizen ederrenetakoa eta oso jatorra dala. AyerbEEs 1915, 259.
Jabiaren abixen-ixenak.ForuAB 97.
Toki-izenak eta abizenak. OlEEs 1919, 26.
Alaxe da, gurasoen abizena artzen dugu. InzaAzalp 8.
Gutxik zekiten aren izena ta abizena gutxiago oraindik. AgSerm 7.
Onetaikuak euzkel-abizenak erein zituezan eta erne, erdelerri gustiyan. KkAb II 184.
Zenbat ikasle doguzan zigur / Etxe-abixenak artu, / Eta gustijok aburu batez / Ikastetxeetan eskatu. Enb 42.
Orain 500 urte abizenak aldatu arazi, ingeleraz. LdiIL 167.
El eta La-z asten diran eusko-abizenak askotan zatitzen dituzte erdaldunak. PMujY 1934, 170n.
Nere abizena nigaz itzaliko da. GoenY 1934, 185.
Izena eta bi abizen [...], eta zertan jarduten dan galdetuko zaio mutillari. EAEg 18-10-1936, 76.
Eneko, Iñigoren ordez. Bai-badira abizenetan Enekotegi... ta abar. SMitxAranz 42n.
Abizen euzkotarrak ugari. JAIrazBizia 80.
Erretorearen egizko abizena Schmarzow zen. EtxdeJJ 271.
"Arranosia", "Arrano"-ren andriari esaten jako Eibar-en [...]. Abizenekin be berdin: Agirreren emaztea Agirresia. SMZirik 82n.
Sor Juana du izena, / abizena Lasa. NEtxLBB 309.
Udabe abizeneko beste kapellau bat. AlzolaAtalak 136.
Jose Olaizola Arriaran; au ere gure abizenekoa zan. UztSas 159.
Don Kijote Mantxako, izen osoa artu zuan; onela, bere jatorrizko aberria aitortzen zuan garbi, eta, onen abizena eramanaz, ziñetan goraipatzen zuan. BerronKijote 36.
Sarasketa abizeneko batek idatzita. EtxabuKontu 67.
v. tbn.
Ezale 1897, 176b. Belus Andoni 8. Garit Usand 35. Anab Poli 7. Erkiag Arran 140. Gand Elorri 91. Ataño TxanKan 27. Abixen: Otx 96. Akes Ipiñ 19.
azpisarrera-1
ABIZENDUN.
Apellidado. Gudaburu nausienak Urkiza ta Abendaño (ganboatarrak), Butron eta Muxika (oñaztarrak) abizendunak izan ziran. UrkiaEEs 1928, 20.
Agure a gernikarra zan, Zabala abizenduna. KkAb II 185.