Harremana

    OEH - Bilaketa

    3542 emaitza etxe bilaketarentzat

    Sarrera buruan (345)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    abiatu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Además de la forma general abiatu, aparece abitu desde principios del s. XIX en textos guipuzcoanos, sobre todo de carácter popular; hay además abiratu en Xenpelar y Sorarrain, y abeatu en Lizarraga (único ej. de este término que hallamos en dicho autor). Emplean el participio abia Añibarro (junto con abiatu ), Azkue, Lizardi, Mendaro Txirristaka (102) y Otxolua. En DFrec hay 195 ejs. de abiatu.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN, S; SP, Urt IV 17, Ht VocGr 397, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H; abiau Añ, Izt 71r); abitu; abiratu Ref.: msOch 28; A; Lh; JMB Mund III 12; Iz ArOñ (abixau); Etxba Eib (abixau); EAEL 238; Elexp Berg (abixau); Gte Erd 168.
     Partir (a), ponerse en movimiento, arrancar. "Partir, se mettre en chemin, faire partir. Abiatzera noa herrira, je vais partir pour aller à la ville" SP. "Partir, aller, abiatzea. Il est parti, abiatu da" Ht VocGr 397. "(Empezar a) ir o andar" Añ. "Se mettre en route" Arch VocGr , Gèze. "Se mettre en mouvement pour marcher" VocBN . "Gau herditan abiaturik, Bordalerako da eguerditan, en partant à minuit, il arrivera à Bordeaux à midi" Dv. "Pariserat abiatzeko diru behar da, pour partir pour Paris [...]" Ib. (s.v. abiatzeko). "Abixau, comenzar a andar" Garate Cont BAP 1962, 257. "Noiz abixauko gaa?" Iz ArOñ. "Partir, salir, dirigirse. Amarretan abixau da Elgoibarrerutz" Etxba Eib. "Etxe aldera be abixau ein biakou, berandua da ta. Garotara abixau orduko amarrak zien" Elexp Berg. "Abiatzera dijua (G-azp)" Gte Erd 168. En AxN se explica lehiatu (239) por abiatu y apoderatzen eta oldartzen da (46) por saiatzen eta abiatzen da.
    Hegaldaka abiatu / zen Nazaret gañera. EZ Noel 42. [Txakurra] abiatu zen berehala erbiaren ondotik. Ax 87 (V 59). Puteki bizitzea da ospitalera abiatzea. O Pr 400. Mandatari hotza, berant abia, baratx ioan, eta itzuli hutsa. Ib. 642. Armeniatik abiatu zirenean. ES 389. Abia zaite hemendik eta zohaz Judearat. He Io 7, 2. Abia gaiten gau huntan berean. Lg I 314. Eta abiatu behar dutela Egiptorat. Mih 103. Abiatü zen Souza bere troparekila. Egiat 159. Abeaturík idiak. LE JMSB 188. Kausitzen garen lekhutik, gibelat abiatu gabe. Dh 50. Basoz abitu al da / Jose erregia? FrantzesB I 141 (n otra vers., ib. 131, abiyau). Aihaltü ziren algarreki Xaxienin / Eta etxerat abiatü destenorin. Etch 638 (v. tbn. 444). Eta Jesus abiaturik handik, ikhusi zuen gizon bat. TB Mt 9, 9 (Dv handik goatean, HeH handik iragaiten zela). Bide edo lanerat abia orduko. Hb Esk 165. Mazedonia-tik barrena abiatu zan. Lard 520. Mendiz abiatu eta laster, harmetan athera zitzaizkon gizon batzu. Laph 146. Veneziarontz oñez abiatu zan. Aran SIgn 35. Abiratzen bazera / emendik Madrilla, / pasa biarko dezu / Burgos ta Abilla. Xe 187. Zumarraga ortara / ondo allegatu; / andi abiatu ta / zan deskarrillatu. PE 120. Bi emakume lau astorekin / kalera dira abitu. Ib. 46. Sortalderunz abiatu aurrian. Bv AsL 207. Eta bozkariorik handienean abiatu zen mendiari gora. Jnn SBi 116. Gabriel aingüriaz, abiatü ziren bere herrietarat. Ip Hil 107. Danei erdi-agur eginda, abiau zan etxeruntz. Ag AL 53.
    ( s. XX) Orzaizetik abiatu, bere populuari erranik otoitz egin zezaten harentzat. HU Aurp 106. Goiz-meza erran eta arrunt azkaltürik / abiatü apheza khana bat hartürik. Xikito 4. Biharamun goizean tenorez abia zadien. JE Bur 67. Lasterka abiatu bere nausiari buruz. Ib. 18. Abiatzean ez baitzuen gogoari emana norat hel, ez noizko. JE Ber 5. Abiatzeko tenoria jin zelarik. Const 33. Txaneletan sartu ta abijau ziran ipar-alderantz itsas-bazterretik. Kk Ab I 81. Anderea, ori entzunda, jagi ta basorantz abijau zan. Altuna 99. Abia gaiten Garralda alderat. Zub 118. Nora abiatu etzakiala. Tx B I 85. Abiatu ziren beraz guziak batean. Barb Leg 124. Urrezko / txilibitoak / aoratu, ta abia / ziran, zabala arrotuz / egoak. Ldi BB 44. Zaldunakaz urira juateko abija zan. Otx 115 (161 abijau). Gu ere abia gera noizpait, Donostiruntz. Ldi IL 40 (39 abitu). Lanerat goizik gizon gaztea abiatu da kantari. Iratz 26. Ithurrirat jautsirik pegarra bethe zuen eta berritz etxeari buruz abiatu. Zerb IxtS 21. Terranobara abia adi. SMitx Aranz 221. Elkano, Urdaneta, Legazpi: / goazkion billa! Abia! Ib. 90. Piarres aldatzan gora abitu zen. Etxde JJ 151. Abiratu aurretik neskatxoa ma batekin musukatu zuan. Sorarrain Lili 7. Hala da Hispaniatik zirela izaro hartarantz abiatu, Bizkaiko itsasoaren gaindi. Mde Pr 213. Ez du negarrik egin, nere trena abiatu den artean. Txill Let 113. Mez-ostean [...] bertati abietan zan errogatibea. Akes Ipiñ 21. Alkarregaz abiau ziran geisoarenganantz. Erkiag BatB 98 (Arran 182 abiau). Ta, abixau zan bezerua beste dendaren batera. SM Zirik 115 (63 abiau). Okerreko bidetik abiatu. Arti Tobera 273. Utsari buruz abiatua dagoena, utsa da. Vill Jaink 111. Ordu artan komisario yauna abiatu zen bere ofizina aldera. Izeta DirG 58. Nor zitaken holako norbaiten ondotik abia? Ardoy SFran 236. Basarri au, Mekolaldetik gora abitu ta muiño batean agiri zan. NEtx LBB 19. Zorigaitzean senditu nuen handik airatu nahia, / den egunean han banindago ez bainindaike abia. Xa Odol 294. Ordu onean abia zediñ utzi zion. Berron Kijote 56. Batean geldi eta bestean abia, beti ere etxerako bidean luzeegi eta eskolarakoan zaluegi [zoan treina] . Larre ArtzainE 110. Hori ondo jakinaren gainean dugula abiatu behar dugu bide horietatik. MIH 86. Ez gara orain ohi den bidetik abiatuko. Ib. 320. Plutarkoren oinatzetan abiatu. MEIG I 179. Zein bere aldetik abiatu zirela. MEIG VI 110.
    v. tbn. Tt Onsa 183. Ch III 18, 3. AstLas 36. JesBih 388. Xarlem 113. Izt C 2. EusJok II 18. ChantP 316. CatS 21. AB AmaE 282 (97 abiau). Sor Bar 110 (abiyatu). Elsb Fram 90. Prop 1904, 127. AZavala in Goñi 11. Urruz Zer 122. Ill Testim 3. StPierre 18. Balad 244. Inza Azalp 69. Jaukol Biozk 31. Noe 117. TP Kattalin Lek EunD 40. Etcham 197. Ox 116. Bilbao IpuiB 143. JEtchep 17. And AUzta 44. Ugalde Iltz 20. Anab Aprika 43. Salav 90. MAtx Gazt 74. Alzola Atalak 50. Casve SGrazi 114. Uzt Sas 353 (340 abitu). Ataño TxanKan 21. Larre ArtzainE 82. Abitu: AzpPr 111. EusJok 67. EEs 1928, 26. Loram 109. Lab EEguna 80. EA OlBe 79. JAzpiroz 77. MMant 45.
    azpiadiera-1.1
    (Con bidean). Ponerse (en camino).
    Freska dadin, hats har dezan, eta indar berririk bil dezan gatik, arren gero agudokiago bidean abia, eta bizitze debotean aitzinago dadin. SP Phil ẽ, 2v. Bidean abiatu ziran. Lard 73. Abiau zan bidean ospitalerantza. AB AmaE 292. Bidean abiatu baino lehen. Arb Igand 101. Bidean abiatzen naiz azkenik. Txill Let 139. Rozinanteren gaiñera igo zan, eta bidean abiatu zan. Berron Kijote 42.
    azpiadiera-1.1.1
    Bide luzean bakharrik / oiñez zen abiatu. EZ Noel 44. Bihotza zabaldurik lasterka abia zaitezin ene manamenduen bidean. SP Imit III 51, 2. Zorigaitz hekientzat, zeren Kainen bidean abiatu baidire. He Iudae 1, 11. Elizarako bidean abiatu naizeneko deskantsatzen zait bihotza. Arb Igand 118. Eizilari oriek / amekak aldian / abiatu dirade / Baztana bidian. Noe 117. Narbarteko bidean abiatu ziran urrengo egunean. Anab Poli 100. Donostiatik Marsellarako bidean abiatu nintzan. Anab Aprika 9. Gure eztabaida au bide zuzenean abiatzerik nai badugu. Vill Jaink 65.
    azpiadiera-1.1.2
    Debeditua dago, abiatu dan bidean segitzeko. Ill Testim 6. Luzaroan dabilela opa diogu oin arinez abiatu den bidean. MEIG III 85.
    azpiadiera-1.1.3
    (Con bidez).
    Nahi dut haren kontrako bidez abiatu. SP Phil 57 (He 59 berze bidez nahi dut ibili). Batasun-bidez abiatzekotan. MIH 221.
    azpiadiera-1.2
    (BN-arb ap. Gte Erd 290 ; Dv).
    (Con sintagma con suf. -t(z)era). Ir a, disponerse a; empezar a. "Hitz batengatik jotzera abiatu zaio, pour une parole il s'est disposé à le battre" Dv. "Dibortziatzerat abiatuak dira (BN-arb)" Gte Erd 290.
    Zein da regea berze rege baten kontra batailla emaitera abiatzen dena? "Qui est le roi qui parte?". Lç Lc 14, 31 (He dohanean, Dv goaterakoan, BiblE joan). Oiñhazeen sofritzera behar du abiatu. EZ Man I 59. Bekhatu egitera partitzen eta abiatzen denari. Ax 107 (V 71). Bekhatu gehiago egitera abiatzen eta erdutzen direla. Ib. 114 (V 76). Armada abiatzerakoan gudukatzerat. Lg I 315. Abia zirian prest ta pozik adoretara Jesus seiñtxoa. Añ LoraS 66. Morua abia sartzera eta sar. Xarlem 786. Alfonsaren sokorritzera / abiatü behar dizügü. Ib. 856. Abia hartzera. Ib. 703. Bi berseten huntzera nüzü abiatzen. Etch 372 (v. en la misma pág. hasten nüzü en otra versión). Abiatzen gare orduan heien garbitzen. Dv Lab 215. Europaren erauztera abiatzen ziren berrehun mila soldadoekin. Ip Hil 31. Eroritzen da illa eta abiatzen da jendia jasotzera. Ill Pill 32. Süperiürra abiatü zen kanberetan iker-aldi baten egitera. Const 21. Ihur etzen abiatzen latiaren ikastera. Ib. 15. Iguzkia sartzerat abiatua baita, ez ditake erran bazter hunen ederra. JE Ber 51. Atso sorgiñ au barrendik zerbait / egiten danian busti, / aiton iltzera abiatzen da / altzarrastalo ta guzti. (In Tx) B III 34. Xutitzerat abiatu zen berehala [...]. Etzen mugitu: bikeari bezala alkiari lotua zen. Zerb Ipuinak 332. Pierris abia kanaz emaitea. PierKat 52. Abia adi bertan prestatzera. Etxde JJ 21 (v. tbn. el mismo ej. en Const 25). Ibiltzera abiatzen dena, xede bat irixtearren ari da. Vill Jaink 152.
    sense-2
    2. (G, AN, L, S ap. A ; Lar, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H).
    Empezar, comenzar. "Comenzar" Lar, Añ. "Se préparer à un travail, à une action" VocBN . "Commencer, se mettre en mouvement pour faire quelque chose. Lan hainitz egiteko goizik abiatu behar da, pour faire beaucoup de travail, il faut commencer de bonne heure" Dv.
    Sortzen garenean, hasten gara hiltzen, orduan abiatzen gara eta ezkara behin ere baratzen. Ax 62 (V 41). Gexuak daukan laguna / abijatzen jako / erruki andijagaz / eulijak kentzeko. DurPl 79. Anima Jaunagana biurtu berriak, ez dira guziak modu batekoak; batzuek abiatzen dira gogo bero edo ferbore andiarekin. Mg CC 235. Abia zaite onelan. Añ LoraS 44. Erroma eta Karthagoren arteko aserriak abijadu zirianian. Astar II IV. Baruba abijetan da gabeko amabijetan. Ib. 238. Abietan da su-taunpa gogorra. Zav Fab, RIEV 1909, 31. Trabatu ez balute kasik ordu beretik abiatu ziren erresumako nahasdurek. MarIl 2. Tormentak abiatzen dituk, bainan ez die sekulan finik izanen. Jaur 124. Gure lanak progotxos bilhakatzeko, abia gaiten guretzat trabailatzetik. Ib. 128. Fite konsolatzeko / gaizki abiatu, / desfortunak holako / seinaleak ditu. Bordel 44. Den gutiena argi abia orduko, / Edozein erresuma bathaia zeneko, / Giristino egina Eskaldun guzia. Hb Esk 46. Zauri hekietan abiatuko da usteldura. Dv Lab 348. Jadanik bazen zerbeit abiaturik. Prop 1882, 151. Betetxeren aldetik trabesak / gogor ziraden abitu. EusJok 169. Zortzi arruako arriyakin itziartarra abitu. Ib. 55. Lehen hotzak abiatu zirelarik. JEtchep 27. Gehienetan hortarik abiatzen dira eritasunak. Egunaria 16-3-1961 (ap. DRA ). Teatroan abiatu zen, gero eleberrira jotzeko. MEIG III 78. Mundu guztia, izan ere, perpaus arruntenetatik, [...] abiatu ohi da, galdatzeko egiten direnetan bukatzeko. MEIG VI 148s. Banekien zertan hasten nintzen eginbide zeken horrekin abiatu nintzenean. MEIG VII 165.
    v. tbn. Arb Igand 60. Xa Odol 293.
    azpiadiera-2.1
    (Aux. intrans. bipersonal).
    Begietarik zitzaien / nigarra abiatu. EZ Noel 115. Garra eta pindarrak abiaturen zeraitzo begietarik. Dv LEd 262s. Arpegitik bera negar malkoak mara mara abiatu zitzaiozkan. Arr GB 97. Etxe handi bat ez da ez betbetan eta kolpez erortzen. Ithaxurak abiatzen zaizko lehenik. Arb Igand 46. Hiru urteren buruan berriz abiatu zitzaion bere min gaixtoa. HU Aurp 184. Txili iaustera ioan, bestea kar kar kar abia iakonean. A BeinB 92. Usaina abiatu zitzaion gorphutzetik. Zerb IxtS 77. Ondoko eguna makhur abiatu zitzaukun. Prop 1884, 39.
    azpiadiera-2.2
    (Con oración completiva).
    Printzesa erreginarentzat hartuz, abiatu zen bere lantzaz phasatu behar zuela. Elsb Fram 98. Abiatu zen pipa bat erre behar zuela hantxet. Barb Sup 46. Noizbait ama abiatu, / behar nintzala sanjatu. Etcham 99.
    azpiadiera-2.3
    (Con sintagma con suf. -t(z)en). Empezar a.
    Karitate handirekin / zituen besarkatu, / gero airean gora zen / igaiten abiatu. EZ Noel 116. Jainkoa abiatu zen mintzatzen. Lg I 253. Eltze puska batekin khentzen zituen zauri hartako zornea eta sortzen abiatuak ziren harrak. Lg II 63. Eleiz deiak egiten abiatu ezkero, ezkonduta daudela Jangoikoaren aurrerako? Mg CC 164 (CO 242 abijau; v. tbn. PAb 219 abiau). Abiatu zan amorruz esaten, zerk erabilli nau geiagoren billa? VMg 6. Zergatik eskatzen abiatu baño lenago esaten degu Aita gurea Zeruetan zaudena? Gco I 406. Hitzegiten abiatu baño lenago [...] errezatzeko astia ar ezazue. Gco II 54. Alan abijetan dira bere kontra murmuretan. Astar II 190. Andik, guraso au il ezkero, / aren esanen ganera / semeak lana bero bai bero / egiten abiau dira. Zav Fab, RIEV 1909, 35. Gaztedanik manatzen abiatu omen zen. Prot 69. Abia gaiten Jainkoarentzat bizitzen. Jaur 345. Abiatu zan jendea mendi ondoetatik ibar zabaletara jesten. Izt C 3s. Gero alaiki dire yaten abiatu. Gy 50. Gau-erdian abiatuko naiz Egiptotik irteten. Lard 71. Ikhusle guziak abia dakizkion trufatzen. Dv Lc 14, 29 (He, TB, Leon has). Hormateak geldituak badira, abia daite arbola xerthatzen. Dv Lab 204. Jaunaren xedetara erakhartzen abia nadiela. Dv LEd 264 (Cb Eg II 149 asi nadin). Bere etxekoandrea gorrotatzen ordutik abiatu, eta au galtzeko asmo eta bideak artu zituen. Arr GB 16. Eguzki-epel-gozoa leizera sartzen abiatu zan. Ib. 44. Abiatu zan jaten. Bv AsL 51. Iguzkia yeikitzen abiatu zenean. Elsb Fram 100 (v. tbn. 114). Gero zen abiatu / Jesus predikatzen. Zby RIEV 1908, 208. Atzazalak moztuten abia zan mandazaiña. A BeinB 56. Gure ahaide eta laguneri eskuaraz abiatu gare mintzatzen. Arb Igand 11. Portu-aldera etortzen abiyatzen ziran. Elizdo EEs 1925, 214. Ibai bat nola / ala odola / abiatu zan ixurtzen. Balad 238. Handitzen abiatu direneko, ene semeek irakurtuko dituzte biak. JE Ber 100. Umexurx horri pena emaiten ez bedi abia nehor. Ox 62. Ibiltzen abiau nintzaneko, ordurako eguzkia Mugarraren kokotean erdi-ezkutauta egoan. Alzola Atalak 47. Ez naiz hemen abiatuko baratze horren luze-laburra neurtzen. MIH 56. Haurrak grekoa ikasten abiatzeko. Ib. 323.
    v. tbn. Dh 273. Hb Esk 208. Laph 18. Aran SIgn 111. EusJok II 80. Xe 189. Barb Sup 154. Zait Plat 8. Mattin 73. Abiau: AB AmaE 387. Abijau: DurPl 70. Kk Ab I 74. Abitu: EusJok 136.
    azpiadiera-2.4
    (Acompañado de un sintagma en ines. del tipo lanean, dantzan, hizketan...).
    Saltzekorik ere eztutenan, abiatzen dira eskean. Ax 43 (V 27). Halaber borrokan abiatzen denak ez du khoroa eramaten, non ez den behar bezala gudukatu. He 2 Tim 2, 5. Menturaz egun batez lan hortan abiatuko gare. Dv Lab 191. Dantzan abiatutzen zait bai biotz gaixoa. JanEd I 115. Hitzketan abiatu zan. Arr GB 114. Infernua abiatzen da gerran santuarekin. Bv AsL 40. Abiatu zan eskian. Ib. 50. Lanean abiau. AB AmaE 327. Burrukan abiau ziran. Ib. 382. Biak haritzaren ondoan jarririk solasean abiatzen. Arb Igand 90. Andreak arrenetan abiatu ziran. Ag G 202. Arraintzan eta ihizin abiatu othe zen. Zerb Ipuinak 157. Bixigutan abiyatzen ziran. Elizdo EEs 1925, 246. Dama batekin abiatu naiz / esposatzeko idian. Tx B I 209. Ameriketarat joaiteko zurekin solasetan abiatua dela. Larz Iru 24. Ez otoi nolanahi / ihizin abia! Mattin 110. Non zegoen [Larramendiren izena eta omena] , batez ere, Telletxea-eta lanean abiatu baino lehen? MEIG VII 34. Kontaketan abiatuko banintz. MEIG VIII 42. Apustutan abiatzekotan, lehenbizikoaren alde egingo nuke trabes. MEIG VI 192.
    azpiadiera-2.4.1
    (Con eskolan).
    Badakik sei urthetan abiatu nintzela eskolan. Elzb PAd 35. Eskolan eta katiximan bateantsu abiatu nintzan. Xa Odol 25. Alabainan, nik eskolan abiatu artean, ez nuen behin ere frantses hitz bat entzun. Ib. 25.
    azpiadiera-2.5
    (Con instr.).
    Ukitu zuten Salbatzaillea nigarrez abiatzerainokoan. Lg II 204. Bere burua il naiez abiatu zan. Lard 512. Abiatu ziran, nork egin ote zuen, galdez. Ib. 127. Gaixtagin hekiek, eragabeki oihuz abiatzen dira: 'Gurutzefikatua izan bedi'. Dv LEd 11. Nere kontra marrumaz abiatzen dira, diotelarik: [...]. Ib. 266. Semetxoa saminki negarrez abiatu zitzaion. Arr GB 42. Denak dire orduan / oihuz abiatzen. Zby RIEV 1908, 213. Abiatzen dire lan horren egiten hasteko diru galdez. HU Zez 45. Emaztekiak kantatzen hasi ziren. Mutiko zenbait irri karkailaz abiatu. Mde Pr 292.
    azpiadiera-2.6
    (Con adv. o expr. de valor adverbial).
    Ez naiz gehiago zure kontra abiatuko. Harb 275. Gaizki esaka abiatuko zera. Gco I 443. Bere Ama Santa Isabelen sabelean pozaren pozaz [...] saltoka abiatu zan. Ib. 458 (v. jauzika abiatu en contexto similar en Lg II 102 y Jnn SBi 38). Birao urtika abijetan zarianian. Astar I 274. [Elbarria] ezagutu zanean oñez ibiltzeko adiña, pozez saltoka abiatu zan. Lard 508. Madarizioneka eta burhoka abiatzen da. Dv LEd 192 (Cb Eg II 106 asi). Wolfio sartu eta abiatu zan deadarka. Arr GB 131. Asarre bizian deadarka abiaturik. Aran SIgn 55. Obe zan ezbanitza abia kantari, / ala izatekotan danen farragarri. AB AmaE 406. Danak abiau arren batera ausika. Ib. 260. Potikoka hor dire / biak abiatzen. Zby RIEV 1908, 766. Beren asmoa adierazo ebanean, barreka abia zirean irurak. A BeinB 69. Ihausika abiatzen zitzeien, gaitzeko kalaxkan. JE Bur 20. Mutill gazterik bikañenak abitu ziran Paulari jarraika. Ag G 371. Ezkilak intzireka abiatu ziren. Barb Sup 142.
    azpiadiera-2.6.1
    (Con ihesi, bila...).
    Soldaduak iziturik / abiatu ihesi. EZ Noel 105. Bilha abiatu zirenean. Ax 82 (V 56). Abiatzen gare munduko konsolamenduen billha. Ch I 11, 3. Abiatu ziren ihesi. Lg I 194. Ez du beraz nehork zeren / haren ihesi abiatu. Monho 148. Ez ote dira zenbait emakume, senargai billa abiatzen, elzeari gatza ematen [...] ikasi baño len? AA II 91. Eta abijatu zirian bere billa. Astar I I app., VIII. Israeltarrak igesi abiatu ziran. Lard 182. Igerri ziotenean aldegin ziela, eske abiatu, eta uri onetan arkitu zuten. Ib. 401. Ez dut zeren ihes abia. Dv LEd 105. Nora abia barkhamendu eske? Ib. 267. Higi ahala higi ihes abiatzen dire. Laph 204. Balentin bere lagunetara / abiatu zan igesi. Xe 375. Abiatu ziraden beriala gazte arrotzaren billa. Bv AsL 23. Paristarrak jadanik ihesi abiatuak ziren. Jnn SBi 73. Behiaren bilha zuetarik nehor abiatu gabe. Barb Sup 90. Abiatu zan zoriontasunan billa. Jaukol Biozk 86. Sazerdotia ikaratu ta / abiyatu zan igesi. Tx B I 155. Mugara bidea harturik arinki abiatu ziren ihesi. Arti Tobera 286. Arrisku billa abiatu nairik. Berron Kijote 56. Jainkoaren bila abiatu ziren biak. MIH 293. Berri eske abiatzen garenean. MEIG VI 140. Batasun bila abiatzen denak. MEIG VII 165.
    azpiadiera-2.6.2
    (Con zutik).
    Haur inbalier bat, bi urthetan oraino xutik abiatzekoa. Zby Pel 84. Mundu huntan uzten zuela, ez ontasunik, ez, bainan, haurño bat, mutikoño bat, doi-doia xutik abiatua. Leon GAlm 1950, 12.
    sense-3
    3. "Pancher, abiatzea. Il panche à ce côté-ci, hunat abiatzen da" Ht VocGr 395.
    sense-4
    4. (G, AN, L, BN, S ap. A ; Añ, Izt 97r; abiau V ap. A ); abitu (Izt 97r).
    Preparar(se). "Aparejar, disponer", "aprestar", "disponer para algún efecto", "preparar, -rarse" Añ.
    Elduko da eguna, zeinetan esango jatan, abiatu ta presta nadilla ondo ilteko. Añ EL1 23. Prestatu ta abiatu Jai nagusietarako, baraubakaz, limosnakaz. Ib. 76.
    sense-5
    5. (Con aux. trans.). Comenzar, dar comienzo.
    Abijetan dabe Erromatarrak inos euki eben gerrarik gogor, krubel eta luziena. Astar II VI. Othoitzak presidentak abiatuko ditu. JesBih 427. Khar ongi adituak galdegiten du abia ditzan konbertsioneak bere buruarenetik. Jaur 127. Hekien predikua abiatu arte balentria guti egin zuen. Hb Egia 82. Zer egin neikean nik ezpada samurtu, / Belauniko jarrita Jainkoa agurtu, / [...] damu ta pozez artean kantau abiatu. AB AmaE 25. Berehala hautsi zakon hoin gurbilki abiatu zuen hitzaldia. JE Bur 100. Lerro hauk abiatu baino lehen. Zub 93.
    azpiadiera-5.1
    "Abixau, euria edo elurra hasi. Bazkalostian eurixa abixau dau" Elexp Berg.
    Euria ebalako / barriz abiatu, / zalditik an jatxirik / gordin zan geratu. AB AmaE 341.
    azpiadiera-5.2
    Poner en marcha.
    [Eliza] abiatu zuten ahur bat gizon erromesek. Hb Egia 152s. Baditugu hirur ehun misionez gainetik gure gain, eta zonbatak ez dira berehala abia gintzazkenak baldin ahala bagindu. Prop 1887, 97.
    azpiadiera-5.3
    Comenzar a mover.
    Burfuria hori beharrian aditzearekin, mandoa kexatzen da eta eskuin eta ezker abiatzen du burua. Zerb Ipuinak 286.
    azpisarrera-1
    ABIATUAN ABIATU.
    Una vez en marcha, puesto(s) a andar.
    Abiatuan abiatu ibili zen bederatzi urthez. Jnn SBi 487. Abiatuan abiatu ibili ginen kasik egun guzia, bainan makhur eta bidea galduak. Prop 1903, 248.
    azpisarrera-2
    EZIN ABIATUZKO.
    "Lent à partir, qui ne peut se décider à partir; (chose) qu'on ne peut commencer" Dv.

    abiatu

    abiatu
    << abiamen 0 / 0 abitazio >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper