OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
orratz.
tradizioa
Tr. Documentado en todos los dialectos. Encontramos la var. orhatz en Haraneder (Lc 18, 25, junto a orratz) y Larzabal. En DFrec hay 23 ejs. de orratz.
sense-1
1. (gral.; Lcc, Volt 46, Mic 3r, SP, Deen I 271, Urt I 69, Ht VocGr, VP, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ), orraatz (V-gip), orrotz (V-ger), orhatz Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ (orráatz), Ulz, IzG 202, R 401 y 405; ZMoso 64; Elexp Berg; ZestErret .
Aguja. " Orratza (jostekoa), aguja" VP 68v. " Orratzaren xilhoa, begia, le trou, l'œil de l'aiguille" H. v. jostorratz.
Erraxago dela kable bat orratzaren xulhotik iragan dadin, ezen ez abratsa Iainkoaren resumán sar dadin. Mt 19, 24 (He, TB, Dv, Ip, SalabBN, Hual, Samper, IBe orratz; Ur, Ur (V), Or, Ker, IBk jostorratz). Orratzak bano hariak luzeago behar du izan. O Pr 703. Sartu zituen eztarrian an zeuden orratz guziak. Mb IArg II 313. Ariain sartzeko orratzain kalean gauas. (306). LE-Ir (s.v. kale). Sartu dozu arija orraatzian? Mg PAb 78. Badeia emarik ere bere killoa edo orratza utzirik hauzora bedere yalgiten ez denik. Gy X. Orratzaren mokoaz. "Aiguille" . Dv Dial 23. Behatzen du eta beharria josia hatzemaiten. Hainbertze orratz sistetan atx bat ez zuen egin. Laph 242. Zegatik ete ebilzan arek orratza ta aria edo argia ta gerizea legez. A BeinB 60. Orratzarekilako esku-lan zerbeiti lotzen ziren. JE Bur 77. Orratz eta haria errhien artean. Barb Sup 43. Orratza oialatik pasata. Anab Usauri 86. Orratza esku-mian, otzaran arija. Laux BBa 108. Orratz baten muturrean bai omen zegoken zeru osoa. Or QA 60. Gizon argi eta orratza bezain xuxena. Herr 8-12-1958, 2. Huna orhatz eta haria. Larz Iru 18. Berak ezarria zuen orratz batekin dena zilaturik. Etchebarne 61. Galtza-botoiak josteko orratzetaraiñokoak ez besteak kendu zizkiguten. AZink 93.
v. tbn. Hb Esk 177. ChantP 94. Azc PB 121. Ag G 180. JEtchep 18. Inza NaEsZarr 134 (G-nav). Orratza: Darric RIEV 1912, 224.
azpiadiera-1.1
" Orratzaren uzkutik igaran litekek (Sc), pasaría por el c... de un aguja; se dice de un malvado" A (s.v. uzku). " Orratza baino lodiagoko haria duzu (L, BN), vous demandez l'impossible" Lh.
azpiadiera-1.2
(V, G, AN-ulz-egüés-ilzarb-olza; VP 68v, Lar, Añ, VocCB Dv, H) Ref.: Bon-Ond 151; A; Iz Als; Etxba Eib; Elexp Berg.
Alfiler; aguja de tejer; en gral., aguja no usada para coser. "Agujas de hacer media, galzerdigintzako orratzak " Lar. "Alfiler. Se distingue de la aguja llamándola jostorratz " A. " Orratz onek dú kale ttikíe, este alfiler tiene cabeza pequeña" Iz Ulz. v. borratx, porratz.
Penatzeko lanabesak han dire aurkhituak [...] / orraze eta xarrantxak, baita orratz meheak. EZ Man I 103. Ikus nezan orratz-ohoina azotaturik, urre molzoarena alkateturik. "Celui qui avait dérobé des épingles" . O Pr 275. Burdinazko orratzen punta zorrotzak ez dire deusik Ifernuko suarekin konparatuak direnean. Brtc 150. Ekusiko da goiak ongi estaltzen ez dituenak, eta orratzik ipintzen ez duenak. AA I 442. Erabillteko pañuelo albait osuena, ta orraatzagaz ondo eztalija. JJMg BasEsc 195. Orratzaren puntiagaz. "Alfiler" . Ur Dial 23. Hartako den orratz handi batekin xingarra phiruka pikatua sistaka sar. ECocin 8. Nogan ditugun josiko / biotzetako gure orratzak. AB AmaE 61. Orratz bat, korbata lazuan ipintzeko. Alz STFer 126. Paparreko orratzari begiraka. Ag Kr 51. Bere galtz'erdi orratzak eskuan. Barb Sup 51. Sudur-barnea delako orratzak erre ondoan ez badira ontzen. JE Ber 88. Urre gorriekiñ grabatuak / peinetillak eta orratzak. MendaroTx 145. Orratzaz ziztatu [odolkiak] . Or Eus 138. Irakin-arazi bereala orratza ta zizta-ontziak [= 'jeringuillas'] . NEtx Antz 97. Orratz luzeak erabiliaz, elastiku politen batzuk egiten ziarduela. Erkiag Arran 26. Orratz batentzat ainbeste toki / ezin aurkitu zan utsik. Basarri 15. Karatxo bat zuan [...], orratz buru-beltzaren modukoa. JAzpiroz 42 (tal vez por orratz-buru beltzaren). Segiduan [osagilleak] lepo azurrian sartu orratz garbi bat eta ur garbi-garbixe atera eutsan. Gerrika 129.
v. tbn. Sor AuOst 82. Echta Jos 49. Urruz Zer 126. JMB ELG 74. Anab Aprika 31. Zait Plat 124. AZink 106. Orratza: Tx B I 58.
azpiadiera-1.2.1
" Bakoitzak bere orratza goiti, cada cual pondera lo suyo; litm., su alfiler arriba (B)" A EY III 180.
azpiadiera-1.3
(Aq 970 (AN)A).
Anzuelo.
azpiadiera-1.4
(V-gip, AN-gip) Ref.: BU Arano; Etxba Eib.
"Broche, prendedor. Urre eta arri fiñez betetako paparreko orratza opatu zetsan maittiari bere egunian " Etxba Eib.
Izar iduriko orratz arek arri bitxi bat zekarren erdi-erdian. NEtx LBB 75.
sense-2
2. (V-gip, S-saug; SP, H) Ref.: Lh; SM EiTec1. .
"Aiguille d'horloge, pendule, montre, boussole, balance" H. " Orratza gañen düzü (S-saug), l'heure va sonner" Lh. " Gauzak neurtzeko aparato askok eruaten dabe orratza: erlojuak, boltimetruak, anperimetruak, manometruak eta abar " SM EiTec1. v. OREN-ORRATZ.
Kadran-orratzak. O Po 10. Itxas-orratza da erdiko ardatz batian bat eta bestera dabillen bizirik daguala dirudiyen orratz bat. EEs 1917, 136. Neretzat an dago / orratza geldia. Or Poem 517. Esfera ta orratzak ere berriak ditu. Izeta DirG 117. Bost minutu ibilteko, gutxienez ordu erdi behar zuan orratz handiak. Osk Kurl 168. Erloiko orratzak. Xa Odol 131. Ordulariaren bi orratzak bezain xuxenak. Larre ArtzainE 44.
v. tbn. Mde HaurB 50. Vill Jaink 117.
azpiadiera-2.1
(H).
Brújula. v. itsasorratz, orrazki.
Xidorrik ezten lekhuan orratzaren menean, / lehorra bistatik ioanik gida zazu urean. EZ Man II 132. Jarraikitzen ninduzun izar eder hari / nola mariñel ona bere orratzari. ChantP 198. Itxi ninduen ontzia ausi ta orratz bagarik. AB AmaE 170. Badu hargatik bere orratza, gida salbatzailea, non aurkitzen den irakusten dioena. Lap 14 (V 9). Ekaitz-alditan lagun bakarra, / noiznai orratz zuzenena. SMitx Aranz 91.
sense-3
3. Imán (?). v. orratzarri.
Ni ere laguneki, / orratza burdineki. Saug 148.
sense-4
4. (G, AN-gip, L ap. A; Izt C 206, H, Arzdi Peces, FauMar 46 y 47).
"Aguja (pez)" A. "Aguja, saltón (Belone belone)" FauMar 46. "Serpiente de mar, mula, aguja (Signatus acus)" Ib. 47.
sense-5
5. (AN-egüés-olza ap. Bon-Ond 141). Espina de pez.
sense-6
6. "Rocher pointu. Orratz hartarik haran guzia ezagun da " H.
Alpin urdiñak, zuen arru ixillek, zuen orratzak mendeen mendetan gogoan idukiko dute [...] oroitzapena. Or Mi 138. Aurrean aut gure mendien / orratz goietan. NEtx LBB 230.
sense-7
7. "Aiguille, obelisque, clocher. Elizako zerua iotzen duten orratzak " H. v. HARRI-ORRATZ.
Eliza amaitu barik geratu zala egia izan leiteke. Beintzat, bere goi egaleko orratzak ez dirudie ondo amaituak diranik. Etxabu Kontu 71.
sense-8
8. (L-côte ap. A ; Dv, H).
"Libélula, caballito del diablo, cierto insecto verdoso" A. v. SORGIN-ORRATZ.
sense-9
9. Flecha.
Zaldi ganetan ebiltzenak iaurtigiten zituen orratz edo fletxak. A Ezale 1897, 287a.
sense-10
10. "(V, G, L, BN-baig, Sal, R ap. A), germen de plantas" A. v. galorratz.
sense-11
11. Rayo (de sol, de luz).
Phitz erazten da ekhi orratz edo leinhuru bat bezala. Eskual 24-4-1908 (ap. DRA ). Azkenengo argi-orratzak mendi gandorrari sartzen zegoan [eguzkia] . Ag G 281.
sense-12
12. (S ap. Lh, que cita a Alth).
Tirante, viga horizontal. "Etxe-bizkar zuzen burutik bururakoa" Alth in Lander RIEV 1911, 601.
sense-13
13. "(L, BN, S), glaçon en forme d'aiguille" Lh. v. IZOTZ-ORRATZ.
azpiadiera-13.1
"(L, BN, S), stalactite, stalagmite" Lh.
sense-14
14. "(S-saug), poutrelles hautes du toit" Lh.
sense-15
14. Barra metálica.
Langileak labearen atea orratz luze batez irikitzen zualarik. Lh Yol 12.
sense-16
16. Aguja de pino. v. ORRATZ-HOSTO.
[Piñuari] kendu zaioten adarrak beren orratz da guzti bertan uztea da onena. Munita 63.
azpisarrera-1
AIRE-ORRATZ. Antena de radio.
[Irratirako antolatutako ipuia] bijoa gure aide-orratzetan... NEtx LBB 129.
azpisarrera-2
HARITIK ORRATZERA. a) "De propos en propos, un chose amenant une autre" H. b) "Sans rien omettre, avec toutes les moindres circonstances. Nahi dut oro aditu, eta erran ditzazudan haritik orratzera" H.
azpisarrera-3
BURUKO ORRATZ.
Alfiler de cabeza. "Alfiler, buruorratza, burukorratza " .
Amari osturiko buruko orratz bategaz. A BGuzur 118.
azpisarrera-4
GOLDE-ORRATZ. "Soc de la charrue" Lh. v. GOLDE-ORRAZI.
azpisarrera-5
ITSAS-ORRATZ. v. itsasorratz.
azpisarrera-6
IXTEKO ORRATZ (V-gip ap. Elexp Berg; orratzizteko V-ger ap. DRA). Imperdible. v. katenorratz (2).
azpisarrera-7
LUMA-ORRATZ. v. luma.
azpisarrera-8
ORRATX (G-goi-nav, AN-5vill-larr-ulz-arce, L, BN-lab, Ae, Sal ap. EI 141). (Forma con palat. expr.).
Burutxo urdiñak eta begiak orratx antzo ditie [txoriak] . Or Mi 22.
azpisarrera-9
ORRATZ-HARI. Hebra, hilo para coser. "Acia, [...] oratzharia" Urt I 99.
Zindo, zolija ta arteza, barriz... / orratz-arija bera dirudi. Enb 201.
azpisarrera-10
ORRATZ-BEGI (L, BN, S ap. Lh). Ojo de aguja.
Kamelu bat orratz-begi batetik igarotzea. Ir YKBiz 350s.
azpisarrera-11
ORRATZ-BELAR. "Orraatz-bedarra, la clase de hierba que sale en forma de alfileres" Iz ArOñ.
azpisarrera-12
ORRATZ-BURU (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Cabeza de alfiler. Orratz-burua lako fristixa txiki bat eta, zer jakiturixa aren obretan!" Etxba Eib.
Orratz-burua bezain txikirik. Or Eus 334. Orratz-burua baño askoz txikiago. MAtx Gazt 17.
azpisarrera-13
ORRATZ BURU-BELTZ. "Aguja de cabeza negra que se usa para sujetar mantillas, etc. Orratz buru-beltza lanao mantillak eta katiatzeko erabiltze zuan" Elexp Berg.
azpisarrera-14
ORRATZ BURUDUN ( Sal ap. A). Alfiler.
azpisarrera-15
ORRATZ BURU-TXIKI. "Alfiler. Kaja baten orratz buru-txikiak dare, eta bestian jostorratzak" Elexp Berg.
azpisarrera-16
ORRATZ BURU-ZURI.
"Buruan zulorik ez duen orratza. Oro har, azpildurak non hartu behar diren zehazteko erabili ohi dira" ZestErret .
azpisarrera-17
ORRATZEAN (Estar, tener, etc.) presto, preparado.
Lau itaune edo pregunta ta bost edo sei berba ta eritxijak neukazan orratzian, esan oi dan legez; baiña ikusi nebanian Txirristen lotsa bagakerija, urratu neban [...] papera. Ezale 1897, 142a.
azpisarrera-18
ORRATZETARA. "(Vc), a alfileres (juego de niñas)" A.
azpisarrera-19
ORRATZETIK HARA. "Orratzik ara, orratzerik ara (Vc), se dice del vestido recién hecho" A.
Orratzetik-ara lez garbiro ta txukun yantzita. Kk Ab II 158.
azpisarrera-20
ORRATZETIK HARAKO. "Orratzerik arako soinekoak daroazuz burutik beatzetara, Jainkoaren alabea (V-ger), [...] vestidos recién hechos" A.
Txilindun txupinak, kaltza odolezkoak deritxenak , garriko arrea ta abarka orratzetik arakoak. A Ezale 1897, 19b. Apaiz berriarentzako aldagarri, orratzetik arako, kutsatu gabeak. A Ardi 77. Komunismoa orratzetik arako jantzia, labatik arako opilla dala uste dabe. Eguzk GizAuz 10. Gure soñekoak [...] barri-barri ta orratzetik arako dirudie. Larrak EG 1959, 196.
azpisarrera-21
ORRATZETIK HARI.
azpisarrerakoSense-21.1
a) (L, S ap. A). De cabo a rabo. "Orratzetik hari kontatu niozkan oro (L, S), le conté todas las piezas según eran cosidas" A.
Orratzetik hari. (L). Lander Eusk 1928 (IV) 316 ('Gerthakari bat bere xehetasun guziekin ezagut-arazten denean'). Testament zaharrean irakurtzen diren gora beherak, orratzetik-hari, denak egiak. Herr 28-12-1961, 2. Platonek, orratzetik aria, bere asmoa aitortu bear izan zion. Zait Plat 16.
azpiadiera-1.1
Orratzetik harirano behar du jakin. O PrASJU 262. Orratzetik hari denak jakiten. EZBB II 83. Behar baitute hedabidek orratzetik harira esplikatu zer den eta zertarako den. Herr 26-4-2001, 3.
azpisarrerakoSense-21.2
b) Pasando de un tema a otro.
Galdetu, orratzetik hari, non gogo zuen hil ondoan izan. Prop 1909, 202. Orratzetik hari, aixtur-ukaldi zonbait ere emanik protsimo-lagunari, huntarat erori zitzaioten solasa. Lf Murtuts 44. Orratzetik hari, galde egin zioten bazakienetz. Lf ELit 163.
azpisarrera-22
ORRATZETIK LANDA (Sal, R ap. A), ORRATZETIK LEKORA (L-ain ap. A). "Se dice del vestido recién hecho" A. v. ORRATZETIK HARA.
azpisarrera-23
ORRATZ-EZTEN ( (L ap. Lh)). Punta de aguja.
azpisarrera-24
ORRATZ GALEZKOR. Imperdible. v. katenorratz (2).
Jostorratzak, eraztunak, orratz-galezkorrak. JMB ELG 74.
azpisarrera-25
ORRATZ GALGAITZ. Imperdible. v. katenorratz (2).
Orratz galgaitzak. JMB ELG 77.
azpisarrera-26
ORRATZ-GARO (L, BN, S ap. Lh). Ojo de aguja.
azpisarrera-27
ORRATZ GILTZATU. "Imperdible (alfiler)" (G-nav) (comunicación personal).
azpisarrera-28
ORRATZ-IPURDI (-ph - L, BN, S ap. Lh). "Partie de l'aiguille opposée à la pointe" Lh.
azpisarrera-29
ORRATZ KALEDUN (AN-ulz). "El alfiler" Iz Ulz.
azpisarrera-30
ORRATZ-LAN ( (L, BN, S ap. Lh)). Trabajo, obra de costura.
azpisarrera-31
ORRATZ-MOSKO. Punta de aguja, de alfiler.
Bere amek elkhi ohi deiue ekhitara orratz moskuareki. Ip Dial 23.
azpisarrera-32
ORRATZ-MUSU. Punta de aguja, de alfiler.
Beren amak [zigarra] atera oi diote eguzkitan orratz musuarekin. It Dial 23 (Ur orratzaren punta, Dv orratzaren moko).
azpisarrera-33
ORRATZ OKERTU. Anzuelo.
Txibitarako bear dan berun da orratz okertuakaz egiñiko tresnatxu polita. Ag Kr 103n.
azpisarrera-34
ORRATZ-HOSTO. Hoja en forma de aguja.
[Piñuari] kendutako orratz-osto guziak. Munita 62.
azpisarrera-35
ORRATZ-PUNTA (L, BN, S ap. Lh). Punta de aguja.
Suge biperaren xixtakoak doi doia orratz punttaren sistakoa egiten du. Barb Sup 109. Orratz-puntea ixterretik sartu zion kotxorroari. Osk Kurl 76.
azpisarrera-36
ORRATZ-SALTZAILE. Vendedor de agujas.
Kordoba-Potroko orratz-saltzailleak. Berron Kijote 191.
azpisarrera-37
ORRATZ TXIKI (Ae ap. A Apend; orratz txikin Aq 945 (AN) A), ORRATXIKIN. Alfiler.
Orratxikin bátes zistátzen egótea. LE Doc 280. Eseri zien lepoan tela zuri puzka bat orratxikin batzurez ongi aseguratrik. ZMoso 46.
azpisarrera-38
ORRATZ-ZULO. "Orratz-xilo (S; Foix), chas de l'aiguille" Lh.
Batu orduko barriketa-ariya orratz-zulua ziar berialako baten sartu dabela. Kk Ab II 155. Errazago da gamelua orratzuloan sartzea, aberatsa zeru-yaurerrian baño. Ol Mt 19, 24 (Leon orratz-xilo). Orren animali aundia nola igaro orratz-txulo batetik? Ir YKBiz 351n. Hariaren orratz-xiloan sartzeko ez omen du oraino lunetarik behar. Herr 18-4-1957 (ap. DRA ). Kaamelu bat orratz-zilotik / pasako dela alaino. Mattin 128.
azpisarrera-39
SOINU-ORRATZ, SORGIN-ORRATZ. v. soinu, sorgin .
orratz
<< oren 0 / 0 oso >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper