OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
sekula.
sense-1
I. (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. Tiempo, época, edad; siglo (ref. a la vida de este mundo). v. zekuru, mende.
Etzaio barkhaturen hari ez sekula hunetan, ez ethorteko denean. Mt 12, 32 (He, TB, Ip, Ol, Dv mende, Ur, IBk, IBe mundu, Hual, Samper bizi, Ker bizitza). Non ungiz gehiago rezebi eztezan denbora hunetan, eta ethorteko den sekulán bizitze eternala. Lc 18, 30 (Oteiza eunki, Brunet siglo, Arriand biztaldi). Sekula eta adin guziéz geroztik estalirik egon izan den misterioa. Col 1, 26. Idoki genzanzát sekula gaixto hunetarik. "Du present siècle mauvais" . Gal 1, 4. Presenteko sekula haur onhetsirik. 2 Tim 4, 10 (He, IBk, IBe mundu, TB, Dv, Ol, Bibl mende, Ker lur ). Hekiñ gloriak eta hunen / laudorio sakratuak / bethe betzate beraz bethi / sekula infinituak. 190.
azpiadiera-1.1.1
(Lar, A (que cita a Cb)).
"Siglo, tiempo de cien años" Lar.
Sekula guziak ikusi deueen gizonik ederrena. Lar SermAzc 48. Nola Euskera soll soll, bakarrik, edo nik eztakit nola, bizirik ainbeste sekuletan egon dan. Cb EBO 9s.
azpiadiera-1.2
2. Eternidad. "Perpétuité" Ht VocGr 401 (→) Lecl.
Eta guztien gaiñetik [konsidera ezazu] sekula fingabe hura, behin ere ez akhabatze hura. Ax 620 (V 400). Egoitza sekularena, / bekhatuak egiña. Arg DevB 18 (cf. SEKULAKO). Ikhusten du interesa / sekulaz doakola, / bethikotz errekonpensa / edo pena dukela. Ib. 146s. Beilla beraz gau parte bat / sekulaz orrhoitzeko. Ib. 3. Gauza bera dela ziotek / edo sekula doana, / edo bethi pontu berean / gelditurik dagoena. 176. Eta bethi doan sekula / sekulan eztuk ttipitzen. Ib. 176. O eternitate, o sekula dohatsua! Brtc 134. Kestione sekulaz da. Gy 39. Denpora sikuak garantzen ditu bere / ordu miragarriak sekula batean. (Interpr?). Arti MaldanB 190.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. (En oraciones afirmativas). Siempre. "Perpetuamente" . " Ta oroitzenaiz sékule: Prointzioneko Antonio zéna eskalapruñeki eta... en medio de todo, in giñuen irriz, írriz " Iz Ulz 432. v. SEKULAN (c).
Esan badagie eztaozela / alegere baxe sekula triste. Lazarraga B15, 1181r. O Iongoiko, elizama sainduaren xedea, / zure ganako irakats diozozu bidea. / Konpliturik ordenantza eman tutzun iustuak, / zeruan eraman detzan sekula dohatsuak. EZ Man II 103. Sekula gorde eikezu ondar ibaia. EgiaK 90. --Nos akabau, amaitu edo gitxituko dira infernuko penak? --Inosbere ez, inosbere ez, inosbere ez, beti, sekula, fin baga, iraungo dabe. Oe 90. Sekula orroitzen niz aldi batetako ixtoriaz. Etchebarne 33.
azpiadiera-2.1.1
Gaurko gauaz akorda didin para siempre sekula.Acto 235.
azpiadiera-2.1.2
(Con superlativo).
Sekula izan dan ederrena. Iraola 107.
azpiadiera-2.2
2. (V, G, AN, L, BN, S, R; Añ, Gèze, Dv, ZMoso 69), sekule. Ref.: Bon-Ond 171; A; Lh; Lrq /śékula/; ContR 510; Iz ArOñ; Etxba Eib; Gketx Loiola (martin-kontra); Elexp Berg; Gte Erd 51; ZestErret. (En oraciones negativas). Nunca, jamás. "(En mi) vida he visto tal, [...] sekula, eguño alakorik ikusi eztot " . "(Nunca) más, [...] ez sekula " Ib. "Jamás" , "nunca" Ib. "Jamais" Gèze. " Sekula ez da jiten, il ne vient jamais" Lh. " Sekula etzuíta(n) úztan (R-is)" ContR 510. v. SEKULAN. Tr. Documentado desde el s. XVI, hasta mediados del XIX se documenta generalmente en la tradición vizcaína y suletina; desde entonces su uso se va extendiendo a otros dialectos, y aumenta sobre todo a partir de 1950. En DFrec hay 116 ejs., 15 de ellos septentrionales.
Ez eta sekula izanen ere. (Pamplona, 1561). ReinEusk2 100 (v. tbn. 144 (Esáin, 1599)). Zu serbitzeko ez jat faltako / sekula borondaterik. Lazarraga A14, 1181r. Neurgaz sekula egiten ez dot / zuregaz baxe konturik. Ib. A16, 1184r. Sekula jaio ez da amoradurik / ni duin firmerik ene lekuan. Ib. A17, 1186r. Ez sekula pekaturik egiteko. Cap 117. Hobe zukiala elian sekula ekhia iguzkia ikhusi. Tt Onsa 87. Zu legezko abogadurik ez da sekula ikusi. Acto 88. Zeren ezin seküla arranküra eta lotsa gabe gozatü izaten beitira. Mst I 22, 2. Konfesiñoko gauzarik sekula ezin esango leuke. Cb CatV 84. Sekula alakorik nola ekusi ere ez neban. GavS 7. Joán ta yá sékula etzué dañurik egin. LE Matr2 85. Arren sekula jaijo ezpaliz euskeria. Mg PAb 219. Egitea boto kastidadekoa, ez sekula ezkontzea. MisE 234. Eztit merexi eta enüzü seküla digne izanen ahal. UskLiB 106. Seküla libratzeko ez esparantxarik! Etch 654. Nik orrelakorik sekula egin naiko ez nuke. Arr GB 73. Zentimo izateko egin dana jaio, / pezetea sekula ez dala izango. AB AmaE 297. Sekula pagatu ez dituzten zorretan. Elsb Fram 177. Sekula, bear bezela, maitatuko ez ditudan gizon aiek. Apaol 58. Haien begiak eztitzadan seküla kolpa. Ip Hil 261. Sekula kendu barik [iaztekotxua] . Azc PB 106. D. Resurrección ez duk sekula asperten yire uskaraz. Mdg 148. Etzait sekula gustatu abusatzia . Iraola 105. Ez bainuen sekula amestuko hain onik bazitakela. JE Bur 14. Edestixuna ezta sekula ilten. Altuna 76. Sekula ahantzen ez dena. Zub 118. Lanik sekula egin gabeak. MendaroTx 239. Eztu sekula barkamenik izango. Ir YKBiz 164. Emakume berekoi ta zital batek ezpaitu sekula olakorik arkituko. Etxde JJ 142. I be sekula ez aut ikusten Eibar-en. SM Zirik 127. Gizon bildurgarriagorik ez eben sekula ezagutu. Bilbao IpuiB 123. Arrokeriak sekula ez du / ondoren onik ekartzen. Basarri 174. Gogoan sekula erabili gabe etxean uzten zuela "norbait". Ardoy SFran 74. Gau artan baño jende eztul gutxiagokorik nik ez det sekula nabaitu. Alkain 126. Ez zinakien sekula noiz behatzen zuen zuri. Etchebarne 64. Sekula analisisik egin barik nenguen ni. Gerrika 168. Nik sekula erabili, eta agian sekula erabiliko ez ditudan formak ere. MEIG VIII 95.
v. tbn. Oe 81. CatLan 60. Egiat 238. Xarlem 638. fB Olg 158. JJMg BasEsc 249. AstLas 39. Arch Fab 183. Gy 311. ChantP 116. CatS 60. Aran SIgn 66. Xe 189. PE 90. JanEd I 97. EusJok II 97. Ag Serm 107. AzpPr 41. Xikito 13. Const 37. Mok 8. Ox 192. Or Tormes 71. Tx B 64. Ldi IL 71. TAg Uzt 266. Erkiag Arran 144. BEnb NereA 162. Arti MaldanB 214. And AUzta 77. Osk Kurl 178 (56 sekule). Vill Jaink 146. Mattin 149. Xa Odol 111. Uzt Sas 271. Azurm HitzB 63. Mde HaurB 99. Lasa Poem 83. Onaind STeresa 14. Etxabu Kontu 187. Sekule: Noe 47. CatUlz 20. Ort Oroig 55. Kk Ab I 117. Akes Ipiñ 27.
azpiadiera-2.2.1
(Sin negación explícita).
Arrain gaitz bat, sekula hain haundia ikusia den bat. Zub 21s. Bainan hori kopletan bakarrik sori da. Sekula, mintzatzian. Ib. 19.
azpiadiera-2.2.2
(En contextos exclamativos, con halako, holako, etc.). " Sékula alakóik edo olakoik!, harridurako esklamazioa, '¡lo nunca visto!'-ren gisako. Sartzen nok etxera eta dana xaguz beteta. Sekula alakoik! " Elexp Berg. "Joan zan soziedadeko juntaizuan sortu zuan kakanaastia. Sekula alakoik!" Ib.
Orixe dok pa perretxikuak probatzen dituana. --Sekula olakorik! SM Zirik 62. Algaraz leertu ez giñanean... / Sekula alako goizik! Zendoia 177. Sekula olako apaizik... Ib. 39.
azpiadiera-2.3
3. (V-gip, G-azp, S; Lh) Ref.: Lh; Elexp Berg; Gte Erd 51; ZestErret.
(En oraciones interrogativas o condicionales). Alguna vez. " Sekula heldu bada, si jamais il vient" Lh. " Sekula ikusi dozu operia? " Elexp Berg. Sekula izan zirea Parisen? (S)" Gte Erd 51. v. SEKULAN (b).
Bada nipere jarri badagit / sekula barriz koplarik. Lazarraga A23, 1195v. Tentazioniak sekula ataka bazitza. Tt Onsa 86. Nihork sekula sinhetsi lukia / arrathoaz lehoa dela behartu? Arch Fab 105. Onek leortu leike pozu bat sekula? AB AmaE 231. Zeuk ikusi deutsazu sekula? A BGuzur 155. Sekula ikusi al nazkizu [grano gorriyak]? Iraola 138. Sekula norbeit loriatu bada, / ni han nintzela ba loriatu. Ox 18. Enpeñatu biar badu / batek garayian, / sekula bada eta / nago sasoyian. Tx B 148. Eztakit Engrazik sekula igarri zionik Mattini nundik zetorkion erra onen sorburua. Etxde JJ 170. Sekula izan baldin bagera / oraintxe gera premian. Basarri 104. Oien ametsak sekula egi / biurtuko ote dira? Olea 205. Sekula Eskual-herrian krikatzen bazira pasan. Xa Odol 295. Iñok sekula omenik irabazi badau, aretxek irabazi eban. Etxabu Kontu 94. Zein euskal sukaldetan [...] entzun da sekula [...] Eñaut zaharrak emazteari zuzentzen dion bezalako predikurik? MEIG II 57.
v. tbn. Mde HaurB 29. Ataño TxanKan 131. Insausti 133.
azpiadiera-2.3.1
Iduri zait beharra baginukela, sekula ukaitekotz. JE Ber 33. Ia esnatu-garaia degu / sekula esnatzekotan. Olea 166.
azpiadiera-2.3.2
Manex Donianekoari sobera zor diogu nere lagunek eta nik, haren egitekoetan sekula gu sartzeko. Barb Sup 175. Damu zuen sekula eskolan ezarri izan zuelakotz. Mde HaurB 28. Zer eroa izan zen bera sekula uste izateko [...] ahaztuko zuela. Ib. 77.
azpisarrera-1
BETIKO SEKULATAN. "(Por los ) siglos de los siglos" Añ.
azpisarrera-2
BETI SEKULAKO. Para siempre.
Orduan guk iraunen dugu beti sekulako? El 41.
azpisarrera-3
EGUN ETA SEKULA. v. 2 egun.
azpisarrera-4
SANTA SEKULA.
azpisarrerakoSense-4.1
a) (En oraciones interrogativas). Alguna vez.
Santa-sekula oraindik / orrelakorikan / zenek pentsatu emen / pasako zanikan? (1895). Auspoa 95-96, 124.
azpisarrerakoSense-4.2
b) (En oraciones negativas). Nunca.
Santa sekula pentsatu gabe / zer dutan irabazia. Xa Odol 97.
azpisarrera-5
SANTA SEKULAN (G-bet, S). Ref.: Lh; Zt (comunicación personal). Nunca; nunca jamás. v. SEKULA SANTAN.
Ez oraiñ, ez len, eta ez eun ta santa sekulan. Urruz Zer 61. Santa sekulan etzazula egin / fraile joateko ametsik. Tx B 190. Eta andik aurrera, santa sekulan etzan geiago agertu taberna-inguruetara. Alzola Atalak 59. Ze ari da nexka dohagabe hura? A! ezpagindu santa-sekulan etxetik juaiterat utzi! GH 1973, 368. Mundu hunetan bizi naizeno, zainetan odol dudano, / santa sekulan ez diot erranen arno onari adio. Xaramela 52. Emen, gure aldean, santa sekulan ez diot entzun iñori makatz izenik. Insausti 257.
v. tbn. Auspoa 60, 61. Auspoa 63-64, 32. MendaroTx 349. Zabaleta Bertsol 1932, 190. Olea Auspoa 39, 140. PPer Harrip 73.
azpisarrerakoSense-5.1
(Precedido de sekulorun ). Por siempre.
Laur ardit nintuen sakelan, / ezarri ditut arrandan; / intresa topa dezadan, / trai tra lera lai leran / [...] sekulorun santa sekulan! Ox 134.
azpisarrera-6
SEKULA BAINO ...-AGO. Más (...) que nunca.
Sekula baño bigun, samur ta beratuago. AB AmaE 453. Frantzia [...] bere odolean garbiturik, sekula baino ederrago ager zadin. Elsb Fram 59. Patxik billatu zuan andra Josepa sekula baño umore obean. Apaol 38. Neure burua sekula baiño larriago ikusita. Or Tormes 99. Mendi-pareta sekula baino buluziago zaiku agertzen. JE Ber 40. Sekula baño ere zoroago zebilkion biotza. TAg Uzt 304. Sekula baño arreta aundiagoz zaitu nuan atzo artaldea. NEtx Antz 49. Sekula baino amultsuago agertu behar zitzaion gaur andregaiari. Mde HaurB 33. Etorri ta ekin zion sekula baiño sasoi obean. BBarand 181. Ez dezagun orain sekula baino galera galgarriagorik izan. MIH 285.
v. tbn. Etxde JJ 276. Basarri 9. Osk Kurl 67. Insausti 107.
azpisarrera-7
SEKULA-BELAR (-bedar V). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg. Trébol.
Soloetan bere bai, arako gari, arto, arbi, sekula-bedar eta beste oi-diranak. Alt EEs 1917, 44. Irusta edo sekulabedar-lorea luzatu ta arteztzen danean, euria . (V). A EY IV 203. Besakada bat sekule-bedar be itxi eutsan alboan. Bilbao IpuiB 117. Alpalpa, sekulebedar, pabotx, eta onek ipiñita. Gerrika 148.
azpisarrera-8
SEKULA BETI. Siempre.
Kunplidu bidi sekula beti / ordenadua zeru altuti. Acto 15. Zeu serbietea sekula beti. Oe 143. Trinidadeak jarri zinduan / Seme Jaunaren aldean, / sekula beti Zu eukiteko / beste guztien ganean. EL1 225s.
azpisarrera-9
SEKULA BETIKO.
azpisarrerakoSense-9.1
a) "(Por los) siglos de los siglos" Añ.
Gobernadore ondar ibaiko / egiten zaituz zeu sekula betiko. EgiaK 89. Sekula betiko niganik aldegingo zaituedaz. MisE 59. Gorde gaitzatzu ordu onean, zure kolko zabal mardul gozo indartsuan sekula betiko. Izt C 8.
azpisarrerakoSense-9.2
b) (Adnom.). Eterno.
Euren bitartez zeruko gloria ta sekula betiko atseginak irabazteko. NekeA 263.
azpisarrera-10
SEKULA BEZAIN. Tanto como siempre.
Esposa hila eta / aita galeretan, / sekula bezain bero / bertze aferetan. Bordel 138. Iguzkiaren deiari dago [lilia], sekula bezain garbia. Ox 72. Gudazaleak [...], sekula bezin aundi eta aberats, beste guda baten moldaketan. Ataño TxanKan 39.
azpisarrera-11
SEKULA BIZIAN. "(Sc), nunca jamás" A.
Ez naiz, gainera, Unamunok hain gogoko zituen strip-tease saio haien aldeko izan sekula bizian. MIH 372.
azpisarrera-12
SEKULA BIZITZAN (En frase negativa). Nunca en la vida.
Ez ebalako arek sekula bizitzan / besteren kontsejurik ontzat artu izan. AB AmaE 272.
azpisarrera-13
SEKULA ERE (En oraciones negativas). Nunca. "Sekula b'ez, adv. de tiempo, jamás. Izan zara iñoiz amen? Sekula b'ez" Etxba Eib.
Eta sekula ere ezta / momento bat geldituko. 175. Bere santutasun sekula bere zikindu bagakoa. Ur BulaAl 32. Euren euskaldun izen ederrak / sekula bere ez galtzea. AB AmaE 81. Eztela tustatan sekulare. Mdg 130. Etxok sekula be negarrik egitten. Altuna 9. Orra gizadiak bein ere ta sekula ere onartu nai izan eztuena. Vill Jaink 111.
v. tbn. In SM Zirik 95. Arti MaldanB 202. Sekulare: Arti Tobera 283. Sekule be: Akes Ipiñ 23.
azpisarrera-14
SEKULA ETA BETI. "Sekula ta beti (V), siempre jamás" A.
Laguntzik ez badezu / Caja de Ahorros-etik, / neskazar bear dezu / sekula ta beti. And Egun 71.
azpisarrera-15
SEKULA EZ LEGEZ. Como nunca, mejor que nunca.
Eztaude nekatubak / lan txikiña artu; / euskerazko egunare, / sekula ez legez, / atera ei douskube / askoentzat ingles. Ulib ( in FrantzesB II 37 ).
azpisarrera-16
SEKULA FINGABEKO. Eterno.
Ardiets dezadan eta goza sekula fingabeko loria. Mat 187.
azpisarrera-17
SEKULA FINGABEKOTZAT (SP). Por siempre, para toda la eternidad. Cf. supra sekula fingabe 'eternidad sin fin'.
Zeren sekula fin gabekotzat hor egon beharko duzue. Ax 606 (V 389). Bere buruaren sekula fingabekotzat erremediorik gabe galdua. Ib. 595 (V 383).
azpisarrera-18
SEKULA GABEKO. Sin fin.
Egizu halaber zerbait kontu eta gogoeta fin gabeko mende hartzaz ere; orhoit zaitezi sekula, sekula gabeko, sekula hartzaz. 'Acuérdate de aquella eternidad para siempre siempre' . Ax 605 (V 389).
azpisarrera-19
SEKULA GEHIAGO (A, que cita a Ur) (En oraciones negativas). Nunca más.
Ordu zoriyoneko onetan biztu zan gloriya, [...] ez sekula geiyago ilteko. Zuzaeta 83. Gogo firme bat sekula geiyago Jangoikoa pekatu mortalagaz ez ofendiyetako. CatLlo 64. Iñolaere berriz ez dituzute ikusiko sekula geiago. Ur Ex 14, 13 (Bibl gehiago sekulan; Dv egun-eta-bizian gehiago, Ol berriro bein ere). Sekula geiago negarrik egingo eztu. Arr GB 69. Sekula geiago alkarri itzik egiteko moduan etzutela partitu bear. Uzt Sas 337. Ez baitut sekula gehiago baietzik esango. Azurm HitzB 63. Ez nuan uste sekula geiago kantatzerik. Insausti 27.
v. tbn. Mok 22. JAzpiroz 142. Sekula geio: Auspoa 39, 126.
azpisarrera-20
SEKULA GUZTIAN.
azpisarrerakoSense-20.1
a) (guzian A, que cita a Mb). Siempre, por siempre.
Sekula guztian gloria izan bidi. Miserere 334. Bizi zarenaz geroztik / zu sekula guztian. EZ Eliç 338. Ez eta sekula guzian bizi bagiña ere. Mb OtGai I 98. Haren ondorengoak izango zirala sekula guzian Jainkoaren Erriko Errege. Ub 41. [Salbadoria] alabetako sekua guztiyan. Zuzaeta 84. Alaba zaitzadan sekula guzian. AA I 465. Sekula guzian gogoan izango dan lan andi hura. Lard 440. Sekula guzian parte idukitzekotan. Dv LEd 60. Ar itzazu lore oek gero sekula guzian emango dizkitzudanen señale eta prenda bezela. Arr May 138. Tradizio horren menpean biziko dela sekula guzian. PPer HarriP 57.
azpisarrerakoSense-20.2
b) (En oraciones negativas). Nunca.
Bada sekula guzian izanen ez da orien artean ezdabaidarik. Mb IArg I 238. Sekula guzian ezin helduko naiz zuek ganat. Dh 157. Esker gabeetatik / sekula guztian / ez esperatu ezer. It Fab 156.
azpisarrera-21
SEKULA GUZTIEN SEKULETAN. Por los siglos de los siglos.
Onra [...] eman dakiola Jaungoiko guziz Santu, justuari, fin gabe andiari, sekula guzien sekuletan. Cb Eg II 34. Zer tormentu izango da sekula guzien sekuletan infernuko sugarretan belauniko egotea? Arr May 54.
azpisarrera-22
SEKULA GUZTIEN SEKULETARAINO. Para siempre.
Zenbat denborarako izango da, bada? Jaungoikoa Jaungoiko dan arte guzirako; beti betirako sekula guzien sekuletaraño. Arr May 51.
azpisarrera-23
SEKULA GUZTIETAKO.
azpisarrerakoSense-23.1
a) (Adnom.). Eterno, que es para siempre.
Eternidade guzia dijoa onetan, ta sekula guzietako zerua edo infernua. Cb Eg II 104 (Dv LEd 190 sekula guzietako ). Sekula guzietako su eta garretan kixkaltzen egongo zera. Arr May 30.
azpisarrerakoSense-23.2
b) (Uso adv.). Para siempre.
Ta ya sekula guzietako neretzat itxia dagoela! Cb Eg II 118 (Dv LEd 211 sekula guzietako ).
azpisarrera-24
SEKULA GUZTIETAKOTZ. Por los siglos de los siglos.
Gure Salbadoreari dela gloria [...] sekula guzietakotz. Iudae 24 (TB mende guzietan, Ker, IBk gizaldi guztietan).
azpisarrera-25
SEKULA GUZTIETAN. Siempre.
Sekula guzietan alabatua ta glorifikatua izan zaiteala. Cb Eg II 70. Sekula guzietan [...] alabanzak kantatzen diardutenakiñ batutzera. Arr May 159.
azpisarrera-26
SEKULA GUZTIKO.
azpisarrerakoSense-26.1
a) (Adnom.). Eterno.
Guziagatik zor zaio sekula guziko maitanza. Mb IArg I 379. Sekula guziko fortuna egiten dutela. Dh 200. Oi memento, sekula guziko mendeak ondotik dakharzkana! Dv LEd 174. Txit laburra izango da nekea, eta sekula guzikoa ordañ-saria. Arr May 87.
azpisarrerakoSense-26.2
b) (Uso adv.). Para siempre.
Nik jo ta ilko zaitut / sekula guziko. Lasarte Auspoa 100, 44.
azpisarrera-27
SEKULA GUZTIKOTZ, SEKULA GUZTIKOTZAT. Para siempre.
Orai ta sekula guzikotz nereak egin du. Dh 155. Hire atheak sekula guzikotzat hertsiak dituk. Ib. 157.
azpisarrera-28
SEKULA GUZTIRAKO. Para siempre.
Sekula guzirako galzen da gorpuz ta anima. Mb IArg I 86. Sekula guzirako zure eskuetan ipintzeko asmo egiazkoan nago. Arr May 141.
v. tbn. Izt C 12.
azpisarrera-29
SEKULAKO.
azpisarrerakoSense-29.1
A) (Adnom.).
azpiadiera-1.1
a) (S ap. Lrq; SP, Urt I 370, Ht VocGr, Añ, Lecl, Izt 101v, Dv). Eterno. "Éternel, a parte post" SP. "Perpétuel" Ht VocGr 401. "Eterno", "perdurable", "sempiterno" Añ. "Zoaze sekulako infernuko demoninoentzat prestaturik dagoan surtara" Izt 101v. "Sempiternel" Dv. Tr. Relativamente más frecuente al Norte. Es poco usado en el s. XX.
Sekulako suian. E 53. Sekulako estekaduretan egun handiko iudiziorano reserbatu ukhan dituela. " En liens éternels" . Iudae 6 (He eternal, TB bethiereko, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe bet(h)iko ). Sinestatzen dut [...] sekulako bizitza. OracAr 206. Bizitze sekulakoa. Ber Doc 85v. Sekulako birjinitateaz lehen botu egiña. EZ Man II 195. Gure sekulako ostatua, herria eta etxea. Ax 240 (V 161). Merezietan nebala onengatin sekulako tormentuak. Cap 116. Egungo eguna emaiten zaitzula datorken sekulako eguna hartan irabaz ahal dezazun gatik. SP Phil 116. Sekulako gloria. OA 38. Sekulako pena. Arz 20. Han izanen dire supherbioak sekulako laidoaz eta ahalkeriaz estaliak. Ch I 24, 4. Sekulako jauregi zori oneko onetan sar ditekela. Mb IArg I 237. Gure zorihun edo zori-gaitz sekülakua. CatLan 58. Sekulakoak direla, eternalak direla hemen alde guzietarik pairatzen ditudanak. Brtc 156. Egiyaz asten yake sekulako, betiko bizitzia. Zuzaeta 107. Betiko edo sekulako bizitzaren artikulu edo egia. Gco II 80. Sekulako golardoaren gainean. Dh 52. Sekulako nekeetara. GGero 361. Sekulako desohorea eratxikia zaio gaztigu horri. Laph 113. Ama, indazüt athorra, / mentüraz sekülakua. (Cantar de Bereterretxe). ChantP 214. Orra nola galtzen den / sekulako ditxa. Ud 109. Gizalditxo bi uts aiña jakoz / sekulakoa danari. AB AmaE 195. Holakoer emanen baitakotet sarri / sekulako sosegu eta osagarri. Ox 70. Sekulako illunpean, urrutiko tokietan eta bazter ibilkaitzetan, erakusgarri ezin litezkean lekuetan egiñak bait-daude [arpetako irudiak] . JMB ELG 49.
v. tbn. Mat 164. Harb 221. Hm 114. Arg DevB 43. Gç 121. Zubia 152. ES 120. CatLav 18 (V 16). El 7. Iraz 8. Cb Eg III 385. Gamiz 206. GavS 17. Lg I 318. Ub 80. LE Prog 126. Monho 118. CatB 11. CatLlo 6. AstLas 40. CatLuz 41. Gy 130. Hb Esk 200. CatAria 451. CatAe 12. CatSal 13. CatR 13. Bordel 154. Jnn SBi 100. Iratz 156. Sekuleko: VJ 8. FLV 1988, 148 (Ibero, c. 1800). CatUlz 20.
azpiadiera-1.2
b) (V, G-azp, AN-larr (-eko), Sal). Ref.: A; Etxba Eib; Asp Leiz2 (eundiñoko); Gte Erd 277; Elexp Berg; ZestErret. Grande, extraordinario, enorme, mayor (mejor, peor, etc.) que nunca. "Horrek baditu neretzat sekulako erratekoak" Lander (ap. DRA). "Sekulakoa da zuk erosiriko lurra (V) [...]. Sekulako gaztanak bildu tiegu aurten" A. "Sekulako kamarra jo dute" Asp Gehi s.v. kamarra. "Semejante... Sekulako txaplatia dago beintzat bedori!" Etxba Eib. "Sekulakua dago aberastu dan ezkero!" Ib. "Sekulakoak erakutsi zizkion (G-azp)" Gte Erd 277. "Grande, enorme, de gran calidad (según el contexto)" Elexp Berg. Tr. Documentado desde finales del s. XIX, su uso va aumentando en el XX. En DFrec hay 43 ejs. de sekulako, la mayoría de esta acepción.
Guregana bota zuen sekulako arriya. Sor Bar 47. Sekulako dantzak izan ziran. Ib. 69. Gaur zaude kantatzeko sekulako eran. AB AmaE 399. Beti langoxe bazkaria ta sekulako gogoa euki ebezan egun atan bere Txantonek eta Maripak. A BeinB 45. Sekulako jendia trenen zai. Iraola 131. Tripa sekulako kurrinketan ari delarik. StPierre 28. Valle-Inclanek asmatzen ditu sekulakoak. Or SCruz 95. Au bai neskatua! / Lapikua ontzeko sekulakua. Enb 184. Sekulako gauza ederrak han zituen aintzinean. Barb Leg 139. Sekulako ajiakin. SM Zirik 93. Rusia beti Txinaren alde / sekulako indarrean. Basarri 166. --Lan haundia eduki duzu, maitea? --Sekulakoa! Arti Ipuin 83. Sekulako elhasturian. Larz Senper 110. Elkarri sekulakoak esaten dizkie. Ibiñ Virgil 37. Sekulako ongarri izango jakola gaitz aren aurka. Etxba Ibilt 472. Ondotik zutela sekulako haurreria. Ardoy SFran 228. Naiz sekulako tiro-pilla egin, aren kañoia etzan lertzen. Alkain 127. Sekulako burruka-saioa egin ondoren. Ataño TxanKan 47. Sekulako prekozionekilan ungarriz eta lur ustelez hundurik ereiten. Etchebarne 40. Sekulako zalantzak sortu izan dira. MEIG VII 127.
v. tbn. Iratz 62. EusJok 18. LuzKant 84. Ox 41. Mok 5. TAg Uzt 148. Zerb IxtS 64. Lf Murtuts 44. Mde Pr 54. Etxde JJ 89. Anab Poli 111. Txill Let 116. Bilbao IpuiB 33. Vill Jaink 186. Erkiag BatB 27. Salav 93. Alzola Atalak 58. Uzt Sas 138. Sekuleko: Kk Ab I 70. Bilbao IpuiB 193. Akes Ipiñ 31. BEnb NereA 48.
azpiadiera-1.2.1
(Uso sust.). "Sekulakoa eman, porter un coup mortel" Dv. "Sekulakuak aittuber izan emendittu" ZestErret.
Hobe nuela naski hila egitea, sekulakoa bil ez nezan nuenaren gainera. StPierre 12. Ixtorio horrek sekulakoa eman zion aphez maltzur xaharrari. Lf Murtuts 28.
azpiadiera-1.2.2
(Con superlativo). "Itxasoak austen ibilita gero sekulako gizonik ederrena zatoz (V-m), [...] hecho un hombre más guapo que nunca" A.
Sekulako egunik atsegingarriena orduantxe hasten zalakoan. Osk Kurl 57.
azpiadiera-1.2.3
(Con adj. o adv.). Cf. infra B (b).
Sekuleko ederto deritxot. Kk Ab II 65. Erriko sarrera sekulako ederra. Anab Aprika 89.
azpiadiera-1.2.3.1
(Con superlativo).
Sekuleko ariñen eurekana juan. Kk Ab II 119. Sekuleko edertoen egitten dozu itza. Altuna 57.
azpisarrerakoSense-29.2
B) (Uso adv.).
azpiadiera-2.1
a) (V, G, AN, B; Lar, Añ). Ref.: A; Etxba Eib; Gte Erd 58. Para siempre. "(Por) siempre, para siempre" Lar. "(Por los) siglos de los siglos" "eternamente", "(por o para) siempre" Añ. "Sekulako galduak gara (Vc), estamos perdidos para siempre" A. "Sekulako etorri da (G-goi-azp, B)" Gte Erd 58. v. SEKULAKOTZ.
Zaratearrak galdu ei dabe Markia-Zuia sekulako <ç->. EZarate 3. Edo nafinzu barrez sekulako. Lazarraga B3, 1153v. Sekulako nigaz despedidua. Ib. B20, 1193r. Alkar biak artu dabe gustioen amorean sekulako. Andram 159. Nik erditxi ukendu banu [...] sekulako ogiak janeraziko nitionan. " Les hiciera comer para toda su vida" . (Esteríbar, 1605) ReinEusk2 154. Sekulako galdua ninzateke. Harb 247. Zenbait denboratako izanen dela [ifernua] eta ez sekulako? Ax 614 (V 395). Sekulako erreetan ninzala. Cap 117. Ioan behar dut sekulako. Arg DevB 139. Estal zakizkit sekulako / ene begien argia. 183. Sekulako onezkero / izango gaituk gu gizon. (1705). GavonC Egan 1956 (5-6), 27. Sekulako damnatua da. CatLav 61 (V 39). Sekulako beregandik igeseragin zion. Lar SAgust 6. Sekulako galzeko bidea. (Munárriz, 1743). FLV 1989, 101. Beti-betiko ta sekulako. Mb IArg I 318. Sekulako berekin bat egiteko. Cb Eg III 233. Egon nahi da gurekin sekulako. Brtc 230. Adios, dio egunak, / banoa sekulako. Monho 104. Antxen gorrotetan dira eta betiko sekulako madarikatuten dira bekatu bide guztiak. EL2 59. Mahomet ehorztea basan sekulako. Hb Esk 68. Adios, ene maitia, adios sekülako. ChantP 33. Sekulako joan zan bere izatea. AB AmaE 218. Nere sekulako ahalkarazteko. Elzb PAd 24. Pekatuaren osiñean erori eta sekulako galdu dira. Arr May 17. Sekulako bagiña / bezela munduban. Auspoa 97, 60. Gen akida ene antzinetitx sekulako. Mdg 133. Sekulako galduren. Ox 76. Morroi zintzo orrek [Luziper] sartu zinuen / inpernura sekulako. Or Eus 265. Etsaiak zarrapaztan / iges sekulako. SMitx Aranz 237. Iduri sekulako duela galdua / gure aintzinekoen kantuko gostua. Xa Odol 118.
v. tbn. Zubia 154. Gamiz 206. Oe 68. BorrB 255. Dv LEd 101. Laph 137. Bordel 145. Elsb Fram 158. Xikito 8. Echta Jos 207. Kk Ab I 91 (II 11 sekuleko). Etcham 142. Otx 81. Etxde JJ 240. Mde Po 85. Txill Let 62. Uzt Sas 56. Azurm HitzB 57.
azpiadiera-2.2
b) Grandemente, extraordinariamente.
Sekulako ikaraturik / nago ikusi dedanaz. GavS 9. Patxeko gaizoa, sekulako harritua jaun erregeak egiten dion ohoreaz. Elzb PAd 62. Sekulako arrituta / egoten naiz ni. AzpPr 129. Ixtudiant frantsesak preso ezar-arazirik berex elgarretarik, sekulako zikindurik. StPierre 34. Orren orduko gauza batekin / sekulako naiz arritu. EusJok II 66. Bost minutuko itzaldirik ez genin egin; baña ni sekulako nazkatu niñun. Ataño TxanKan 232.
v. tbn. PE 80.
azpisarrera-30
SEKULAKOETAN (Exclam. usada como refuerzo). Ciertamente.
Atrapau gero? Kostako yakon sekulakoetan! Bilbao IpuiB 43. Gogorra, Pelix, sekulekoetan! Ib. 208. Iges egin? Ez sekulekoetan! Ib. 204.
azpisarrera-31
SEKULAKO FINGABEKOTZAT. Para siempre. v. SEKULA FINGABEKOTZAT.
Zuekin batean sekulako fingabekotzat Iainkoaren laudatzeko. Mat 306.
azpisarrera-32
SEKULAKO MENDEETAN. Eternamente, por los siglos de los siglos.
Moment bateko nau penak neureganik irautzten, / nola bada sekulako mendetan dut iraunen? EZ Man I 100. Adora zaitzatela beti / sekulako mendeetan. 207. Haren maitatzeko zeruan bethiereko mendetan. MarIl 105. Nere Jauna erregina bedi bethiko mendetan. Dv LEd 17. Nahiago dugu [...] atsegin ezdeus batzuz gozatu orai berean ezen-ez bethiereko mendetan. Jnn SBi 142.
azpisarrerakoSense-32.1
Tormentak sofri detzala sekulako mendean.EZ Man I 97.
azpisarrera-33
SEKULAKORIK (Con superlativo). Más que nunca.
Bolara baten egona ziñan / zu sekulakoik ixillen. Lasarte Auspoa 100, 60. Sekulakorik ijito geien / ikusten da aspaldian. Basarri 115.
azpisarrera-34
SEKULAKOTZ, SEKULAKOZ Tr. Al Sur, además de en Lizarraga de Elcano, lo encontramos en Lasa y (con el significado de 'nunca') en Erkiaga.
azpisarrerakoSense-34.1
a) (AN, L, S; SP). Ref.: A; Lrq. Para siempre.
Balinetan sekulakoz gogoan sar balekie. E 85. Ezen hirea duk resumá, eta puisanzá, eta gloriá sekulakotz. Mt 6, 13 (TB bethikotz ). Notha, kulpa, zorra eta obligazinoa sekulakotz gelditzen da. Ax 613 (V 394). Manatuko du Iakopen etxean sekulakotz. Hm 79. Hilen eta bizien sekulakoz iuiatzera. Tt Arima 94. Hautatzen zaitut sekulakotz. 188. Eta bekhatoreak bizitzerik luzeenaren ondoan hillen dire sekulakotz. Ch III 58, 9. Ordean laster sekulakotz ahantziak dire. Mih 54. Halako nahi güntüke Jinkoak bere eretzian ta halako girateke sekülakoz. Egiat 185. Jaun dibinoa sekulákos bizi ta erreinatzen zaudéna. LE Prog 100. Sekulakotz ematen darotzut. Brtc 196. Akabo tuk sekulakotz bertzela / Elizaren erremedioak. Iraultza 26. Jabe zaite hartaz [nere bihotzaz] sekulakotz. Dh 48. Hartarik ene sekülakoz unsa edo gaizki izatia dependitüren dela. UskLiB 69. Ene anaia maiteak, neure ustez sekulakotz utzi zintuztedan. Laph 151. Sekulakotz beraz eroria da eta galdua izanen da gizona? Lap 154 (V 68). Dohatsütarzünian phartedün jarririk sekülakoz. Ip Hil 207. Zintzurreko mina anda joana balin bazitzaion sekulakotz. Barb Sup 35. Aitzurra sekulakotz bazterturik. Zub 49. Begiak sekulakotz hetsi zitueneko. Zerb GH 1923, 87. Ikusi zituen pikotx ukaldika erortzen [...] sekulakotz uste zituen harri kozkorrak. Ardoy SFran 76. Sekulakotz ixilduak. Lasa Poem 117.
v. tbn. Mat 268. Saug 47. EZ Man I 87. Harb 223. SP Phil 64. Tt Onsa 16. CatLav 151 (V 77). He Gudu 99. Lg I 263. CatLan 59. Monho 122. UskLiB 219. Jaur 347. Hb Esk 4. Bordel 198. CatJauf 101. LuzKant 78. Etcham 19. Mde Pr 207. Sekulakoz: SP Phil 56. Mst I 13, 2. AstLas 34. Xarlem 700. Etch 146. ChantP 392. CatS 132. Larz Senper 106.
azpisarrerakoSense-34.2
b) Enormemente.
Sekulakotz harriturik, oro beren ziloetarat itzultzen ziren. Barb Sup 164.
azpisarrerakoSense-34.3
c) "(Interj.) Par exemple!" Lh.
azpisarrerakoSense-34.4
d) (En oraciones negativas). Nunca.
Odolaren takadak sekulakotz ez atertutea. Erkiag Arran 151.
azpisarrera-35
SEKULAKOTZAT. Para siempre. v. SEKULAKOTZ.
Arima sekulakotzat kondemnatu gaxoak. EZ Man I 59. Lehenbizian hartu zuen bidea daduka eta edukiko du sekulakotzat. Ax 98 (V 67). Jainkoaz sekulakotzat gabetuak izatea. Dh 155.
v. tbn. Arg DevB 19. Gç 182.
azpisarrera-36
SEKULAN Tr. General en autores labortanos y bajo-navarros; está menos documentado en textos guipuzcoanos. En la tradición suletina sólo se encuentra en Eguiateguy, Etchahun y Casenave, y en la vizcaína en Kirikiño, Gandiaga y B. Enbeita (cf. además sekulan be en Altuna); tbn. aparece en Lazarraga.
azpisarrerakoSense-36.1
a) (V-gip, AN, L, BN; Volt 86, SP, Urt, Ht VocGr 372, Lar, Añ, Lecl, VocBN, Dv). Ref.: A; Etxba Eib. (En oraciones negativas). Nunca, jamás. "Ezta sekulan ozárra urdaietik ikhar eta khasatua " Urt I 56. "Nunca" Lar.
Penak heben fin dik sarri, haienak ez sekulan. E 243. Nork-ere blasfematuren baitu Spiritu sainduaren kontra eztu barkhamendurik ukhanen sekulan. Mc 3, 29 (He, IBk sekulan; TB behinere, Dv nihoiz-ere, Ol iñoiz ere, Arriand egundo, IBe inoiz). Ez esan sekulan gaitzik. Lazarraga A27b, 1201r. Sekulan ez itzultzeko darotzut hitz segura. EZ Man II 72. Ezterauzkidatzu sekulan zuk niri oinak garbituko. Ax 257 (V 172). Sekulan hautsi nahi eztudan desira. SP Phil 75. Sekulan zure zauririk baizen ikhus ez dezadan. 86. Ez baitu izanen sekulan akhabanzarik. CatLav 28. (V 21) Baña ez dute oriek ori ekusiko sekulan. Mb IArg I 73. Ez dadin sekulan ilkhi ene bihotzetik. Brtc 75. Sekülan ez ürrhentzeko ari dirade bethi. Egiat 195. Jaio ez dedilla igandik sekulan frutarik batere. AA III 357. Sekulan ez dugu aski eginen ohoratzekotzat. MarIl 65. Sekulan ez da ilko. Lard 425. Garrhait bide bat ez dela sekulan galtzerat utzi behar. Laph 166. Ez baitu ikusiren / sekulan Jainkua. Bordel 199. Txomiñ, nik ere ez det sekulan beldurrik. AB AmaE 406. Ez dira sekulan abonatuko giristino onen gazeter. Elsb Fram 184. Sekulan aditu eztiran astakeriak orain aditzen diralako. Urruz Zer 26. Ez nuen sekulan erranen hainbertze izar bazitekela zeruan! Barb Sup 14. Ez da sekulan ixiltzen. Ox 31. Sekulan plater bat apurtu ez-paleu legez. Kk Ab II 12. Herrian sekulan nihork ez dautzu erranen. Zerb Azk 5. Sekulan etzula nere agotik itz gogorrik edo lotsagaberik entzun. Or Aitork 236. Hortarik kanpo ez dadin ibil / sekulan zure bihotza. Mattin 76. Arren sekülan, maitena, / etzütiet han ahatze. Casve SGrazi 142. Ez dago [euskaraz jarria] oraindik ere eta ez da sekulan egon. MEIG IV 56.
v. tbn. (Para autores meridionales y suletinos): Cb Eg II 142. Etch 684. It Fab 261. Xe 226. PE 46. Ud 146. Arrantz 76. Sor AuOst 76. Bv AsL 23. Arr May 150. Ag Serm 128. AzpPr 121. Goñi 31. Iraola 23. Ill Pill 14. EusJok 23. Tx B I 122. Zub 62. JMB ELG 49. Txill Let 56. Anab Poli 28. BEnb NereA 209. And AUzta 61. Gand Elorri 106. MAtx Gazt 33. Salav 85. Uzt Sas 232. Lasa Poem 106. Berron Kijote 154. Sekulen: CatUlz 20.
azpiadiera-1.1
(Con negación no explícita).
Atheratzen badira, edo bizarra kokotzetik, edo illeak burutik, nekhez bihurtuko dira sekulan. SP Phil 225.
azpisarrerakoSense-36.2
b) (En oraciones interrogatiavs o condicionales). Alguna vez.
Baldin sekulan sarthuren badirade ene reposean. He 3, 11. Nor[k] pensatu zuken sekulan, konsideraturik hark zuen kredit[a]. Volt 197. Nolatan beraz sekulan aski humil nindeke zure miserikordiaren azpian? SP Phil 535. Eta nork sekulan jakiñen / sekula gibelekoa? 175. Nori gogora zaio sekulan Jangoikoak gogoan zuena? Mb IArg I 379. Eskergabe itsusiagorik sekulan aditu da? Cb Eg II 47. Nork sekulan erranen zuen. Lg II 143. Sekulan bekhaturat lerratzen banaiz. Dh 122. Iñork sekulan balu / onetan dudarik. It Fab 156. Maitatzen baldin badet / besterik sekulan. Bil 99. Sekulan gerthatzen bazaik, Pello, guatea. Elzb PAd 57. Nork sekulan aski erranen du? Zby RIEV 1908, 295. Judu haren izena badakigu sekulan behartzen balin bagira. StPierre 34. Gure etxe ondo hetara hurbiltze bahaiz sekulan. Barb Sup 26s. Nor ethorri da sekulan [...] deusere ez dela erraitera? Ib. 58. Besterik izan al da sekulan Teresaren otoitza? Or QA 160. Liburu bat sekulan egiten balu. Zerb Azk 109. Ez dakit sekulan bilduko duenez. JEtchep 89. Noiz zen eztitu Frantses? Sekulan? Ardoy SFran 288. Ez dela hezkuntzaren gider bakarra larderia, sekulan hala izan bada ere. Larre ArtzainE 16.
v. tbn. Monho 142. Xa Odol 201.
azpiadiera-2.1
Sekulan egitekotz, orduan zitakela behar pilota partida eder bat egin. HU Aurp 162. Sekulan erraitekotz, gaur behar dugu erran. Barb Sup 121. Horra hegalak aintzinerat moztuak sekulan ager ditazken heretiko berrieri! Zerb IxtS 112.
azpiadiera-2.2
Beira komunione seinduarekin sekulan sobra familier egitetik. Dh 62. Lehenago hil gaiten sekulan urratuko dugun beino adixkidetasun hori. Jaur 204. Gogo emazue beraz arbasoen aztura eta bizi-molde onak sekulan aldatzetik. Arb Igand 10. Jainkoak begira nezala sekulan nere amaz trufatzetik. Barb Sup 19. Munduak sobera zor dio sekulan ahantzeko. Zerb IxtS 110. Begirok arduari ur-tantorik sekulan bota. Anab Poli 42.
azpisarrerakoSense-36.3
c) (En oraciones afirmativas). Siempre.
Sekulan diraukena. EZ Man I 94. Zure izena aiphatzen da eta egiñen sekulan. EZ Man II 16. Dohatsua, aithortzen dut sekulan idekia / iduki ohi duzula gure gana begia. Ib. 24. Emanik koplaburuko / orai eta sekulan. Hm 150. Gure baithan egoten den eta sekulan gurekien izanen den egiaren gatik. He 2 Io 1, 2. An bertan ta era berean egon beharra da sekulan. Mb IArg I 65. Sekulan bizi beharra da hau jaten duena. Ib. 388. Sekulan dohatsu edo sekulan dohakabe. Brtc 131.
azpiadiera-3.1
(Con superlativo).
Munduan sekulan egin dan obra ta milagrorik aundiena. Cb Eg III 325. Sekulan zeruan izanen duen loriarik gorenekotz. Jaur 343. Au zan sekulan ikusi degun / estroparik ederrena. Tx B II 80. Sekulan Elizak kondatuko dituen Saindu handienetarik bat! Ardoy SFran 32. Sekulan ikusi dan burrukaizunik famatuena. Berron Kijote 101.
azpisarrerakoSense-36.4
d)
Jon Doni Petri sekulan xokoan eman orduko, debruek hartua sartzen da hor berriz ere nausia. " Était donc à peine installé" . Barb Leg 60.
azpisarrera-37
SEKULAN BAINO ...-AGO. Más (...) que nunca.
Juduak sekulan baño bizkorrago eta gogorrago agertu zitzaiezten. Lard 545. Sekulan bañan nastutuagua. Bil 163. Bi birerekiñ ipiñi dute / sekulan baño berriyo. Tx B II 114. Framazonek burua sekulan baino gorago altxatuko dute. Zerb IxtS 110. Sekulan baiño kemen geiago arkitzen dugu gerongan. Or QA 144. Dirua sekulan baino xuhurrago. Ardoy SFran 90. Egun artan, sekulan baño goizago artu zuan Lurdesek Donostirako bidea. TxGarm BordaB 80. Sekulan baino suharrago itzuli ginen gure eliza-lanean aintzina segitzeko. Larre ArtzainE 288.
v. tbn. Barb Sup 31. Insausti 29.
azpisarrera-38
SEKULAN BETIKO. Para siempre.
Adios, nere maitea, / sekulan betiko. APBB 42.
azpisarrera-39
SEKULAN BEZAIN. Tanto como siempre.
Alegrantziarekin batean kuraia ere sekulan bezain azkar piztu duk ni baitan. JEtchep 65. Haatik holako amak ere ez ote ditugu sekulan bezain beharrak? Larre ArtzainE 116.
azpisarrera-40
SEKULAN ERE (En oraciones negativas). Nunca.
Sekulan ere ez izanen / urte gustien buruan. 179. Eta ez nik zu sekulan ere ukatu. Lard 442. Bañan sekulan ere / ez ziraden esan, / bizitu zan ezkero / zein bidetan joan zan. FrantzesB II 97. Sekulan ere ezetz egin nik, / ori da oien erronka. EusJok 40. Dala pleitua sekulan ere / ezingo dana erabaki. MendaroTx 32. Eztut egia oso osoa sekulan ere ukatzen. Larre ArtzainE 333.
v. tbn. Arr May 187. BEnb NereA 105.
azpisarrera-41
SEKULAN EZ BEZALA. Como nunca, más que nunca.
Sekulan ez bezala ikaratu zan. Lard 188. Arbola zahar hori sekulan ez bezala berriz berdatzen. Ardoy SFran 52.
v. tbn. Barb Leg 68.
azpisarrera-42
SEKULAN EZ BEZALAKO. Extraordinario, de como nunca.
Sekulan ez bezalako... zezen lasterkak. Ardoy SFran 271.
azpisarrera-43
SEKULAN GEHIAGO (En oraciones negativas). Jamás.
Badut ez sekulan gehiago itzultzeko gogoa. EZ Eliç 164. Eztut beraz nahi sekulan geiago ene baitan ene plazera eman. SP Phil 34. Bere Seme maitea sekulan geiago ez ofenditzeko. Cb Eg II 199. Etzautala sekulan gehiago gerthatuko. MarIl 73. Aragiaren iñolako tentaziorik sekulan gehiago sentitu etzuen. Arr May 182. Hitzemaiten dio sekulan gehiago ez duela Elizaldean zangorik sartuko. Zerb Artho 97. Sekulan gehiago ez dutala belharrik pipatuko. Barb Sup 34. Etzuen Frantsesek sekulan gehiago ikusi behar. Ardoy SFran 144.
v. tbn. Jaur 205. Bv AsL 125. Berron Kijote 222.
azpisarrera-44
SEKULAN SANTAN (En oraciones negativas). Nunca, jamás. "Sekulan santan (GH III 419), au grand jamais" Lh. v. SEKULA SANTAN.
Ez, sekulan santan ez diat holakorik egin ez eginen. Guilsou GH 1952, 179. Sekulan santan ezta kexatzen / andria nere aldian. Mattin Bertsolarien Txapelketa 1960, 48. Sekulan santan gehiago ez zela sartuko bi tete andi orien arterat. Larz GH 1963, 329.
azpisarrera-45
SEKULAREAN.
azpisarrerakoSense-45.1
a) (V-m ap. A). (En oraciones afirmativas). "En larguísimo tiempo, eternamente" A.
Gurekin bearko dezu / beti sekularean. GavS 24.
azpisarrerakoSense-45.2
b) (En oraciones negativas). Nunca.
Sekularean gerta eztailarik / meza berrian ematen. (G-nav). A EY IV 194. Sekularean ez naiz izandu / oraintxen bezain egarri. Or Eus 163.
azpisarrera-46
SEKULAREKO. Para siempre.
Itsi jatzun, bada, sekulareko / karzela gogor onetako ateak. Lazarraga B15, 1181v.
azpisarrera-47
SEKULAREKOZ. Para siempre.
Eongo dira / onela kondenaduak / sekularekoz / finik ez daben lekuan. Lazarraga A26, 1199v.
azpisarrera-48
SEKULA SANTA. Nunca.
Eztu konprenitu egundo sekula santa gizon batekin dagoela ezkondurik. Arti Ipuin 78.
azpisarrera-49
SEKULA SANTAN.
azpisarrerakoSense-49.1
a) (En oraciones afirmativas). Siempre.
Burua itzultzeko artean gogotik osoki galdua dugu sekula santan orroit atxikiren ginuela iduri zitzaukuna. HU Zez 142. Sekula santan oroituko dut / garizumako igandea. (AN-gip). A EY IV 166.
azpisarrerakoSense-49.2
b) (G-azp-bet; s. santuan V-gip). Ref.: Zt (comunicación personal); Etxba Eib (santuan); Elexp Berg; ZestErret. (En oraciones negativas). Nunca, jamás. "Sekula santuan ez da etorriko ardi galdu ori" Etxba Eib. "Sekula santuan etxuat ainbeste perretxiku ikusi" Elexp Berg.
Zertako ez duzu bada sekula santan amoina bat egiten? Belaus Andoni 206. Sekula santan ez haut gehiago hunkiko. Barb Sup 99. Geroztik, zin ere egiten zuen, Pattin Artzainaren marroek ez dutela batek besteari holako kaskarik eman, sekula santan! Ib. 30. Nahiago luke, nahiago dut bai, / sekula santan ez bizi. Azurm HitzB 28. Sekula santan ez dot nik entzun / albiste tristeagorik. Ayesta 92.
azpisarrerakoSense-49.3
c) (s. santuan V-gip). "Por fin, en una santa hora. Goiz aldera, sekula santuan, etxeratu ziran errondalarixok" Etxba Eib.
azpisarrera-50
SEKULA SANTANEKO. Definitivo.
Oraiko ustez, ez gira bereala ari bertze berritzapen oso bati buruz, nun jakintsunek ez daukuten sekula-santaneko zerbait asmatzen. Lf Egan 1955 (5-6), 11.
azpisarrera-51
SEKULA SEKULAKOETAN. Por los siglos de los siglos.
Jaungoikoaren [...] edertasun guzia ikusi ta goza dezazula sekula sekulakoetan. Cb Eg III 270.
azpisarrera-52
SEKULA SEKULAKOTZ.
azpisarrerakoSense-52.1
a) (En oraciones afirmativas). Por los siglos de los siglos.
Tronoan iarria zenari, sekula sekulakotz bizi denari. Apoc 4, 9 (He mendetako mendetan, TB, Ol menderen mendetan ). Zure thronua, o Jaungoikoa, sekula sekulakotz da. He He 1, 8.
azpisarrerakoSense-52.2
b) (En oraciones negativas). Nunca.
Gauerdian nago / ta itzalak ditut lagun / bakarrik ez naizen / sekula sekulakotz. Lasa Poem 74.
azpisarrera-53
SEKULA SEKULORONEAN. Por los siglos de los siglos.
Sekula sekuloronean. Arbill 12 (III 5).
azpisarrera-54
SEKULA SEKULORONEKO, SEKULA SEKULORONETAKO. Eterno. "Aeternus" Urt I 370.
Iainkoak adiskidetasun haren gainera isuri duela bere benedizionea eta sekula sekuloronetako bizia. SP Phil 294s (He 295 sekula sekuloreneko ).
azpisarrera-55
SEKULA SEKULORONEKOTZ. "Pour tout jamais" SP.
Lorifikatzen zaitut [...] zure seme bakhoitzarekin [...] sekula sekuloronekotz. SP Imit III 5, 1 (Ch mendetako mende guzietan, Mst jinen diren thenpora ororentako, Ol menderen mendetan).
azpisarrera-56
SEKULA SEKULORORAINO. Por siempre.
Nik ere sekula sekulororaino aiphatuko dut zure miserdikordia. SP Phil 507 (He 514 sekulorenean).
azpisarrera-57
SEKULA SEKULORUM. Por los siglos de los siglos.
Sekula sekulorum deskansurik izan bear eztuziénak zeuren kúlpas. LE Prog 104. Bizibeardugúla sekula sekulorum edo glórian edo inférnuan. LE Doc 41.
azpisarrerakoSense-57.1
Nunca jamás.
Sekula sekulorun, au ez dek neretzat egindakoa! Zendoia 150.
azpisarrera-58
SEKULATIK SEKULA. "(Por los ) siglos de los siglos, sekulati sekula" Lar.
azpisarrera-59
SEKULAZ GEROZ. Desde siempre.
Sekulaz geroz Turkak / bethi dira traidore. Mustafa. (ap. DRA) Gloria diela Aitak, semiak eta Spiritü Saintiak hala nula beitie sekülaz geroz, orai eta bethi eternitatian. UskLiB 47.
v. tbn. Arch Fab 151. Const 15.
azpisarrera-60
SEKULAZ GEROZKO. Eterno, que está desde siempre.
Zoiñek beti maitatu baikitu bethierezko edo sekulaz gerozko karitate batez. AR 181.
azpisarrera-61
SEKULAZKO. Eterno.
Izan ztian egotxerik sekulazko suara. Hual Mt 18, 8 (Ip bethiereko suialat, Echn su eternalera, Ur betiko sutara, Samper su eternoala).
azpisarrera-62
SEKULEN SEKULETAN, SEKULEN SEKULA GUZTIETAN. Por los siglos de los siglos.
Zeña Aitarekin batean bizi dan, ta erreñatzen dagoen sekulen sekula guzietan. Cb Eg III 274. Baña bakarrik beñ galtzen badet anima, arrezkero sekulen sekuletan erremediorik eztago. Arr May 22.
azpisarrera-63
SEKULETAKO.
azpisarrerakoSense-63.1
a) (Adnom.). Eterno.
Zabalduko digute / bide zerukoa, / degun beren gloria / sekuletakoa. Echag 156.
azpisarrerakoSense-63.2
b) (Uso adv.). Para siempre.
Gero animak sekuletako / antxen egon bearko du. Auspoa 97, 82.
azpisarrera-64
SEKULETAN (En oraciones negativas). Nunca. v. SEKULAKO.
Alkatia ezta sekuletan errebelatzen. Iraola 40. Ez naiz itzuliko egundo sekuletan / abandonatu dudan harizti beltzera. Arti MaldanB 195.
azpisarrera-65
SEKULETARAKO. Para siempre.
Gure amoriyua / euskaldunentzako / izango da firmea / sekuletarako. Echag 44.
sekula
<< satan 0 / 0 sigi-saga >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper